장음표시 사용
361쪽
Caesarem&Imperii ordines de accepta iniuria expostulatum missse: ad comitia Imperialia, quae cogebantur, ut de Germania aduersus Turci cum furorem defendenda ageretur,literas purgandi sui causa mittere decreuit.Liter in ipsis Ratis bonensibus e mitiis redduntur, quae postea ex Latinis Gallicae factae sunt .Quarum haec erat sententia. Pos Tu LAM milii renuntiatum est, viri clari sinat SI colendissimi, me fessio apud vos esse delatum, quod induciis inter Caesarem& Regem Christianissimum violandis Christiani populi pacem turbassem, virum ad has calumnias mihi respodendum estet, diu multumque dubitaui. Quum enim veritatem ipsam satis claram esse iudicarem, pi tabam ipsam per se fatis virium habere, ut absque ulla mei purgatione tandem in ape tum proferretur. Accedebat quod si respondere conarer, videbasore, ut ab innata mi- rolii modestiadi cedere cogerer, proptereaquod hoc crimen non possem autoris ipsius existimatione salua idoneo responso depellere.Sed quum viderem saepenumero veritatem tanta arte tegi d obis adumbrari, ut luce sua de autoritate careat,& suam cuique famam charissimam esse debere,faciendum mihi putaui, ut veritati genuinam & pro priam claritatem atque lumen vindicarum,si minus honori meo consulendum arbitrorerme silentium mihi probro verteretur. Vobis ergo viri ornatissimi nuntiatum est Rosis Christianissimi oratores intersectos, nuntios spoliatos a viris mea nota insignitis misise,milites a me in Italiam e Germania accersitos: ex quo inducias a me violatas videri. Ad primum quod attinet,quoniam idem mihi aliquando obiectum fuit, unum in praesentia afferre constitui.Tum eam tuli conditionem,ut ego dc quicunque Regi illius f incti nomine suspecti ellent,in manus sanctissimi patris nostri traderemur, quo sic rei v ritas cluce ceret. Has ego coditiones denuo tuli, postqua ille hinc prosectus esset.Quas siquis non idoneas esse putabit,alias ego cxtremis hisce litoris feram, quae inter viros militares locum potius habere poterit. De altero quod obiiciunt ioc unum resp5deo, quia Tridentum Caesareae maiestati obviam procederem, amplius tria hominum millia in comitatu mihi praesto fuisse, qui meis insignibus amicti prodibant. Quod si etiam tantum scelus patrari voluissem,ineos facile ornatu mutato incedere iussissem, ne ex tam obuia nota agnosci pollent. D E Germanis in Italiam traductis,quum eum locum& dignitatem hic Caesareae maiestatis iussu teneam,vberius mihi respondendunt esse statuo.Quamobrem hoc scire vos velim,viri clarissinii, quum ad me perlatum esset, a Gallis ad quatuor Helvetiorumillia in Italiam accersiri, quam gentem non praesidio oppidis imponi, sed ad aciem depugnam adhiberi consueuille:a me quoque comitem Lodronem in Germaniam duo millia peditum conscriptum mistum fuisse. Quod siquis diem meis literis ascripta, quas ad Romanorum regem dabam, cum tempore, quo Heluet ij prosecti crant, conflarre volet, reperiet Helvetios iam in itinere suille, quum de conscribendis Germanis agere co pistem Ex quo cilicitur,ut si hoc facto induciae violatae videantur, is viollasse existimetur qui prior Helvetios,non qui posterior Germanos introduxit. Haec ad malevolorum criminationes dicta esse velim. Quod si ulterius mihi progrediendum esse putarem, non deesset quod obiicerem Caesareae maiestatis cur res spoliatos, literas interceptas, in an ipsius oppidis consilia proditionis inita, Maranum ex improuiso occupatum, denique Graiivellantini mari in fiigam actum fuisse Quae omnia qui fieri postini nonviolatis ii ductis non intelligo.Sed ista nunc urgere omitto,de me purgando pr qcipue milii labo randum esse existimo. Hoc addere non dubitabo,quorum opera vel iussu literae illae ii terceptae sitiat, eos Caesaris mentem facile potuiste animaduertere, quum disertis ver his me vetabat quicquam facere quod ad induciarum violationem spectare videretur. Quod quum principis consilium est et,credibile non est ministros contra facere deor uille. Iam vero postquam in cum sermonem de induciis venimus, hoc dico, quum sanctissimo sacri imperii decreto constitutum sit arma aduersus verorum Christianorum hostes sumere, qui perspicue cognoscere cupiet,unde violatio haec orta sit, cum videre Poportet cui bono sit bellum inter Christianos conflari. Porro vobis non est obscurum quantopere Caesareae maicstatis intersit bellu contra impios geri, quanta diligetia huius rei gratia concordiae inter Germanos conciliandae studuerit, qliata animi alacritate hoe
bellum sit scipi cupiat:ad quod gerendum nihil aptius est quam pacem & societatem Christianorum bona fide initi. Hoc posito,quis est cui verisimile videatur ipsius ministros
362쪽
stros de turbanda pace, aut de iis impediendis quae ille tantopere promouere studet,cogit aeter Ab utro verisimile est pace hanc impediri, ab co qui de illius autor est coponet
dae,& de hac facienda continenter laborat,an qui omnes ingenii de animi vires co consere ne bellum cum Turcis geratur Vtrum probabilius est, Caesarem hoc aduersus Turcam sormidoloso bello occupatum, nouo alio suscipiendo velle suas vircs scparare, an qui nolunt hoc bellii geri eos hac ratione copias Caesarianas distinere conari Quis tandem est qui satis sibi causae putet esse,cur Caesarem id agere existimet, ut vires Turci carimminuantur, eumne qui illius deprcstionem sibi ornamento esse nouit, an cum qui si
C faris atq; Imperii dignitas augeatur,id sibi detrimento de imminutioni elle exilli matrio Germania,viri illustris limi,ut manima est orbisChristiani pars,ita totius lini ij columen est ac sulcrum. Iam cuius magis quam Caesaris interest illius salute de dignitatem optareta quaerere Nullius sano.Qui vero melius seruari integra potest quam si Turcae inuadetis ortiter Se summa contentione resistat Qui facilius resistere potest, quam si quamcoi iunctissima sibi consteti Si ex coniunctione illius salus pende si illius salus C lari est cliarissima cui verisimile fieri possit eu bellis aliis recentib. illius vires bipartito separare atq; adeo debilitare, ut de salute postea pcriclitetur Hoc unum recordari vos velim viri clarissimi, quisbam ille sit qui perpetub hoc egit,u metiamnum agit, ut hae vires disiunctae
maneant,qui illas firmiores reddi non vult, qui quae Imperii sunt, ea per vim occupare conatur,qui bellum cum Turca geri non cupit. auumq; certo statueritis, ista ab ijs agiis Ao tari atq; tentari, qui ad seiungendos Germaniae animos quietem pacemque Christianam interrumpere cupiunt, id nimirum metuentes ne vel sacrosancti Imperii status viribus redintegratis ditiones ademptas recuperet, vel hostium Iesii Christi tyrannica potentia Imperio hoc amplificato atq; confirmato labefactetur: vobis sopinod dubium non erit quin violati fit deris de induciarum crimen illis sit tribuendum,non vllis eoru qui a C sare stant, ius animum ab hac amentia plane abhorrere constat.Sed ne hac in re prolixior sim quam vobis iam notiorem esse confido quam ut longiore oratione postulet: quod ad me priuatim spectat,ad id nunc redeo: quodq; antea dixi, rursiis profiteor, me purgadi mei nullam rationem de gere,quoties ab eo rogabor ad que res pertineat,sic tamen ut id mihi facere per Caesi ream maiestate liceat, ut sane mihi cocellum iri sis ero. 3m Et quoniam duae sunt purgandi filii rationes,ciuilis una, militaris altera priore demostraturum me profiteor a me inducia inviolationis initium minime esse factum.Quod sibquis est loco non obscuriore cataphractus eques,qui huius me insimulare ausit, S rcinita habere armis probare contendat, hunc ego salii reum ago,& mendacita, quotlcs hoc mihi obi jciet ab eo dictum iri assirmo.Hςc ut dicerem, viri illustrissimi,adduxit ine sinima qua teneor cupiditas,quaq; me vobis purgatum est e studeo. Qu2d si aliam extare rationem intelligerem,qua a me tam atrox crimen amoliri liceret, ea me usurum credatis
Velim. Etenim quum res tam sancta, iusta ac religiosa agatur, nolim in me vel leuissima cadere sit spicionem,quasi arma aduersus Christianos sumere in animum induxerim. Id adeo dico,quod aduersus Christum ipsum capere merito viderer, si bellum inter Chri 4o stianos intestinum fouerem, lubd ita bellum quod contra eius hostes siticiperetur, in pedirem. Quin potius beatissimum me iudicarem, si diuino beneficio sanguine in hae
causa menda profundere,animumq; in sit mini Patris manus tradere cotingeret.Valete.
L A N GIE V s, quem pauca quae gerebat Vastius latebant, huius epistolae exemplum, quum aduersari aciuntaxat peticripta essent,clanculum ablatum accepit. In qua quum se ita perstringi animaduerteret, ut licet minus aperto, deprchendi tamen posset, praeterea modestiae fines Vastium transire perspiceret, qui contumeliosius de Rege Christianissimo principe suo loqueretur quem tectis aculeis pungebat responderc per literas statuit:quas de Latine conscriptas ad Imperii ordines ut Vaibus fecerat & in Gallicusermonem conuersas ad Regem in hanc sententiam misit. Io ET si mirum fortasse primo aspectu vobis videri potest viri praestantissimi quid trausae sit cur vobis in hac grauissiima occupatione patriae defendendae laborantibus longe alia scribam, atq; ad certas literas respondeam in quibus nomine quidem nequaqua accusor:tamen si quae scribo perlegi vobis non moleste seretis,ad calce epistoli; reperietis,quae mihi ad vos scribedi occasio data est,hanc coniuncta cum ea elle de qira nuc ad deliberandum conuenitis, neque eam sine graui dedecore a me omitti potuisse agno
363쪽
ccem. Et si enim ijs literis ad quas respondeo, nominatim minimc designor: qui tamen ' ex variis Italiae locis ad me earum exempla miserunt, hoc ca mente seccrunt, quod casin me aculeatas torqueri existimaret, ijs permoti rationibus quas ipsi legendo animia uertetis. Atq; utinam viri cclcberrimi, quorum aequis lima expostulatio marchioni V stio has literas scribendi ad quas respondeo,occasionem praebuit quibus verbo sic pia gat e alios accusat ij tam grauem conquerendi causam nunquam habuissent Hoc si ita
esset, neque vestra negotia interturbarem, neq; grauissimis occupationibus molestiis interuenirem,ut ad me interim animum aduerteretis, dum illius orationem refuto, aut
verius ostendo quemadmodum ipsa a seipsa restitaretur. Qui quum se purgare instrutuerit,alios immerito accusat, cum non fercndo contemptu amplitudinis atque maie- rostatis principis mei Regis Christianissimi. Quo nullus acrior stimulus vibrari potest in animum generosum de excelsum,ut ad tam indignum sui fastidium ulciscendum de co-
tumeliosa maledicta quae demonstraturiis sum, vindicanda commoueatur atque con
pellatur : quanquam eo nonnisi valde inuitus descensi trus est. Cuius rei de ille sibi apudi e Deum teste habet, de reliqui mortales uniuersi ex eo facile postulat intelligere, quod de tanta lenitate de tam atroci iniuria expostulauit, dc tam diuturna patientia ut sibi de ea satisfieretiadhuc expectauit. v E R i T v R apud vos Vastius, viri illustrissimi, se in vestro consessu induci rum inter Regem dc Caesarem violatarum atque adeo quietis de pacis Christianae re turbatae accului. Cuius rei haec argumenta aduersus se proferri, legatos Regis trucida- a
tos,de aliquot ex citis nunt ijs a certis viris ex improuiso vulsacratos, qui cius nota ornati
erant, deinde Germanorum peditum copias in Italiam traductas. De legatis violatis crimen a se depellit, quod conditioncm ipse tulerit, quatum se tum alios quos Rex tanti maleficii reos ageret,in manus papae tradi postulabat,ut ita rei veritas palam cinergeret De nunt ijs, ait se magna hominum multitudine stipatum fuisse, quum Caesari obuiam prodiret,qui omnes cum ornaui ingestabant.Vnde cilici vult,alios fortasse a suis hoc ornatu indui potui Te,a quibus nefariam caedem patratam esse verisimile videatur: praei rea siquid tale a suis designari voluisset non preterini iturum hoc suist e,ut ornatum mi tarc praeciperet, ne ex eo agnosti postent. Dc ccrmanis conscriptis, proseri Helvetios
prius a Rege suille in militiam ascriptos Quod ad legatos attinet,viri ornatissimi,quum s. Rex a me pro ossicii ratione, qui eius iussu cundem locum atque Vastius Caesaris nomine hic teneo, certior esset factus nefandum hoc parricidium in ditione Caesarea patratu esse in Pado stumine ii equentissimo, quo tum secundo tum ad uerso mercatores noctu atque interdiu nauigant, ut insciente Vinio hoc gestum fidisse vix credi possiet: sicari illos misse Hispanos non obscuri nominis, qui illi milita &apud illum assidui sunt,qui spost crebras ad illum itiones eius qui coniuratorum princeps ac caput crat, SI crebras Vastis ad eum literas, variis portis vesperi Mediolano egressi, de in itinere inter se obuia facti nocui in Papiense castrum ii rem, unde postea aslumptis aliis eiusdem gentis mi litibus in insidiis ad Padum consederant, ubi delituerant, usque dum facinus hoc ho rendum patrassent Eos insuper abi Te, captiuis secum abductis quotquot in lcgatorum
naui huic caedi superfuerant tum remigib.S nautis tum caeteris omnibus Hos captiuos
aliquot postea diebus in alium locum luisse abductas, ubi tamen Vastius dominatum eundem habebat. Postremo caedis illius infandae autores ad ipsum reuertisse spe potius praemii accipiendi, quam metu supplicii perserendi,ut quidem ex eorum vultu iudicari facile poterat. His nunt ijs acceptis,ipsi per vos statuatis licet, num Rex pride persuasum habere debuerit, Vinium huius sceleris conscium de affinem esse, certe nullam afferre causampossie, quin supina quadam incuria incogitantiaque in administratione sita procuranda hoc accidistet.
A et quoniam ille suis quibusdam ad Regem literis hanc caedem nomine sceleris appellauerat quo verbo videbatur, aut saltem videri cupiebat ab hoc facta abhorrere Rex comiter ab co pcr literas petit, deinde a Caesare ipsi, , postea a papa velut i ta luctaruarbitω,demque a Caesare rursus,sed interposita iusta testificatione, ut de iniuria saltem autorum supplicio sibi satisfieret. Ac prosecta rem fortasse dissimulata praeterijset, neq; Vastis dedecus prodere studuisset, potius satis habuillet quod rem nostrae vel posterorum oriae iudicio resinqueret,si factuin hoc tam illusti ib.ai metuis patefactiam credi
364쪽
polietas enore citu esse.Nuc porro videtis viri illustrissimi,quid tam profecerit, quam diuturna pati ei iti ausus sit, dum aliqua sitisfactio extare quam deniq; nullo pudore Vastius ibae culpae illam conditionem obtendat, quam se iii bire voluisse praedicat. Etenim vel tantillo veritatis patefaciendae studio teneretur quemadmodum se iactat non
poterat vel carcere virosque nautas emittere, qui quae oculis usurpaverant, atque ut g ita fuerant, narrarent Fquibus nulla causi erat curvilius odio vel studio mentiri vellenes
Quod tantum abest tamen ut faciendum sibi putaret, ut contra praeterquam quod illos in vinculis detinuit sex quibus tamen nonnullos qui aufugerant, apud me habui in iis . ctiam locis ubi res nota esse vulgo poterat, praeconio publico interminatus sit nequisi, de ea mutiret ac siquis secus faceret,nouum hoc crimen capite i taxerit: qui paulo liberiorem antea vocem emisissent, eos male acceperit: ipsos non solum sicarios, sed de eos qui ad rei vetitatem obscurandam ingenium & operam contulerunt, blanditijs S honore prosequutus sit, ac dignitatibus auxerit .Quae omnia me hercule eiusmodi sunt, ut iure optimo Rex conditionem quam ille se tubile dictitat, recusandam iudicauerit, ut quae cum ipsiis effectis pugnet, quamque ipse suis ad vos literis pinguiori minerua quam reapse tulerit,commemorat, credo quod rei pridem factae memoria eum fugit. Malo nim hominem oblitum esse suspicari,quam apud vos, id est in clari linia totius orbis luce de industria mentiri. Q v o D ad Regis nuntiosattinet, illud doleo quod in eo quoque capite refellen-
do impudentiam illi obiicere cogor, tuumnihil ineptius fingi postit quina quod ad ill
rum ornatum respondet,se, siquid tale a tuis fieri voluistet, non ita imperitum esse, tum de eo commutando illos monere ne hac ratione deprehenderentur: deinde ut doceat alios a suis id potulisse committere, qui tamen cundem ornatum gestarent, ait non pauciores tribus hominum millibus ita vestitos Tridentum vita secum Caesari obuiam profectos luisse. Enimuero de illo postremo nequaquam cum eo phignaucro, imo plone assentior, qudd rem ita habere iis tellibus credo, qui coacti ad illumcomitandum a ma, vestimenta oc equos suis impensis comparare, ita suum patrimonium oppigricra runt, ut iam ad immensa illa vectigalia quae ab eo in dies imperantur, pendenda opes it Iis non suppetant. Sed de ipsa aggressione, quum negari omnino nequeat inam Vcia 3o torum magistratus, in quorum ditione accidit, captos sontes supplicio capitali assec
runt,non solum illo ornatu indutos, sed etiam Vasiij mercenarios stipatorcsὶ vellem ille, vanae istius inscialis purgationis loco, latum sibi sumeret, ut docci et scin ipsam qu que Venetorum ditionem eos persequutum sutile, cum i magistratu egi isse videbitis
N et M i R v M verum est vetus illud,& toties repetitum, ut de eo iam non debeat ambigi, qui semel verecundiae fines transierit, eum gnaviter impudentem eii copo tere: atque adeo quidem, ut qui eo impudentiae venit, neminem esse putet cui pudendum esse videatur, cuius iam se pudere destille intelligit. Hoc verum esse non duo illa modo exempla declarant, sed illud etiam quod ad Germanici peditatus deici tum ro. spodet in quo sine facilis est et purgatio, si quidem aliunde nulla extaret violatarum induciarum causa, ac in alijs multis non iam ipsas violas let. At quod ille respondet, huius modi est, ut si etiam concedamus, nihil tamen illius causam iuuet, neque summa licet arte simulatum, vestrum tame maximam partem fallere postit Nihil enim refert quod Helvetii nostri iam iter ingresti erant, quo tempore ad regem Ferdinandum dcGerm norum delectu habendo a se scriptum esse ex suis literis constare asserit: si ex vobis nor nulli norunt, iam inde a mense Ianuario & eo maturius tribunos x centuriones ab eo designatos, monitos cile ut suo accerstu quamprimum parati ellent: si Hispan rum copias de equites ferentarios magno numero auxerat, si iam numerosi peditatus Italici duces constituerat, apud quos omnes milites toto ducatu Mediolanensi, nomi- D na profiteri sua publico edicto, eoque non absque grauissimae poenae sanctione promultigato , iusterat. Innumera post imalia commemorare, quibus bellum ab eo parari nemo non intelligat: quod oppida communiri praeter pactionis capita, bombardas recentes constari pulverem dc quae ad rem machinariam pertinent inliqua congcri, pontes ad transnittenda flumina, scalas ad oppugnandas arco, cillas ad panes condendos, qui in castra comportari debebant, confici, Sc alia omnia comparari, non procul a
365쪽
i. nobis,occulte quidem illa, sed silmma tamen celeritate iusserit. Haec porro omnia et iasi non ita essent nux tamen a me vere aflirmari credatis velim etiamsi Rex priori elucti os conscribi tuu eri quinetiam bellum reipsa intulerit, ecquod unquam milius bellum motum est, quam ad persequendam legatorum caedem, de qua sibi satisfieri tanta leni late pollutauit tanta patientia expectauit, denique omnibus ex more tentatis dc testificationibus adhibitis desperauit i A M vcro quando his ternaonibus in caedis meia tionem rursum incidimus, quod totius huius controuersiae caput ac status est:illud inibi quino videte, etiam si omni opocrimen a se ingeniose depellere nitatur, tamen adeo ieiunas ad se teg dum rationes asterre,ut veritas undique luce ipsa clarior cinincat.Videte quemadmodum hoc dices, se illud negans,& canis initar qui quam in partem caput reclinet circunspicit in omnes se
partes circumagens, apertae tamen loqui detrectet, ut plane vel iniicietur vcl cofiteatuta Hoc modo ait, non recusaste sic quominus in manus papae tradatur:deinde in extremis
literis lubi hominibus terrorem incutere velle videtur, quum duclla& pugnas crepatu nihil quod ad rem Oinnino pertineat , diserte dicit: sed iis vcrborum strophis tanquam aliud agens cludit,ut pollicum sibi semper reseruet, quo pateat efiugium. Deinde illud quoque vobis peripicuum est, quod ijs usuuenit qui in percontatione deprehenduntur, ncque firmum quicquam asterunt,ut alijs percontationibus elabi conentur, idem ab iasto nunc fieri. Nam quum se tam frigida purgatione uti intelligat,ut apud cani iudicii homines tacitae conscitionis locum habere videatur, postea recriminationes tergiversiam Lodi causa subiici habere scis velit quod etiam facit quod dicat Caesarianos nuntios a Regijs depreliensos,interceptas literas Regem consilia occulta in eius ditione soliti Ma ranum ex improuiso occupatum, Graiavellanum mari in fugam compulsum. His poliatis orationem sic claudit, ut roget quonam pacto ista queant fieri ut non violentur indi clx:quasi ad tam obscuram quaestionem quid responderi posit, non reperiat. Hoc ego labore hominem paruo negotio leuabo, de uno verbo tam molestum scrupulum cxi mam ab eo no violari inducias qui iniuriam propulsat: qui ab hoste induci:, violatis la sus est huic fas esse ut quavis ratione illatam iniuriam ulciscatur: maxime quum satisfactio illi non dene tur tantum, sed etiam aduersarius iniuriosus esse persit, nouas subii de ini u rias superioribus adiicit,tam aperto de indigno fastidio contemnens de despicio να amplitudinem de maiestatem eius quem ostendit. Ac mihi quidem viri illustrissimi, etiamsi iustum hoc de latissime patens responsum non extaret, quo tota haec Vasiis recri minatio labefactatur de pellium ruit, non deest tamen quod ad singula quae obii cur spondeam. P Roxi MA hvenae misso ille buccinatore con litestus est,certum cursorem ex Hi spania prosemini inter Conium &Fossanum,in caedua quadam sylua ab equitibus a maris, bulsis, terarum fascibus de pecuniis spoliatum iiiisse. Quos ille iacti suspectos habebat, in eius cospectum exhiben tur, quos noxae eximit. Quum in cxpos uiatione per seueraret, missi sunt qui cum eo locum perlustrarent: sylva est medio inter illa oppida itinere,utrunque oppidum Caesi reae ditionis est, non Regiae, neq; ullum cx Regiis pro ι, si diis propinquum habet. Hoc possum afferre, illic diuerti,s literat una fasces sparsos,alios resignatos, alios minime, conspectos sui si ex quibus nonnullos a Cesare ad papam repertos. quo facile colligi potest, ii isse latronum consilium,ut cur ori pecunias adimerent, non ut Caesaris liter aperirent: alioqui non minus id inliteris ad papam scimpiis quam in caeteris, facturos sitisse. Quin de illud possum addere milites Rcgios neque diuinare potuiste diem,t cmpus de locum quo cursor ex Hi spania venies cum literis iteresset facturus, ut ita in tempore ad eum spoliandum adestent: neque illud praesensuros iii iste eum,utqui curs r ordinarius ad pontificis diplomata oc rescripta negotiatorumque lucras perferendas erat,itteras Caesaris allaturum esse. Iam illud cuiuis iudicandum relinquo, si diu armati illic in insidiis latuissent,num verisimile sit eos tanto teporis spa- 1 tio a viatoribus illac praetcre intibus conspici de asnoici non potuis te. Neque vero at surdum fuerit, si dixero, hominem ipsum quum sibi exhibitos suspectos culpa exoner rei sunt autem nobiles ferentarii Regi militantes dixille, Conti quo media circiton dicvenerat duarum horarum spatio se detentum iii ille antequam cqui praeberentur: ut
si ricio non abiit a uita ne ille quidem abhorrebat: ipsos Cotuanos, iuvim icti crat illius bulgas
366쪽
bulgas pecuniis resertas esse,consulto eum remoratos suinc, ut interim ad insidias occupandas tempus extraherent.Id ut verum csse credam,eo adducor, quod incinini me liquando in regia ditione capite quendam Caesarianum non obscuri nominis damnas.se,qui in iudicio confitebatur se in ipsos milites Hispanos latrocinia & caedes patrasse,
quos meditato consilio no aliam ob causam trucidarat,quam ut illorum auro potiretur.
Nam quod obiicit Vastius a nostris in hac regione deCςsarianis oppidis quibusda locis
que munitis occupandis consilia fuisse capta,ego, si apertius ageret, tempusque, locum atque autores denotaret, vel prorsus inficiarer, vcl idem ab eo cum sivis aduersum nostentatum ellcbta enim res habet in ipsium transscrrem. Necnon illud respondeam, ut ' ro nefas si induciarum tempore urbes mutuo occupare,nihil tamen prohibere, quin ah res praebcre ei liceat qui sidem suam atque societatemvltro offert,aut socios conciliare, vel in fide continere, aut alias excogitare rationes quibus induciarum temporc exactobosti damnum inserre possis. PORRO de Marano quod obi jest, primum non dubitabo assirmare neque Regem
unquam neq; quenquam ex ijs quorum opcra in rebus administrandis utitur,vel conscium huius rei vel participem suisse.Id non ita habere,fiqtiis est qui cotendere ausit,is sciat extare non paucos qui armis contra disceptare non recusabunt. Hoc quidcvltro fateor, qui rem tantia susceperunt&perfecerunt,cos, quum satis viderent latas sibi vires no suppetere, quibus quod ceperant tuerentur, nisi potentioris patroni ope fulti essent,auditato insigni hac iniuria Regi a Caesarianis illata, existimasse non iniucundum illi sore, si tam munito oppido potiretur, ut quadam quasi comutatione legatos suos , siquidem adhuc vivi essent,recis cret, sin occisi, ut inde iustae vindictae initium duceret:qua statim spe fretos siublatis Gallicis insignibus, arcem Regi per nuntios obtulit te. Qua in re eo sermonis
genere utebantur,ut tellificari tantumnotavi dercntur,non deesse alium cuius fidei se S Oppidum permitterent. Atque ea suae voluntatis indicia praebuerunt, ut quicum iam tiari statuerent,non obscure cognosci pollet, talem ut uno verbo absoluam: negoti tionem cum papae, Caesari di populo Veneto sigillatim, tum uniuersae Christianae rei rub.detrimentosam fore.
I D Rex quanti esset momenti perspiciens, cum illorum principum quos commemoraui,legatis quos apud se habebat,negotium communicat,ut ad suos scriberent. CuMaranijs certam dicin constituit,intra quam si nullum ab illis principibus utilius consilium audirent, se oblatum oppidum accepturum pollicetur, non illud quidem vitanquam suum retineret etsi enim iure suo sibivendicare potest, nulli tamen commoditati sibi csse prospicit vertim hoc animo,tu ne in eius manus veniret a quo resChriistianai comparabile damnum acciperet, tum ut quod aequum de probum principe facere ii Cet,quum res & tempus postulare videretur,faceret .Hic vos iudices fero, viri celeberrimi: quid hac i re aliud Regi faciendum imille censetisZNisi fortet omanorum rcgi oppidum reddi iuberet. At hoc praestare non erat in ipsius potestate. Poteratne ulla ratione
ei ip si Regi vel Caesari fratri amplius satisfieri3 At enim, dicet Vastius quod de Caesaris
Αφ legatus expostulauit Rex cum qui de tradendo oppido nuntius venerat, comprehendi dc suspcdi iuberet,ni Romanorii regi illud redderet. At etiamsi istud factu est et, no idcirco fortasse illud recuperasset. Praeterea sCaesariani suo principi tribuendia putant,quod
legatorum dc nuntiorum venerandum nomen violare,ius gentium nihili ducere, nihil sacrosanctum aut inuiolatum habere soleat, Rex tamen non ita vitam instituit: neque prosecto aequitati consentaneum est,ut quae iura in sua ipsius causa violare nequaqua Mnimum induceret, ea in alterius gratiam violet, eius in primis qui ut ei noceat, illa vi lat, ac reipsa demonstrat, se no ob aliud natum videri, quam ut eius perniciem dc inter,
tum quavis ratione machinctur.
SUPER Esae ut de fugato Graiivellano quae iste scribit, ad ea respondeamus. Non diu est,uiri ornatissimi, tuum Caesar Neapolitanus at ille alij Caesariani duces Vul plano egressi, noctu cum magira equitum de peditum multitudine Taurinis appropinquarent : quod ille in prim is oppidum ut ceruum canis latratu petit. Non patitur tamen Vastius vives iudicem vel sitispicer animo occupandi oppidi illos venisse: quamuis me non lateat alios praeterea milites C sarianos magno admodum numero codem temporΠQucriij, quod quinque millium a Taurinis pastium interuallo abest, se continuisse,
367쪽
ad iter,siinulatque accerseretur, parati: quamuis etiam nobilis quidam submisius sit qui certis aedificiis ignem iniiceret, quo omnibus ad restinguendum incendium occupatis scalae interim muris admouerentur: qui a nostris deprehensus, reus peractus de crimen in iudicio confessus, poenas in quatuor partes dis lectus dederit. Haec quum ita sint, si cine aequum est, etiamsi fateri velim triremium Regiarum duces, quum essent in portu aliasque triremes se in fugam conijcere animaduerterent squod quisquis facit, alijs sui insequendi prςbet occasionem in altum subductos fugientes ad aliquod spatium persequutos elle,ut Vastius inde sibi persuadeat ac iudicet eorum suille consilium ut Gram vellanum adorirentur Si bene vestram prudentiam de virtutem noui, homini tam squanobis iura describere non concedetis,ut sibi licere putet quod mihi nefas sit: ut quae ille tofusipicionibus leuis limis de obsistris limis fretus assirmat,vcrissima habeantur, corra linei
vera assero, quaeque iam consequutis reriim euentis exponendis demonstro, refellat
tur atque pudientur. In hanc mihi sciat etiam plura de liberius de illo liceret dicere: sed modeltiam ieruare etiam nihil pollicitus decreui,quam ille multis verbis pollicitus non
NON sum nescius eum posse ad ista excipere, licet extra eos cancellos quos sibi circundederat quum *onderet se tantum sui purgandi cause scripturum de refutandi quae
suam existimationem laedere vidcbantur, ac non ad aliorum accusationem venturum
relliis sit, pedem tamen se intra eos contini tille: ut si in aliquem obiter invehi visiis sit, dicere queat non filisse sibi hunc seopum propositum,sed crimina Coactum transferre, iovi purgatio manifestior extaret, doceretque, siquid a se contra inducias factum videro tur,eo se non sua sponte, sed antegrestis nostrorum iniuriis de machinationibus prouocatum deuenisse. Liceat sane hactenus ista ad excusandum se obtendere. Sed quae postea addit multo maiore tum verborum copia tu orationis vehementia, quam in se purgando usus ita erat quae quidem purgatio non magis illius innocentiam arguit, quam si fa co madido quod dici solet,ad imbrem arcendumvlerethir cavero dicere non queat,sibi in mentem,ut aliud ex alio solet incidere,venisserimo constat destinato eum consilio velut sub imis terrae latebris occasionem qua Regem accuset, rimari, cius nomine per calumniam abuti, ut eum in totius Christiani populi odium de inuidiam vocet. Verum si mihi Dei, qui ipsa est veritas, nutu atque beneficio vobis ad audiendum benevolis tar, dum paucis solum designo dc prima lineamenta d uco,non iustum responsum prosero ad ipsius accusationis capita,spero fore ut victrici veritati locus apud vos detur quo consistat de maneat,qilibuscunq;tandem mendaciis S calumniis oblique coniectis o
trectatorcs cana obruant,vel certe obruere conentur.
V Asrius sitiae istius accusationis tam sanctum reuera iacit fundamentum ut si qui superstruit,eiusdem essent generis,non minus sanctum opus abs lucret,quam cxecrandum futurum est illud quod quis ex ipsius opificio,lapidibus δίcςmentis sperare queat. Hoc findamentaim,viri percelebres, ea ipsa est sanctis lima sententia, qua vos omnino decreuistis arma in communem Christiani nominis hostem conuertere. Hoc iacto sundamento canctam quandam orationem,& sapiens consilium absq; odio, studio aut in- uidia adiici conueniebat, accedere oportebat instrumenta de apparatum Iacccslarium, vipium hoc consiliumDeo fortunante bene instituaturIoeliciter administretur degi riose absoluatur.Iste contra calumniosam accusationem addit,qua RegemChristianis. simum proscindit, Regem vobis socium atque amicum, Regem qui quantum vires tulerunt, &quantum per eorum malitiam licuit, qui culpam qua se teneri vident in cum transserunt, hanc tempestatem in vos redundarc prohibuit, de qua nunc a vestris cc uicibus auertenda laboratis. Regem ipsum nominatim no designat ille quidem, verum vi maiorem apud vos inuidiae molem sustineat, velut digitum intendit, eumq; non suis quod aiunt coloribus depingit,sed utcx me antequam literas abibluam intelligetis Ddulterinis, quos ipsi triuerunt δί temperarunt,indigne aduin brat atq; transformat. Io Hoc vos persuasum habere vult, illustrissimi principes, Regem nulla occasione data bellum aduersiusC farcira instaurare velle,ut vos vestrum aduersus Turcam susci pere prohibeamini, aut certe dissiciliori illo implicemini,viribus nempe distractis atque seiunctis deinde illud quoque nihilominus vobis probare conatur, eidem prorsus non
placere vi bcdum illud aggrediamini.Ego vero si illud ita elle cocederem quod falsum esse
368쪽
esse confirmo Regi contra putarem quavis ratione dandam esse operam,ut bellum Caesari suaderetur,legiones educeret Sebellum susceptum acceleraret, quo viribus alio a ductis eo debiliori uteretur.Etenim si bellum inferre cogitat svi quidem Vastius se vere putat obijcere faciliorem victoriae obtinendae rationem quaerere debet: id quod pros cto ab eo commode praestatur, qui hostis vires distinet. Ex quo fit ut qui alium bello lacessere aggreditur,eius vires sibi disiungendas ac separandas esse iudicare debeat.Quae quum ita sint, Rex si quidem in Caesarem tam potentem hostem bellum gerere decreuit,optare, non timere ac multo minus obstare debet quo minus Caesar aduersus Tu eam bellum suscipiat id est, ut vires disiungat,& faciliore ad victoria aditum patefaciat. io HABET is iam viri praestantissimi quid ad hoc in praesentia mihi dicendum p tem: nunc Vastis demonstrationes S ratiocinationes inspiciamus. Is primum quanto damno Caesari sit hoc futurum ostendit quaestum de compedium vult dicere,quodClasari ex ijs armis aduersus impios sumptis sperandum sit ut doceat quato hoc bellum suis priuatis commodis anteponere statuat. Tandem ita ratiocinari pergit, ut multiplices nectens syllogismos,inutili eorundem verborum repetitione, interrogationibus atque intempestiua orationis vehementia rogitat qui veri fiat simile, huius pacis Sc conco ' diae violandae initium a Caesarianis factum este: qui credi queat, qui aduersus Turcam bellum susceperit, eum nouo besto mouendo proprias viro seiungere velle: cui quam illi magis optandum sit potentiam Turcicam imminutaeuius tandem magis reserat Gerzo maniam saluam atque integram seruari:quanam ratione seruari possit, quam si sortiter atque acriter Turcico furori resistat quq porro resistendi commodior rat io iniri queat quam si domesticam coitinctionem dc pacem colat:hoccine si credibile, Cςiarem, qui Germaniam saluam&incolumem cupit, quique in coniunctione sol ad pace salutem, positam esse intelligit, velle alijs bellis seiunctam illam debilitare atq; adeo in salutis p riculum vocare. Postea a vobis etiam petit ut reminiscamini quisnam illa sit qui illas viares distinendas curauerit,qui Imperij robur augeri nolit, qui vi Sc armis quae imperialis ditionis sunt occupare conetur. Hunc denique perorando colligit este, a quo inducias violatas, turbasque ac vexationes quae in Christiana Republ.metuantur, immissas esse statuati S.
3o Eu DLM quod Vastius primo loco asserit,agnosco& credo verissimum esse, id preipsa comprobatur,Caesarem nihil magis optare quam notaurcae solum,sed omnium Principum dc dynastaru quocunq; vel dominationis nomine vel religionis prosessione censeantur,amplitudine imminui, modo hinc suas opes atq; potetiam amplificare possit. Ad alterum hoc respondeo,illius reuera partes este omnia Germaniae causa velle, lutem eius atq; incolumitatem summae illi curae esse debere: quid porro in ea causa ei Ciat , vos re ipsa satis videtis, qui prae immodica ambitione Sc cupiditate spreta honesta de qqua conditione quq ab ijs quos accusat ferebatur, qua vobis licebat in otio de quiete dignitates vestras tenere,iam formidabilemvobis hostem concitarit.Ita eius temeritate ex ipsius regno non multo minus Christianis peri jt, quam superest. Ad caput tertium,4. quartum dc quintum, fateor hac demum ratione Germaniam incolumem conseruari posse, si fortiter &strenue Turcae obsistat:fateor optime tum obsistere poste, si conium diis voluntatibus coalescat:fateor illud quoque,hoc eius consilium minime esse, ut alio bello illius vires dissipare atq; labefactare cogitet. Cur ergo, quum ista tam bene norit, non omni ope a cauendum sibi esse iudicauit, ne Regi hanc tam urgentem belli incum di occasionem daret,imo necessitatem imponeretZItane operam dat, ut officij praetextu quo illum functurum esse credibile fuerat, id vobis verum tae persuadeat quod omnino secus habere res ipsa clamat De sexto canite, is meo quidem iudicio quod de sinis omnibus probatum iri confido) vires vestras disiungere minime cupit, qui quoties vel minimam dissensionis scintillam inter vos animaduertit,occurrere festinaueri ad quod so diligetissime praestitit princeps metri Rex Christianissimus.Nam de ex vobis multi sunt testes quam saepe ipsius missu δί iussu ad vos venerim,rut rationes exponerem, quas ille aequissimas de commodissimas reperisse videbatur,quibus alios aliis placaret de in grai
am induceret,inter quos nonnihil controuersae inciderat.
A D septimu excipio,qui beneficiarios principatus a suprema Imperii autoritate ab strahere conantur, quos postea in p riuatas ditiones Imperiali clientela liberas erigant,
369쪽
s i. qui Augustanis comitijs adduci se non passistat, ut quicquid no illorum silmptibus aut
periculo vel Turcae adimeretur, vel ab eo reciperetur,id imperio Romano adiungi deceret,sed ad suas domesticas S gentilitias opes accedere debere contendebant:eosdsmum aio esto qui non modo Imperij potentiam augeri non clipiunt,sed eam labefactare de imminuere student. Quin ic eos ipsos MIero esse sui ad postremum caput tandem veniam) qui Imperiales pollessiones sibi asciscere cupiunt, non eos qui iustissimis de causis in antiqua se patrimonia, quae ad Imperialem clientelam pertinent, restitui postulant, seseque pro sincerae fidei erga sacrum Imperium beneficiariis gerere constit uni atq; pollicentur. . HACTEN Vs vobis viri ornatissimi, rei prima quasi lineamenta duxi:reliquum in
erit duntaxat ut postea siquid fieri postulabit) perpoliatur,&suprema imposita manu dilucidius ob oculos vobis ponatur,ac diligentius omnibus Vaslij rationibus sigillatim
refutandis exprimatur. Quod tamen ut iaccesse sit fieri, si bene vestram noui prudent am de accuratum iudicium,quo Verum a falso distinguitur, futurum non puto. Itaque prolixiore ratiocinationis ambitu circunciso, sic musae summam in pauca contrahere posse vidcor: Quis Christianorum pacem atque concordiam turbat bellum aduersus
impios dissicile reddi tZarma aduersusChristum ipsum sumit Si quidem apposite respo-det Vastius ab eo sumi qui bellum inter Christianos auci, Vos illud, opinor, non cstis inficiaturi, si bellum is suscitare videtur qui renouandi causam praebet, si bellum qui s scita dissicultatem oppugnandi Tu rcae obijci prosecto qui belli inter Christianos no- 16uam causam praebuit, bcllum ab eo contra Turcas impediri S dissicilius reddi non est dubium. Iam illud quoque assensuri estis,si haec renouandi belli causa ab iniuria Regi illata quo nihil certius cst nata est, dum eius legati indigno facinore contra ius gentium violati Jc necati sunt, si nefandae illius caedis autores Caesarianarum sunt partium, hincessici via Caesarianis causam Sc initium belli renouandi extitisse dicamus. Quin S: hoc postremum concedetis,cum iniuriae factae agnitionem profiteri,qui in suos ob illatam, quum possit,non animaduertit:qui agnoscit tanquam inferri mandauerit, eodem loco haberi illum atque si intulerit:vnde consequi ut iniuria ab eo illata cfle videatur, qui vibcisci, quum pollet, neglexerit. Iam vero Caesar iniuriam Regi legatorum necc illatam ulcisci potuit,nec ultus est. Quare Caesar iniuriae se autorem agnoscit, Caesar iniuriam so intulit, Caesar hac iniuria insercnda belli renouandi causam praebuit, Caesar pacem&cocordiam Christianorum perturbat, Caesar bellum aduersus Turcam difficultate o lecta impedit. Denique ut summatim concludamὶ Caesar ipsa Vastij oratione & iud chione arma contra Christum sumit,dum bellum inter Christianos fouet. V I D E T I S ornatillimi viri, quemadmodum hae argumentationes atque enthymemata prae illis alijs optima serie ex disterendi artis legibus incedant,quemadmodum firma consistant, ut nulla ratione labefactari & cxpugnari qucant, propterea quod ipsa veritate nituntur. Itaquc quid habet Vastius quod ad ista adseratZ Nisi forte aequum censet ut Rex tam insignia Caesare accepta iniuria, qua vix alius unquam princeps illi parastectus fuit, de illa tamen persequenda non cogitet,sed patienti animo sit illi mussitan- ψοda, si modo Caesar posica dictitet se populis impijs& infidelibus quos vocant bellum inferre decreuisse. Enimuero quis impius aut inlidclis magis est quam qui fide&lege caret ξ cui nihil est sacrosanctum Z qui quid agat, nihil sua reserre putat, dum sua paret
commodatqui quicquidlibe licere putat : quicquid licere putat, audet ς' quicquid audet dc conatur, in eo habere se arbitratur quod praetexat aduersus cos qui iustam vindictam parantiu apud omnes vociferetur,sibi negotium facem de exhiberi molestiam, dum sanctas cxpeditiones pro tuenda vel augcda pietate suscipere cogitatZ Id nobis omnibus non est compertu m,praeclaras istas cxpeditiones, quas iactat& obtcndit, numquam ad pietatis negotium spectasse, ac ne nunc quidem spectarc ρ ista priuatae tantum ambitionis,dominationisque ac tyrannidis augendae causa ab co instituit WNos satis illi est quod Rex Christianissimus arma quae in manibus habebat, Vt legati Merviliij sceleratam necem ulcisceretur, deposuerit tamen, ne Tunetensem c peditioncm rcinoraretur'Quid porro ex ea re boni Christianis accessitξqua tandem re nostrarcligio amplificata est Equidem nihil prorsus video, nisi forte inde amplificatam cile respondet, quod regnum illud Maliumclano ademit, ut alteri itidem Mahumet
370쪽
no traderet quasi religio nostra eo sit potiore conditione,qubd Tunetense regnu Mai
rus teneat,quum anica Turca illic regnaret.
v o D si illam Regis patientiam Caesar sibi minus sufficere ducebat,at illa ce i te eXpleri debuit, quod Rex secundam hanc iniuriam legatis indignissime illatam passe
sus est,de multa alia quae in praesenti omitto,dicturus squis me prouoca pergat, atque ab ea persequenda abstinuit, donec ille ab Argeriana expeditione reuertillet: tametsi occasionemvalde oportunam tum nactus videbatur, dum ille aberat,ac postea etia pulso de prosligato Caesariano exercitu:qua si uti voluisset, poterat tum hanc iniuriam paucis obsistentibus ulcisci, tum avitum illud patrimonium recuperare quod Caesar domi-io nis meis liberis Regiis ademptum pridem pervi mdc nefas occupat. Quousque tandem viri illustrissimi, quousque hac Regis patientia de lenitate Caesar abutetur - Hocci, ne postulat ut tum denique tot iniurias ille persequi&sua repetere incipiat, dum omnibus prouinciis sigillatim adimendis, toto eum tandem regno ac patrimonio spoliet, deinde ne latrocinio ablata repetantur,rumorem spargere decreuit expeditionem a Guersus Turcani a se suscipi ' Ego vero hoc illi faciendum csse nego: imo hoc assimare non dubito, eius cile partes, ut non modo fines populi quem suae fidei a Deo creditum tenet de radat, vcrum etiam arma aduersus istos primo quoque tempore, dc iacultate quae maxime opportuna dabitur, sumat. Cuiusmodi sane facultas quum illi nuper longe inmodissima daretur, quod Caesaris vires diuersis locis disiunctae separataeque e- rant, ipsi perspicue animaduertere potestis quam sincere vos per legatos monuerit lutqui puniicam Christianorum salutem priuatae cupiditati semper anteponendam existimauit ut antequam bellum hoc Turci cum suscipiatis,considerate apud vos deprudenter consulatus,num ad incipiendum deducendum tam grime bellum satis vobis virium suppetat,quod profecto uno praelio aut certamine non conficietur. Ex quo etiam certi cuiusdam sycophantae calumniam cognoscere potestis, qui
quum se Philalethen nominet, hoc pium de prudens Regis Christianissimi consilium,
summa impudentia vituperare, M animum candidum sinistra obtrectatione in malam partem rapere conatus est. Quem tamen dubitare non potestis, siquidem facilem deparatam victoriae occasionem arripere voluisset, ac non vestra omnium neFotia pluris fi
3o cillet : quod quidem columen reuera est ac fulcrum Imperij, Christianique orbis pars potissima quemadmodum Vastius ipse non minus vere quam loco parum apto in lit ris exclamat,quas solus velut pueri fabam, quod aiunt,inlibo id reperistet si inquam, privata commoda publicae utilitati anteposuis let,luasurum potius vobis suisse ut temere in hoc bellum praecipites rueretis, unde faciliorem multo victoriam sibi polliceri posset. Sed ita ab ineunte aetate familiam tam instituit, ut vitam uiuat Christianam de ii culpatam , in qua ad extremum usque spiritum perseuerare decreuit. Quamobrem si is qui huiusmodi declamationes excudendas de spargendas curat, se coram sistere audet, ut affirmet Regem hoc vobis bellum dissuadere quemadmodum Vastius extremis suis literis vobis ostendere conatur ne vestrum Imperium confirmetur, de fidei nostrae ho- Q stis debilitetur, pro qua scilicet tuenda iste cinguinem profundere dc animam exhalare cupit,hoc vobis cosirino, viri ornatissimi huic declamatori dc nouo isti ac glorioso martyri non delaturos homines Regiae dignitatis atque amplitudinis studiosos, qui armati
cebunt eos turpiter drectae mentiri, ac toties metituros quoties id dicere in animum inducent.
IN va Tvs mehercule, viri celeberrimi, facio ut in haec verba prorumpam, it que vobis hac de re purgamin me est e summopere cupio,quem huc non serenda in Regem principem meum maledicta de conuicia adegerunt. Atque finem luc scribendi s cerem , nisi dc ex superiori mea oratione fatis vobis constare post et me Vastis literis priuatim perstringi, quod illa Regis aduersus eum expostulatio non aliunde nasci potuit, D quam ex ijs quae illi per litetas significaueram, quemadmodum nefaria illa caedcs pe petrata silerit, de Vinius ipse praeter id quod dixit, de integro iactaret ad se purgandum ratione vel ciuili vel militari se uti c5stituisse Quae quum ab eo dicta sint, male prosecto meo nomini de existimationi consulere viderer, si haec ab illo ad hunc modum dicta stalentio praeterirem.Quamobre ut respondeain, Regis principis mei voluntate fretus, a quo me repulsam non latum esse confido, palam dico hanc me conditionem libentiss-