장음표시 사용
371쪽
umdoculorum,oepartium eorum, operationumnotitia est necessaria Polenti curare ocu los cν quod coria in senipos principalis oculi,cut caeter uberuiunt. C P. I. Portet medicum oculorum curam habere volentem, prius eorum naturam optime cognoscere: unuquodq; enim membru infirma ideo curatur,ut ad naturam suae propriae sanitatis conuertatur. Sed scientia
naturae membri,&uniuscuius compositi, non potest comprehendi lnisi partes totius noscanturi Qui igitur oculorum naturam scire desialderat,primo omnes partes quibus construeti sunt intelligat: noscat sta operationem cuius* partis,& quae fuerit illius necessitas,& quo modo quaecunq3 pars illa componatur. Unde dedissicilioribus dicamus. lSciamus itain q, omne membrum compositum habet propriam a filo lnem propter quam factum fuit,quam actionem cum Una suarum par- riunt operatu caeterge vero illi operanti ministrant. Sic & de oculis est, qui cum e m ultis partibusi diuersis compositi sint: visus tamen proprie fit ab una suarum partium,id est humore qui dicitur crystallinus.Caeteri vero humores,atq; panniculi sunt Propter iuvamentum ipsius, quod expla-lnabimus cum de omnibus disputabimus. De colore figura situ humoris costasimi, Pitrei o aluginei, Et de tribus tunicis quae sunt
pose ureum: Et de tribus quae sunt ante algugineum: Et de tela aranea. CAP. z.
Crystallinus est humor albus,splendidus, lucidus,non omnino rotundus sed aliquantulum planus,qui locatus est in medio oculora. Albus est S spledidus,ut cito varios colores recipiat, qui l album di splendidum corpus cito & velociter coloribus opponitur, sicut in claro vitro fieri pa ret.Rotundus,ne cito patiatur, quia omnis forma rotunda non cito patitur, quia angulis carer Parum latus, ut .lumen sumere possit: si enim rotundus esset exquisite, lumen non cito sumere posse quia in loco uno stabilis non esset.In medio locatus,vi caeterae partes sibi ministrent: quae dam,quibus defenditur: quaedam,quibus adiuuatur: unde necessario in medio sibi ministrantiu lfuit. Quod aut in eo sit vistis,testatur id qae videmus in cataraeiis.aqua enim cum inter crystallina ct corneamsteterit,ut non possit species prae aqua ad crystallinum transire, lumen amputat vi Hsuale: sed aqua ablata,lume reparatur.Crystallinus autem in medio duorum locatur humorum, quorum unus retro est,qui dicitur hyelinos,id est vitreus,quasi Ut vitrum lucidus. Alter vero est, qui est quasi albumen oui,ec dicitur albugineus. Post vitreum sunt tres Panniculi, quorum priemus vitreum circundat, quasi rete,inde es retina dicitur.Post hunc est alius,similis secundinae, dicitur secundina. Iuxta quem est tertius,qui ossa colan in durus & solidus: unde Sc seliros voca,tur. Ante albugineum sunt tres panniculi,quorum unus albugineo coniungitur, eum q3 circunis da qui est qua11 virea,eiusEl3 color nigredini pertinet,unde vocant eum rhagoida, id est Uueam. Ante hunc est alter cornu similis,unde ceratoidis, id est cornea, dicitur Iuxta hunc est alius, qui penitus non circundat sicut alii sed eos intra se iungit,unde coniunctiva dicitur, quia si cornea ab ea Operiretur,spiritus eam perforare non posset.Inter crystallinu Bc albugineum est tela aranea.
Sed nunc videamus examen uniuscuius'3 ipsorum. Et primo de citreo tribus 43 panniculis post
eum existentibus. uodc Magnus Pitreo nutritur, Et quodnemulo trifoli concaui de credro deniunt tecti dura pia matre ad loca oculorum, Et de tribuε tunicis quae suntρs Pitreum C P. 3.
Dicamus igitur ita. Omne mebrum necessarium est ut habeat cibum, quo instauretur id quod
372쪽
A calore naturali Θ accidentali intus 8c extra dissoluitur.Cibus Vero mebro conueniens est, quem' i sibi maeru bene assimilat. Crystallino ergo cibus est sic necessarius, Vt ipse sit albissimus, ec clata lxissimus &hoc cuianguinem in sui naturam sumere non possit, necessario vitreum habuit meta ldiantem, qui medius est inter naturam sanguinis ec crystallini albior enim sanguine est, ct mi nus albus qua m crystallinus.Hic aute vitreus humor est de sanguine invenis subtilibus ec arteia lrqs digesto: unde mutatus est a suo colorein speciem Virri ipse enim venae & arteriae sunt de re ltina,quae procedita subtilibus cerebri panniculis,neruum per quem spiritus ducitur circundantihUS,qui neruUs concauus est: quod planius dicemuSVt pateat. Natura enim a cerebro sensum ae lvoluntarium motu omnibus tribuens mebris per neruos mediantes, duos neruos a cerebro pro ldeuntes, ad oculos mittit: quorum unus durus est, Unde fit motus: alter mollis re concauus,nem l
Prster ipsum in toto corpore concauus alius est: quod ideo suit, Vt animatus spus visum faciens. lPer eum duceretur.Cerebrum vero duobus panniculis est opertum, Uno subtili re molli, altero ldurore crasse: subtilis aute secundinae assimilatur, quia VenaS N arterias habet, qui cerebro pro ldest, quia nutrit defendit eum cum suis arteriis ec venis: crassus vero defendit solummodo ab iossiibus capitis appropinquantibusei. Omnes autem neruit cerebro Procedentes, istis pannicu, i , lis sunt operti donec a capitis ossibus egrediantur: similiter nerui ad oculos venientes, his duo
bus panniculis circundantur. Vnde molli panniculo cocauus neruuScirculegitur,oc extenditur lin modum telae cum suis venis: est autem rete Vitreum humorem cooperiens. Vitreus autem hu
mor medium crystallinum comprehendit. Retina Venis Sarte hS ad vitreum portat cibum, re ll cum suis neruissensum&spiritum visibilem ad crystallinum ducit. Subtilis autem panniculus iqui secundina dicitur,quo neruus circulegitur,cum alio qui retina dicitur, coniuncitus est illi se lcundo loco crystallino iunctus est,cui secundina praestat auxilium, quia suis venis re arter is nu- li trimentum portat ad retinam,ec defendit ea ne rumpatur. UurUS autem panniculus subtili conia li iungitur,eum Ela circundat: qui ad hoc valet oculis,quod eos ab osse defendit in quo locati sunt, ne lj eis sua duritie noceat,& est quasi ligamentum oculorum. Sussiciant haec de tribus humoribus, i tribus panniculis post crystallinum existentibus. lDe Tribus Tunicis ante coctagni iunditam,quaesuntpost ipsum: Deq; Isuamentis lixum taginethumoris: Et de Coniunctiva, Musicuti qui mouenfoculos palpebrant, oesustinent neruos opti f. CAP. q. rPanniculi vero tres ante crystallinum existentes taliter sunt.Diximus enim panniculos coope , rire cerebrum,neruoso ad oculos venientes circundare: sed tamen in oculis existentes diuidun
tu ec faciunt duos: Uterq; tamen ad medium crystallini iungitur in loco qui dicitur iris. Super lpupilla est panniculas cornea, qui a duro panno cerebrum cooperiente procedit: N panniculus iqui υuea dicitur,& ab illo quem secundinam dicut procedit, qui, ut diximus, iungitur duro, qui lcooperit,utdietum est,secundinam. Panniculus vero exterior,id est coniunctiva, super corneam lprocedit.Cornea vero ad haec necessaria est ut crystaIlinum defendat,ne ab exterioribus,quia du- lxus panniculus est,patiatur. Haec autem subtilissima alba,ec dura est: subtilis & alba, ut cito spiri-llius eam penetrare possit: dura,ne propter subtilitatem cito rumperetur. Vuea tribus de cau illis necessaria est:vna,vi corneam nutriat,quae VenaS Vnde nutriatur habere nequit: alia vero, ut lmedia sit inter corneam Sc crystallinum,ne cornea duritie sua noceat crystallino: tertia, ut coadu lnet lumen suo coIore nigredini pertinente: omne enim lucidum,lumen dispergit, nigrum vero coadunat. Vuea ergo multitudinem venarum habuit re arteriarum, ut corneam nutriat: mollis fuit,necrystallino inferret nocumentum.Proprios habet Uillos in quibus aqua coadunatur in ca taracita.Lenis autem exterius est,ne cornea sibi noceat. Color eius est sicut color coeli, ut lumen
sicutdiximus coadunet. In medio eius foramen est, per quod lumen ingreditur: & intrinsecus lD plena est humore qui dicitur albugineus, ut faciat crystallinum a cornea distare. Albugineus lalterius iuvaminis.est, quia crystallinum defendit, ne ab exteriori aere desiccetur:& humectat lυueam,ne noceat crystallino. Sed inter crystallinum & albugineum quidam est panniculus tonuissimus, sicut cortex tenuissimus cspae, Vel araneae tela, qui mediu Operit crystallinum, ut eum ab vuead endat. Ideo quidam medici dixerunt oculorum Panniculos septem esse, dixerunt aliis sex,alij quinq3,quidam quatuor,quidam ires,no nulli duos,quorum discordia non erat in re.
Dicentes enim septem,computabant retina secundina,scliron,araneam,Vueam,corneam, n
sunctivam. Qui aute sex, retinam non esse panicula dicebant, as retes defensorium panniculuquoddam esse retinam potius nutrire,Φ custodire. Sed qui quinq3 autumabant, araneam no panniculum,sed crystallini partem,esse dicebant,neq3 coniunctituaΠi. Dicentes autem quatuor, con tendebant coniunctiva non esse panniculum,sed ligamentu oculoru, neq3 retinam nec araneam telam. Tres esse dicentes,vueam di secudinam unu esse dicebat panniculu,quia vvea at secundina procedit: retinam quoq; Naraneam Vnu panniculum: item sicliron re cornea unum paniculiam. Qui duos dixerunt,stlixon recorneam unu intedebant: re secudinam oc corneam und: retinam vero ec araneam Sc coniunctivam non esse panniculos. Intensio ergo antiquorum erat una. Nuc de coniunctivadicamus,Mqua.hucusy tacuimus. Sciendum ergo lacertos oculis esse ne
373쪽
cessarito quibus possent moueri, Sc visibilibus rebus opponi. Ideo hi septe habesit Iacertos, quo- Erum unus mouet oculos erga nareS, alter Ue US tempor tertius sursum, quartus deortiim,quintus firmat & corroborat neruu Unde Visus procedit: duo alii alligant coniunctiva ne is p ad cor. neam tendat,& operiunt lacertos ibi existentes in angulis oculorum. Tres iteru superiores palpe hras mouent,unus superius B duo inserius: inseriores vero palpebrae nullum habent motum. lPARTICU fecunda erit de ortunerum usissima cerebro.Et triplicis Mergirma vinum: Et denem
in opticu ipsorum c oniunctione, τί ritibM iun. Et de modo quo sit Pisio. Cuius si Aunt ca pila. si domnes sensita a cerebro procedunt, ab ipse prodeuntseptem a c
cesse est quinaturam oculorum vult scire, prius cerebri naturam optime cognoscat. Vialas enim ab eo procedit,& superior eius actio ad eum conuertitur. Cerebru autem frigidius ei humidius csterismebris est,quod postea explanabimus. Initium enim est sensus oc voluntam motus ac regitiuae Virtutis. Nullu enim aliud mebrum hac actione fungit,sed cerebrum.His enim modis operatur,vel per se, vel per Viam adiuuantis, instrumento adiuuante sensum agii,& mo i tum voluntariu.Instrumenta sunt nervi,qui duobus simi modis,quidam a cerebro, quidam a spinali medulla procedui: medulla spinalis in de cerebro est unde cerebrufundamentum neruoru est Fomniu. Sed duris neruis voluntarius motus emcitur: dum nerui cu lacertis componutur. Lacertit enim de neruis sunt di carne ocligamento compositi,& Iigamenta ab ossibus procedunt. Mollesi nerui quinin sensus faciut.Quibus omnibus subtilior & acutior est visus,qui sensus igneus est,eci igneam habet naturam.i.splendorem oc ruborem . lumen igneae est naturs, quia cum coaduna i tur intus,ignis ex eo succenditur. Post visum est auditus. post quem olfactus, post olfactum, gu-
sius: qui quide quia sentit qd' est aquosum,aqus pertinet. Sapor enim qui sentitur nihil aliud est ut aqua alicuius corporis siccitati admista calore operante: proinde antiqui saporem vocaverut chymum.i.Iiquorem.Caeteris sensibus tactus cx mor est,qui quidem sentit quod terreum est,ec terrae pertinet.i.duri molle,calidu,frigidii,disi Rec qiis ex his procedunt. Omnes autem nerui sensum habent tactus,sed non voluntarium motum,ut diximus: quia duri nerui tantu volutario motu fungutur: sed molles duris sunt sensibiliores: procedunt vero duri plus a spinali medulla. A cel rebro autem procedunt septem paria neruorum: quorum primum Niecudum par ad oculos vol niunt: Vnum est concauu per quem sensus visusntii.per quem animatus spiritus visum dans adi oculos tendit: Secundum par oculi Iacertos Sc palpebras mouet. Tertium ad linguam tendit dansi ei sensum saporum.Quartum ad palatum deuenit ubi gustus sensum facit. intum ad aures acce Gl dit sensum auditus faciens. Sextum ad viscera descendit, ec per ea diuiditur, dans eis tactum. Se j ptimum mouet lacertos linguae, Caereri quibus mouentur manus,pectus,pedes,dorsum, ec caput de spinali medulla procedunt. Sic cerebrum.cum instrumento. i.neruis, motum agit, ec sensum.
Regitiva vero actio per se selum tribus modis est,phantasia in fronte,rario in medio, memoria in puppi. Cerebrum habet quatuor concauitateS qus dicuntur ventriculi, duae sunt in prora, ter tia in puppi,quarta inter proram' puppim;in quibus semper est animatus spiritus,quo actus,ut diximus, sit. Spiritus autem animatus,de vitali fit: vitalis in corde generatur & nascitur. A cordet enim duae venae ad cerebrum ascendunt,quae subtus cerebrum venientes, multis diuiduntur mo i dis,& protelatae faciunt quasi rete, per quas spiritus vitalis acorde ad cerebrum ductus, in illo retit moratur, quousq; mundificetur,& subtilietur.purificatus deinde ad medium ventriculum cere bri tendit,ibiq; aliquantulum permanens subtiliatur, postea ad puppis vadit ventriculum. Sed via que est a medio ad puppim non est aperta: habet enim portam in qua quoddam obstaculum est,cuius forma est Licut pinea,quam anatomici Vermem vocant: sed ferme semper clauditur. Vnde cum spiritus qui est in puppi,fuerit motus, fit memoria: cum is qui est in medio,fit intelle- Hetus ec ratio: cum ille qui est in prioribus,fit sensus communis ec phantasia.Haec est dispositio ce rebri,suae q3 actionis. Cerebri autem natura frigida est ec humida. Frigida duabus de causis: Una propter multitudinem sui motus: quo fiunt memoria, intellectus, & imaginatio. Secunda, pro pter motionem quae ab eo dirigitur: unde flut sensus di voluntarius motus, ne causa suae motio nis calidissinium factum,incenderetur, incensum consumeretur amplius. Si cerebrum calidum esset memoria instabilis esset: caput enim calidum, mobile est naturaliter, fiigidum contra. Me moris vero requies di stabilitas est necessaria, quod sic attestantur,quia calidum cerebrum haben tes,instabiles,o mobiles sunt Humiditas autem cerebri duabus de causis est necessaria Vna, ne ex motu nimio desiccaretur: motus enim calorem facit, lor vero desiccat humiditatem: Alia, ut in eo velociter imaginatio formaretur,& cito sensum qui eam dirigit, suscipere posset, & veloci ter ad audita discernendum moueretur: rursus ut nerui ab eo procedentes molles essent. Impos sibile est enim a duro,molle, vel i molli,durum generari: proinde prora mollior estpuppi,quia de prora molles,de puppi,duri nerui procedunt,quibus motus voluntarius fit.
De neruis opticismeorum disserenti's a caeteris neruis. CAP. 3.
Qui insim visus optime scire desiderat, primum naturam 'triusq; nerui visibilis inuestiget,
374쪽
A ut bene gnoscat,quibuscum caeteris neruis micet,& quibus discrepetiDeinde de υisibili spiri, ltu irquirat,quatenus stiat cu quibus spiritibus coueniat,ec in quo discrepet: postremo de ipso QOilsu quo modo fi quod in hoc capite plane describam.Primum itaq; neruorum par,quod supra diaximus cti utroq; cerebri panniculo descedere,di secum visibile spiritum ducere,cum ceteris neruissensum facientibus duobus modis conuenir: Vno, quia ut alij,a cerebri prora descendit: Alio, ua ipse nobilis es .discrepat in ab eis,sex modis. Primo, quia maior csteris est i cerebro S a spinali medulla procedentibus: Magnus vero quia cauus est: si enim esset paruus, necessario subtilis esse unde cito frangibilis: Cuius concauitas necessario fuit larga, ut nullam pateretur obstrucilio; lnem di ideo magnuffuit. Secundo,quia selus sic concauus est, ut eius concauitas sensui ostenta datur,quae concauitas protenditur us p ad locum in quo panniculus oculorum qui rete dicitur, se procreare incipit: quod facile sensui patet,si anatomia cernatur.Inchoat quoq; ipsa concauitas ab lvtroin cerebri ventriculo,qui est in cerebri prora: in quo tamen loco cocauitas videri non potest. lquia subtilissima re angustissiima est. Hoc foramen qui vult aspicere, 'uaerat in cerebro magnoris ianimalium in hora,qua occiduntur.Caueat tamen ne in aestare,calido ue tempore fiat: ec viros cerebri panniculos tangat caute,ne frangantur, re in fine illorum panniculorum inueniet illud lB neruorum par ab utroq; ventriculo procedens: poterit 33 videre qualiter ipsa concauitas ab ipsis lvetricillis inchoeta Terrio,quia uterepvisibilis neruus, intrinsecus est moIlissimus, ut facile sen, tire possit,extra aliquantulum durus, ut a pasidione sit illaesus. Quarto, quia pcr hoc par neruo letum multo maior spiritus quantitas,l per Oes neruos sensum ec motum voluntarium facientes lducitur in illis in non substatialiter, sed spla virtus eius per eos Vehitur per illud autem par, multa lspiritus essentie quantitas desertur. Oculi enim cum sint nobilisTime aditonis, vadit, ad eos multu lde substantia spiritus,vsq; ad panniculum qui dicitur Vuea: hoc enim fuit necessarium ad adiuuan ldum visum. Quinto,quia interi nerui quanto sunt i cerebro remotiores,tanto sunt duriores,ec la propria natura mutantur: iste intrinsecus mollissimus est,extrinsecus vero solidior, ut mollities lenteri rexteriori duritie tueatur,nequado desiccetur. Cuius mollitiem & si aliquantulam inuenies indurari,iamen ad oculoS venienS,in naturam,quam in cerebro existens habuerat, conuerti
tur: in panniculo enim qui rete dicitur,molliseisicitur,ita ut in naturam cerebri procedat, fitque quasi rete. Sexto, quae Sc laudabilior eius proprietas est: quia hoc par neruorum cum e prora viriusq; ventriculi separatum egrediatur,non meto itinere sicut exierat,vadit: sed per interiora capitis torquetur,ec ad os, narium veniens commiscetur: sic ut ipsorum utraq3 foramina fiant unu ibidem.lterum hi nerui separantur, di recto itinere, ut egressi fuerant, vadunt,unusq3 e dextro vetriculo exiens,ia dextrum oculum tendit: alter de sinistro prodiens ad sinistrum perueni de quorum coniunctione & separatione plures antiquorum diuerse senserunt.
De opinionibuε circa cause comunctionis neruorum Opticarum, de causa ob quam non ' nicus eximi crudus a medio prima Mnetriculi cerebri. C P. 4. IQuidam haec ideo fieri dicebant,ut si unus laederetur, alius subueniret,alii eos ideo esse coniunctos,quia omnis sensus ab uno fundamento procedit, quorum sententia proisis vana est. Natu Taenim tam optime tam fortiter,membra compleuit, ut nullam timeant passionis occasionem, nec solum nerui visum ferentes ab uno loco exeunt,sed Oes ab eodem loco egrediuntur, neq; tamepostea coniunguntur Nonulli ob hoc eos dicunt coniugi,ut unus ab alio confortetur: si enim si
parati es ension itineris longitudinem rumperentur,quod quide non impossibile est, sed tamen non est via tam longa,ut in ea rumpi debeant. Alij sic aiunt,quoru intentio vera est: spiritu vis bili veniente ad oculos,necesse est,ut uno oculo clauso totus spiritus ad altu veniat.quod fieri no posset,nisi nerui prius separati coniungerentur, & iterum separarent: quod huiusmodi experimen tum testatur, Si aliquod corpus super nasum ponatur, utroq; ulo ad videndum directo fit visius D debilior & obscurior,sed uno clauso,fit visus in altero fortior,in in utroch fuerat, & quod utrique cernere nequiuerant,unus solus clarissi me aspicit. hoc ideo, quia spiritus qui in utro fuerat, ad unum conuertitur: altero enim clauso,alterius pupilla clarior essicitur. Alit alio modo sentiunt quorum sententia est necessaria,nisi nerui ad oculos directi primum coniungerentur, & postea
separarentur,necessariores una,dupla visui appareret. cum enim res Uisibilis videri non positi, nisi visu oculorum pupillas exeunte: ipse aut visus per lineas rectasegrediatur,ec re recto tramite
ante se ocipiat,sicut videmur radios selis p angusta cauitatem pomu ingredi,& lineae iplae, anga sie sunt in exordio sui:deinde vero paulatim dilatant,fiat q3 in utroq3Oculo quasi quaedam pineae forma necesse est,ut uterq3 visus lineatim directus,& in loco Ubi est res videda coluctus, ea aequaliter oculiat: deinde quous*ad pupillam perueniat,couertatur necesse est,ut exordium utriusque a pupilla aequaliter egrediatur,oc a Una supficiem ambo ambulet. Duorum exordia sunt in loco, ubi utriq3 nerui coniugunt,ibi unus idem factus,ec sic ex utracp pupilla a suo loco egressus, vi dendam re videt,eamq; sicut est,comprehedit: qm si una pupilla a suo loco inferius vel superius mutaretires suntori pupilla vise,superius videres,sic q3 dupla appareret: pa quod oculis tria De rat necessaria.f.pupilla funditiva visus,locus ubi Vterm coiugii neruus, di rectae linee, ut visus re cte a eas traseat. Haec est in urenerui ad oculos venietes prius mimunt. Sed in ada sic obiiciunti L
375쪽
.Cum illos duos neruos necessarium sit coniungi, quare non statim unus fassiti sunt sed duo. Qui Ebus est respodendu: Vnus ideo neruus no fuit,quia acerebri medio exire non potuit, maxime q uia magnus est utcrq3.Ite,magna quaeda cocauitas illic est, ubi palati foramina cerebro coiungunt,nqua cerebra sua suptiuitate expellit: via et quae ad nares ducit,ibi constat: illa aute cauitas, ec haec via,ibi esse no posset, si neruus Unus ibi locaret.Nares.n.sunt in media facie, via nisi earum forami na cerebro opposita essent,Olfactus no esset. Quia ergo cerebri loca rebus hisce coprehensia sunt, necesse suit,ut nerui visum ferentes no ab uno loco egrederent: quos natura in uno loco coniunγxi ut idem foramen eos habere faceret: deinde, ut separatim ad Utrunq; oculum irent, seiunxit.
. Misibilis,utdinimus,spus de spiritu nascitur alato,a ventriculis prorae cerebri procedis: ibi 43l mudificat: ut diximus,cu de cerebri natura disputauimus: qui spus, spiritualiter est sensibilis, quial visus unus e sensibus,caeteris dignior oc nobilioriPorrd ipse habet proprietate, qua nullus aliorus sensuum habet. Animalis siquidem spiritus in cerebri ventriculis existens, sensum di voluntaria
mandat motum: viriuS enim Ipsius per neruos penetrai ad caetera mebra,essentia Uero in propri opermanet loco sicut Sol totu aerem illuminat ipse tamcn in uno loco stat. Sed ad oculos non solia Fuirtus visibilis spiritus,sed ipse spiritus essentialiter dirigit: δί tanta eius quantitas, quanta est neces1ariabilluc adducitur: quod utriusq; nerui cocauitas attestaturJd etia hoc testa quia Uno oculo clauso,ad pupilla alterius tota virtus conuertitur causa neruorum coniunctorum: inde forame paniculi, qui dicitur Vuea, prae multitudine spiritus necessario dilatatur: aperto vero Oculo cum spus adeureuertatur,seramen Vues ad propria redigitur mensuram. Hoc signo et,si obseruari possiet, cognoscitur, Si Uno oculo aqua clauso pupilla alterius dilatetur: spiis enim visibilis in eo esse de m Ostratur,unde aqua quae transitum eius obstruit,ablata, visus redditur. Si vero non dilatet, hoc ideo est,quia neruus perque spiritus ducis,obstructus est. Unde etiam circaeteri nerui nullam ha theat concauitate,quia virtus aialis spus,n6 ipsemet essentialiter per eos ducit, oculoru nerui necesssario cocaui fuerunt,ut spus substantialiter per ipsos transire pom t. Ceteri aute non sunt concaui, ne per corpus diuisi,& a suo fundamento remoth leuiter rupereni: Vel quia tanta spiritus quanti ltas sensui motui voluntario non est necessaria, quanta visui. Nullus enim sensus, praeter visum, sentit sentiendam rem,nisi ei coniungatur: visusautem pupillam egrediens longe remota sentit: Via lde multa spiritus quantitas necessaria est: & ideo nerui neces ario concaui facti sunt. De Modo quo it Wisito. : CAP. 6. Ol Videndu est et, quo fiat visus. Diximus ergo, cu aliqua res videtur necessario: vel aliquid ex ea dirigitur visui, pquod quid ipsa sit,cognoscitur: 'el virtus visus ad eam mandatur, Vel aliquid mediu est inter visim aere visam, per quod ipse cognoscitur. Sic potest ergo investigari quod ii orum certum sit. Oes philosophi cocordati sunt, , res no posisti videri nisi per forame pupillae. Si ergo ad visum a re Videda aliquid dirigitur,siue fit virtus,sive sit forma, siue qualitas, siue quantitas mensurata, quo illud angustu forame intrare poterit que et virtus esse po*quar ad oculos diseuersorum in monteio re Uidenda deducat 'quod sa impossibile est,spernat. Quod autem visibilis li spiritus pupillam exiens solus adre videnda vadat,eiusq; quantitas magnitudine coprehendat, li falsum est. Ipse enim spiritus non tantae est quantitatis, ut adeo dilatari possit,ut tot& tantas rerulambiat qualitates, uin uno momento multa re diuersa 8c maxima indiuidua comprehendimus. lAd tertiu ergo membru couertamur Quippe aer corpora circudas,si clarus & lucidus fuerit,supplemetu visui facit,quod nerui cerebro: quia sicut spledor Solis,sic sinu recipit virtute: Sicut. n. Sollis splendor superiorem aeris extremitate percutiens, totum aerem penetrat, eugia clarificat: sic re lvisibilis spus pupillam egressus,mox totu aerem penetrat; Sc extensus per loca remotiora, mutat ea in suam natura quod fit cis aer in toto iunctus est,quod in Sole palam fieri videtur. Si enim alio Hqae corpus i aere ponatur, cum Solis spledor illud nequeat penetrare,forma illius corporis post se obscura apparet. Causa,quiano suscipit aer lume nisi sit cotinuus,nec Solis splendor, separatum alse aerem mutat, qm si actio splendoris fortiter in aere operata fuisset,posset in eadem actione per- lmanere,splendore Solis absente. Sed utraq; hac caret proprietate,ψ neq; Solis neq; spiritus splen dor suam assitione aeri,ipso absente, pol dim1ttere. Recte ergo causa dans lumen ablata, ipso mo mento,tume ab aere aufertur. Eode modo de neruis intelligitur: quia si neruus fuerit incisus & a cerebro diuisus, illico membra cui sensum dabat,sit insensibile. Propterea haec duo sic debent elle
coniuneta, i.aerct spiritus,sicut nerui ct cerebra. Et quavis aer in altera mutetur a ctione, sicut cucalefit vel infrigidatu Sc in qualitate rei calefacientis vel infrigidantis permane lumen tamen noidem in aere operatur: ipso enim absente & lux ab aere amputatur. Deinde necesse est semper ut aer cotinuatim illuminet: hoc.n.nisi fuerit, nullo mo lucidus fieret: sic di nerui cerchro faciut sup Plemcntu,quia licet de substatia sint cerebri,duriores tri sunt, quor lucidioribus passionibus subia
ceat,Vnde aliquatutu a natura cerebri sunt mutati. Sed nerui duobus modis sunt :sdam .n.motu faciut,ada sensum: & secietes sesum,molles sunt: opantes motu, sunt duri.Et uuis nerui dari sesum
heant lagedi molles in nervino inueniunt illa cuduris neruis here societate ed ipsi duri hoc fa
376쪽
A ciufit quia tactus caeteris sensibus est cras stor. Sensus aute visibili 'quia caeteris sensibus est acutior. lsubtilio ideo neruus spiritum visibilem seruans, caeteris sensibilibus neruis cerebro est propin liquior. ia igitur oculi in aere agunt,sicut cerebrum in neruis,ideo multam quantitatem spiritus, habuerunt,ut in aererem suam faciant,ilaut in neruis proprias res cerebrum. Visius autem primo
colores sentit,quod ei proprium est: deinde corpus in quo fundati sunt,sicut gustus prius sentit sapores,postea fundamenta eorum.Gustus in Sc caeteri sensus rem sentiendam ad se venturam expe lciant: Visus vero ab oculis elongatur,& per aerem extenditur quousq3 ad corpus perueniat colo lxatum. Hac de causa solus visus sentit formam corporis,ac quantitatem, S cum eius colore motu lxationabiliter,non inessentialiter,sentit: quod nullus habet caeterorum nisi tactus accidentaliter. l erbi gratia: Siquis per tenebras ambulans fustem in manu duxerit,eo amplius non potente ponetrare,cognoscit motum per corpus solidum fieri,impossibile est. Visus autem habet alteram proprietatem,quia incidens supra corpus leue solidum,ec lucidum: rectus ad pupillam conuerti l tur, unde exierat: unde in speculo vel inalys splendidis corporibus prope nos statibus, videmust formam nostram: & siquis studiose in oculu alterius spectet,videt in eo sua facie: cause,quia visust ad pupillam conuertitur propter luciditatem panniculi,qui araneae tela dicitur: est.n. supra crystalu Iinum, sicut adeps superne coagulatus: Sc quasi rutilans,clara est. Veruntamen quamuis prae cste i ris solus per aerem motum rei senti edae sentia non in arbitratur,sicut caecus se cosisse sentire: quia i aer,mox ut rem sentit,ea visui ministrat: quae proprietas soli inest visui,aere indelicet in sui muta re natura. Alterius etiam dignioris est proprietatis, non solum redi ex transuerso conspicit ne i cessario,cum multus spiritus i cerebro ad oculos dirigitu rursus spiritus pupillam exiens, oc a
trem percutiens,mutat eum in suam naturam. Recte ergo visus,igneus dicitur: auditus, aereus: ga li sius,aquosus: laetus,terreus: Olfactus,fumosus: quatuor.n.elementa sensus quatuor constituunt, li ut unusquisti; eorum Vnum eX his comprehendat,& ea,cum in natura sua sunt,uel in aIiud mutari lj tu vel aliqua accidentia patiuntur,discernat: prster hos quatuor sensus,fuit alius qui fumosa comi, prehenderet : fumuS.n. in sua natura mediocris est,cum elementa non nisi quatuor sint. Sed visus iqui ad hoc est,ut colores comprehendat, necessario luminosus fuit: solum .ia. quod lucidum est,co uertitur in colores. Testatus hoc aer, qui qum clarus & lucidus sit, facile in colores mutatur: nam lpalim est,quia si quis candidis indutus iaceat sub arbore,color vestimentorum in frondium colo rem mutatur: Unde patet aerem in illum colorem fuisse mutatum. Videmus etiam saepe aerem in lcolorem lucidi parietis mutari,illum q3 colorem per aerem ad illud corpus mutari, maxime si pa- lC ries Viridis, vel rubeus fuerit vel citrini coloris :& sicut Solis splendor eum ad sua mutat naturam, l sic di colores in suas eum qualitates conuertunt. Similiter et lumen visibilis spiritus mox ut aerem lpercutit,ipsum immutat. Haec tria sunt, quae aere sine ullo teporis spatio immutant,lumen Solis, fulgidus colo 'lumen visibilis spiritus . palam est ergo, visum non fieri nisi aeris mediocritate, iquod sensus attestatur. Antiqui etiam concordant dicentes aere esse visui veluti ramus, di conue siniens est instrumetum cum fuerillucidus,vel aliorum corporum lucidorum lumine illuminatus di lj dc sic seruire aerem visui, sicut cerebro nerui. Sicut enim cerebrum non sentit quod oculi compre .lhendunt, nisi neruis mediantibus: sic & oculi nihil sentiunt,nisi lucido aere mediante. lPARTICU tertius deprima. Inmersiti medicinae intentione, et de rebus naruristibus , non nossura
hbm, praeter natura m degeneribus perinus, causis. accidentibus morboru. Cuius sunt quinq; capita. li De Orima medicinae intention m de necessari' ad eam. C A P. lo Portet medicum prae Oibus primam Sc uniueriale medicinae intentione praeuidere, & eam lparticulariter diuidendo ad individuum ducere. Prima aute medicinae intentio est, quae bifa li riam diuiditur: aut.n.in sanis, cum similibus sanitas custoditur: aut in aegris per cotrarium sanitas tredditur.Quorum primae necessaria est rerum naturalia scientia: naturalibus.n. agnitis, patefiunt in ea quae sunt similia sanitati: Sc sic etiam cognoscuntur quae sunt cotraria: simil1bus ergo seruatis,cotrarqs prohibitis sanitas custoditur. Secundae aute intentioni duo sunt necesssaria: no naturaliv. s. lec contra natura reru scientia. Sanitas.n.infirmo cu quada mutatione restituitur: qua mutationem lqui facere vult necesse est sciat ad quid mutare decet.Nisi.n sciat de quo, δέ ad quid mutandum de lcet mutare,no securus est quin unde covenit no immutari mutet: & nisi nouerit ad ad decet mu- ltare,ad id quod non oportet, conuertere poterit. Sanitas infirmo redditur comutatione reru cotra lnatura ad nat*ralia: unde Sc ista sciri debet ad q illa trasmutantur,et illa etia q ad illa conuertantur: lDe rebus naturalibus,non naturalibus, m contra naturam. C AP. 2. lues aute naturalis duobus est modis,generalis re specialis. Generalis dicitur esse humani cor poris complexio, ecvniuscuius* corporis copossitio. Complexio quidem multipliciter est: tum laetas,& consuetudo. Naturalis complexio est secundum differentiam sexus,ut in mare et foemiis tria: vel secundum euentum,ut est complexios permatum, vel spirituum de quibus fit. Consuetu ldo sex modis est: Primo, ex aere 6c eius mutatione, quae mutatio Uel localis est, vel temporalis, lcum aliquid in tempore contingit: Secundo, ex motu Vel quiete: Tertio, ex repletione vel inania ltione: Quarto,ex somno vel vigilia: Quinto,ex cibo Sc potur Sexto, ex animae accidentibus. Spe lcialis est, ut virtus, quae triplex est, naturalis, Vitalis, animalis. Superius animalem tetigimus . l Sept1ma Classis . A A A A A cum l
377쪽
cum de cerebro disputauimus. Vitalis est, quae cor 8carinius facit puIfare.Naturalis triplex est, ge Enerativa, nutritiua, oc augmentativa. Nutritiua quadruplex est, attracstiua, retentiva, digestiua,ia
expulsiva. Res autem extra nauram duplex est,aut in nocumentum aetionis . aut quod ex eo generatur. NOcumentia actionis,aut quod ex eo generatu duplex est: aut est sine mediatore,& mor hus dicitur: aut cum mediatore,& causa vocatur.Quod aut actionis nocumeto generatur, accideS
nominata quod iremi duplex est, aut ex diuersis corporis qualitatibus,aut a qualitatibus diuersis at corpore egredieribus. Corporis qualitatis diuersitas quinq; modis est. Sunt enim qualitates quael sentiuntur. Qui ergo aegro sanitate vult restituere, decenter debet inuestigare septe res naturales,l quae sunt,elementa,complexioneS,humores,membra,virtutes,spiritus, Sc operationes, dc quae se quuntur e ,ut aetateλcolores,figuras,distatiainter masculu & foemina: Et res non naturales, quae
sunt sex, ae cibus Sc potus,inanitio Sc repletio, motus quies, somnus 8c vigiliare accidentia
alae: Et res extra natura,quae treS sin morbus,causa morbi, accidentia morbum commitantia. De Generibus speciebas Morbourum. C. - 3.
Morbus generaliter tripIex est, quia corporis copositio trina est. Prima corporis compositio est in inebris simplicibus,ex elementis c6positis: in quibus quaeda morbi species generantur, quae duobus modis sunt, vel simplices, vel compositae. Simplices quide sunt calida, humida, frigida,& Fficca: compositae vero sunt,calidae & siccae, calidae re humidae,frigidae Sc humidae,frigidae di siccae .
Secunda corporis compositio est in membris quae coposita vocatur, simplicibus copositis: in qua fiunt morbi quatuor modis, aut secundum formam mebroru,aut secundum copositione, ausi secundum magnitudine,aut secundu numeru. Secundu forma quinq; modis, in figura, foramine, concauitate,lenitate,aut asperitate. Secundum copositione dicitur cum a Z loco mutatur,vel in loco malo ponuntur. Secundu magnitudine bifariam, vel ultra modu,vel infra. Secundum numerum similite vel ultra modum, vel infra: Ultra moda,naturaliter, vel extra naturam. Tertia corporis compositio est corporis totius ex unitate simplicium. compositorum membrorum faeta in qua
morbus generatur,qui separatio iuncturae vocatur. Haec sunt genera morborum Sc species, De Causiis Morborum. q.
Causa aute morbi est generaliter sicut genus,sed specialiter est triplex. Causa enim morbi sim
plicis,aut calidum facit morbum,Sc est septupla .nimius motus aiae,corporis passio,calor exterior, langustia pororum,putredo,rerum acutarum acceptio, cibi paruitas. Aut frigidum facit morbum, ec est octo modis, tactus reru frigidarum, acceptio earum,multitudo cibi et paruitas, obstructio pororum & largitas, nimius motus quies. Aut facit morbum siccum,& est quadruplex, siccae rei Gobulatio, cibi sicci,cibi paruitas,nimius motus. Aut lacit morbum humidum, oc est contraria proximae dictae. Sed simplicibus morbis quos diximus cu materia existentibus, commiscentur causae intraneae: quae sunt, Virtus mebri impellentis,debilitas recipientis,materiae multitudo, pororu lar gitas,defeAio nutritiuae virtutis. Causa morbi copositi vel est secundu figuram, vel foramen, vel concauitatem,vel asperitatem, Vel lenitate. Secundu figuram,aut a pler quantitatem spermatis,uel qualitatem: vel Gipter aliquod accidens quod infans patitur qn nascitur, vel cum lac sugit: vel prol pter alia. Secundum foramen,vel propter obstructionem, vel propter colunctionem. Obstructiol fit a fortitudine retentiva vel deseetione expulsiiuze,vel propter frigiditatem Sc siccitatem,vel ligal turae stricturam. Secundu concauitatem,aliquid innascens vel in mebro incides,ut est chymus,la j pis,verrucae. Largitas foraminis coniunctioni contraria est. Asperitas de genere separationis est iuncturae,cum no est a caliditate: quod post planius dicemus. Lenitas est asperitati contraria. Cor
ruptio loci fit cu mebra a naturalibus suis locis mutantur,vel separatione,vel mollitie cocatenationis membrorum. Magnitudinis cause est multitudo materiae,Uel fortitudo naturae: paruitas membrorum cum contrario est,aut propter incisionem. Magnitudo in n umero, aUt naturalis est, exspermaris abundantia,aut accidentalis ut lapis in vesica: paucitas autem est econtrario. Separatio- Hnis iuncturae triplex causa est,incisione exterius facta, ut igne vel ense: vel interius, ut ex acusisl chymis: Aut extensione, vel exteriori, Ut cum fune: vel interiori, ut ex crassa vetositate: Aut de fral ctura, vel exteriori, ut a lapide: vel interiori, ut ex crassis chymiS.l De Accidentibus Morborum. ae P. S. t Accidentia sunt tria, s .nocumentu actionis,diuersitas egredientium a corpore,diuersitas quali l ratum corporis sensibilium, quoru duorum causia est nocumentum actionis. Actiones tres sunt, l animalis,naturalis, vitalis.Nocumcntum actionis triplex est: na omnis actio tria paretur, vel enimi ex toto aufertur,vel minuitur,vel mutatur: verbi gratia, tactus aut amputatur,et dicitur stupidus:
l aut minuitur,& titillatio vocatur : aut a sua natura mutatur, tunc corrupta vocatur: causa horssi duoru est frigiditas tertii gradus, iuncturae separatio. Palam ergo est quo d causa nocumeti actiol nis morbus fit. Morbus im nocet actioni sine mediatore: ideo nocumentum actionis est significatio morbi. Nec est differentia inter accidens re significationem,nisi in nostra intentione . quia no i stra intentio est in nocumento actionis,ec id ad quod sequitur nocumentum, morbum vocamuS: l et illum insequentia,accidentia dicimus: morbum autem dicimus causam accidentium: Unde mori ho cognito cum accidentia stire volumus,dicimus accidentia significationes.
378쪽
Α P TICV qudita de accidentibus, morbis oculorum, nomorumsuorum, musculor e H brarum. Cuius sunt quatuordecim capita.
De accidentibus morborum oculorum ingenerali. CAP. I.
C Ed quia intelio huius libri est patefacere significationes morborum oculorum, prius oporteto stare eorum accidentia: ut via,qua ad morbi notitiam veniamus,sit nota. Accidentia ergo oculorum sunt triplicia: nocumenta actionis Ac quae ex illis sequuntur: diuersitas in oculis. f. sensibi lis qualitas,& diuersitas ab eis exeuntium.NOcumentu autem actionis oculori est secundu quantitatem actionis,id est eorum quae sunt actionis,vel animalis, vel naturalis. Nocumentum naturalium actionum, est quod accidit quatuor virtutibus naturalibus : animalium vero actionu, quodi sensui & voluntario motui accidit. Actiones a1ales tm duas species sensus habent. Nocumentum naturalis actionis in hoc loco non oportet notari : qm in hoc non disserunt oculi a corpore toto :l sequitur enim nocumenta tactus,ut sunt mollities,titillatio,& dolor: ita oculis ut toti corpori ac l cidit.Accidentia vero visus&voluntarii motus, quae oculi patiuntur,hic oportet dici.
De diuisitone accidentium oculi, declaratione membrorum diuidentium. CAP. 2.
Sciendum itaq; q, accidentia quae oculis cotingunt,aut in eius instrumento sunt, aut in sua vir tute,aut in ministris. Instrumetum visus est humor crystallinus qui patitur,vel unum ex octo simii libus morbis, vel ex compositis morbis, cum a suo loco mouetur, vel iuncturae separationem. Sit muratur a loco sursum vel deorsum in utroq; oculo, vident rem duplam: si mutatur dextrorsum vel sinistrorsum,non apparet res dupla. Virtus visus a cerebro per concauum neruum descendit:
l unde eius passio vel de nerui, vel de cerebri fit infirmitate. Quorum infirmitas triplex est, simplex: quae est una de octo: vel ossicialis, ut apostema, re obstructio, vel iuncturae separatio. Ministri via sus sunt humores,& spiritus,re panniculi,qui in oculis septem habentur: quorum illi qui sunt an te crystallinum, sunt foramen vueae,id est pupilla, albugo oui,spiritus quiest in pupilla,& quanti
ias pupillae, quae corona dicitur. l De accidentibus pupilla. C P. 3. Corae L pupillae contingunt quatuor, largitas, angustia, mutatio de Ioco,& tortuositas. Largi l tas Uel naturalis est, vel accidentalis. Accidentalis est, vel de extensione pannicuIi quo tegitur: cuius extensio de passione est vueae,vel de multitudine humoris albuginei. Passo vueat aut simplex est, Ut siccitas: aut composita,ut apostema. Angustia pupillae, vel naturalis est et accidentalis: de mollitie,quae mollities de nimia fit humiditate dominante, & lubricum faciente,aut de albugineio paruitate. Largitas pupillae siue naturalis,sive accidentalis,semper est mala, quia spiritum spargital Sed angustia,si propter rem de qua facta est stricta, naturalis est,bona est,quia spiritum coadunat: accidentalis tamen molesta est,non ideo,quia angustia,sed propter causam de qua iacta est stricta: maxime si fuerit propter albuginei paruitatem. Duplex enim malum est: unum,quia crystallinus est discoopertus ad lumen: aliud, quia ex paruitate albuginei desiccatur. Mutatio pupillae de loco, vel naturalis est, vel accidentalis. Accidentalis consideretur. Panniculi qui sunt iuxta pupilla contumescunt,vulnerantur, ct consolidantur. Haec tamen mutatio non multum est mala. Separatio iuncturae,si sit in vuea,& non sit perforata,non multum nocet visui: quod si perforetur,currit hu imor albugineus, di vueam tunicam coniungit araneae. Vnde quinq3 accidentia generat. Vnum,
quod Vura crystallino propinquatur,nec habet unde cooperiatur: atin spiritus visibilis de cerebro Procedens, non coadunatur in pupilla,sed egreditur ab ea,& dispergitur.
l De accidentibus albuginei humoris. C AP. q.
Albugineus humor in quantitate et qualitate patitur: In quantitate,si augmentatur,unde visust obscuretur,vel minuatur: unde nequit crystallinum cooperire,in qualitate, liquore recolore: Ii
quore si parum crassus fuerit, longinqua videre non sinit,& propinqua bene discernit. Si sit cras. 3 sissimus omnino istum occupat,& amputat, & cataracta dicitur: quae Vel in parte Una,vel in muli tis locis dispertita est, in vuea, vel in pupillae medio, vel circa eam. Si sit in medio, oia perforata videtur infirmo. Parte enim qua videre nequit, putat concaua esse. Si circa pupillam, multa in una hora Vuea non permittit videre, propter paruitatem pines visus. Si crassitudo dispertita sitire particulariter sit diuisa, quae videt putat esse quasi stricta: unde patiens cernit quasi muscas ta similia, i quod pueri & febricitantes plurimum patiuntur. Color si mutetur, omnia coloris istius esse pu tantur : utpote si fuerit plumbeus, omnia fumosa apparebunt di tenebrosa: sic ec si fuerit alterius coloris,idem ipse color in visis omnibus apparebit: eis tamen ad cataractam praeparati sunt oculi, de quorum stomacho sumus ad caput ascendit, re patientibus fluit de naribuS rheuma.
t Spiritus visibilis in qualitate 8c quantitate patitur: In qualitate utpote si fuerit subtilis,unde bene discernit,ac res optime comprehendit: vel crassus,Unde ad remota loca penetrat: & longinquai Videt, vel paucus, ad remota se elongare non valens,sed solum propinqua cernens.
Panniculus cornea,quo pupilla tegitur: si quo modo patiatur, visui nocet: cuius nocumentum propter se vel propteraliud fit. Propter se tria morbora genera Patitur: videlicet simplicem,com
i Septima Classis. AA AA AA A ij positione
379쪽
positionem, Sc separationem tunecturae: Simplex, ut humiditas, & siccitas: humiditas visui n6cet E
propter quantitatem : Vt si fuerit multa,Omnia sicut fumus Sc nebula apparebul: vel propter qua litatem : utpote si rubea fuerit, omnia videri rubea facit, veluti qui patiuntur sebel contingit: si au tem citrina fueri citrina apparebunt omnia,sicut ictericis sit. Siccitas spasmum generat, unde vi sui nocet: si multa,multum : Visiis ergo quando. ex toto amputatur. Separatio iunicturae, si fueri tperforata cornea,duobuS modis Visui nocet : Uno modo propter putredinem in illo vulnere con uregatam et secundo,quia crystallinus secundo Iumini sit vicinus. Passo cornes,quae propter alius m, vel propter coniunctivam,Vel Propter palpebram est. Propter coniunctivam, si ungula nasca tur in ea,vel fiat apostema corneam operiens: Sed passio corneae. coniunctivae dc aliarum par
tium oculorum non nocet visui,nisi accidentaliter. d
De accidentibus motus Π/oluntaris' oculorum. C Og P. V. et
Passo vero motus voluntarii oculorum est triplex. Ves enim amputatur, Sc mollities vocatur: . vel minuitur, & tremor oc titillatio dicitur: vel propter Iacertos, cum non ut oportet, mouentur, dispasmus nuncupatur. Quora trium Unumquodq; sit: aut propter cerebrum,aut Pprer neruoS, aut propter lacertos. Sed diuersitas mollitiei ac spasmi lacertoria oculos mouentium est secundum diuersitate motionis eoru.Quod quo videat,vel Unde procedat,in fine sexti cap.planius dicitur. EDe Husione morborem oculorum in apparentes occultos. Et primo de apparintibus. CAP. S. .
Morbi oculorum vel sensui apparet,& facillime cognoscuntur: vel latent,ec eorum notitia est obscura,quorum significationes intellectuali inuestigatione compreh enduntur.Incipiendum igitur L morbis sensui apparentibus,& ostendendum in quo loco oculoru appareant, re nascantur. Morbi ergo qui sensui apparet,vel sunt in coniunctiva, vel palpebra, ves in angulo oculorum,uel Ma cornea, vel in Uuea,vel inter vireana 8 crystallinum. In coniunctiva septem sunt, videlicet pe tia,ungula,Ophthalmia,tumo duritia,&caetera. Petia est sanguis fluens de aliqua arteria, Vel U na incisa, quam patitur ex ictu. Vngula est superfluitas neruosa aut carnosa,extendens se ab an gulo ad pupillam, dc prohibens visum. Ophthalmia triplex est, quae visum turbat: cuius causa vei exterior est,sicut fumus,sol,puluis,oc similia: vel interior,sicut humores ad coniunctivam fluetes. Sed prima ophthalmia mala non est: causa enim quam primum ablata, morbus amputatur. Se cunda vero,postquam causa amputatur, habet ec signa quae habet caetera membra, cum patiuntur i apostema: quae sunt, tumor,inflamatio,durities,lachrymae,rubor, plenitudo venarii oculi. Tertiali caeteris est fortio quia Zc alias habet signifieationes. Acumen enim palpebrae inuersatur extrinse li cus eiusq; motio vix fit, θί albugineus ascendit super nigredine. Tumor est quadruplex: Vnus Gl fit ex crasta ventositate: Secundus,ex phlegmatico humore no crassis: Tertius,ex phlegmate cras it se. Quartus,ex melancholia, qui dicitur sicliros. Qui omnes sic adinvicem discernuntur. Primus li euenit subito,sicut videmus seniores in aestate pati propter muscarum morsus. Secundus et tertius paulatim fiunt,sine magno dolore dc mollitie, minor in secundo qua m in tertio: quorum colori est sicut color totius corporis.Quartus Utplurimu sit in angulis oculor ct aliqn dilatatur ec ascentdit ad supercilia durus, multum habens dolore.Eius color plubeus est, qui multoties sequitur va i rias Sc diurnas ophthalmias, ec maxime quae mulieribus contingunt. Duritia nascitur in oculo li toto,nascitur Sc in palpebris,quae motu grauem facit cu dolore re rubore: nec patiens valet ulos. li aperire cum i somno surrexerit, attamen sunt lachrymae falis ec nitrosae. Dolor dc rubor in toto
corpore palpebris fiunt ex humiditatibus salsis aut acutis: si colunciuua est plena crassi sanguissis,l quaecum inflatur,rubet fit coloris: est Nproflua,quae dol5rem dc tumorem facit.
Depagionibus palpebrarum angulorum suorum. C A P. O. Passiones palpebrae quaedam sunt communes morbis totius corporis, sicut Verrucae, scrotulae, lj dc similia. Nascuntur 3 vel extrinsecus velintrinsecus. Extrinsecus, sicut est crassities, quae est li quasi pinguedo viscosa relata neruis Sc panniculis. Nascitur m in palpebra superiori intrinsecus, Hl scabies, grando, petrositas,di viscositas. Scabies quatuor modis est, una dicitur psorophthalntia,
i alia trachoma,tertia sycosis, quarta telosis: prima, secunda leuior est: qu e magis aspera,dolore tali grauitatem facit: utraq; tamen in oculis humiditatε generat: tertia dura est 3c Merior, quia palpe- ll hrae interioris quasi scissura est : quarta caeteris deterior est ec durior ad sanandum. Grando est li tumor crassus in interioribus coagulatus, ut quasi grando videatur. Inuiscatio est quaedam viscosi lj tas palpebram cum pupilla iungens siue in eius albedine,si in eius nigredine: vel utrasque pal - j pebras simul iungens, qualis fit propter vulnera in oculis. Item nocumentum palpebrae triplex l est: Vnum, ereetio palpebrae seperioris, ne oculi albedo possit cooperiri: quod aut est natura i lite aut cum palpebrae tortura mala fit: Aliud est, palpebrae breuitas: Tertium est, palpebrae in t Hersio ad partem inferiorem, quando nascitur, aut propter aliquod Vulnus, vel propter carnem l superfluam in carnibus natam. Rasura ec vulnus nascuntur in eis sicut ec in corpore toto in ex t tremitate palpebrae. Pili superflui ad interiora conuersi nocent: Et pili aliquando a palpebris ca
j dunt: Nastuntur ibi pediculi & hordeoli. Pili superflui in interioribus palpebrae nascuntur, quil pungunt re ad oculos humorem adducunt: Pili cadunt aut propter humorem ad eos fluentem, I
aut propter alopeciam: ec aliquandocum duritia, crassitie palpebrae, & rubore. Hordeolus est
380쪽
A apostema nascens in extremitate palpebrae.Aegilops est ulcus inter oculas-nares: quod si fue rit neglectum,fiet ex eo fistula putrefaciens os, re quandoq3 putredo fluit per foramen ad nares: aliquando ad palpebram, eius 43 chartilaginem putrefacit:&si palpebra digito talia fuerit, putredo ab ea effluit. Grando & Iachrymae noxiae sunt oculis. Lachrymae fiunt vel apostemate in foramine inter oculos renares existente: qui hoc habent semper lachrymas patiuntur: vel fiunt lachrymae
ex conamine medicorum acutas medicinasin scabie ponentium. Dem donibus corneae. C P. ID.
Passio in cornea nucens,vel propter o IOS, Vel propter totum corpus causatur: in qua tame1vinfirmus magnum dolore sentit in neruo,& patitur extensionem in panniculis oculoru,qui pan niculi ruborem & extensione sentiuntascendere:& maxime,si ambulat,aut mouetur,capitis dolore patitur,&ab oculis subtiles N acuti humores fluui: neq; potest acuta collyria sustinere,neq; va llet oculis imposita. Passio cornes 'pria est Vulnus,macula,obscuritas,sanies,& talia multa, septem nominibus dicta: quaru quatuor intrinsecus,tres vero sunt superficie tenus. Intrinsecus haec sunt: Prima est vulnus,cuius color est quasi fumus,quanda parte nigredinis operies: Secunda, vulnus plus primo concauu,sed tamen albidius: Tertia, Vulnus parte albedinis S nigredinis operiens: B pars in qua tegitur albedo,rubeicoloris est: quae Uero super nigredinem stat, alba esst: Quarta est vulnus quoddam in modum faculae putrefactum. Passiones vero exteriores hae sunt: Prima, est quoddam vulnus cauum&angustu: Secunda, est vulnus concauit,sed largius: Tertia, vulnus plus csteris putrefactum: hoc obliuioni tradito, oculorum panniculi putrefient. Quare autem oes corneae passiones aliqn curabiles, aliquando incurabiles sinr,causa duplex est: aut propter di uersitatem vulnerum,aut propter diuersitatem materierum in vulnere existentium,S corneadet multis corticibus composita est,Uno super alium locato.Aliquando vulnus in primo, aliqn in se
l cundo, non nunquam in tertio cortice nascitur, propter materiam quae in qualitate multa est, auti pauca: aliqn alba,aliquando nigra, modo subtilis,modo crassa, calida sola,vel acuta,vel nitrosa, vel A13S3.t x.α dulcis.Quod post tertium cortice est,molestius est,u quod post secundu: S post secudum, uposti rui d primu,salubrius quod fit in superficie: deterius quod est post oes cortices. Materia si fuerit multa calida,patiens magnum in oculo sentit dolorem: Multitudo enim materiei facit extensionem lcalidum dolorem. Item falubrius est quod non est in loco pupili deterius quod in loco pupillae: lj quia si scindatur vulnus,non sumus securi,quin per vaeam pupilla egrediatur, fluat humiditas oculorum.Quord si vulnus super pupillam sit, vulnere sanato visus offenditur . o Dee sume Neae, pagionibus eius. C P. II. Egressio uueae quatuor modis fit. Aliquando enim egreditur parum,ut videntes pustuIam eia lse putent: sed si discrete inspiciatur vuea sani oculi,& vuea infirmi oculi: ct si earum coloressint li dissimiles,scias pupillam egredi: si vero similes,apostema ibi ortum esse. Aliquando plus exit: oc ltunc fatis apparet eam esse egressam. Tertius modus est, cum tantum egreditur ut palpebrae mi
nus praeualeant, Sc pili palpebram pungentes iungendo dolorem inserant: & hunc modum me- llon dicunt.Quartus modus,gomphos graece,latine dicitur clauus: quia egrediens pelliculas uves lsuperficietenus operit: unde eius forma fit quasi clauus. Passiones uves sunt, dilatatio,aut constrictio. Dilatatio autem fit quatuor modis,aut ex nulla causa patenti, vel propter percussionem, vel propter apostema,vel propter aliam passionem.
Inter vueam 8c crystallinum humorem aqua nascitur coagulata,prohibens spiritum visibilem a pupilla exire: quae passio si est incipiens, obscura est: perlaeta vero, facillime cognoscitur. Sed lqui ad hanc venturi Iunt passion eis ante oculos cimices volant: quibusdam autem quasi flamini mae apparent incidentibus autem visus amputatur,& color pupillae amputatur.Huius aquae co
Tὶ lor est diuersus: quaedam enim aeri, q*edam vitro assimilatur, alia est quasi album habens colorem, alia quasi coeli colorem, alia quasi viridem, alia quasi venerum: Unde antiqui cataracias, ve neticos oculos appellauerunt: sed differentia est,quia venetici oculi duobus modis fiunt, vel propter aquam, si nimium fuerit coagulata: Vel propter siccitatem, quam patitur crystallinus. Spe cies aquae, quae aeri assimilatur,facile potest curari: licet eius accidentia sint, quae supra diximus . Secunda vero species quandoque curabilis est,quandoq; non: quod sic dignoscitur: Si uno ocu lo clauso pupilla alterius dilatatur,possibile est sanari: sin autem inime causa,quia nemus con cauus quo visibilis spiritus ad pupillam ducitur,oppilatus est. Haec cataracta ex passione Roma lchiprocedit,vel cerebri:sed sic discernitur: Si apparitio in uno oculo fuerit, vel in viro ,sed dia luerse,cataracta excerebro es intelligitur:si in Viroinaequaliter, somachi esse cognoscitur. Item lsi modo plus,modo minus apparuerint,ita quod stomacho minus digerente maior fit. Item si patiens, de stomachi arsura, vel ardore murmurauerit. Item si ex picra exhibita, ista imaginatio de crevit: cum enim non fuerit huius mali cataracta, picra videtur nihil esse proficua. Si fuerit pro Pter cerebrum,plurima ex phrenetica nascitur pastione: quia phrenesis est apostema calidum nascens in cerebri prora: sit Q quasi fuligo,calore secundum humorem de quo nascitur, desiccante: S per venas circa cerebrum 8c oculos ad Oculorum substantiam pentrante: talia enim appa.