De fidelium animarum purgatorio, libri duo. De limbo patrum, liber tertius

151쪽

CAPUT XIII1. r3rtur foras ut captiuum non tenear,qui transsinis

sit de tenebris in lucem, de statu iniquitatis in statum iustitiae, de morte in vitam. Id quod si in hac mortali vita praestitum non sit, non est quod post mortem expectetur. Plenior autem liberatio siue redemptio si speranda post hanc Vitam non esset, non diceret beatus Apostolus, Sed & nosipsi primitias spiritus habentes intra nos gemimus adoptionem filiorum Dei expectantes redemptione corporis nostri: Spe enim salui facti sumus. Est igitur in hac vita quaedam iustorum redemptio, de qua scriptum est; In quo signati estis in die redemptimis vestrae. Et apud Petrum ; Redempti praetioso sanguine r. eui r. agni immaculat de vana conuersatione paternae traditionis: quae redemptio si hic non eontigit, nulla postmodum erit; eius verb perfectio datur post hanc vitam, siue cum plenius liberamur a poenis antὶ magnum illud extremumq; iudicium, siue etiam cum corpus co ruptioni datum ad beatam immortalitatem recipimus. Quantum enim quisque a peccato &malo liberatur,tantum redimi dici potest: V de & illud scriptum est in Psalmis: Qui redi- Ud. rox.rnit de interitu vitam tuam . Et apud Diuum Ambrosium cap. a. . libri de fide Resurrectionis; Descendeuat in infernum Christus alios

redempturus.

I ij Locus

152쪽

Locus Apostoli de quorudam per ignem

probatione &salute, quomodo accla piendus sit. CAP. XV.S 'μr,inquit, Lecinprima Corinthiorum

tertio, Si cuivi opus exustum fuerit damnum patietur: ipse satum siet sed tanquam per ignem. Ad hunc ergo locum respodens. Certum est, inquit, vir orice hic ivem yoni, cum privi de δε-ctrina ministrarum esset locutuε, per allegoriam adiscantium ct severstruentium aurum, argentum, pretiosen lapides , tignum,sti Putam,quae omnia ad diuersaι doctrinas retulit: quare eo emct probatio doctrinarum hic ignis erit; Ressas igitur nisit hinc inserri possepro Purgatorio constituenM. Ac quod pertinet ad interpretatis muri istim, verum quidem est alios alium intestu re ignem, tamen sensum litera vident esse de examine doctrinarum. q. d. ηοη satis Use, nobis ρι σου nostra dogmata, aut etiam hominibus arride- ην, μή esse necessum νν etiam conpuram diuini imis

-c ignem communem esse debere re bonis Ur m ι- , iis , 'Purgatori- esse non potest: inmogehenna ignis, ut vult CFIs . nam duria est σωara interpretatio; Ipse autemμωμε erit, hos ess,in gehenna tormentis non consumetur, sed ma

153쪽

-udiri, non possunt ferre, ideoque illa exurentur per ignem istum diuini iudicii. 'se autem mini per aut doctor non damnabitur, proptereo quia mansit infundamento Christo./- autem sinum ridebit exuri, quia humo με quadam σπαν, σμικabitur quasi per u mo, boc est,' remis is m, -- νidet damnari, ct errore seductum

alios eadem docuisse. Augustinus lib. at . de civit. vel, cap. ab. afri λα- uri quadruplicem e plicationem . Primum, per ignem hune intelligi 'spras enter Uictiones re da res μοι capimur

homines ex amillione bonorum , se tamen nom

se Christ, deserunt , ιicet dolenter, qui ἀοι- non mali dicit aer ignis. Secundo,de igni diei Domini, mi per ignem re labitunis quo boni per time ,

νωι-- autem musta exini re damnari qua adimo ranc. Tertio,ia intermedio tempore a mouete νsque ad nouismum iudicium, quo temo re adam delicta puniantur. Sia dubitanter eam προ- , inquiem. Non redarguo, quia forsan νε-- Φ uuarto, de Antichraus tribulationia 'cui- tempora bonos probabunt laquam ignis arriti με. in hac opinionum varietate hoc se mandum iubet,ut ignem intestigamin hiis bonis es malis communem, qui es si is diximu0 censura diuini ex minis quo doctrina minis rarum aut probatur aut damnatur. Hactenus ille. Quo primum in loco nouitii istius commentarii ostendenda vanitas est, ut deincla C e licet explicationi commodior esse locus possit. Id autem statuunt ferὸ nostrae aetatis secta-

I iij rij, ad

154쪽

33 VROAτonro rij,ad ministros haec pertinere istos,neque alioselle qui superaedificent stuperfundameto Chrissto, neque aliud intelligendum superaedificari quam doctrinam, cuius quidem doctrinae varietas significata sit nominibus auri,argenti,lapidum praetioinruin; ligni,foeni,stipulae. Ac deministris quidem non multo ante constatem

sermonem, de quibus expressie dicitur ; Quid igitur est Apollo, quid vero Paulusὶ Ministri eius cui credidistis. Sed sicuti principio capitis illius tertij , ab ijs quae populi communia erant& ad omnes pertinebant, transit ad ministros, ita post a ministris ad id redit quod communo erat Ecclesiae; Dei, inquit, agricultura estis,Dei aedificatio estis: atque inde proxime illa co texuntur quae scripta sunt de iis qui superaedia. ficant ;vt vel hinc quiuis intelligat, ab eo primum istos esse depulsios quod aiunt; Antece dentia propriὶ pertinent ad ministros, ergo Se haec quae ae superaedificando subiunguntur. Non enim quae proximὶ praecedunt ministrorum sunt propria, sed pijs omnibus, bonisque Christianis communia; nempe esse Dei agriculturam , & Dei aedificationem. Deinde videndum est, cur pius quisque & ipsa Ecclesia sanctorum sit aedificatio Dei, & quanam rati ne in hoc aedificio Christus sit fundamentum; inde enim perspicietur quorum sir superinaedificare. Est igitur & Ecclesia sancta&homo iustus aedificium Dei atque domus , de qua M. ιαε. scriptum est in Psalmis: Nisi Dominus aedifi

155쪽

e A P V T XV. F cauerit domum,in vanu laborauerunt qui aedia ficanteam. AEdificatur autem haec in nobis domus non solum perceptione doctrinae salutaris per fidem, verumetiam per charitatem studio vanorum operum, proficiendoq; de virtute in virtutem. Atque in hoc aedificio, ut firmum M stabile sit, necesse est Christum fundamenti esse loco. Idcirco enim comparatur iustus viro sapienti qui aedificauit domum suam super petram,hoc est,Christum. Porrb Christus in fundamento est, non cum mortua tenetur fide,sed ea quae per dilectionem operatur, sive cum in corde est, non per solam doctrinae percepti ncm , Verumetiam per charitatis infusionem qua ille omnibus alijs anteponitur rebus. Iam collocationi fundamenti reliqua debet structura respondere, ut si Christus in fundamento

sit per fidem & dilectione, ipsa superaedificatio

non solum fiat cognitione crescendo, verum- etiam recta operatione proficiendo . Ex quo

illud conficitur, iacto ad praedicationem Α-postolicae doctrinae fidei operatricis fundam e--, non docendo modb,verumetiam operando superaedificari, ut ad omnes omninb pertineae cura superaedificandi, quorum est aedificationem esse Dei, siret; eorundem augere in seipsis aedificium, quorum est suscipere fundamentum . Vnde posteaquam dixisset Apostolus se ut sapientem architectum fundamenta iecisse Praedicando, non subiunxit, Viderint ministri cmeri quomodo superaedificent, sedgeneratim

I iiij com-

156쪽

complexus omnes,Vnusquisque,inquit,videat quomodo superaedificet. Neque enim agebat Apostolus de doctrinae structura aut aedificio quodam, quale in libro aut praedicatione cognoscitur, ubi fundamentum est doctrina Α-postolica & fides de Christo; sed de iustitia μpietatis aedificio quod construitur paulatim in Christianis hominibus, ratione cuius aedificationis Ecclesia domus est Dei. Vnde neque ait, Vos habetis aedificationem Dei in doctrina vobis tradita,ubi a me positum est fundamentum; sed, vosipsi vestrumque singuli estis aedificatio Dei, & agricultura eius. Non igitux monebat Apostolus, viderent Corinthij quae doctrina super fundamento suae doctrinae superaedificaretur; sied qui affectus, qui mores,

quae studia, quae cogitationes, quae racta & o cupationes. Vbi propriὸ elucet illa auri,argenti, lapidum pritioiorum,ligni,foeni,stipularumq; differentia. Ob eam rem id quod superaedificatur, vocat Apostolus opus uniuscuiusque seu hominis opus, propterea quod ab homine sit per liberum eius arbitrium, quamuis non sine gratia,si opus est bonum. Doctrina verb si sincta est & salutaris,& digna quae auri vel argenti vel ptietiosi lapidis metaphora designetur, non

opus est hominis sed Dei. Quippὶ doctrina

sana verbum Dei est non. hominis, neque I

bero hominis arbitrio subiecta res est, sed Dei cuius est verbum. Est quidem ipse praedicandi

verbi labor & studium, hominis opus, quod a quibus.

157쪽

quibusdam superaedificatur super fundameneo Christo; at ipsum quod praedicatur Verbum, seu doctrina talutaris, Dei opus est, nomaominis.Neque proindὶ ipsa dinari na est quae mercedem accipit aut meretur, siud labor ipse quo doctrina traditur hominibus, eiusque illustrandae studium. Atqui beatus Apostolus dicit: Si

cuius opus maserit,quod superaedificauit me cedem accipiet.Non ergo doctrina est seu verbum praedicationis quod non hominis sed Dei verbu esse debetin id quod stuperaedificatur, sed

hominis operatio & affectus,sive hoc in praedicando verbo consistat, siue in audiendo vel legendo , siue etia in alijs studiorum Versetur ge- cneribus.Cum etiam ad fundamentii addat aliquid is qui superaedificat, ipsiumque fundame- tum quod beatus Apostolus posuit sit Dei verbum,nunquid existimandum est ullam doctri. nam voluisse verbo Dei superaddiὶ None quicquid additur verbo Dei, hoc & vos damnare soletis ut humanum commentum, Sc plantationem quam non plantauit pater caelestisὶ Vbi ergo iam erizaurum & argentum & lapis praetiosus qui superaedificabitur, cum nulla doctrina superaddita verbo Dei possit ad eum modum commendari, sed omnis reflcienda sit ad ligna tanum & stipulam 3 Doctrinam canam de eam quae secundum pietatem est, siue ipsium Dei verbum, explicare populis & manifestare licet; augere superaedificando non licet. Αuset autem aedificium quisquis superaedificat de I v addit

158쪽

addit ad fundamentum. Denique ut ostenderet non ad solos doctrinae ministros pertinere superaedificandi curam & delectum , sed ad omnes omnino Christianos, adiungit quod est omnium. Nestiris quia templum Dei estis, α spiritus Dei habitat in vobisὶ Tanquam pros Ob dicerer; Magna vobis cura prouidendum est,quid in hoc aedificio superadaatis, quidque superaedificetis: non enim vulgare hoc in v bis aedificium est, non vile & abiectu,sed templum est Dei in quo eius spiritus inhabitat, ideoque decet illic praetiosissima quaeque superaedificari. Et tolerabile quidem si ligna, si foenum, si stipula superaddantur, quamuis parum est ea decora & male cohaerens superaedificatio: Sed siquis violauerit templum Dei grauiora commirtendo, disperdet illum Deus. Et

hactenus quidem dictum sit de superaedifica ribus, qui sint, & quid sit quod intelligendum sit superaedificari. Quamuis de ea parte loci

huius non praecipue contendimus,qui non ignoremus illum sub Ambrosj titulo commentarium, minus certe tamen probabilem, cuiusi que magis pondere premeremur, si Ambrose esset illius Mediolanensis. Ideoque Diuus Anselmus cum hunc non omisisset, illum ramen

quem prosequuti sumuς,tanquam veriore anteponendum esse putauit.Nunc reliqua expen-

deda sunt,videlicet de die Domini, de igne, de probatione,&salute perignem. Vniuscuiusque opus , ait Apostolus, id est, uniuscuiusque mi

nistri

159쪽

nistri doctrina, iuxta hos interpretes, manifesta erit, videlicet an sit aurum, an argentum, an lapis praetiosus; an lignum, an foenum, an stipula. Omnis enim haec differentia & propriuscuiusque gradui erit manifestus. Quando, inquis Dies enim Domini,inquit Apoitolus,declarabit. Quid autem esset dies Domini non satis expresse Aretius, tamen cum de igne loquitur , satis ostendit diem Domini intelligere se in hac vita. Vnde suspicor eum accipere die Domini,quomodo Robertus Stephanus &alij Erasimum Rotaerodamum secuti, propter perspicuam operis inspectionem . Sed quae rogo hic Areri doctrinae cuiusque tanta manifestatis r Quae inspectio ram perspicua, vepalam sit omnibus quo quaeque praestantiae graati sit, aut vanitatis r Si enim quae aurum est multis videtur lignum, & quae lapis praetiosus a plurimis

adhuc abhcitur veketiam conculcatur ut stipula; quomodo illud perspicue apparer quae digna ut auri nomine, quaeque argenti, aut quae mereatur ligno vel stipulae comparari r Quomodo ergo nic uniuscuiusque doctrina est manifestar Ouae Domini dies declarat qualis requo quaeq; loco habenda sit, cum in tantis e rorum tenebris hoc saeculo plerique versentur Vnde etiam de omni sese articulo doctrinae Christianae tot tantaeque lites, si manifesta est

cuiusque doctrinar An sibi forsitan istis dicene fieri id manifestum a Dies ergo Domini solis

ipsis illucescet, solisque ipsis hanc praebebit

160쪽

declarationem. Ar non dicit Apostolus, iuccuiusque opus manifestum erit quibusdam , de dies Domini quibusdam tantummodo declarabit ; sed, manifestum, inquit, erit cuiusque opus,& dies Domini declarabit: Vt taceam quod diem non faciat paucorum inspectio ad lucernulas, sed clara lux & ubique refulgens,

Quantam lucem doctrinam cuiusque mani festantem omnibus, verumque a salira per Omnia discernentem, cum perabsurdum sit huic vitae tribuere, tum id scriptura non patitur,quae 'diri r. monet attendere prophetico sermoni tanquam lucernae lucenti in caliginoso loco, donec illucescat dies & lucifer oriatur in cordibus -- ων. . stris; quae etia vetat iudicare ante tempus,qu

adusque veniat Dominus qui & illuminabie abscondita tenebrarum & manifestabit con ita cordium, & tunc laus erit unicuique a Dem de intelligimus non in factis modδ,verum- etiam in dictis& assertis esse nonnulla sic latentia in abstruso, ut in ijs neminem hic iud care debeamus. Et quia dicit vostolus diem Domini reueladam in igne,istoque modo m nifestaturam cuiusque opus, videndum quem hic sui commenta' folle nobis ignem excitet. Vbi planὶ Aretius libi non constat, sed modb hoc, modo illud, etiam intra paucas lineas.Semelenim censuram & iudicium Dei; semel a

que id quidem pauis post, iustum quendam

pudorem significatum annotauit. Eraunus autem & Robertus Stephanus assiictionem vitae huius