장음표시 사용
391쪽
nimum aduerterat,aut certe nondum prospexerat. Paulo post Paschalia,anno 1 s s Rex certior tactus Morinos re frumentaria laborare, Antonio duci Vindocino Pica diae prpregi mandat copias cogere ut commeatum illuc introduceret .Qui accepturi mandatum tam diligenter curat, ut ineunte mense Aprili totus cxercitus ad Hedinum coiret. Ibi aderat Franciscus Lotaringus dux Aumatius ducis Guttii primogenitus , dux Ni uermensis, mares challus Dubet ius,Lorgius legionariorum imperator, cohortes Germanica: tribuni Ludovici,cataphracti amplius quingenti, dc sexcenti ferentarii. inde profectus castra ad Gornaeum facit, cis sylvam Foccobergam: qui locus maximc appositus est quo cibaria Hedino aduecta sic ducerentur,ut nullam molestiam aut perturbationem aliis Montrolio professis afferrent.Quinetiam castra adeo commode collocat, ut neutra parte hostis commeatum intercludere posset Illic dici circiter quindecim casstra habuit, quibus in oppidum quicquid neces larium erat introduxit. Interim Aum lius iuuenili princeps animo cum hostibus congredi Cupiens, Morinos proficiscitur, si cum circiter centum habens equites nobiles, qui animi gratia illum sua sponte comit A Mit -- bantur, Lavalium,Santandraeum,Dam petrum, Castaneratum, & alius complures i uenes, qui apud Delphinum educati sucrant. Eo postquam peruenisset, crebris incit sionibus hostes ad prassium laces lebat, Aculeio comitatus Villaboni Morinorum praesecti legato, cum turma cquestri quinquaginta cataphractorum, ut quotidianis fierepraeliis ad Aream & Sant aridomarum egregie decertaretur. Inter caetera Aum alius aliquando cum illis oppido exiit,quibus accesserat Ecarsus cum ducentis equitibus seren istarijs. Postquam diuturna ad Aream velitatione hostes ad praelium clicere conati, vesperi viderent nulla eos ratione egrest iros esse, se recipe re parant eo itinere quo Bon inio de Hedino venitur. Illic Aumatius quod hostes impetum in se facturos, seque aliquod virtutis specimen editurum esse sperabat, nouis limum agmen claudit. Quum in itinere ellet ut Morinos reuerteretur, adsunt quadringenti scrine hostium equites, qui aduerso itinere Hedino ad nostrorum castra contenderant,co consilio ut commeatum duci prohiberent. Aum alius etsi eos multitudine longe superiores csic intelligebat, i men suorum virtute fretus ad pontem, qua illis omnino iter crat, praestolatur, de impe tu in eos praetereuntes acerrimo facto multos ex equis deturbat. Illi tamen, quod ni ancro multis partibus superabant,pontem nostris permixti transeunt, no parua interim suorum iactitra,vi quos Aumatius ad ipsas Areae portas continenter inuadebat. Illinc se nostri recipiunt , hostium Sc equorum sanguine multo magis quam proprio rciperis, de in oppidum captiuos centum equites adducunt. Aumatio caiisa receptus faciendi fidit,quod pedites magna multitudine Area egressi, nostros ad pontem quendam ubi illis transitus crat, anteuertere contendebant. Absque eo enim fuisset, multo acrius hostcs persequi decreuerat.
EODEM anno die mensis Aprilis quinto de vicesino Vindocilius Regem imisso
Sangermanum Lavorum nuntio certiorem iacit, exercitus stipendium extremo illo
mense deficere: aubdsi menstruum adhuc stipendium mittera, sibi facultatem non deesse, qua finitimum quoddam Caeserianae ditionis oppidum, imo ipsam Bapalmam atum oppidum tum arcem stibigeret, quod omnia paucorum praesidio tenerentur. Rex sui ad mensis Maij finem ipse exercitum educere decreuerat quemadmodum instadicctur ulterius illum quicquam aggredi vetat, ne suas rationes hac de causa conturbare cogeretur.Porro causa cur tota A rtesiana δc Hannonia ora tam infirmis praesidi js t neretur , haec erat, quod dux Cliuiensis exercitu in Brabantorum fines ducto duo iam aut tria oppida Caeseri ademerat. Quare Burgundiones suas illuc vires uniuersas, ut illi
ViNDOCi Nus dum Regis super hac re sententiam per nuntium sciscitatur, de stipendium deficere ostendit, certior fit oppidum esse Lillerium, inter Bemnam 55 Aream, in palustris loci aditu situm, unde nostris plurimum incommodi inse rebatur. Itaq; Πquod supererat temporis quo militibus stipendium persolutum crat, eo uti ad illud c piendum decreuit,& statim obsessb machinas promouere coepit Hostes intus ad quingentos pedites Sc ducentos equites erant: qui initio se ad defendcdum paratos esse praese ferebat: verum illa virtus paulo post elanguescere coepit:muro deiecto nostros ad i ruptioncm se parare conspicati, de pactione agere coeperunt. Multis liabitis colloquiis
392쪽
eum impedimentis abire permittuntur,oppidi deditione facta Quς res tempestiue a smodum accidit,propterea quod igne pulueri tormentario immissi, , aegerrime ipsa to menta ex incendio extracta fuerant,quin plaustra conflagrarent. Accellebat quod Au- malius excelsi princeps iuuenili ardore animi, ipse irrumpere constituerat: a quacum sententia Vindocinus quum deducere nequaquam post et, ipse eandem periculi es ana subire, quantumuis prorex, parabat. Quae res nonnisi valde insceliciter cedere poterat ii alter aut etiam uterque in ea dimicatione interijsset: vix enim aliter accidere poterat, quum in primis ipsiis ordinibus prorsus con siillere decreuissent. Deditione facta oppidum incenditur,& portae euertuntur, ne cui hostibus usui esset. Vindocinus multast cxigua castra ad Morinos,Santalidomarum, Aream, de Betunam sita excindit: deinde exercitum in eum locum reducit,dum noui aliquid a Rege acciperet, unde eodem die vel dimisso exercitu se tuto recipere,vel ulterius in hostium fines mouere possiet, quemadmodum sibi a Rege imperari intelligeret. Locus ad eam rem marinae comm diis deligitur,vi Ferventum ad Canchium flumen se reciperet.Illic manda- tuina Rege accipit,quo milites intraesidia deducere solos Ligionarios quos paucis diebus denuo cogere facile erat
ex toto exercitu dimittere iussus paret.D,
393쪽
A M mensis Maij finis appetebat anno i s 3, quum Rex
Villerii Costeraeorum copias suas undequaque colligere constituit, utqub exconcilii sententia optimum vidcr tur,impressionem faceret.Nonnulli censebant Lillerium, sequod proxime captum dc incensum fuerat, municiadum
esse,id facile propter loci naturam de situ fieri poste, quod
duabus e partibus palude cingeretur, unusque PCrnas versus aditus cs Ict, quem muniri oportere videretur. Praetorea Sanvenantum quoque arte muniendum, quod iam
natura munitum est ci, quatuor passuum millia Lillerio ad Lilium flumen situm, in insula triquetra, quae flumine&dc palude undique cingitur, flumen nullo opere aut labore derivari posse , duabus tam tum vijs stratis aditum illuc pertinere. Nostros eo loco potitos, totam Flandriam incit sonibus nullo remorante aut obstante oppido vel traniitu, infestare posse. Insi aperia Sampaulum aut certe Pernas arccm aedificandam, ut hac ratione iter Litterij tutum esset, de ad commeatum ducendum sorinorum subsidio quod oppidum millia passuum octo inde abest ad laniam situm qua Pernis Literium itur maior facultas darctur. Hi frebus omnino fieri ut Morinis, Pernis de Literio,postremo Hedino quod pone sit) an stris occupatis, commeatus iam non aliundoimportari, sed ex ipsis locis colligi postet. Alij contra afferebant, oppidum Aucianam propter defensorum paucitatem inam ad bellum Cliuiense milites ex illo praesidio profecti suerant improuiso aduentu Cingi, a que adco ante vi expugnari polle quam hostis auxilio adesset: sin minus, Landri sum captum iri accommuniri cum castro Emeriano de aliis finitimis locis, quibus aditus in Hannoniorum fines peruius pateret. Hoc consilio Rex probato miratio Anno baldo. qui in Brionii Lutetiae demortui locum proxime silccellerat negotium dat, ut recta se illuc conserre atque oppidum, dum ipse toto exercitu subsequerctur, cingeret, dena que subsidium ingredi prohiberet. Vindocino per nuntium mandat, ut exercitum ad Abbauillam denuo colligeret, quem per medios hostium fines duceret,atque ita in limstico viveret,& Gallico agro parcerei,denique sibi ad Catellum Cameracorum praesto esset. Ita fiebat viamirati: exercitus tanquam prima acies ad manum dextram esset, Vindocinianus ad laevam, ipse medio loco incederet. AMiRALivs a Rege. Villerii Costera orum dimisus Suessonem venit, it ' Monticornutum Terracinorum, ubi exercitum quem ducturus erat colligit. Ex eo loco Strata am ad pontem ad flumen Osiam iter facit. Inde pabulo recreatis equis, ad I crepusculum Longouallanum cum cataphractis quinquaginta, Martinum Bellatum Langa una cum sitis de Landam cum mille peditibus proficisci iubet, qui flumine traiecto inter Auc lanam de sepem Auennae quam vocant, consisterent, nequid subsidii aba locis vlterioribus accederet. Porro inter Auennam dc Strataeam quatuor sere pastillauni millia cisAuennam,stuuius quidam exiguus e stagno Betillio ortus fluit, qui propter
394쪽
riparum altitudinem paucis locis vado transiri potest: unus est pons ad vicum nomine. Streulium, quo iter facere licet. Ad extremum hunc pontem hostes castellum aedificarant, quod trecentorum militum praesidio tenebatur. Langanis reliquis praeit, secum duodecim fossores ducens,atque inter stagnum illud de castellum ripis complanatis si Os flumen vado traducit. Ita ad portas A uennae prius constitit quam Longotiallanus MLanda Sirculium venirent: sicque Auennates in oppido continuit, ut Landa castello Per vim expugnato omnes milites interficeret, ncque ea de re quicquam illi intelligorent. Auennae est ud flu men est quod ab ipso oppido nomen habet, & in sembram ii suit. Hoc sumen Bellatus quum transire conaretiir postquam castellum expugnatum esse audijstet ut ad illam Auennae sepem procederet, antequam eo pervcniret, monetur a quodam, Amiralium qui illum miserat sententiam commutasic: quocirca rediret ad iter rtini, quod est ad flumen Betistium, qua Landrisium itur:cui mandato parendum sibi esse iudicauit. AVENNAT Es pedem nostris reserentibus eruptione facta aliquoties inflare coeperunt. Bellatus porro equites numcro sere quadraginta loco depressocollocaucrate quibus non animaduersis hostis audacius progreditur. Eos statim equites incautos ex insidiis adoriuntur, SI amplius quindecim cx illorum numero capiunt. Hoc ego plane intelligere non potui quid causae inciderit cur tanta sententiae commutatio tam repei te fieret, nisi quod Sarremigius rei machinariae praefectus ut quid cin praedicabant n gabat oppidum expugnari posse.Quod si est non eousque profecto progrediendum erat, tuum praesertim alia quaedam loripe faciliora S utiliora praetermissa essent. Illud tamen ipsum oppidum si acriter adorti fuissemus, valde credibile est, quum lata esset propugnantium paucitas in manus nostras venturum fuisse. POSTEA v A M Cartinium exercitus noster venit, Langaeus iubetur postri, udic mane Landrisium usque praeire, ut locum castris idoneum deligeret, atque e re na- μ' tactam oppidanis ageret ut se in fidem Regis traderen Longotialiano negotium datur, ut cum cum suis equitibus & mille Laiadae peditibus subsequatur. Larisaeus dum iter facit, reperit castrumPrissaeum abliostibus desertum, ubi nonnullos ex suis manere iubet, dum totus exercitus aduentaret. Inde Landri sum venit, atque cx suis aliquot ad ipsim oppidi repagula procurrere iubetassed oppidani ad prςlium cancellos illos non transgrediuntur.Situm est hoc oppidum ad Sembram flumen,quod tametsi non admodum i tum est , tamen quia& non exigua est altitudine, & ripis valde editis alueum habet de- Pressum, absque ponte transiri aegre potest. Ortum habet ex stagno Osiano quod est inducatu Guisiano,Catilionem Landrisium Marollas, Emerium, Matheugitim alluit,inde pontem ad Sembra, postremo n5 longe Namurca in Mosam illabitur. Citra flumen Landri sum situm est,ultra, quantum bombardae iactus pertinet est sylvabsormalliana. Langanis lubd memoria tenebat hostes anno i s 2 1 noliue ei os oppido relicto in sylvam se abdidis te, iuum Vindocinus qui illud obsidebat postridie summo mane vi irrumpere conaretur, ut locus omnino vacuus rcperius fuerit: ne idem tunc quoquo fierc occurrendum esse censet,id eo magis ne discedentes ignem aedifici js& tectis oppidi inserrent, de omnia incendio consumerent: quod Rcgis consilium esse sciebat utillud muniri iuberet. Has causis pernionis pontem ad molendinum quoddam,ubi turris est quadrata infra Landrisum Marollas versus refici praecipit: centum cquites C suorum ni unero transire iubet,duce comite Maximo Antonio Suessano, ut locum inter oppidum &syl-uam tantisper occuparent, dum Amiralius adesset.Vbi aduenit, tres peditum cohortes& centum quinquaginta cctaphractos sibi dari postulat, locum esse idoneum ubi abs que omni discrimine considerent. Amiralius hominis consilium non probat, & redire eos qui transierant iubet.Nec vana fuit Langaei coniectura. Hostes enim de media n so ac oppido excedunt, in sylvani se recipiunt, quum neminem ad ripam fluminis ulterio in cile animaduerterent. Discedentes ignem tot locis immittunt, ut totum flammis in cinerem redigeretur, templo duntaxat excepto, neque ulla industria aut celeritate remedium unquam afferri potuit. Frumenti, farinae S reliqui commeatus tantam
copiam absit munt, quae satis ellet in annum alendae hominum multitudini, qua oppidi defendi post ei. v o
395쪽
DVM haec geruntur, Vindocinus cum suo exercitu superiorem Artesiam per ' ' i' grabat, tum Bapalmae appropinquaret: quod oppidum aggressiis statim capit in castruquod roccae ut vocant tantum speciem habet, Alcimontius cum mille ciuibus, uxorib. M liberis se receperat: tuorum tanta multitudo Conuenit, ut puteus quem unum habebant,biduo arefieret. aut res miseros ia eo prope adduxerat,ut se illiusvoluntati permitterent. Rex tamen quum antea cum recta ad te venire, nulla neque ad illud oppidum neque ad aliud quodpiam mora facta iussistet, tum denuo hoc praeceptum ingenit naris disert imperat, ii se morigerum praebere vellet, ac Regiam maiestatem imperi umque reuereretur,sibi ut eo die ad CatellumCameracorum praesto esse Quod eo inuitissimo Scillis lubentissimis accidit: quum imperium nollet detrectare. Amiralius iorelicto ad Landrisium exercitu,ad Regem venit, atque illi oppidi descriptionem affert, ut de ea re quod videretur statueret. REX uibet illum Catellionem venire, quod oppidum quatuor supra Landrita una passuum milibus ad idem flumen situm est, se postero die eodem cum toto exerciatu venturum, ut de summa rei aliquid statueretur. Ibi conitinctis in unum locum copiis reperti sunt equites cataphracti serme mille sexcenti. Deli liinus, Aurelius, Antonius dux Vindociniis,comes Sam paulus, amiralius, dux Guisius de marcschallus Dubetius centenos habebant: Aumatius,Brissacus, Dan petrus, Malgeronius, Bosius, Longotiatulanus δί Bonouallanus quinquagenos. Aderat etiam turma totidem equitibus costam, cui praeerat Anguianus, tametsi ille in Prouinciam abierat, ut postea dicetur praetera- a lios complures quos recensere longum estet. Praeterea mille sexcenti equites serenta ij, quibus praeerat Brissacus,duodecim millia legionariorum tum ex Picardia, Normania, tum Campania:Roniaci,Fraxinii Lotaringi, de Ludovici legati cum quaternis Germ Irianorum inscriorum millibus. Explicatum exercitum inter Landrisium de Catellione Rex conspicatus,Landrisium communire decreuit Consti tutis ijs quibus huius rei ci - ispi . ra committeretur, ipse ad Marollas castra habere statuit: est autem monachorum co nobium in amplissimo vico quatuor infra Landrisium pasi tum millibus. Huius enim loci maxime opportunum situm iudicauit esse,quohostis opus impedire prohiberetur.
Landrisio Landam praeficit. Sciendum porro illud est, flumen Sembram infimam oppidi partem alluere,qua sylvani spectat.Et quoniam oppidum sini est admodum de li- 3οui Rex totam hanc infimam partem abscindi iubet,propterea quod versus sylvani col lis est, ex quo in hanc oppidi partem despectus erat: qua abscisia, mitii iam ab illo cyllemetuebatur. Itaque descritur insimum oppidum: excitantur tria amplissima propugna- .cula,quae Delphini Aurelij dc Vindocini nominibus appellantur,muri brachium quod ad illam partem abscillam a disicatum cst, Regium vocatur. Postremo quum illic e et vetus quoddam castrum, Rex illud aggere copleri iubet, quod esset vice quarti propi gnacilli,dci. bus illis a latere munimentum praeberet. - - REX paulo ante de classe certior factus,quam Barbarossa auxilio illi adduxerat, Franciscum Borbonium Anguianum Vindocini iratrem mittit, eumque illi classi cum sua coniunctae, quam ad mare Mediterianeum habebat, proregem praeesse iubet. Ei, quum Massiliae Barbarosiae aduentii in praestolaretur, Grinianus qui oppido Regis iussit is
praeerat, ostendit tres este militis Sabaudos qui arcem Nicaeae se tradituros polliceban tur, allicinabantque negotium adeo scite a se comparatum este, ut dubitandum mini, me citet quin nostris secum aduenientibus fores paterent. Anguimus Regis voluntate prius au ita,rem aggredi statuit,quatuor triremes instrui iubet,quil, prierant Magdalo a uia. c lues Aquentis baronis Samblacarti irater, Petrus Bonnus de Michaeletus. Ae tametsit -- aetate iuuenis crat Vlpotae annos viginti natus,prudenter tamen rem administrare cogi tauit neque se omnino Proditoribus credere constituit,qui non minus alienos quam ipsam patriam prodere possent.Simul nequid praetermitteret quo inegis com modo i cere post et si illa muniti itima arce potiretur, pr ter quatuor illas triremes undecimalias 'subduci iubet: ac tametsi Grinianus omnia facilia esse confirmabat, neq; periculi qui quam in re aggredienda sormidandum esse, lagdalonem cum quatuor triremib.pra: ire ac proditores una secum ducere iubet: ipse cum reliquis in altum prouehitur,vent que liberiori fruitur,ut vel suis auxilio ellet, vel se in portum reciperet, si rem ita postulare intelligeret: ut statim postea sane intellexit. Etenim quum Magdalo ad portum Ni
396쪽
celavim accederet, sex triremes inde sollium, quaecum circunsistere conantur, deinde quindecim aliae si ibsequebantur duce Ianetino Auria, Sassuspiriano promontorio toetae:a quibus Magdalo cum suis ad portum usque Antipolitanum in iligam actus est. IN bi quatuor triremes in hostium potestatem veniunt,& ad portum Villatim num at ducuntur, lagdaloni cciis bombardae glande vulneratur, quo ex vulnere interiit. Anguimus ad promontorium Rufum appulera quem quum lanctinus inopinantem Opprimere festinaret,ad lunae radios conspicitur: tum nostri sublatis ancoris oram legetes, remigandi celeritate summa usi Tauroentam se omnes incolumes recipiunt. REX ad Marollas quum castra haberet, monetur castruin Emerianu quatuor pas io sinim millibus secundo Sem brassumine, iniuitii polle, si caperetur. Quare Delphinum cum aliqua exercitus parte M aliquot machinis illud cxpugnatum mittit. Vbi ad eum loci imperil enit,paucis descias oribus occupatum, utpote domino ad Guel triense bellum profecto, statim promotis machinis deditionem illi fas iunt. Sansacus cumducentis equitibus ferentarijs quibus praeera δί aliquot equitib. illic relinquitur: sed paucis diebus in castra accersitus reuertitur,atque in eius locum Langaeus cum suis equitibus mittitur, cui militu cohors attribuitur ex legione Picardica, luce Mediano, insuper Hieronymus Marinus Bononiensis architectus, qui operi praeesset.Capitur etiam Barlomontium aliud castrum ad idem flumen, totusque ager ad Balneas usq; de Montium portas incursione vastatur. Castrum illud Emerianum rOccam quadratam. habct, in quatuorio angulis turres amplis limas,fossis altissimis cingitur,quq ad lineam depressae aquis rene tae stat. Deinde quatuor sint muri brachia quatuor roccae lateribus opposita, sic ut tercentenum pedum undique spatium intersit. Ad quatuor huius logi muri angulos quo tuor crassistimae turres aedificatae sunt, ad extremum etiam latissima porta. Si tum est in insula Sembrae fluminis. Rocca quidem ipsa machinis peti nequit, a qui b. eam magnus illius muri ambitus tutam reddit. Bellatus pone quatuor illarum turrium commis luras excitari magna altitudine vallum iubet: deinde quoniam turres ad violetum machinarum impetum sustinendum non erant idoneae,secundu porrecta illa muri brachia sos. sam de aggerem perducit: ut muro & turrib. dirutis quod tamen perdissicile erat,vi pote inuris ex nigro marmore constructis aliud hosti postea obstaculum occurreret. Erat
3ο insuper oppidum Malbeugium octo illinc passuum millia secundo Sembra flumine: sebi hostes quoties expeditionem in Galliam suscipicbant, suas copias cogebant. Eius rei Rex certior factus Delphinum eo mittit, qui oppidum ad deditionem compelleret. Vbi quia pauci erant milites,qui machinarum vim sustinerent, ciues in cius potestatem V niuiu. Delphinus Hellium mille peditum legionis Picudicae tribunum 5 Sanuvium cuquingentis hominibus ibi relinquit, ipse reliquas copias in castra reducit. In eo oppido egregium est coenobium quod a nobilibus pucllis incolitur, sic tamen ut nullo se caelibatus voto obstringant sed nubere quum libet,illis liceat. Srx To postea fere die Emeriani audiunt Caesarianos passim e bello Guel triensi r deuntes,in Balnearum suburb. & vicis finitimis absque ullo metu securos morari, quod o haec loca a castris viginti passuum millia abelle, sal beta j porro nullum esse equitatumi spicerenti Quare animaduersa eos incautosaggredi costituunt. Malgeroni uincastris larollanis per nuntium monent,si ad se cum centum viginti equitib. venire non recusaret,praeclara rei bene gerendae facultate praebcri, quae dc gloriae dc cmolumento cliet. Quo ille nutio accepto cu suis quinquaginta cataphractis 5 circiter octoginta ex Ami- lima turma, luce Fontanio Harcuriensi legato, venit. Itinere no longe Enaerio facto,
Malbeugiu una pliciscuntur biq; cibum sumunt. Inde quoniam tui noctes erant breuisitinae,postquam obtenebrasset discedun Santivium ex Malbeugiano praesidio cum quinquaginta equitibus siclopetariis secum aliumunt, quibus ad perfringendas suburbanas Balnearii domos uterentur.Insidias duob. ab oppido pastilii millib.in sylva collocat. 15 Mittitur larvilianus Lang i legatus, eoVidamiusCarnotesiis&Rupegulonius qui nullo autoramcto animi caulia inllitabat si cu Santivianis scio; et is Caesarianos sub aurora in suburbijs opprimeret. litvit deinde Motogondriniti Malgeronii legatu nam is Malbeugis morbo correptus rcstiterat cu ipsa equitii turma, tui ad lonitu suburbia p- cederent quo iter est Balneis sere millium passuum sex, Balneae porro Malbeugio octo millia absunt.His mandatur ut aliquot suburbiorum Montanorum aedes incendant, ut
397쪽
oppidanos impedirent erat enim firmissimum illic tum equestre tum pedestre praesia diu in ne qua Balneis gerebantur,pcrspicerent. Vtrique ad insidias sese recipere iubentur, ubi Langaeus succenturiatus substiterat, qui auxilio illis esset, si sorte ab hostia . bus premerentur.Illi Balneis centum sere viginti cquites Caesarianos offendul,qui prudie vesperi vcncrant, quos Onancs in aedibus ex improuiso opprimunt, pra ter paucos quosdam,qui nudi hortis clapsi diffugiunt. Vicos finitimos ac coenobiunx quoddam diaripiunt, & ingentem praedam colligunt: nemo enim illinc discesierat, quod is locus v ginti passuum millia castris abestet, nequc ulli equites Malbeugii cssent. His confectis rebus se ad locum insidiarum recipiunt. Idem faciunt qui Montes missi fuerant, praecla ipsi quoque non modica onusti. Malbeugium una reuersi, & praedam inter se partiti ad suum quique locum redeunt.Eodem dieAumatius ducisGuisij primogenitus Aucian tes ex oppido ad praelium elicere conatur. Nonnulli egrediuntur illi quidem, sed non longius procedunt quiuia quo machinarum globi pertinere poterant. Ille ut magis ec-rum ani mos incitarchad fostarum labrum progreditur, ibiq; multis eorum caesis unum cx suis amittit. Illos tandem quum nihil commoucri cerncrct,diu multumque nequi quam alliccre conatus,nc plus tcmporis frustra icrere se in castra recipit.
REX cum a sitis qui Balneis fucrant, tum a captiuis inde abductis certior factus locum minimo praesidio teneri, Delphinum illuc SI Anno baldum cum exercitus parte mittit, reliquos apud se continet,qui ad opus Landrisii promouendum praesidio essent. Sed huiusmodi nuntio deccptus est:quippe hostes illo nostrorum aduciam excitati po- 16stero die supplementum quatuor cohortium Germanicarum introduxerant. Illis pra terea nuntiatum erat, nostros bidui duntaxat cibaria duccre: unde satis intelligebant primum modo impetum sibi sustinendum csse. Itaque oppidum defendere decreuerunt. Postcaquam huc ventum est, quibus res machinaria curae erat, ij quum oppidi s
tum minime tenerent,machinas ad cum locum statuunt, qui omnium opere maxime munitus erat,Vt non admodum latam ruinam facerent. Multi tamen tuu cnes Delphini
prasentia incitati ad follas procedere ausi, forti icr ab aduersarijs cxcipiuntur, caedui turque&vulnerantur climalij plerique,tum Allcgrius interficitur qui in ea adolescet tia egregium virtutis sipecimen ediderat. Gasparus Collinius Castellionius iuuenis c celsi animi siclopo ad iugulum pctitur,ex quo tamen vulnere contialuit.Desphinus a patre supplementum machinarum & com mcatus sibi sit bmitti postulat, se non nisi ire
sectare quod eius voluntate sibi facere liceret lcgioncs inde abducere decreuisse. Ille quod nec copias sine periculo seiungi poscintelligebat, ncque ad Delphini castra sibi
proficiscendia melle, relicto Landri iij opcre inchoato ac nondum pcrsccto, cxistim bat, lenique se a firmissima exercitus parte nequaquam tuto abes c prospiciebat, ver tus ne ab hostibus quos ad Montes SI Quercetum coire audiebat nocturno aduentu circunucniretur, Delphino per nuntium imperat ut ad se rediret, milites Malbeugio abduceret,oppidi munimentae uerteret,atque aedificia incenderet: hunccnim este locum v bi toleret Caesar suas e Germania & Belgio copias conducere. Delphinus, patris imperium reueritus inde discedit, molestissime interim serens sic sua hac expeditione Α
REvΕRso Delphino Reginuntiatur inter Auennam&Sim quin duoesbos' pidaTrelonem & Gladionem,in quibus milites essent qui continenter oram T c ac nam de Campanam admodum infestabant. Quamobrem Bonouallanum illuc cum quinquaginta cataphractis Stenatum Angulani legatum qui in Prouinciam profectus erat, Gcrmanos pedites quibus praecrat Roniacus,duo dcniquc Gallorum peditum milha S: legione Normanica ducibus Baccauillano S . Santalbino Gobcleto, cum quatuor cannis & toto apparatu illuc mitti t.Treloncm simulatque vcntum est, oppidani machinas conspicati, quod totum aduentare exercitum arbitrarciatur, ad colloquiu in veniunt deditioncm faciunt,ut saluis abire liccrct. Idem faciunt Gladionenses. Haec oppida I Bonouallanus militibus dat diripienda, polica portis duntaxat dirutis incendit. Qua causa fuit ut hostes postea Trelonem instaurarent. Nam ante hoc tempus is qui loci dominatum obtinebat, cum munire noluerat, quod aedificium quoddam muro contiguum diruere non sustinerct. His rebus perfectis Bono uallanus in castra se recipit. Rex paulo post Martinu Bellatu Langaeu a castro Enacriano quod muniebat, ad se accersit,
398쪽
A: de ipsius castri statu sciscitatur. Respondet opus tanta diligentia factum esse, ut dii
decim diebus vel potentissimi exercitus impetus non ellet reformidandus, verum rei frumcntaria prospiciendum esse, exercitu abducto non facile introduci posse, duo nim flumina inde Landrisium potibus transeunda esse,quibus vadum nullum reperim- seri risi tur,praeterea ab Auennalibus intercipi poste. Rex ut his rebus prouideret, praesidem r- - Olivarium, qui postea canccllarius suit, Sturnaelium, Hargerium I Petrouiuium hos enim commeatus curam gerere iusteratὶ accersitos rogat numqua ratio cxtaret qua id perficeretur.Ostendunt illi non tantam esse copiam quae exercitui de Landrisio fatis esset: ut si Emerium cibaria convehi placeret milites penuria ilico laboraturi estent, Lanio drisum porro plaustra duci dissicile esse ob nimiam imbrium copiam, qui assidui toto mense fuerant. Rex his rebus auditis, simul quod dux Cliuiens; auxilium sibi properemitti postulabat,in cuius fines Caesar cum exercitu impressionem facere parabat, militites Emerio abducere,& locum excindere decreuit, st. inaque Langaeum eo redire it bet.Ille accepto mandato tanta celeritate rem administrat, ut tum cuniculis suffostis tu alia ratione quatuor turres quibus rocca circumlabatur,item magni illius ambitus porta cum duabus turribus subiecto igne in sublime clatae in stas deinde corruerent, tanta edita est ruina,vt postea instaurari non potuerit. Rex ut breuiorestet commeanis Vectura, Catellionem reuertitur qui locus inter Guiliam, Bohanium S Landrisium situs est. Landrisium crebro ventitabat,ut opus maturaretur: luinetiam principes Se pri-Lo marij viri rem ipsam summa diligentia urgebant. Verum quantacunque opera S sti dium adhiberetur,non poterat opus ob continentes illos imbres valde promoueri. Ex TREMo mense Iulio Rex quum videret opus eis esse perductum, ut ad pertaciendum exercitus praesidio iam non egeret, tantum necesse cile nonnullos tum equites tum pedites Guisae collocari qui rei frumcntariae convehendae pri sidio ellent, uiasiam ire contendit, ut Cliuiensi socio laboranti opem ferret. Landrisis Landam relii quit cum ducentis equitibus serentariis & nullo peditibus legionis Picardicae, quibus illum praeficit. Et quoniam Ladam febris tertiana male habebat, veritus ne ingrauescens morbus rebus gerendis obelle Ellaeum ducis Mompenserit legatum cum quinquaginta ipsius turmae cataphractis illi attribuit, parique cum imperio cum Landa esse iubet: 3o duo etiam peditum millia ad praesidium addit.Guisia Vindocinum in inferiorem Picardiam ad Montrolium&Abbauillam mittit, nequid in his regionibus hostis moueret. Principem Melphitanum cum trecentis ferc cataphractis equitibus, & Brissacum cum mille quingentis serentariis Guiliae collocat, qui commeatum de rei qua quae Opus essent,Landrisium vehi curaret ipse rebus ita constitutis Mariam de Liellam proficiscitur, ut Remensi saltu aliquot dies venationibus se oblectaret. RE G E Guisa profecto, comes Roxius inon multo post cum Belgico exercitu Landrisium venit, quod repentino aduentu occupaturum se commeatus inopia sperabat, mira&castra ad sylvam Mormallianam collocat. Sed sero cxpeditionem illam instituit: na 2 '' Melphitani principis cura& diligentia huic rei prospexerat. Franciscus Lotaringus dux o Aumatius ducis Guttii primogenitus, dux Ni uernensis, iratres Rupei caldi, delotus, Brezaei fratres cognomento Mallaei, Creuocurius, Boni uetus irater, saltaurentius Brito, Moaeus Samphalius,& iuuenum magna pars qui Delphinum comitabantur, rei besticae&famae comparandae studio capti,aut a disce)buat,& Landrisium ingrediuntur.Comes Roquendolfius tum Caestri maxime acceptus castris Caesarianis aliquando egressus, Sembram flumen ad Marollas equitatu suo traducto, insidias ad iter quod Capeulam pertinet, non procul Lonfauerio valle quadam collocat: quadraginta equites praemittit,qui nostros oppido ad pugnam elicerent .Essaeus & Landa Ricarvillanum Landae legatum cum triginta serentariis equitibus egredi iubent, negotio dato, ut quid latcreta tergo exploraret. Ibi acriter dimicari coeptum est, quod Cael triani omni ope impedire 16 studerent ne ille inlidias deprehenderet. Aumatius,Niuernensis&reliqui iuuenes tam suaui spectaculo deesse nolunt: luocirca dissuadentibus licet veteranis ducibus, egressi nostris laborantibus S loco pulsis ibbsidio veniunt. Roquendolitus ubi suos grauiter premi animaduertit, legatum de centum equites recentes submittit: qui primo statim conflictu equo delicitur,& captus in oppidum abducitur. Roquendolitus hoc indigne ferens tota multitudine ex inlidiis educta, nostros cedere cogit, ut vix in oppidum sui
399쪽
3. recipiendi facultatem haberent, nisi Landa cum sexcentis sciopetariis& quadringet tis hastatis accessistet. illorum aduentii proelium restituitur, 1 Caesarianis postea iusis multi interficiuntur&capiuntur Ex nostris unus Saltaurentius capitur,qui qui dein p. stridie cum Roquendollii legato commutatur. H v I v s conflictus Rex nuntio accepto illos ad se reuocat, causa iniectaqubd ad Lucenaburgicam expeditionem eos sibi adesse vellet, re autem vera quod vereretur nequid simileaut etiam insccticius tentarent,unde oppidum ipsum periclitaretur. Ipse interim in Remensi agro versabatur, dum cum suis deliberabat quodnam iter ad duce Cliuiensem iuuandum maxime accommodum esset. Rebus omnibus accurate consideratis haec ineunda ratio videtur, ut exercitus in Lucenaburgensis ducatus fines duc, ibtur: sic enim vel Caesarem vires suas illinc abducturum, vel capto certe Luccmburgo iter facilius fit turum,ut exercitus Cliuiensi auxilio mitteretur. Ad hanc rem suscipiendam Longouallanum mittit, cui Langaeum attribuit, D petrum dc Eculium. Hos Stenaeum contendere iubet,quod oppidum estad Mosam flumen inter Virodunum de Musonem in ipsius Lucenaburgensis ditionis ingrcstu, illudque paulo ante ab Antonio duce Lot ingo acceperat commutatione quadam facta: proptereaquδd hunc sibi locum commodissimum est iudicauerat, ad exercitum cum apparatu onmi&comme
tu illuc introducendum. Illi mandatis ab eo acceptis dimissi, per exploratores aliosque nuntios quo loco essent res Luccmburgicae cognoscunt. Quare Lan iis veredariis quis usus ad Rege redire maturat, que sex patruum millibus incerto vico ostendit: ei φαψomnia a se gesta narrat, simul etiam Caesarem nullat cum magno exercitu ex Italia AGermania comparato adeste, ut vel in Cliuiensem proficisceretur, vel quod vero pri pius erat Lucem burgensium fines,si inuaderentur,defenderet .Quicquid Langanis de illo Caesaris exercitu narraret, Rex tamen a prima sententia decedere nulla ratione v luit, quum apud se constituisset, si ipse Caesar in exercitu adessct se quoque cum eo in ipsius finibus praelio decertaturum acturumque periculum, num ille coram tam sosi citcr pugnaret,atque antea quum per legatos bellum gerebat. Itaque Sammenolialduire constituit quod oppidum est in Lucemburgensis ditionis ingressu visi Caesarem ipsis in aduentare nuntiaretur,inde facilius vel ad sitos iter faceret, vel hostem anteue teret. Praeter si ducatum illum totius Christiani populi vetustate celeberrimum C. 3Psari adimeret unde quinque Caesares prodierant, quorum fere omnium illic sepulcravisti nitu Caesare tam propinquo cum omnibus copiis ex Hispania, Italia & Germania collectis, qui tamen ad defendendam illam ditionem congredi non sustinerct, id vero summae sibi gloriae ac laudi sore animo cernebat. Ad rem hanc suscipiendam ducem
Aurelium filiu in natu minorem constituit, cui propter adolescentiam miralium At nobaldum ad res gerendas attribuit.
REX itaque postquam de hoc bello ita gerendo plane constituisset,principem
Melphitanum quem Landrisio reuersus Guiliae praefecerate ad secum equitatu taphractorum serentariorumque& peditatu in agrum Remensem vcnire iubet. Vin docino imperat, ut ab inscriori l)icardia cum iis quas habebat copiis Guiliam veniret, ut Landritio omnibus in rebus adesset. Melphitan sut Regis mandatum exequerctur, quoniam serentarij maxima ex parte in duobus vicis dispersi erant, ultra coenobium sol urium duobus insta Guitiam passuum millibus,ad flumen Osiam, qua Bohanium de Landrisium iter est, Brissaco per nuntium impcra ut omnem illum cquitatum Gu siam adduceret, ut omnes simul postero die sub auroram discederent. Hunaldaei is &Theodus Bedanius Albanus,qui ducentenis sociatariis praeerant, quam so commodo loco esse conspicerent, illic pernoctare constituunt, reliquos abiret iniit quod tam in ture se discessuros postridie perarent, ut Guis iam ante Brisiaci discessum peruenirent Miriscus tum quidam casus interuenit.Nam Cesarianae copiae quae tum in illa ora crat, ipso eo die coicrant, ut Bollanianuni castrum a prederentur. Quum iter facerent, Li- quaeus ducis Ascorii legatus ab exploratoribus fit certior nostros illos equites ab aliis seiunctos in eo vico resti tisse.Eos igitur aggredi atque delere constituit: quam ad rem perficiendam ex equitatu Caesariano octingentos lectos cquites Burgundiones, di centos Anglos&quatuor peditum cohortes assumit. Dum iter facit soletain exorto, ne propter peditum tarditatem illuc non fatis mature pervcniret, eos subsequi iubet, ipse
400쪽
cum equitatu praeit Simulatque eo venit, in aedes Theodi Bed ij irrumpere conatur. ille equites duntaxat adesse cospicatus,nullo peditatu adiuncto, forcs claudit, diumque ex equis deiiliunt,& soribus horrei ubi pernoctarat, effringendis occupantur, ipse loricam induit,cquum ascendit, lanceam arripit, &obfirmato animo egre sus per medios illos vi perrumpit, obuia quaeque sternit, seque ad suos S ad Hunaldaeum incolumem recipit. Achaeus ducentorum equitum siclopetariorum dux,&Bertrandus Fostius Cre- neniis tumultu exaudito, ex coenobio Bolauriano egresti S ponte quem hostes tenebant per vim potiti sitiis auxilio veniunt quibus conspectis spes de animus nostris acces.st .Horum aduentu hostes submouentur. Rumore Guis iam prelato, Theodus Manesio qui in subiirbiis erat, ius su Brisaci equitu in magistri auxilio suis venire maturat, dii Bri tacus a Melphitano sexaginta equites accipit nam suos iam premiserat, qui Mariam orsiis progrediebantur quibus ad illos iuvandos uteretur. Cum his flumen in suburbio Guisiae transit,eo consilio ut planitiem quae inter sylvam de flumen interest occuparet. Etenim quum hostes longinquitate itineris defatigatos Sc equos aestu delassatos esse arbitraretur perabat se in turbatos impetu facto magna clade illos assecturum. Quum mille passus progressus in editum locum euasisset, tu certiora Theodo Bedanio hosti- . bus nonnullam trepi lationem iniectam cile, quod totum exercitum sibi imminere putarct,urgendos igitur csse,antequam se ex co metu colligere coepissent. au'd quia conferto equitatu magna virtute fieret pulsi hostium equites in suum is obruna peditatum se retroaguntur, omnes t in fugam vertuntur. Fugientibus nostrita acriter instant, ut trecenti illic intersecti sternerentur,viui sexcenti, quatuor peditum 2 duo equitum signa militaria caperentur. Reliqui Caesariani qui Bohanium tentaturi vcnerant, huius cladis fama audit totum nostrorum exercitum adesse arbitrati, metu perculii conatu desi- sunt &Quercetum se recipiunt. I A M pars exercitus Stenaeum venerat, in his erant Aumatius, marchio Menius state Lon uallanus procomes Stalagius,Dampetria Langaeus, arsius,&alij pleriaque, ut numerus esset trecentorum fere equitum grauis armaturae, fercntariorum ad
octingetos:aderat etiam totidem pedites Galli,& Germanorum peditum quatuor mil- lia duce Fraxinio: tui omnes ducis Aurelii, traiij, Annobaldi& reliqui exercitus ad-m uentu in praestolabantur. Hostes qui ad Lucenaburgum defendendum mittebantur,numero tria peditum millia de quadringenti equites, in magno quodam vico non longe Sammatio consederant:qui locus duodecim pastuum millia Stenaeo abest, in comitata Siniaccsi,quo exercitus aegerrime adire posset.Illic lustrato exercitu stipendium erant accepturi,ut mox Lucemburgum ingrederentur. Hac re Lon uallanus intest ecta, cualiis belli ducibus illos necopinantes opprimere constituit. Ad id perficiendum Stenaeo proficiscimur assumpi is duabus cannis de totidem longis colubrinis, quibus Sammaria de finitimas aliquot arces vel vi caperemus ii illuc sic hostis recipc ret, vel etiam excinderemus,ne hostis equitatu introducto nos commeatu,quum ad Lucenaburgum castra haberemus, prohiberct.
o Nox dimidiae horae spatio iam inceperat, quum sylum inpressi esset nus. Aqua
quum vicus ubi hostes consederant quingentos fere patriis abesset, in planitie ad exiguum flumen situs, aliaque rursum sylla pari spatio ultra eum vicum esset,prospici placetne in eam se reciperent. Itaque Ecari ius cum ducetis equitibus praemittitur,quem quo dringenti alii submissi insequerentur, postremo trecenti cataphracti cum Germanico peditam quam fieri pollet celerrime eodein contenderent. Huic mandatur, Ut quoniaad syluq oram circiter auroram peruenturus esse inde admisiis equis in vicum procu reret, ut eos in lectis iacentes Oisenderet, atque ad pugnam parari prohiberet, dum Atimatius cum illis quadringentis equitibus subsidio accederet .Ecarsius ad sylvae oram qua constitutum fuerat hora progressius Capellam Bironi uin cum triginta equitibus in .so vicum citato cursu praemittit, ipse praecuntem proxime sequitur. Bironius mandatum diligenter exequitur,liostes magna cx parte in sternendis S frenandis equis occupatos offendit,alios tunicis indutos, perterritos, ut iis accidit qui insperato hostium aduentu opprimunturic quibu nonnullos caedit.Hi tandem quum neminem ponc adesse vid retur, animum colligunt,& coeuntcs illius impetum sistunti interim impedimenta de stipendium in tuto locant atque ipsi minimo damno accepto proximas sylvas fuga pe-