장음표시 사용
601쪽
causis cogi voluit, i. ιο. Ol. pen. C. detesib. reiste caput illud legis ad pecuniarias extendimus. Quinimo ipse Iustinianus disertis verbis declarat, d. l. δύ- velle . quidem se, etiam in pecuniariis caussis unum que misque cogi ad testimonium dicendum: exceptis tamen his Personis , quae legibus cogi vetantur. Qua sunt illae personae, nisi quae enumerantur in illo capite legis
Juliae P Accurs. in d. l. M. verb. denuntietur. D. de tesib. Don. de tesib. c. s. Duar. c. a. Wesenb. in Par. D. d. t. de resib. n. s. A. Matth. deIudic. dis'. 4 x. Ih. 33. eLI. adae.
Gallorum .moribus etiam invitae hae persenae testimonium dicere coguntur, teste Mornac: in d.L M. Od. l. pen. Imbert. I. Insiit. foren c. I. De legitimo testium numero, & de ratione eXaminandorum testium, pluribus tit.seq. Secundo, Crimina probari possunt tabulis
sive instrumentis. h. n. l. ult. verb. Fert imis documentis, i. e. instrumentis. l. in exercendis. Is . C. de si instrum. l. a. C. Auo . appellat. non rec. l. aa. Q ad L. Corn.
desal . Non solum autem crimen falsi, famosorum libellorum, sed Mambitus, repetundarum, peculatuS, residuorum, caedis, veneficii, majestatis, probari tabulis
possimi. dae d. Cic. in Bruto: Verr. 6ι. Val. Aiax. lib. 6. c. s. Tac. o. annal. Plin. s. episeol. 6. Diss. Farin. quast. X . Mascard. vol. l. de Probat. qu. s. n. 1 . Clar. quast. s . n. I. O Dd. communiter: Opp. l. 3. g. s. D. de
resib. Hadrianus rescripsit, risibin se, non testimoniis fidem habere. Respondeo, Mens Hadriani est, se potius credere vivae voci testium, quam testimoniis, id est, depositionibus testium ex scripto recitatis. Cujus rescripti Hadriani duplex maxime causa est. Prima, quia praesentia judicis testem deterrebit , ne mentiatur.
602쪽
Quod autem in absentia scribitur, facit, ut testem nihil pudeat, dc quia nihil pudet, non veretur mentiri. Epiastola seu litera non erubescit, ait Cicero. Deinde, judici convenit, aestimare, quantam fidem testibus habere debeat, d. L s. At hoc judex aestimare non potest, nisi
ipse praesentes testes interroget: quoniam quam verum aut falsum dicant testes, maxime deprehenditur ex vultu , voce de oratione testis. Postremo Crimina probari possunt Indiciis seu argumentis indubitatis, de luce clarioribus: ελεγχους ἀμφιφανεῖς vocant Graeci, i. argumenta undequaque conspicua h. n. l. Indiciis, argumentis 8c Praesumptionibus criminis capitalis convictus reus,
ordinaria poena plecti potest, h. I. ult. Ubi indicia &argumenta hactenus conjunguntur cum testibus Sc instrumentis, quae ad ordinariam poenam sufficere perspicuum est. Aliis etiam legibus adstruitur, Argumenta in criminalibus probandi vim habere, d. l. a. c. 'uor. V-pe . non rec. I. I. g. idem Cornelio. M. D. de quaest. l. s. g. in barbaris. D. de remisit. d. L aa. C. desis. Quin, unico quoque indicio de argumento damnari nonnullos videmus. Ita enim si caedes facta sit, de dubitetur de Proposito: unico argumento reum damnari jubet Hadrianus in I. i. g. divus. D. a L. Corn. de sicar. Si gladium strinxerit, inquit, de eo percusserit, indubitathoccidendi animo id eum admisisse. Si termini moti sint,
dc quaeratur de dolo , siquidem splendidiores sint qui
fecere, non dubie occupandorum finium causa fecisse
censentur. l. . D. determ. mot. Confer nov. III. c. ult.
l. I . c. ad I. Iul. de adult. Est autem Argumentum secundum Quintilianum s. Ins. I p. nihil aliud, quam
ratio, quae rei dubiae facit fidem. Cicero definit, probabile
603쪽
babile insentum ad faciendam fidem. Duplex est, Necessarium, ves Contingens, Necessarium, cujus consequentia necessaria est: vel uti, furtum fecisse, qui rem furtivam efferens deprehensus est. contingens, cujus consequentia probabilis est, veluti, caedem fecisse, qui cruentatus est. Argumenta necessaria etiam in criminalibus locum sibi vindicant. Contingentia vero, quanquam singula fidem non faciant, plura tamen conjuncta, crimen manifestare possunt. Quae in libris nostris appellantur Pra- sumptiones. Exemplo rem declarat obrechius Diss. r. de Probationib. th. 3ss. Occisus est Kalendis Titius. Sempronius peremti inimicus fuit.' sed &insidiatus est: cum deprehenderetur Kalendis In loco caedis, cruentatus, cum gladio cruentO,ad mensuram vulneris facto, t to vultu eXpalluit, interrogatus mihil respondit, trepide fugit. Haec singula quidem argumenta infirmiora sunt, universa tamen caedis auctorem Sempronium evidenter designant. His illustrandis proferam Rhetorum Oratorum loca insigniora, ut Quintiliani V instit. orat. XII. Firmissimis argumentorum singulis insandum: in - ora congreganda, quia illa per se fortia, non oportet cireumfantibus obscurare, ut qualia sunt, appareat: haec imbecilla natura mutuo auxilio su inentur. Itaque si non possunt valere, quia magna non sunt, valebunt, quia mu ra sunt, qua ad ejusdem rei probationem sectant: ut, si quis hereditatis gratia hominem occidisse dicatur et hered ratemsserabas, o magnam hereditatem, O pauper eraου, Otum maxime a creditoribus appellabaris, O Usenderaπ eum, cujus heres erin, o mutaturum tabulari sciebas. Singula le- ωia sunt se communia, universa vero nocent, etiamsi noram fulmine , Iamen ut grandine. Ciceron. Iι. de orat.
604쪽
Si se ferro interscrus ille, ct tu inimicus ejus eum gladio cruento comprehensus es in illo ipso loco, ct nemo praeter te ibi visus est, ct causa nemini, ct tu semper audax: quid es quod de facinore dubitare possimus ' Opp. Ex suspicionibus nemo damnandus est, i. s. D. de parn. Ergo non indiciis & argumentis. Resp. Aliud est suspicio, aliud argumentum necessarium. Susticio in alieno pectore est sita, ait Plautus in Trinummo. Argumenta ex re ipsa, ex facti ipsius vestigiis ducuntur. Opp. Indicia, ob eorum varietatem, ad liquidum perduci non possunt, nisi relinquantur arbitrio judicis: id autem absurdum. Resp. Absurdum id non esse, liquet ex responso Papiniani in
L i. g. D. de S . Turpili. l. ordine . rs. D. ad municip. ubi docet, facti quaestionem in arbitrio judicantis este, licet poenae legum auctoritati reserventur. Adde Anton. Matthae. com. de crim. ad lib. S. Digail. Is.
C0' ra scriptum testimonium non-scriptum te rimois
nium nonfertur. Haec est Graeca constitutio, quae extat in Basilicis lib. ai. tit. asi . his verbis : κ 'εγγροφου tρ ἰαι αγροιφν μαρ πρία ς προσφερητM. Paulo aliter apud Harmenopulum : γως' μαρ ρέα κατ ἐκγρέφου μαρ- μας ἰκυειν ου δυναm: Hyn Icrgium testimonium contra scriptum testimonium valere non potes. Quae constitutio in recentioribus Codicis exemplaribus
605쪽
Codicis exemplaribus primae legis locum hoc titulo
occupat , eademque est cum hac sententia Pauli f. sent. ι s. g. . Testes, cum deside tabularum nitit dicitur, adversus scripturam interrogari non possunt. Contra scripturam, sive instrumentum, si de fide ejus nihil dicatur, nec arguatur falsi, regulariter non admittuntur testes, b. I. r. alioquin nullus est probationum finis, exitusque Certus. In contrarium tamen Accursius adfert l. I. g. quod fere. ra. D. depact. Resp. Non admittuntur ibi testes contra scripturam, sed admittuntur pro scripti ambigui interpretatione, ut cum unus promittendi verbum pro pacto , alter pro sipulatione accipit. Adfert etiam L as. g. ult. D. de probat. Resp. Ibi non testes, sed scriptum contra scriptum profertur: quae probationum collisio saepe fit, i. r. c. Si min.se maj. Hx. l. gen
raliter. I. C. de nonnum. pec . CVj. ad i. 3o. D. de V. O. Fronch. a. antin. 91. Est tamen casus, quo testes cCntra
scripturam admittuntur, nempe, si is, qui certo die contraxisse dicitur, probet, se eodem ipso die ac momento, quo contractus celebratus perhibetur, fuisse alibi, L pen. de contrahsipu g. item verborum. ιa Inst. de inuvit si-put. Estque in hoc ipsum locus singularis apud Aristotelem in Rhetoricis ad Alexandrum, c. I . Loquens enim de contractu, qui scriptus sit Athenis, subjicit, posse illum irritum fieri, si, qui ex eo obligati sunt, probaVerint, se tunc temporis in alia quadam urbe abfuisse: verba ejus sunt in partem: cs σ τους τοτε -iρους Σπιλ
εάρα. πινι: id est, quod per illa tunc tempora aberam πin altera civitate abqua..i E e e e . L. II.
606쪽
L. II. Si tibi controversia ingenuitatis fiat, defende causam tuam instrumentis ct argumentis, quibus potes. Soli enim testes ad ingenuitatis probationem non sus sciunt. h. l. Sensus verborum est: ingenuitatem non probari solis testibus, de ideo debere Carpum alias conquirere probatiOnes, nempe defendere causam instrumentis aut argumentis. Opp. In exercendis litibus eandem vim obtinent instrumenta & testes, Lis. C. de D. instrum. l. ult. C. de probat. Ergo solis etiam testibus probari potest ingenuitas. Accursius & alii verba , soli testes, ita inter-Pretantur, Si testes non reddant rationem dicti sui. Aliter Donellus, qui particulam, non, vult referri non ad verbum, sus sciunt, sed ad nomen, soli: hoc sensu: ingenuitatis causam testibus quidem probari posse, de ad eam probationem solos testes lassicere, sed sine testibus ingenuitatem aeque probari posse & instrumentis &argumentis. Soli testes non sufiiciunt, i. e. non solummoL. Similem locutionem adducit eX l. q. g. t. D.siquis cautiora. Iud .si . vers. quia verumsit, omnes satos non esse: ubi particula, non, referenda non ad verbum , esse, sed ad nomen, omnes, hoc modo: non omnes statos essesquia stati erant quidam.
Etiam Iure civili dome sici testimonii sides improbatur.
Domestici testes jure improbantur, h. l. donet. o. D. h. t. Domesicos autem leges nostrae non jure cognationis, sed potestatis & domo aestimant. l. d. h. t . testis. a . D. h.
607쪽
Passim. D. de aedic ed. g. in testib. q. IV. de resam. ord. Perperam ergo Duarenus r. dissut. anniv. a δ. Domesticos testes latius definit, omnes qui sunt ejusdem gentis, familiae & agnationis. Quinam ergo sunt Domesticiteses ' Sunt Primo Parentes id liberi invicem , sive in Potestate, sive extra potestatem sint, d. l. o. h. t. ubi Accurs ct Dd. Deinde frater in causa fratris. Utique si uterque in ejusdem Patris potestate sit, d. g. in testibus.
p. Frater emancipatus , utut domesticus testis non sit, necessitudo tamen & gratia testimonium ejus reddit suspectum, Paul. s. sentent. t s. Tertio , UXOr in causa mariti, & contra maritus in causa UXOriS. arg. l. i. g. si vir. 31. D. de M. Silan. l. pronuntiatio. rys. g. familiae. D. de V. S. I. r. D. de rit. nupt. l. I. C. de crim. expil. hered. Accurs. h. Uxor marito est domestica proinde non idonea testis in causa mariti: & contra. Quarto , Famuli mercede conducti, quam diu ser-Viunt, arg. d. l. 6. D. h. t. t. perspiciendum ι i. g. furta. D. de parn. I. praesenti. o. g. pen C. de his qui ad eccles confugHarmenop. r. promt. o. g. ο μιλτής. Don. a S. comm . de restib. e. p. Sich. h. Costal. in . D. h. t. Gom eZ. s. re- sol. ι a. n. t s. His nolim adjicere colonum ; quod tamen faciunt Ferrar. tit. ro. de form. jur. Vst. glos t. n. t s. Wcsenb. Paratiti. de testib. n. 4. An Convictores, Mom, Domesticorum numero habendi, quorum adeo telli monium improbandum 8 Resp. Solus convictus ad repellendum testem non sufficit: praesertim ubi de facto do mestico agitur, nec haberi aliunde veritas potest. Ho-to m. h. Mornac. in L 34D. h. t. verb. amicu . Argentra . ad consuet. Britan. artic. 163. glog. I.
608쪽
Solam testationem prolatam, nec aliis legitimis adminiaeulis approbatam , nullius esse momenti, certum ere. V t testis mereati ir fidem , est, quod, interrogatus, dicti de scientiae sua: reddat rationem, seu de sensu corporeo
agatur, seu de intellectu. Quis enim expeditius reddiderit causam dicti sui quam qui dicit,ndi districtum ensem, confodique Maevium a Titio: Item, Audiυi harevel illa verba prolata a Titio in Maevium 8 Ratio nempe illius testimonii tota est in viis & auditu, i. e. in sensibus corporeis, quibus videt vel audit. Scd si tantum dixerit, occisus est Titius a Maevio: vel, assecit Titius verbis contumeliosis Maevium, nulla in eo testimonii ejuscemodi ratio est. Sola ejus testatio, causae reddiatione destituta, nihil probat, h. ι Haud dissimiliter in intellectur Si testis dicat: Scio, Τitium esse fiandi hujus dominum : hujus scientiae causam reddere debet: Puta, quod interfuerit contractui emptionis, quo fundus Titio a Sempronio, domino, venditus sit, videri que vacuam ei possessionem venditore tradi. GAD
Eos tesses ad veritatem juvandam adhiberi oportet, qui omni gratia ct potentatuisdem re ionijudiciaria debitam
positatpraeponere. h. I. Hac lege duo genera Proponuntur eorum, qui a testimonio repelluntur 3 Pximum, illi, de quibus metuitur, ne gratiae ineundae causa ab eo, pro quo Producuntur,falsum dicast, ut sunt Amici, h. l. l. s.fr. L .ccae. Non quaevis autem amicitia repellendi testis est causa,
609쪽
causa, non Aia Amicitia , quam patina, non benevolentia parit, sed amicitia intima, ex magnis& mutuis officiis conciliata, quae facit, ut unus sit alter: cujusmodi amicitia fuit inter Theseum & Piri. thoum, Pyladem & Orestem, Damonem & Pythiam. Talis fane amicitia testimonio derogat fidem d. l. s. Farinac: de testib. quaes. sy. n. s. Salic. in L ι . h. t. Mornac. in d. L s. Alterum genus testium,qui a testimonii dictione hic arcentur, es: eorum , qui potentia metu impelluntur, ut falsum dicante quales sunt Subditi in causa Principis. h. l. Accurs. h. Don. h. O as.com. detesib. e. M. Quod tamen ita temperandum, ut subditi non sint testes idonei, Nisi jusjurandum subjectionis eis remissum sit, aut Princeps alios testes reperire non possit. Sich. h. Argentr. art. Is δ. goc t.
Parentes s liberi invicem adversus se . nee volentes adtesimonium admittendi sunt. h. l. An ergo pro se invicem admitti positante Non possunt, L resis. s. D. h. t. EX-cipiuntur Prosessiones parentum de nativitate liberorum: quibus, cum de statu & ingenuitate, aut aetate
liberorum quaeritur, habetur fides , L eum de aetate. 33. Lasi. D. de strobat. tam diu, donec probetur contrarium: nam veritati locus superest. LI p. a p. D. eod. Excipitur etiam testamentum filiitam. militis, quod is facie de peculio castrensi ante missionem, in quo Placet, Patrem adhiberi posse testem, L qui te mento. g. a. D. Iulusam. fac. posts. Quamvis heredi magis quam filio pater ibi sit testis. Accurs h. Quaeritur, an pater possit esse, testis inter duos filios t Finge: Lis est inter duos fratres: E e e e 3 unus,
610쪽
unus pro se producit patrem testem. An pater idoneus hic testis est ρ Non est. h. n. l. d. l. testis. p. Diss. Bart. MOrnac. h. hoc argumento, quod par causa affectionis erga utrumque filium, patris testimonium ab omni suspicione falsi liberet, L non stum. 6 . g. r. in D. D. de . rit. nupt. Cui respondet Donellus h. Caeterum appetilatione Parentum in h. l. 6. non continentur socer, su sceptor, nutriX, tutor, paedagogus. Sed cum , Paulo teste s. sent. I s. gratia & necessitudo rei verae testimonium plerunque corrumpat, quantum eis tribuendum,
prudens judex facile aestimabit. Bald. Salic. Mornac. h. L. I X. Pr. Iurisjurandi religione testes, prii quam perhibeant testimonium, jam dudum arctari praecepimus, ct ut honestioribus potitu tesibus fides adhibeatur.
g r. Simili modosanximus, ut unim tesimonium nemo judicum in quacunque causa facile patiatur admitti. Et nunc manifes sancimm, ut unius omnino testis reson non audiatur, etiamsi praeclara curia honore praefulgeat.
Hujus L Tres sunt partes I. est de jurejurando testis.
II. de honestiorum testimonio comparato cum caeteris.
III. de testimonio unius. Antequam testes ferant testimonium, jurare debent de Veritate dicenda, i. e. non solum, ne falsa dicat, sed etiam, ne quae vera sunt, reticeant. h. pr. Sunt qui existimant, etiam post dictum testimonium jurare posse testes: quos confutat haec ipsa leX, exigens, ut prim testesjurejurando obstringantur.
Quid ergo interest, inquis, utrum prius jurent, an posca' Resp. Cum post testimonium dictum exigitur a testibus jusjurandum, facile jurabunt vera esse quae dixerunt: ne