장음표시 사용
381쪽
, , i. uisani praestabam Querassium mittit,&Centalium Riuensem quibus milites eo numero attribuit non qui ad vim inserendam satis essent,sed qui repetino ingressu oppidum
occuparent alios Albam, alios deniq; Conium mittit .Qui ad naec duo oppida mittebantur,ab itinere aberrarunt,ut dies illos ante ortus deprehenderet, quam eo peruenirent. , a Hac ratione ei semini est,ut o Langaeus certo sibi pollicebatur, irritum maneret. Alsu tatis iapiis nius&Centalius Saulliano prosectisumma celeritate cum scalis Querassium veniunt, acceptis a Langaeo ducis itineribus,a quibus ad locum perducerentur,ubi scalas ad mi tum applicari oporteret.Et quoniam exiguum illic castrum est, duae cannae parata: se uantur, quae illuc, siquid opus esset,ducerentur.Neq; tamen illi tanta celeritate iter comscere potuerunt,quin ante dilucesceret,quippe breuissimis totius aestatis noctibus. - rode factum est,ut quos in oppido consilij participes habebant,ij se aperire non audetenLNihilo tamen minus illi ci tantum laborem frustra sumpsiste nollent,ad eum locum pe oppido potiti machinas aduehip
stulant:quibus acceptis castrum oppusnare coeperunt,quo se milites receperant. Prima
statim displosione altera e machinis subuertitur, simul etia nuntium accipiunt Vastium magna celeritate aduentare,ut oppido laboranti castrum ingrcssiis ope serret.Haec Langaeo, qui iam cum Helvetiis de paucis aliis quos e praesidiis abduxerat,ad Carinianum castra habebat, nuntianda curant, machinarum alteram nulli iam usui esse, sibi de reditu a cogitandum videri, oppido tamen prius incesse & diruto,nc ab hoste occuparetur.Quo nuntio accepto Langaeus statim Vassaeum ad eos mittit,cuin cataphractorum quinquaginta supplemento, hortatur ne illinc discedant, in castro duos tantum farinae saccos &vnum equum csse:pro hominum multitudine quam illic esse sciret, suturum cofirmat, ut postero die vel fame perirent,vel ad colloquium venirent, quod ipso matutino tempore cibaria illos deficerent:vastium porro triduo ad opem serendam non amaturum, se in tempore illos certiores facturum,& facultatem praebiturum qua sic tuto Mondeuiasium vel Beniam incolumes reciperent. Postridie milites ad colloquium veniunt, a mali egrediuntur, compertumque cst eos totum sciqui dici spatium cibo caruisse Laim
gaeus illic Centalium praescit, qui statim duo hominum milliae sua ditione & aliis locis 3 colligit,quos praesidio constituit.... V A s T i v s ubi ista per nuntios didicit,conam desistit, ct paria alibi facere constituit. Itaque aponte Sturio proscinus,Villanouam Asianorum vires conuertit, quam m. propter loci infirmitatem squanuis Langqus diligenter omnibus rebus prospexisset per vim, paucis tamen interscctis,occupanPirinum itidcm, Cambianum de exigua aliquot atque infirma oppidula. Langaeus tametsi sibi non satis esse virium animaduertebat tsellii opponeret, quod sibi non amplius quinque peditum millia suppeteret,illumad quindecim peditum millia& duo millia quingentos equites habere videbat tame quus iret illius consilium esse, ut transpadanis locis neglectis, exercitum flumen ad Cai . nianum traduceret,atque castris ibi collocatis totam planitiem quae a montibus ad P odum pertinet nobis adimeret,quo Taurinos, Pinierolam S quicquid in cispadana r gione habebamus vexaret, praeterea magnis praesidiis Quersum, Astam, Fossanum, Albam & Conium firmaret,qub loca transpadana eadem difficultate assiceret, nos deniq; iis c5moditatibus excluderet quas e Salus sano marchionatu percipiebamus: ut tot malis obuiam iret,Carinianum cum cotiolis suis redit, ibi locum opere munire coepit, ut quod vi minus poterat,arte tueri possiet:nam hostem aequis conditionibus excipere per hominum paucitatem nequaquam illi licebat. Vinius perspecta nostrorum cel ritate ad conatus suos infringendos,ad ipsum flumen e regione munitionum castras cit. Porro quum mense Iulio aquarum minima esset altitudo, flumen vado transiritum supra tum infra Carinianum facili negotio poterat. Quibus rebus fiebat, ut totos quin- Iodecim dies duobus exercitibus oppositis creberrima praelia committerentur,nostri no-dui de interdiu in armis esse cogerentur, quo hostem transitu prohiberent, ut per vices duntaxat quietem sessis capere liceret. Langaeus quum suos tantis molestiis perserendis procedente tempore impares fore animo cernerct, se quidem magnis S diuturnis i boribus bellicis, quos superioribus annis exanclauerat ii actum membris captum esse,
382쪽
ut ingenio duntaxat iam dc sermone valeret,rationem iniit qua Italos pedites ad uexs re millia, & equites aliquot cx liostis cxercitu ad se alliceret, quo suas copias auxit, ii stem debilitauit. Hac re perculsus Vasti us,de traiici edo exercitu cogitationem abiicit,vcritus ne postquam flumen transtillet, pcrfugae illi reliquos ad defectionem solicit: rent,sicque copias imminuerent. Itaque Villam Stelloniam versus se recipit, ut Que so appropinquaret. L A N G AE I deducum magna parte sententia erat, ut exercitus Padum ad pe se tu endum hostem transiret,ut quae tum in illius castris tum aliis locis consilia occulta habebat re perficeret. Sed plerique nescio qua causa permoti nam dum de ea re dcli-io bcraretur, consilium hoc sibi probari aperte ostenderant,dccx corum sententia cum Helvetiis egerat qui illis praesentibus se flumen transituros confirmauerant sententiam mutant,& rationem inueniunt, qua Heluet ij concitati tumultuarentur: ut quum progredi exercitus deberet, illi cJuersis militaribus signis recta Pinierolam, qua reditus est in Galliam proficisceruntur. Huius rei non obscura suspicio in San ulianum illorum imperatorem cadebat,neque meo quidem iudicio, immerito. Buterius Pinierolam se una cum illis recipit. Langaeus hac tam inopinata destitutione perculsus, quod faceret aliud non habui quam ut cum reliquis quos habebat, se a baiulis cathedra sedentem referri iuberet. Italos quos Vastio ademerat, Gazellas & Siria dimitti haec sunt inter Taurinos& Vulpianum exigua oppida. Vastius de subita nostrorum profectione certior factus, io aliquot cx tuis mittit,qui Padum transirent. Hi quum in castro Carinianenti centurioncm quendam M allia Narbonensi cum quinquaginta militibus cile compertilent, cuvaslii verbis deditionem facere iubent: quem si cunctaremur dum machinae illuc ad-uchcrentur ivllurum omnes suspendi a stiri abant. Centurio cum suis perterret actus nulla mora interposita deditioncm facit. Quare Langaeus Taurinis septem illinc pas- . D. a. iii suuna millibus intellecta,ucritus neVastius cum copiis subiequutus,munitionum opus, Ar et 'quod ipse inchoaverat, perficeret, confestim Martinum Bellati uni atrem Taurinorum praesinum mittit. Huic mandat ut cum suis co prosectus videret quemadmodum omnia gcsta suissent,quinam oppidum d castrum tenercnt, ut ex iis quae pollea significaret seipsium illuc deserei,dc machinas convehi iuberet. Martinus ut omnia recte atq;3o ordine gereret, Oppido egressus, centurionem Marvillanum x comitem Maximum Antonium Suessanum legatos cum equitibus sere quinquaginta praemittit, qui locum inter Carinianum δί Padum flumen occuparent, explorarentque mina Vastius flumen denuo transire cogitaret. Illuc quum peruenissent, Maximus Antonius collegam in specula relinquit, ipse pcr tubicinem ad colloquium aliquem c castrocuocat.Qua re concella praefectus data de accepta fide egreditur, qui Maximo Antonio notus erat, ut qui eius ductu aliquando militauerat. Ei ostendit quam mapnae copiae aduentarent, quanta machinarum multitudo adueheretur,se praemissos cile, ut locum tantisper cingerent dum exercitus accederet: si paululum modo cunctaretur quin deditionem foceret ibi iam minime integrum fore, illum mortiς periculo eximere: tua de re, pro coac illum diligebat,plurimique faciebat monere voluillet. Negotium ita agitatu i ut illet castrum ci in manus traderet. Caesariani milites Quertium incolumes deductitur, praesidium firmi luimum nequid detrimenti deinceps acciperetur,imponit. Rex audito Carinianum a Caesarianis captum este, Langaeo per veredarium mandat, ut caeteris omnisebus omissis in unam hanc curam incumberet,quo illud reciperetur. Nuntius uti adiicuit nostros eo iam potiri comperit: tua ex re magna Regi satisfactio accidit. H A v D muliopost Vastius Padum rursus ad Crescenti uin transit,de Chiuasum obsidet, cui praeerat uteronymus Biragulus. Postquam impetu bis facto repulsus citet, Caratum cu exercitu se recipit. Per id tempus Caesar Neapolitanus iter Vulpiano Taurinos tutum reddere cogitat. Gracilas capere instituit: quod eo sibi facilius fore arbitra- 16 tur,qubd illic itali duntaxat erant, quos Langaeus c Caesariano exercitu abduxerat: eos porro facile sibi conciliaturum se sperabat. Langaeus re intellecta cquitem Villagani nem propero illuc mittit, qui summam imperii obtinerct: verebatur enim,dum nemo unus praeesset, nequid inter duces controuersae nascerctur. Caesar ad eos oppugnandos venit, cd tanta nostrorum virtute excipitur, ut amistis sere octoginta viris scalil lisetanquam pignori relictis se turpiter recipere cogcrctur.
383쪽
V A s τ ro C aliam reuerso,Langaeus animaduertit oppidum Bargas, quod iter Pinierola Raucium Salvisas claudit magnum toti planitiei nocuinctum allici re, pr pterea quod nostris oppidis interiectum es ,Vastium vero non facile subsidio illi venito polle. atramobrem Buterio mandat, ut Pinierola prosemis, ne Helvetii desides mandrent, Bargas oblideret. Ad hanc rem conficiendam quicquid militum habebat, ad eum
mittit paucis exceptis, quos ad Taurinorum oppidum custodiendum retinet. Ille accepto statim madato sex cannis Pinierola cductis profectus,Bargas venit. Coenobium c ilro proximum ab Hispanis munitum csic reperit, P expugnare prius Oporizbat, quam ad castrum veniretur. Qua re persipecta Buterius machinas summa celeritate prona uel &muros quatit,ut vigintiquatuor horarum spatio aditu patefacto,milites Galli cum thaliquot equitibus,qui pedites pugnabant,vi irrumperent, qui circiter trecentos homines illic interficiunt.Postea castrum adoriri coepit est aut eam quadrata inseriora munimenta occupat. Ruina facta hostes colloqui velle se dicunt.Tande multis habitis sermonibus paciscuntur,nisi Vinius aut alius eius iussu intra sex dies tanto exercitu veniret, ut obsidionem tollere posset, incolumes inde abituros: qua de re obsidibus datis cauent. Vastius hanc elle pacti ratione certior factus, caeteris omnibus posthabitis magnis inhie itineribus contendit. Quum Padum iam copias traduxisset, neque procul Villas an elle Buterius quod se tanto exercitui imparem elle satis sciret, redditis obsidibus Bis querasso se Pinierolam recipit. Vastius imposito propere prςlidio,veritus ne dum abe set,aliquot e suis oppidis occuparentur neque enim nescius erat multa clanculum ubi, o que tentari Quersium redire maturat Neque tamen tanta uti scilination e potuit, quin Langaeus arte de dolo castrum Montestium S tria alia Moserrat ensis ditionis oppidula adimeret:quae recipere ille nonnis aegerrime poterat,quod hyeme proxima machinas illuc aduehere minimc facile est ei. Langaeus quum Bargas in Regis manus non venisse
doleret,Vassaeo qui Pinierolae praeerat, imperat ut Paulum Monnetum loci praefectum ad se alliceret: cuius rei perficiendae rationem ipse ostendit deinde aliquot milites qui
proxime e Gallia venerant, cum quatuor cannis aliumptis recta illuc contenderent ille quod iubebatur celerrime perficere aggreditur: erat enim ad res magnas S cum periculo coitinctas suscipiendas valde impiger.Postquam eo venit,collocatis machinis,qui nulli adessent tormε arij magistri neq; ductores,cum caeteri comites manum rei admo- θοuent tum in primis Picardus quidam nobilis Manli j stater qui ad hanc rem natura eff-ctus videbatur. Horum diligentia turris murus delicitur,sed non iusta ruina: verum loci praesectus ex ea re colloquii specie nactus,castrii Vassaeo tradat,ac in Regis partes transit. Os TvNsvM est antea quibus ex copiis constabat exercitus quem Rex ad Pe pinianum habuerat, quis etia fructus ex tanta expeditione redierit. Hunci ex ne inutile. relinqueret,sed quadam illius parte q, idoneum anni t cpus supererat uteretur, Annobaldum in Pedemotanorum fines proscisci iubet, cui Recroquianos pedites Germanos, veteranos Gallos,ltatos,serentarios omnes,& quadringctos grauis armaturς milites a tribuit,hac spe ductus,vi tata exercitus accessone Vastianis viribus quia stipendiu non numerabatur,valde accisis aliquid magni perfici posset. Annobaldus cum eo exercitu FBrigantium venit,copias partim Pinierola partim Susis transmissas Carinianum mittit, propterea q, Vastius Carinaniolae consederat, quod oppidum tras Padum duo passuum millia aduerso flumine abest: ipse Taurinos,ut cosilia cum Lanno conserret, proficisci tur. Langaeus cla naues parandas ad Padum flumen curauerat,quibus quia noster exercitus Cariniani esset,neq; Vastio costaret si in partem progressuri essemus peditos &m chin se do flumine deportarentur: preterea Ludovicu BiraguluVortingi iusterat panes coquendos curare,quibus nostri dece dies alerentur.Quς omnia eo pertinebant,ut Casalu Malia oppida in quibus colitiorum suoru coscios habebat,opprimerentur. Quippe nostri illuc diurna dc nocturna nauigatione deuehi poterat, quo Vastio, quatucunq; sellinare vix quartis castris accedere licebat.Sed extiteriit malevoli, qui hominis indu I striae inuidetes Annobaldum ab hac sentctia, a qua no alienis se praestabat, deduxerunt. L A N c A. v s ubi se Olcum x opera perdidisse coperit,aliam tamen rei benes dendae occasione affert. Erat ei quida apud Vinium necessarius,a quo nuntium accep perat, si nostri Padum noctu transiret, sine dubio fore, ut in Caesarianos in ipso trasitu ad villam Stesonia inciderent, unde nulla ratione euadere possent, modo primissu circitet
384쪽
quadringentis equitibus inter Carmaniolam de Villam Stelloniam exercitus illi aduersus inter Villam Stelloniam de Quersium occurreret: Vastius enim veritus ne cinger tur,noctii ritum se recipere decreuerat. Denique qui Lagaeo nuntiari iusserat, se itineris ducem fore pollicebatur. Hac de re ad consiliam refertur, placet aggredi, constituntur qui primum agmcnducerent, oc qui postremum clauderent. Sed noctis imteruentu nescio quae catis i inciderit cur cxercitus nusquam iret. Tan iam Franciscus Bernardinus Vi comercatu um ducentis equitibus fercntariis exploratum mittitur, qui rem ita habere comperit,ut narratum suerat, i inb cx postremo corum agmine sp
lia multa de impedimenta abduxit. Non dubium erat quin res sceliciter clienisset, quum ro in hostium exercitu tria duntaxat cssent Germanorum peditum millia, Ac Hispani mi Llc,in quibus omnia auxilia externa posita erant. Quibus pulsis de caesis facile erat dei ceps ulterius progredi,quumVastio tantum Italicae vires absque ullis Germanis,quos in ipsa fronte collocaret,superessent. Langaeus tandem quum negligi videret quae multa cura de magnis sumptibus parauerat multos enim viros magno pretio sibi conciliau rat,& multa ad tantas res necessaria magna pecuniarum sumina conseceratὶ prospexit se aliis in rebus non minori contemptui habitum iri.His causis adductus de corporis v letudine affectus,ut qui diuturnis laboribus in paralysim incidistet, venia a Rege impetrata Taurinis pensili vehiculo sedens proficiscitur, eo consilio ut ad Regem veniret, cui ante obitum cupiebat multa quae in rem illius estent, aperire, quae nulli est cri com- ita se mittenda censebat, ne iis obesset qui sibi fidem habuerant. Verum ita tantum per mor . min. bum illi conficere non licuit. Etenim nono Ianuarii mensis dic,anno i s 4 2 ad San-sasorinum in Tararo monte moritur,magnum bonis omnibus de eruditis viris sui desiderium relinquens.
AMiRALivs Annobaldus quum a tantis rebus persciendis aberrasci, Cammaniolae unde hostis disces ierat,castra facit. Illic ab Alsianio S Corsio Saulliano nuntiuaccipit, Conis tantam ess : hominum paucitatem, ut si celeriter progredi vellet, qud illam, priusquam subsidium submitteretur, cingeret, primo ipsbaduentu potiturum esse minime dubitarent meque enim satis magnam intus esse hominum multitudinem,quq vel unum impetum sustineret. Hac re intellecta cum quatuor cannis proficiscitur,relisen isto Martino Bellaio Taurinorum prauecto, cuius fidei omnia cispadana comittit, pr pter aquod hostis cum exercitu ad pontem Sturium consederat. Postero die Bellatus fit certior cohortes Recroquianas Rivolas veniit quibus ut Padum transiren ad pomtem Taurinensem veniendum erat,quod Carinianensis &Moncateriensis constalii e sciat.Quamobrem locum & cibaria ad eos excipiendos parari iubet, eo consilio ut e rum opera aliquid obiter facere aggrederetur. Iam vero trans Padum tria ab oppido passuum millia sita erant in iugo Monferrat ensi aliquot oppidula, Turris Samboniana, Castellio Se Sarrapi iaci,quq Taurinensibus maximo crat incommodo,proptereaquod inde velut e specula quicquid oppido egrediebatur, facile cospici poterat: ut CaZalum, rara. Nonem de ad alia loca,ex quibus cum reliquum commeatum,ciam Vero vinum mu o gna copia accipiebamus, nostri adducere nequirent, quin hostibus essent conspicui. Haec oppida quum antea tentasset occupare, spe deceptus fuerat, nonnullosque ex suis amiserat, in primis Malicornius Coenomanensis peditum tribunus, sciopo ictus dimia dia corporis parte mutilatus fuerat. auibus causis adductus,lic cloca vi expugnare Germanorum virtute fretus decreuit. Quatuor cannas cum instrumentis apparari iubet, boties ex oppido ad illas vehendas accipit: Germanos prima luce ex oppido proscisci iubet,atque una cum cis partem quandam equestris turmae Annobaldianae, turmam insuper Langaei fratris is tum iter in Galliam faciebat, in quo eum obiisse supra ostem dimus deinde suam,tres denique peditum Gallorum cohortes ex praesidio Taurinens.Vbi Sambonium ventum est, constiti iuntur machinae, quibus statim fit in muro aditi. so tus:quo Germani irruptione vi facta,omnes interficiunt.Solus centurio vivus seruatussiis penditur,quod nimia sui praesidentia bombardarum impetum tam infirmo loco sustinuisiet. Inde Castellionem progreditur, quod oppidum exiguum in summo montis iugo situm bombardis peti non potest, nisi ex opposito monte,in quem tormenta su uehi absque machinamentis de industria aut humano robore non postunt: nam equis quidem omnino est invius. Germani Samboniana praeda tanquam visceratione qua
385쪽
, 1 . , dam inuitati, manum rei tam dissicili admouent eo conatu S viribus, ut duas cannas Asubducerent non minori tacilitate quam si falconelli fuissent.Hostes intus erant num ro quadringenti egregie instructi: qui tamen Samboniana strage perterriti, praeterea tanumerosum e Gallia exercitum preter omnem spem conspicati, tanto metu allicitatur,
ut nulla tormentaria oppugnatione expectata impedimentis saluis deditionem facercti Egrediuntur illinc quadringenti milites armis,vultu oc corporis habitu totius Italia: pr stantissimi. Si viros se praebere animum induxissent, is erat oppidi situs, ut oppugnatio laudis de honoris materiem habitura fuisse videretur.Sarraphaellam non cxpectato nostrorum aduentu,suos obuiam mittunt,qui sic dedere dc imperata facere velle dicerent: quorum exemplum alij inquatuor oppidulis sicquuntur. Haec omnia solo adaequantur i,
praeter Castillionem, cui psidium quisit defendi posse videbatur ad cust talendum transitum imponitur.His consectis rebus Bellatus Germanos Moncalerium secundum illos montes ad Amiralium mittit, qui postridie ad cum veniunt, quum quidem Conium ire cotenderet. Amiralius Conium cum toto exercitu quum venisset,inachinas ad cum locum obvertit quem minime firmum audierat, si dverba sibi data esse comperit, quod is locus aggere opposito munitus esset. Itaque muro deiecto nostri quum irrupere conarentur ac in summum vallum euasillent,aggerem conspiciunt strenuis militibus propugnantibus refertum,ubi ad horae sipatium praeliati se recipere tande coguntur. Multi ex nost ris viri sortes cadunt in quibus centurio Brocotus Normanus cu legato de signi fero comes Gulielmus Biendralius Monserratensiis cum legato, legatus te signifer Sam i,
petri Corsici ipse lapidit ictibus grauiter saucius,Sarastasius centurionis Cauagiiij signi fer,& alij multi qui ordines ducebant,vulnerantur.Ea quae insequuta est nocte ducenti equites 5 octingenii sere pedites a Vasti omissi, oppidum adueria parte quam oppugnatio facta erat ingrediuntur. Postquam diluxit, iralius subsidiu oppidanis mistum esse
certior factus,quum tormentaria tela descere intelligeret,exercitum abduccro decretiit. Multorum ea e st sententia, si octo cannas cum iusto apparatu duxistet,vi duobus immul locis muros concuteret, atque adeo vires oppidanorii exiguas distineret, valde v risimile esse vel vi nostros illuc irrupturos, vel hostes deditione in eius potestat in ve turos fuisse,quod non tanto essent numero, Vt ubique simul propugnarent.Vertim non ca fuit numinis voluntas. Dum illinc discedunt, comes Maximus Antonius & Maruit ue,
Ianus Bellati legati Se Theodus Bedanius Albanus ducentos equites Caesarianos ad Brasti m e regione Querassi j obuios habent,quos adorti praelio superant, de magnam parte capiunt.Hoc memorabile illa expeditione gestum est. ANNO BALDus quia se hyeme propinqua a bello gerendo prohiberi anima Luerteret,in Regium dominatu redactis aliquot oppidulis, Villanoua Astanorum, Pii no, Cambiano de RipaQuerassia, quae hostes ipsi deseriterant, exercitum dimi itit, Bu rerio prorege,du abesset,apud Piacmontanos relicto, Taurinis Martino Bellato Yu i ii tot cis principe, Pinierolae Vallaro,Chiuasi&Vortingi Ludovico Biruuio Saullian Ter P , Em mio,reliquo exercitu domu dimissib, praeter duo Helvetioru millia quibus Sanitalianus
Du praeerat. Recroqui lacu suo Germanico peditatu in Gallia reuerti iubet, quos Ro qui, οbus locis videretur collocaret. Ipse ut ad Rege rediret, circiter Cal. Ian. proficiscitur, de monte Cenisse iter ingreditur. No laesam ubi venisset,inoneturgraue procellam toto monte grassari meq; tamen ulla oratione flecti potest,quin eo die transire conaretur, t pestatis familia superiore se sore sperans,idq; contra omnium marronii qui appellantur sententia: qui montiu tempestatcs,ut nautae maritimas praesentiunt δc callent. auu me diam montis parte coicendissent,inter Ferreria S xenodocliij planiti tata tepestatis vehementia desaeuire coepit,vi comites magna ex parte in ciminii discrime venirent, qu tuuis peritis ducibus uterentur. Multi niuibus obruti porcunt, inter caeteros Carrianus quida iuuenis illustri loco natus: alij oculis orbantur,alii pedibus mutilantur,maxima reliquorii pars nunqua postra firma ivit valereidine.Coplures etia milites partim Germ. mni, partim alit, i, arbitrarentur talem ac tantu viru nonnis certissimc explorata loci natura tam periculosum iter suscipere velle,issu sequuti a via aberrarunt. Ipse quidem ubi ad planitiem peruenisse adeo attonitus cu suis ducibus haesit,ut absq;quo dam ope qui ediuersoriis si ad summa planitiem sunt, egressi illi subvenerunt, minime sit dubita eunde illius cum caeteris critum suturum fuisse.Malgironius, qui loci ingenium perspectu habebat,
386쪽
bebat, ac tempestatem imminentem prospiciebat, in xenodochiolo, quod ad montis radices situm est, in posterum licin substiterat: tuo nonnullos nobiles gelu semianimes illac iter facientes receperat qui hac ratione seruati sunt. Huius tanti periculi causa est in eo loco duo utrinq; altis limi montes impudent, qui angustum valde interiectum transitum ciliciunt.Quum in his motibus tempestas cooritur,moles niuium visuntur, quas ventus praecipites deturbat, quae ubi colligi incipiunt, cx summo iugo cxiguam quanda praebent speciem:verum antequam ad ipsas fauces deuoluantur, instar montis vasta illa magnitudine quicquid in ipso aditu occurrit euertunt. Quin ipsam quoq; subiectam 'planitiem atq; acleo itinera contegunt,ut duccs ipsi viam tenere nequeant, ac suos comito tes in lacunas nivib. resertas praecipites agant. Amiralius ubi ex tanto casu cuas illet, atq; ad motis radices philaenis let, equis veredarijs iter perficere statuit,quod nuntium ric-ge acceperat, ut Castelloraldi illum conueniret. REx exercitu a Perpinianensi obsidione reuocato, quum Agathopoli discederet, per nuntium certior fit Rupellanos tumultuatos esse, vimq; fili narii vectigalis redemptoribus intulisse.Quamobrem quum illinc Castestoraldum ac deinceps Lutetiam c. Morreri . tenderet, statuit ex itinere supplicium de illis sumere: Ludovicum Germanici pedit tus tribununi, cui Mans idus antea praeliterat inam is domum reuerteratὶ se comitari iubet. Rupellam posteaquam pcruenit, ciues uniuersi, quod merito vererciatur ne pro atrocitate debitas poenas luerent,omnem lapidem mouere coeperunt, ut sibi illum plato carent,ac in eius fidem atque clientelam rursus acciperentur. Cal. Ian. in horto aedium inqui b.Rex erat conueniunt, ut publico ciuitatis nomine codonari sibi rebellionis crimer terent, quo se multis ration b.obstrinxerant, dum parendi fidem Scintegritatem, qua subditi erga supremum suum princi pena obligantur,violarant. Ibi Rege i tribunali sedente, Rupellani cum insularum finitimarum ciuib.capitibus apertis, manibus passis, lacrymabundi,*ppliciter Regiam clementia implorare coeperunt, oratore usi viro qu da, aut illarum insularii aduocatus dicebatur,qui huiusmodi vcrba secit. Odiuinauspicatum Rex potentissime,S in sempiteria imposteritatis memoria detestandum,quit. Moralia iis
nos obsequenti illini aliquando de addictissimi tuae maiestatis subditi Rupellani & insu-4 lani eo amentiae atque insaniae venimus,ut lenitatis atq; benignitatis tuae inc5parabilis,ln-3 o numerabiliumq; in nos beneficiorum obliti, ta sordu in de immane crimen admisimus, ut officii de fidei arctis lima obligationem, qua tibi cum rationib. illis tum omni iure diuino atq; bunono deuincti sumus,non agnosceremus. Comissum id a nobis est,Rex optime,cuius causa ira tua graui illinc in nos cocitauerimus, de ab omni apud te gratia nostra culpa exciderimus. Quamquidem eo atrociorem essecofitemur, quo tua erga nos humanitas dc indulgentia magis nota explorataq; cst. Itaq; q, miseriisti supplices ad tuos pedes pie hi, sibi veniam dari obsecrat, si eos de siccieris grauitatem species, omnino indigni sitiat qui b. ignoscas: sin quae tui; Hemeruit; ac lenitatis magnitudo sit attendas Ru admodum psalmographus rex ille Dauid immensa Domini misericordia se niti 1 dic
bat bona nos etiam spes habet Rex maxime,sore ut corum vocem quos habes reos con o stentes,quiq; solis maiestatis tuae subsellium procumbentes deosculantur,cxaudias sui pedib.tuis aduoluti, cum summa animi aegritudine δί lacrumis, ob culpa in te comitiam id orant atq; obsecrant, ne illud maleficium in q, incidimus,cuiusq; cata sa publico moerore vociferamur, tuam* sidcin deopem imploramus, respicias: potius innatam misericordiam de clementiam tuam prς oculis habeas. Ibi tu orator in genua demissus,voce tremula, luctuosa de flebili misericordia aliquo temporis spatio inclamans, quasi orati nem habere, qua inchoaverat,pgeret, ait: Infaustus atq; ater ille dies nobis accidit, Rex' elementillime, tuum id a nobis patratum est,cuius causa te merito insensum habemus, tuo in nos amore dc studio indignos nos pstitimus,eam deniq; famam denostret fidei integritatisq; laudem obscurauimus, qua superiori b. seculis tu apud te tum apud maioresso tuos comendabamur,ut nunc leuitatis de psidiae toti orbi spectaculum i beamus. Quam tamen o Rex,nobis remitti supplices precamur.lbi univcrsus populus denuo misericordiam sublato clamore implorare coepit, quoad gemebunda VOX cum omnib. qui ast bat,tu Regi ipsi ex oculis lacrymas exprimeret .Qui interiecto aliquo spatio sic loquitur. x. - . .. λ-E Q V IDEM huc non veni ut doceam quantum dolorem cX eo nuntio cepcrim,1
quum ad mepcrlatum cst,quo tempore ipse d liberi de tuendo amplificandoq; honore
387쪽
nostro 3c regni salute propugnanda laborabamus, vos nefariam hanc rebellionε, quam ' ' nune agnoseitis fecisse sed ut vobis o charissimi ciues lic enim vos compellare non dubitabo,postquam commissum scelus constemini ostendam facinoris quod a vobis designatum est, qu lut ipsi loquimini quod subditi erga principem osticium sit obliti estis,eam esse immanitatem & vindicandi necessitate, ut nihil supra, siquis quae hinc consequuntur diligenter attendat. Etenim omnis regia potestas omnisque ciuitas recte imstituta duabus tantum rebus constat, ut moderatum sit eorum qui praesunt imperium, &ciuium atque eorum qui parcnt,in obsequendo fides Sc integritas eluceat. Quorum si alterum desit, pcrinde cst atque quum inhominis vita anima dc corpus seiunguiarur: quae vita in animi imperio,corporis ieruitio obsequioque consistit.Deum oro, ut quod io mihi in vos imperium dedit,eique acceptum sero illud modo de rationc administrare largiatur, cuius mihi rationem olim reddendam scio . Porro quanquam imperii altera pars est de vitiis&sceleribus poenas costitutas sumere:qua in re exempla tu prisca tum noua mihi non desunt, quae imitari queam, ut ius incia in summa seueritate de acerbitate exequar id quod saepe ad populi insolentiam compescendam necesse iit facere tamenon minus decere principem arbitror, praesertim qui ita semper vitam instituit,vi ci mentiam inexorabili de rigidae seueritati anteponat: populum ad sanitatem reuersum& veniam pudore deiectum petentem complosti, quam populi partes sunt dicto esse audientem,& fidem principi seruare,quem lenitate magis quam asperitate uti experiatur. Neque vero illud clam me est, plerunque fieri ut lenitate illa de misericordia tant impere a Iesu Christo domino nostro eiusque discipulis S apostolis cclebrata,ac toto o be patefacta,populus malae mentis & animi non modo non emendetur, sed etiam de te rior reddatur. Veriam illud quoque non minus exploratum habeo, vos tam probis p tribus progenitos esse, quorum fides tot meis maioribus reipsa fuit notissima, quin Avos ad hoc usque tempus mihi tam diligenter paruisse, ut longe recens 'hoc peccatum quam vetera illa ossicia& pietatem obliuioni dare malit ac profecto non magis est pristini vestri moris non morem gerere, quam mei ingeni j hanc culpa non ignoscere. Loge sane alii agant,d imperio suo asperius atque adeo acerbius in suos viantur: milii quidem,quoad eius facere potero,naiicricordia arridebit: neque unquam libenter eo adducar,ut in meos ita consulam, quemadmodum Caesar in Gandatios in leuiore qua ve- 'ostra hac offensa consuluit. Qua ex re cruentas ille manus gestat, quum ego adhuc,Dei merito, meas a meoru sanguine puras continuerim. Ac ille quidem tanto suoru prosi Asanguine simul & multis vitam eripuit,& reliquoris voluntatem atque animum a se ali Oxi Moto nauit. Ego vero fore confido ut vestri animi magis ac magis in ossicio hac mea clemen- tia retineantur:ut quum vestra fides egregia sicini crantea extiterit, deinceps illustrior
- ' perspiciatur.Nunc id a vobis peto,ut quod factum est,obliuione deleatis:equidem nunquam quoad superstes ero,in memoriam reuocabo. Hoc modo memoria teneresti
deatis velim,vi quales antea suistis,tales in posterum vos praestetis. Dcum equidem precorvi ipsius fauore ςquiorem me praebeam quam adhuc feci: Peccatum ipsum S: nefas vobis a Deo codonari summis precibus opto dc oro: quod ad me sp tat, noxam totam tum capitalem tum pecuniariam prorsus remitto, dc debitae poenae absq; vlla excepti ne gratiam facio,hac nimirum lege ut promissis stetis: quod tamen ipsum multo min ris aestimo, quam quod vos ex animo facti poenitere perspicio, ut qui hoc sciam, principis potentiam in ciuium beneuolentia de fide magis quam in vita alia re sitam esse. A D hanc vocem populus omnia fausta ac foelicia acclamatione sublata illi optare coepit Deumque precari ut eum diu sospitem dc incolumem seruaret. Atque hic populi clamor tandiu durauit, donec Rex rurius ita loqui inciperet: Qui in vincula conicisti
sunt,eos omnes mox liberos educi iubco,claues ciuitatis vestrae Sc arma vobis restitui,
praesidia tum equitum tum peditum abduci,vos mihi reconciliatos,priuilegia vestra de iura plane recuperare,quinetiam vobis stipatoribus ad mei custodiam uti hodie consilia sotui. Denique ut hodiernum diem nobis tam scitum illuxisse gratulemini,volo nolarum ni tu, bombardarum strepitu,& igne acccso in hilaritatis signum, Deo immortali gratias omnes agamus, qui soplices ineuntis anni calendas esse iubeat. His verbis loquendi finem lacrymis obortis faciens, singularem in suos amorem Sc beneuolentiam testificatus est Hac oratione habita populus animis mirum in modii exhilaratis Vocem repet te susti
388쪽
te sustulit, Regi vitam diuturnam perpetua valetudine oc secudo rerum Riccessu a Deo summis precibus expetens. Rex hac in re, ut plurimis aliis, aperte suam clementiam demisericordiam testatam reliquit:qua quoties res tulit,perpetuo uti consueuit. EODEM tempore Martinus Bellatus Taurinoria praefectus nuntio dc fratris Lan- 1,a Ar H gaei morte accepto, veniam a Rege petit,ut inGalliam ire dc reb.prospicere pollet,quod Langariis tercentenis francorum millibus obaeratus intertulet Prius tamen oppidum il- ι lud ab hostium consiliis,quibus illud opprimere clanculum conabantur, tutum redde- fim nre constituit.Vnum crat,quod ante tres fere menses iudex Taurinensis patria Quersius illi indicauerat quemadmodum a Vastio, quum ille Quersium equiti Asiatio lut antea demonstratu 'i est adcinera monitus esset, ut Taurinos reuersus siquam rei bene gerendae facultatem nactus videretur,eam nepraetermitteret:amplissimum fidei de operet praemium a Caesare ut suos remunerari ille solet datum iri. Itaque huc orationis summa redit,ut maxime idoneam sibi facultatem datam esse praedicaret, qua Bellato gratiss-mum faccret.Se perliteras Vastio significaturum, quum praetoris siue iudicis gradum apud Taurinos consequutus est et, rationem se facile inuenturum qua oppidum in eius manus traderet. Ita Bellatum certiorem de rebus omnibus factum, quo die de tempore Vestius venturus esset, illum facile tanquam incccatum allicere,capere oc omnes eius comites concidere polle. Bellatus hac oratione audita, hominis sentiam alia ratione altius rimari &explorare constituit .Hoc ergo inuentum sibi vehementer probari simulat sedio esse quasdam rationes quamobrem in longius tempus differendum censeret: denique frauissime ipso capitis periculo interminatur, nequid hac in re praeterea nisi diserte iussus tentaret.
H v N c iudicem Bellatus iampridem suspectunt habuerat, proptereaquod Moim
iij anus iam inde quum hanc prouinciam tenebat, legatum apud Vallium habere tantisper voluerat,dum foedus ictum constaret. Itaque unum ex Molarum iamilia Prouincialem ad Vestium miserat, ipse Hispanum quendam metatorem ab eo acceperat, qui vir cautus de prudens,siquis alius tota Italia, erat. Is ut apud iudicem sibi diuertere liceret petit,qui domi tres filias parum pudicas habebat. Ibi prolixe de laute cunctos milites maxime Nauarros de Cantabros accipiebat,ut centenos sere & vicenos stancos in diuruet num sumptum impenderet: quae res iam tum effecerat ut Bellato iudex ille in suspici nein veniret,ne ob rei familiariis angustiam se facile corrumpi sineret.Quamobrem omnibus locis certos homines disponit, qui lueras omnes quae Qucrsium ibi enim Vastius commorabatur perserebantur, interciperent. Tandem Taurinosis quidam negotiator I ticinus Berga nominc quem Bellatus,quod illi confidebat, monuerat adolescentem quendam iudicis literas serentem deprehendendum curauit, quibus ille Vastio significabat adesse tempus quum oppidum tradi posset,mortuo Langaeo nihil iam timendum esse ne consilia illustrarentur: mitteret ergo quendam cui maximam fidem haberet, ornatu mutato,qui pontem adPadum cum duobus aut tribus iumentis vino onustis tra siret deinde iter ad manum laniam conuerteret, portamq; palati j quae Doariam vergit, ηoqii aereret: siquis percontaretur undenam veniret, responderet se Riuola venire, vinum aduehere quod a sua quadam filia ad se mitteretur.Quod si tandem ingredi prohiber tur, se cum Bellato acturiim ut ingressum cocederet. Deniq; nequa dubitatio relinque retur, eodem ipso nuntio sibi tesseram remitti iubebat ferat aute ipsius signum c ra esltactum duab. chartulis inclusum. Bellatus, nequid se absente oppidum inconrodi acciperet, ante prosectionem colurationem hanc patefacere instituit.Iudicem accersitum romotis arbitris rogat,nu quet aliquando de capiendoVastio dixerat,adhuc integra essent. Assirmat ille rem adhuc confici polle, se ad vastium ipsus permissu literas priori Sa dominicano daturum,quas ante tamen ostenderet, deinde V ab illo rescriberctiir,communicaturum. Reb. ita constitutis,horς spatio interiecto literas asserti Bellatus ad eas I 16 gendas Reginaldum Biragulum praetorem Taurinensem S Ioannem Valentem generatim apud Pedemontanos regium cognitorem adhibet. Quil, perlectis quaerit ex eoniiquas alias scripsisset, ab eo tepore quit illum couenisset. Negat ille se quicq scripsile, scelus hoc capite luendum esse,si diserte phibitus hoc ausus esset aggredi. Subito interceptae illae litcrae expromuntur: quas quum inficiari nequiret,in castru abducitur. Intem rogatus a Bellaio,praetore de cognitore regio fatetur se cum Vinio pactu esse ut ad te illa
389쪽
r s 4 3. aliquot carrucas Vino onustas mittere modo duas,alias tres,nequa subessetfuspicio: oc quonia dolia longitudine sunt ipsis carrucis qualia,in alijs siclopi una cum vino client,loricae, tragulae dc omnis generis tela praeter hallas longas: haec dolia in cellas suas demitteret. Postcacoplures itali milites ornatu rustico alijs atque alijs diebus venirent, specie crubaria in iorum adferendi,qui domum suam se recipercia atque in cellis amplis,altis sornicibus, lucidis de siccis non procul a platea ad numcrum octogintadclitesccrent. Qui certo die manc quum tumultum cste ad portas de Sabaudiam inclamari audiret, armati plateam occuparent,dum milites ad portam ipsam collecti dimicarent.Bellatus non ii
Certis nuntiis monitus fuerat carrucas ad LiniumCaesarianum oppidu non procul Vulpiano confici,quibus Taurinorum oppidum lcntaretur. Ad eam rem noscenda certos r.
homines collocatos habebat, a quibus de carum proscctione certior fies et. Sed quum sibi propediem proficiscendum esse videre ut hostis conatum infringeret, iubet hominem causa cognita obruncari. Nihilo tame siccius Buterium pro regem de Monninum qui Taurinis, tu abcsset, praeclle .lcbcbat,moncivi carrucas diligentcr obseruar et, breui conspirationem illustratum iri. Alexandrum qiicndam Cararam illis tradit, qui Gro-liani tria ab oppido passuum millia manebat,ad quem exploratorcs se recipicbat, a quo quicquid gereretur cognoscerent. In primis hoc a Buterio petit ne hostibus fide publica permitteret scenum in oppidum aduchere se enim certo scire,quod illi imachinabantur,carrucis itano omistis perlici debere. ista, E R A T pi terea aliud consilium de occiipando oppido. Duo manipuli ductores v ex centurionis Molae cohortibus bello capti, a Caesare Neapolitano Vulpiani praefecto
solicitantur ut unum ex murorum propugnaculis tradcrent.Quam ad rem, quum illos serio acturos conlideret, duccntcnos coronatos cis praerogauerat una cum syngrapha
Vastij, qua milleni coronati annuo reditu in regno Neapolitano illis darciatur. Hac pactionem aut collusionein potius illi Bellato praefecto indicant: quos illo Collaudat, comfirmatque ut illud ipsum propugnaculum, quod aliquando ab ipso Caesarc occupatum
suillo antea demostratum cst, polliccrciatur: eo cosilio ut magnam Hispanorum caedem in earc faceret .Postea tres Hispani milites se bello capi siti erant, ut loci commoditalcmcxplorarentiquibus duo isti locum de rationcm ostenderant qua Caesar conata persic ret. Bellatus totum negotium ita administrare constituerat, ut quo die hoc strategema 3'perfici debebat, Helueti j ad duo millia Carmaniola Moncalerium venirent cum totidetiere Gallis peditibus,quos cx diuersis undiq; praesidi js colligeret: cquites circiter octin- sciati partim cataphracti partim screntarij Padum ad pontcni Taurinensem transirent, qui hostes adorirentur : interim Ludovicus Biragulus cum mille quingentis peditibus Vorlinguo, Chiuaso dc toto agro Monserraiciali eductis ab ca parte quae Vulpianu ve git, postremis instaret: ipse in propugnaculo quod medium est,in statione circiter octo
ginta sciopetarios collocaret,alios in subterrancis cuniculis cum loricis S hastis, turres siclopis uncinatis compleret. His rebus ita constitutis futurum craput dum hostcs, qui propugnaculum pactum occupaturi erant, dimicarent, Heluciij cum equitatu ponte transmisso,a latcre cos qui foris escia aggroderentur,Biragulus a tcrgo, lenique homi- ones ad mille ducctos porta castronii cgrelli a resiquo latere in cos impetu faccrct: ut paucos ex tanto periculo cuasuros cscappareret. Quinctiam si perturbatos urgere& per sequi Vulpianum usque placcrct,valde verisimile videbatur, paucis propugnantibus S perterritis ciuibus ipsum improuiso aduentu captum iri Vcrum quum animaduerteret rem tantam breui perfici non posse, sic porro absente metuendum cste ne secus accid ret,si Buterius &Monninus incogitantius paulo sc gercrcnt, rem in tuto esto,antequam proficisceretur,inctu incerti exitus voluit. Duobus illis imperat ut maiorem Vastij tympanistam Morctum nomine quo utrinque illi nuntio utcbantur cum duobus Hispanis accerscrent,qui propugnaculum exploratum mittcbantur. Hos in diuersorio amas
stratu comprehendi, quod fide publica non accepta venissent: deinde indicijs prolatis
d consessione audita conuictos obtruncari iubet.
D 1 L mensis Februarij octauo quum Bellatus calend. prosectus fuisset, Alexander . CararaGroliani relictus,ut Buterium quicquid fieri perspicerct,Certiorcini accret,nac-dia sermo nocte per nuntium ad portamTaurinorum missum significat Linij&Vulpi ni octingentos equites δc pedites ad quinque missium numerum coactos esse, qui iter Taurinos
390쪽
Taurinos versus instituerent,sibi quidem videri id Liiiij suseipi quod pride Bellato praenuntiatum fuerat. Buterius statim FranciscumBernardinum cum quinq; & viginti grauis armaturae equitibus Vulpianum versus proficisci iubet. Is quum coenobium Cetu
num usq; processisset,quod duo passitum millia oppido abest qua Vercellas iter est, ii
stes trans flumen conspicit eum l illi vicissim, quum quidem primum diluculum esset. Illi quum se conspectos fuisse animaduertissent, re insecta eo unde venerant reuertuam tunEiusdem mensis die duodecimo idem Carara literas ad Buterium mittit, qui b.eum de hostium prosectione certiorem iacit:quas ille siue incogitati a siue negotiorum multi titudine occupatus literas non inspicit.Sub auroram quum pruina crassior esset, hostesio peditum insidias iuxta molendinum Serranum ad minoremDoartam,quo sagitta adigi ex oppido poterat,collocant, equites ad aedem Virginis cognomento Campanae. Postea quinque plaustra sceno onusta quaternis bubus iunctis progredi iubent, contra re- ionis morem, ubi duntaxat bini iungi selent. Quum autem plaustrorum in illis locis ea sit serina,vt inserior pars oblonga dc plana sit,& geminarum scalarum speciem habeat, illic amplissimam quandam caueam collocarant, quam soris totam undique manipulis
iacis colligatis de tam accurate circumpositis contexerant, Vt nemini non viderentur
Gno prorsus reserta esse.Cauea senos milites habebat cum tunicis de manicis loricatis, casside,gladio,pugione de parma, altero genu innixos, ternos facie in duo latera obue Fcinis erat quo scalae illae intus reuinctae tenebantur: quo abscisso statim pensilis ostiit, instar dilapst,pontis usum militibus ad descendendum praebebant,ut milites eodem simul momento desilire possent. Primum plaustrum ad portam venit, in quo primarius miles erat Alexander Imagius Mediolanensis: boues agebat miles aurigae ornatu cum tunica loricata de sica quam veste occultabat. Ianitores ad primum pontem rogant,Vim de istud3Linio inquiunt statimque libellum fidei publicae a Buterio subscriptum prosc-riuinitaq; intromittuntur.Quum ad aedes Remoneti centurionis accestissent, qui cum suis custodiendae portae praefectus crat locus erat iactu scrine lapidis a portaὶ Remon ius quanti tanum veniret rogat. Auriga magno indicat, quod ad plateam progredi studerCt.Tum ille Perricionem legatum iubet in tanum tragulam adijcere: ita enim a Bellato,quum decederet,impcratum misse in mentem illi venit Ille tragulam adacta cruenueo tam profert. Repente duo caueae latera collapsi armatis militibus desilientibus pontis instar sternuntur.Primus ex illis egressus gladio Remonesi medium corpus transverberat,& digitum abscindit: hunc Remonetus medium amplexus pugione confici reliqui in plateam recta se conserunt.Milites ex caneris plaustris, ubi patefactum esse dolii senserunt,statim prosiliunt, custodes portae per vim statione submouent, locum Sc arma ipsa ad postem pendentia occupant. Quod si eo temporis articulo qui ad molendinum Serranum erant, celeriter accurrisscnt, proculdubio actum de oppido crat, neque ulla ratione resisti potuisEt Perpetuum porro hoc erat, ut ad plateam custodiendam manipulus interdiu Sc noctu astaret: serte eo die obtigerat Saluatori Aguerrio ut illic stationem haberet.Is audito ad portam tumultu, quum Sabaudiae nomen ingeminaretur, itu o luc cum suis vadit, e regione diuersorij cuius insigne est corona, quinque illos e primo plaustro egressos colligentes reperit, quibus in fugam compulsis portam occupare pergit. Dum acriter dimicatur, ciuis quidam faber ferrarius,qui ad portam habitabat, pri denter sane re cosiderata in summam portam sebit, 3c maximo malleo cratem terream catena reuinctam demittit quae quum rubigine obducta labi non posset, tandem catena crebris ictibus fracta cratis decidit.Ea res una O cari mos,qui iam numero mille di centi ad primi pontis labrum processerant,ingredi prohibuit. Interim adsunt Buterius dc Monninus, quorum aduentu porta obseratur, inter quam Sc cratem Hispanus quidam interceptus haesit.Nemini dubitandu est, si aurigae unum ex plaustris sub ipsa po in subuertissent,aut boves duntaxat soluissent,quin oppido hostes potiretur, quum nec so cratis deijci nec porta claudi posset, hostes autem in primi potis labro iam consisterent quum cratis decidit.Caesar Neapolitanus hac spe deiectus, paucis desideratis se recipit. Eius legatus machina interemptus occidit, interficiuntur etiam milites plaustrarii, ac ne ipsi quidem omnes:nam quum cratis breuior esset, nonnulli subterlapsi aufugerunt. Atq; ea quidcin hostium machinatio hunc habuit exitum. Buterius postea literis quas noctu acceperat apertis, reperit eam rem sibi significatam esse: sed ad istud nondum D