장음표시 사용
621쪽
Fide inst rumentorum, S amissione eorum, Sapochis, S antapochis faciendis, S de
SEntentia est: Amissionem chirographi, vel alte
rius instrumenti, nihil nocere, si aliis modis, puta testibus, vel argumentis, res probari possit, h. t. Ad substantiam enim contractus instrumentum non pertinet, sed ad rei gestae fidem i. . D. h. t. l. . D. d. pignor. Non instrumentis res geritur, sed in instrumenta rerum gestarum testimonia conferuntur. I. cum res. d a. C. de probat. Quare instrumento amisso, non intercidit obligatio, cum aliis modis fides judici fieri possit, h. LI. l. . l. s. l. o. l. 7. l. δ. L ι o. l. tr. h. t. l. ao. O at. C. d. t. de probat. Exempli gratia: creditor centum petit, dicens, sibi haec Ioo. chirographo a debitore cauta es erdebitor hoc instrumentum exhiberi postulat, alioquin negat se soluturum. Creditor allegat, se instrument timamisisse. Rescribit Antoninus, non eo minus debitorem compellendum, ut solvat, si aliis modis creditor docere possit, sibi centum deberi, veluti testibus, aut indiciis indubitatis, d. l. r. h. t. l. ult. C. de probat. c. cum otim. 12. extra, de strivileg. Q id, si negotium necessario scripturam requirat, aut ab initio placuerit , in scriptis contrahi ξ Ne hoc quidem casu extinguitur obligatio,
622쪽
fi modo aliter judici fides fieri possit, L M. h. t. ubi D
neli. n. 13, insin. ct n. II. Sich. Hotom. in d. l. r. Tul-den. h. n. p. Obstare videtur l. I. pr. vers. sancimuου. C.
dejur.emphyt. ubi, deperdito emphytevleias instrumento , quo super alienatione rei emphyleuticae pactum conventum fuit comprehensum, nulla istius pacti habetur ratio. Resp. Supponendum, hoc pactum aliis modis, testibus vel argumentis, non posse probari. Accursiilia ad verb. deperditum.
Nemo prohibetur uti instrumento, de quo alius accusatus ni si, victus est, nec appellavit: sententia adversus unum ex heredibus lata, non nocet coheredi. h. l. Finge et Instrumento comprehensum est, Maevio centum ex mutuo deberi a Titio. Maevius decessit, superstitibus duobus heredibus. Unus, prolato illo instrumento, quinquaginta sibi debita a Titio,petit, propo tione hereditaria: is a Titio falsi accusatus, sententia iudicis, qui instrumentum falsum esse pronuntiavit, victus est. Hic rescribit Alexander, non prohiberi ejus coheredem a Titio partem hereditariam petere, & pro bando debito uti eodem instrumento. h. I. Ratio est, quia res inter alios judicata, aliis non praejudicat, I spe. sis. D. de re jud. Videri etiam possit prolusoridactum inter heredem victum &Titium. I. a. D. de coiati . deteg. . Quid si etiam nimia damnati ignavia &securitas arguatur, ut apud Quintilianum in , declamat. asisi. ct so o. Quaeritur, An quod de instrumento hic constituit Alexander, porrigendum sit ad testes8 Assirmant
623쪽
me Fide Instrumentorum, Sc. 6Ο3
mant Interpretes vulgo. Ego probo distinctionem Accursit & Donellit . . L. III. Sensus est: Qui apud acta, seu, in jure , contestatus est, se non usurum instrumento prolato, cujus fides in dubium vocabatur, is eo instrumento amplus uti non potest, nec in eodem, nec in alio judicio, h. l. Nempe, Confessus in jure projudicato habetur. l. I. D. de confessi. un. C. eod. EX quo colligimus, si extra jus idem fecerit, contestationem ei non nocere, quominus eo instruis
mento postea re se utatur. Quod sic intelligendum, nisi ad contestationem accesserit conventio, id est, nisi adversae parti promiserit, se exhibito instrumento, su-
speme fidei, non usurum: tunc enim eo uti non poterit, obstante pacti exceptione . nam omnia Pacta, non injusta, exceptiones pariunt, L 7. g. 7. D. depact.
Amissio apochar non nocet debitori, si alio modo possit probare, se solvisse, h. L Cujus haec est species. Debitor fisci pecuniam debitam solvit Dispentatori fisci, i. ei
qui rationibus fiscalibus conficiendis est praepositus. Hic solventi debitori dedit apocham, qua professus est, sibi pecuniam ex illa causa ab illo esse solutam, &,pro Officio, eandem solutionem in rationes fisci retulit. Debitor illam apocham perdidit. Hic rescribit Gordianus, quamvis debitor eam apocham postea amiserit, tamen solutionem ex inspectione rationum fiscalium demonstrari posse. h. l. Ergo instrumenta domestica ac rationes nullo modo probant profisco, l. s. l. 6. l. r. supra de probat. Sed contra fiscum idoneam faciunt fidem,
624쪽
si reus postulet assco eas rationes exhiberi, h. n. l. I. i. I. o. C. de edend. Nec adversatur L nimis erave. o. c. de testib. quae vetat partem adversam cogi ad exhibitionem eorum , quibu ei fiat negotium : nam haec verba pertinent ad creditorem, qui petit a reo, ut rati nes suas exhibeat, quibus reo faciat negotium : non pertinent ad reum, qui ab actore rationes exhiberi desiderat: non enim λoc postulat, ut negotium facessat
actori, sed ne sibi negotium faces a tur. L. XIV. Scriptura diversae , fidem sibi invicem derogantes, ab
una eademque parte prolata, nihil Armitatis habere poterunt. h l. Si duae diversae scripturae, inter se pugnantes, ab eadem parte proferantur, neutri fides habebitur, h. l. Per diversas scripturas hic intelligere debemus non tantum plura dc diversa instrumenta, sed etiam in uno eodemque instrumento plures clausulas diversas & inter se pugnantes. I. ubi pugnantia. IJae. D. de R. I. Quam tamen l. Accursius huc pertinere negat: sed perperam. Don. Mornac. h. Exemplum pugnantium scripturarum in eodem testamento, posui Exercit. add. L Diversarum scripturarum, interse Pugnantium, exemplum tale esto: Duo profero instrumenta, quorum uno continetur, me tibi Calendis Februarii centum credidisse Noribergae: altero cautum,
me tibi cenxum secundo die Februarii credidisse Ant- verpiae. Haec instrumenta fidem non facient de credito, quia sunt contraria, non sterbis apertis . sed vi ipsa: quia fieri non potest, ut qui Noribergae calendis Februarii fuit, is fuerit Antverpiae secundo die Februarii. Cum duae diversae scripturae inter se contrariae, ab una
625쪽
eademtiqe parte proseruntur,neutra Valet UI.c. improbari. 1 9. extra, de D. instrum. Opp. l. cum de atate I 3. D. de probat. ubi duae professiones de aetate , non tantum diversae, sed etiam contrariae *erunt prolatae. Et tamen Placet, non neutram valere, sed unam saltem: et autem
standum esse, cui fidem praecipue constare credibilius est. Resp. Prolatae ibi sunt contrariae professiones, non ab una parte, sed a diversis; uti recta is locus vulgo acceptus est. Sed cur, cum instrumenta contraria proferuntur a diversis partibus, creditur ei potius in quo fides major est, quam cum proferuntur ab eadem parte Resp. Quia cum litigator unum instrumentum profert, non debet ejus instrumentum vinci instrumento ad ver Larii: nisi id verum sit, quia instrumentum advertarii non approbat. At qui ipse duo instrumenta contraria profert, is utendo utrumque probat: Probando facit, ut
utrumque adversus eum valere debeat. Don. h. n. r.
in . Opp. cum testes ab una parte producti, diversa &contraria dixerunt, non ideo tamen omnium testimonia improbantur, sed ea assumenda sunt a judice , quae rei aptiora, & vero proximiora esse compererit, Lobrarmen. a ι. g. ult. D. detesib. Resp. Dispar hactenus Testium & Instrumentorum est ratio: nam qui plures testes producite non ideo probat eorum testimonia, quia ignorat quid illi dicturi sint, S: pioducit tanquam viros bonos, quos non putat, contraria esse disturos. At
instrumenta plura qui profert, hoc ipsbprobat, quia profert, quippe qui statim ex lectione scire potest, quid in singulis contineatur, nec quisquam solet proferre quae non legit. Non obstat quod dicitur in L seq. Is . eandem vim esse instrumentorum, quae .c testium: hoc
626쪽
enim hactenus verum est, quatenus sunt instrumenta quae proferuntur: hic autem pluribus instru mentis contrariis, ab eadem parte prolatis, non ideo rejiciuntur instrumenta, quia instrumenta sunt, quae minorem vim habeant quam testes, sed quia qui his utitur, ea probat, cui probationi adversus se stare debet. Accurs. Don.
In exercendis litibus eandem vim obtinent tam fides iu- frumentorum quam depositiones testium. h. L Instrumentorum eadem vis est quae & testium. Instrumenta eandem vim habent ad fidem faciendam, quam & testes habent. h. L Sed hic magna cautione est opus: duo enim sunt instrumentorum genera. Sunt vel Publica vel Privata. Publica, quae publica auctoritate confecta, aut confirmata sunt. Confecta, veluti tabulae censuales, sive scripturae decensu civium factae. l. cen μου. Io. D. de probat. I. C. si cens vel retia. apochae Publicae, l. 6. C. desiuscepi. L a. C. dejur. empis. acta publica, seu iudicialium, seu extiajudicialium negotiorum, L 2 de edend. l. in donat. 3r. C. de donat. Confirmata instrumenta dicuntur Dd. quae a Privatis scripta, sigillo publico muniuntur, c. scripta. a. extra, de M. inserum. l. publicati. a. C. detesam. Publicis instrumentis annumerare licet Scripturam mensae argentariae, & instrumenta a Tabellionibus conscripta : sunt enim argentarii & tabelliones personae Publicae, L io. D. de edend. l. s. c. de rabul. l. r I. c. taui pol. inpign. unde Instrumenta a tabellionibus confecta, saepe in novestis dicuntur forensa, publica, L ao. h. t. Hoc tamen interest: Alia
627쪽
Instrumenta Publica non desiderant testes, d. liu δε-nat. 31. Scripturae Tabulariorum desiderant testes. nov. .. pr. nov. 7s. c. ubi Justinianus jubet, ut his Instrumentis adjiciatur testium ex scripto praesentia. Don. h. n. Ia. Bachov. not. ad Treuit. vol. a. Dis'. de D. rum. th. a. lit. G. Privata instrumenta sunt, quae per privatum hominem conscripta sunt; si ve ab alterutro contrahentium, sive a tertio, utriusque consensu, ut sunt syngraphae, chirographa debitorum, creditorum apochar, debitorum antapochae, Privatae annotationes, codices rationum, l. qui tabulas. a . D. desuri. l. hi chirographum. a . l. I p. 3 o. D. de probat. l. ult. D de pecul. l. pen. D. de reb. cred. Vim & robur instrumentorum quod attinet: nemini dubium, Publica instrumenta plenam fidem facere, cum potiora testibus esse Senatus censuerit, d. l. ce Q. ro. d. l. in donationibus. si . Quod
SCtum Doctores ita accipiunt: Instrumenta exceptis iis, quae a tabellionibus fiunt, & argentariiso tantam Obtinent firmitudinem.ut nec per contrarios testes infringi possint. Baldus in l.si quis. a ι. C. ad L Corn. de DC. Don.
h. n. a I. Oseq. Wesenb. in parat. D. h. t. n. o. Gude Iin. .dour. noviss.c. ιι. Sed hi minus rect mentem Senatus accipiunt, quia generaliter de instrumentis, chmpublicis, tum privatis responsum est. si de fide eorum nihil dicatur, non posse ad versus scripturam interrogari testes' id est, standum esse instrumento, nisi falsum arguatur, scripturae fide in dubium vocata, Paul. s.fent. I.supra C. de restib. ubi dictum. Privata instrumenta non aliter probandi vim habent, quam si utriusque consensu scripta sint, &causa debiti veluti, ex mutuo, empto, pro sociob specialiter adjecta sit, tum
628쪽
testium praesentia vel subscriptionibus confirmata Leum de in debito. as. in . D. de frobat. d. II. c., . Testibus non adhibitis, haud aliter probant, nisi contra eum proferantur, qui ea scripsit, isque a se scripta fateatur. Si inficietur, vel testibus convincendus, vel literarum comparatione, id est, literis aliis prolatis, quas constet ab adversario scriptas esse: ex quarum comparatione arguatur, eas de quibus nunc agitur, esse illius,
quia ex comparatione arguatur eadem manUS. I. comparationes. ao. h. t. auth. ad haec. eod. d. nov. 73. l. generaliter. I I. C. de non num. pec. Pro eo qui scripsit, nullo
modo probant privatae annotationes: de quibus dimimsii pra adl. s. ct dua seqq. de probat. Caeterum, instruis mentum authenticum s quod vulgo dicitur originale9 probat. non Exemplum , quod eX authentico transcriptum est :.Copia quae vocatur. l. a. D. h. t. cub. D. de de probat, L . oe auth. s quis in aliquo. c. de edend. Hoc tamen ita , nisi exemplum fide publica S optima ex authentico descriptum sit. Ita amissis debitorum chirographis , quae in Inventario auctoritate magistratus sunt descripta, fides debiti ex inventario est petenda,l chirographis. Sp. D. de admiν r. peric. tui.
contractus. I7. Venditiones, permutationes, donationes, arrharum dationes, transactiones, S negotia alla, regulariter valent, etiam sine scriptura interveniente, dummodo de veritate rei gestae aliunde constet, i. s. l. IO. l. a. h. t. l. a. g. I. D. de contrab. empl. Nisi iis, inter quos res geritur, initio placuerit, ut contractus, vel aliud negotium, in scriptis fieret: tunc enim nonnili perfecto instrumento
629쪽
contractus, vel negotium perfectum intelligitur: tunc,
inquam, contractus vel negotium non ante ullas habet vires,quam res instrumento comprehensa,& in mundum
ut hic Iustinianus loquitur, id est, chartampuram, χάρτην κα ον, nov. - . b redacta, atque subscriptionibus contrahentium firmata fuerit, quin etiam Tabellionis, si ab eo instrumentum fuerit consectum, h. n. l. ct pr. tit. Inst. de empl. venae His nondum subsecutis, & poenitentiae locus est, & nulla ex contractu aliove negotio competit actio, h. l. vers. ut nulli liceat. ubi scheda
separatur a mundo. Scheda charta deletitia) est prima& rudis negotii annotatio ac delineatio: quae, postquam in mundum est redacta quand le brouulari es misau net, uti Mornacius effert Gallice) laceratur: unde& nomen accepit, αm τῖ-, i. sindendo, lacerando. Vult autem Iustinianus hanc constitutionem observari non tantum in conventionibus futuris, scriptura perficiendis, verum etiam in praesentibus ac pendentibus negotiis, de quibus instrumentum aliquod scriptum est.
nondum tamen aut in mundum redactum, aut a partibus subscriptumh. l. vers qua omnia. nisii cum de viribus instrumenti controversia oriretur, super ea transaditam vel judicatum sit: quam . transactionem vel rem judicatam praetextu hujus novae suae constitutionis Iustinianus retractari vetat, h. l. vers nimam. Excipit tantii m cmptionem venditionem, in qua, tempore hujus constitutionis editae, scheda aliqua aut instrumentum intervenerit, nondum tamen absolutum dc subscriptionibus perfectum ; ad quam emptionem Imp. sanctionem suam, propter utilitatem commercii, porrigi non
630쪽
perfectam valere, etiamsi nondum mundum, aut subscriptio secuta fuerit. h. l. vers exceptis. In fine Iustinianus adspergit, ab emptione imperfecta impune re. cedere licere, nisi jam arrharum nomine aliquid datum sit: hoc enim casu emptor recedens, amittit datas: venditor duplicatas restituit, h. l. vers. illud etiam. d. prine. tit. Inst. de empl. vend. Qua actioneῖ Resp. Arrhas a se datas emptor repetet condictione sine causa, vel condictione ab causam dati: alterum tantum consequetur condictione ex lege, Don, h. n. ιs. An autem praeter arrhae amissionem,uel duplicatae restitutionem, etiam in
id quod interest agi potest ξ Non potest : hoc enim
tantum exigitur, cum venditor perfectum contractum adimplere recusat, h. l. vers adeo ut nec. Graviter lainsus est Zasius a. g. res'. eumque temere secuti Myns. & Schneide . in Apr. & alii complures, dum Putant, etiam a perfecta emptione sub arrharum diu pendio recedi posse. Quorum argumenta diluunt Do-nellus h. n. ιδ. eqq. Bachovius not. ad Treuic vol. I. Dil'. a J. th. δ. lit. B. Sed quid fiet arrha data, vendit re contractum servante ' Resp. Quae in pecunia numerata consistit, in pretium imputatur , L ult. D. de leg. commissor. Quae in re alia, condictione sine causa, vel
actione ex empto repetitur, I. I. C. de act. empl. aut etiam vindicatur, La. c. Euand. sic. ab empl. Cujac. ιι. obfar. Ragueli. comm. ad h. t. Bachov. d. sic.
In causis eisilibus Si pecuniariis si testes in alia degant Provincia, judex causae, interposita sententia interlocutoria , litigatores, aut eorum Procuratores mittet in