장음표시 사용
401쪽
mutat, ad quamcunque sententiam voluerit, ipsam traducens. Quidam igitur conati sunt vetu- Esessissima Volumina inuenire,trecentos abhinc annos scripta, qus partim haben t in charsis,partim in libris, partim in membranis, sicut Pergami apud nos videre licet. Constitui ego omnia aeszi l mare, quaeiradita a primis expositoribus fuerunt, ut de plurimis ac maxime fide dignis,germa j nam scripturam comperirem: quod mihi longe melius cessit, atque putaueram: nam omnibIIS
l fere tum memplis,tum expositorum commentariis,animaduerti inter se conuenire,ita,Ut admi
l ratus fuerim audaciam eorum,qui vel nuper exponunt,vel si io iure omnia Hippocratis volumi l naedunt,quemadmodum Dioscorides,& Artemidorus,qui Capito cognominatus est,qui comi plura in vetustissimis scripturis innovarunt. Sed longius labi mihi videor explicando,si scriptu
i rete cuiuslibet fecero mentionem: melius igitur duxi antiquas solum adscribere, paucis qui Ousda,l quae immutatae paulum fuerunt,adiecti de quibus praesertim coueniat inter eos, qui ante librOSi enodauerintiqui,cum quatuor sin duo, Zeuxis 8c Heraclides omnia Hippocratis opera expli
io tamen clarius exordium sit,a
mium habet, ut mox indicabo: atque ea de causa non nulli ante omnes libros iure legendum elle Flexistimarunt,quippe,qui talem docendi viam polliceantur, qualem in suis libris,quos primas institutiones appellant,recentiores aliqui tradiderunt.proxime a communi prooemio subiicit,qus medicinalem artem nunc primi m addiscentibus utilissima sint, ex iis, quae in ossicina medici
fieri possunt. Quam rem ita esse liquido constabit, si ad verborum ipsorum enodationem animum adiunxeris.
similia an dijI-lia, incipio a mo is, ascisiis , a quibuscunqμ'quomodocunque cognitis. Sive quis bene valere, siue bonam valetudinem, siue aliud quid tale, medicinalis artis finem constituat,hunc ipsum propter se student,qui in hac arte versantur. Neque ulli dubium est, quin
contemplatio quaedam sit,cui operam dare oporteat eum, qui restituere velit cubi corrumpatur, naturalem nostrum siue habitum,siue administrationem, seu sit acturam, seu quod est aliud ver hum,quo placeat nominare: at non propter se caetera omnia,quae ad artem speetant, addiscimuS, id emus, aut denique audimus, sed quod ad sinem singula eorum conducant. Quemadmodum in proposito sermone eam partem, quae ad indicia pertinet recentiores graeci σημειωτικάν Gdicunt tractari necesse est,quibus red e mederi propositum est, antequam eam,quae curat, aggrediantur,vliquum simile quid nacti fuerint, morborum discrimina ad unguem in aegrotantibus teneant.Nihil autem in sequentibus intererit, habitum nostrorum corporum naturali admini strationi contrarium, morbi vel assedius vocabulo nuncupare, sicut graeci omnes consueuerunt, interdum νοόημα, interdum πι Θ ος, genus hoc uniuersum appellantes. Nunc igitur docet, par itis,quae ad indicia spectat,maxime generale propositumIquemadmodum fit in parte, quae mede ituri nam sicut in hac curationis cuiusque commune consilium est contrariis per contraria subiae inire: ita in illa posse cognoscere,quatenus ea, quae in affecto corpore sonspiciuntur, bene admo ldum valentis sunt similia. uod Hippocrates ipse in prognosticis indicauit, cum inquit, ii Maxi l me ad rem pertinet intueri, an sibi quis ipse aliqua ex parte similis sitI. Idem in libro Moque de
articulis proposuit,quum vitiatam corporis partem ad eam,qus integra est,conferri iuuit: Ubi si militer voluit non simpliciter comparari,sed affecti hominis dextram partem cum sinistra conserri nihil alienisarticulis,hoc est aliorum hominum inspectis.Quod etiam nunc faciendum duxit, cum ait Ian similia,an dissimilia, principio a maximis, ad facillimisy ac si ita dixisset, laborantium corpora ab initio protinus inspici debent, quatenus similia sint sanis, quatenus dissimilia. quam Hrem,quum agemus, ex iis, quae maximi momenti sunt, ec in quibus expedita admodum cognitio est, morborum notas intelligemus. quandoquidem nos ignorare non oporter, non esse alia maxima, alia facillima: sed iisdem signis contingere potentia maximis esse, ct cognitu facilli mis. huiusmodi sunt,quae in prognosticis statim a principio traduntur his verbis, si Nares acutae, oculi concaui, collapsia tempora, ct quae sequunturI. Namque haec maximi esse momenti in Praenotione, eorum qui mediocriter in medicinali arte fuerint exercitati, nemo est, qui nesciat: esse vero cognitu sacillima, omnes sane vel artis etiam expertes intelligunt, qutim nullam cor poris partem prius secie protinus videat, qui ad cubantem accedit. Ergo ipse cubans, si cum seipso conseratur cvt praecepit) certiorem quoque notam exhibet. atque hac ratione ab iis, quael facillima Sc maxima sunt, initio sumpto, iam poterit, quod ad artem attinet aestimari. Forte au tem interdum fiet, ut decipiatur quis homine, qui natura habet nares acutas, OculOS concavos, collapsa tempora: sed, si laborantis corpus plaerisque hominibus simile comperiemus, nullo
Pernicioso morbo, aut affectu, detineri hominem facile intelligemus.vbi, quod ab Hippocrate
402쪽
A scrib1tur,notabimus, si reliquae totius corporis notae salutem denuncient, confisi eam esse natum ratem hominis faciem, virent magis perspectam habeamus, de ijs,qui ante ipsum nouerunt, perta lcontab1mur: qui ubi idem asserent, nostram praenotionem confirmabunti non perinde tamen lsciemus,ac si 1psi hominem nouissemus,atque adeo ,si v si familiariter essem us. eo enim quod bo sne Valentem saepenumeta viderimus, in signiS, quae in ipso apparent, nunc, ubi aduerta Paletu ldo est,discriminis modum certius deprehendimUS. Vt enim audiuerim iis, coniecerimus O; ho lminem acutis naribus esse,concauis oculis, familiaris duntaxat modum intelligit, quae res media lco in primis necessaria est non enim id solum nouisse operaeprecium nobis est udd corpus inalturali habitu recessit,sed quatenus nares acutiores sint, oculi magis concaui, tempora collapsa Sc lalia singula, quae deinceps exequitur: ὰ quibus, quod simili maxime: contrarium est,non simplia lciter graue dixit,sed grauisissimum, est autem maXime contrarium, quod a naturali habitu distat tergo,quemadmodum,quod maXime contrarium est, non simpliciter graue,sed οὐ li uisumum posuit, sic graue magis minus Ue diait, quatenuS plus minus ue contrarium se osten ldit. Notae igitur,quae in facie sunt, nullo negocio percipiuntur, replurimum ponderis habent tum quas a principio protinus recesuit,tum quas de oculis subiecit. Complura autem ex ns, quae B in prognosticorum libris tractauit,sii mentem adhibeas, intelliges partim non maxima esse' par l tim non facillima,partim quibus utrunque abest, Vis sciIicet S facilitas. quae in eorum librorumi expositione latius persequutu sumus, persequemur re nunc exempli causa no nulla. Nam, quo dill fger supinus cubet brachijs cruribus que similiter iacentibus,ut resolutis,non modor ob st ei latae uni euenire potest,sed ob mollitiem quoque hominis,delitias que ultra modum.quare nisi li mores aegri cognitos habeamus,facile decipiemur. At fieri minime potest, ut quos curamus om inium nobis mores innotescant. quamobrem percontari hos oportet,preterqua in paucis. Comia lperimus quidem aliquando non magni momenti rori denunciari, Vtinhs, quae ad cubandum lpertinent: interdum maximi, ut in viro ornato, Vbi trucem Vultum habeat, vel flatum per veniat trem reddat cum crepitu,dolorem, aut mentis alienationem significat, si in eo sit, quem id facere audiente aliquo puderet: sed si nullam praesentium rationem haberet,nihil is prorsus ostenderet.
Quocirca hic etiam nouisse hominis mores conuenit, non secus atque consuetudinem in ven
trem cubantium,eorum que naturam,qui per somnum dentibus strident, vel quorum palpebre non committuntur . namque haec, ubi cubantis consuetudinem, Vel naturam medicus nouerit ut ab altero quaesierit,qui eos cognoscat,indicium faciunt,id que modo bonum,modo malum. In urina veror nigra,nigro item sputo,ium in atra bile, morbi initio apparetibus maxima vis in lest, ct expedita cognitio,sicut e contrario in acutis morbis summam securitatem pollicetur facile lspirare,subsidere in urina album Ieue Ac aequale. Haec de hs, quae ad cognitionem pertinent, po fuisse voluimus, ut sint exempla eorum, quae mmimam vim habent, re cognitu sacillima sunt letum quorumcunque, quomodocunque nobis innotescant,seu experimento, seu ratione . quan quam non tanta vim habent,nec aeque facile percipiuntur,nisii aegri Vsus,natura,mores, vel scian itur, vel quaerantur. Deinceps mihi sermo erit de iis, quae attinent ad chirurgiam. Vt aute res magis in aperio sit,quoddam exemplum apponemus, quod habetur in libro de ii articulis inter ini Sin. 1.L3. tia protinus, ubi de prolapso humero agitur. in quo,idem quod maximum est,nullo negocio co lprehenditur. nam,si quod turgidum,rotundum, ac durum in ala se ostendat, id ibi esse nulla ra litone potest,nisi humeri caput suo loco motum in alam exciderit. Sed sinus in ea parte, quae hir lmeri iuncturae superladia est,commune indicium est, ct humeri prolapsi,& lati scapularu ossis, liquatenus summum a iugulo recedens, attollitur: atque idcirco debemus affectiam partem intolgrae comparare,quae ubi non suae naturae deprehendatu , existimare licebit humerum excidisse. illi hoc igitur signo, non aeque magna vis inest, re expedita cognitio, atque in tumore sub ala. lD imbecillius adhuc est, quod ex motu colligitur, humerus enim sursum non porrigitur,m ubi huius partis musculi atteruntur, tenduntur, inflammantur: ubi aliquae ipsorum fibrae altius labrumpuntur. Ego autem huiusmodi casum aliquando nactus sum. latum scapularum os sum lmum ante a iugulo recessit, deinde alterius brachn humerus loco suo motus est, quod accidit in paristra. intuitus autem medicus sedem iuncturae humeri superiectam ab utraque parte aequa Iem,inconsiderate dixit eum ipsum locum plagam accepisse, re iure hominem dolere, iunc' iram veror illaesam esse. quocirca praecepit, ut in balneum iret quam celerrime , re multo usus oleo lin solio moraretur: atque ubi exiret lana tincta in oleo, cui paulum caerae adiectum esset, ictam lpartem obtegens, se contineret in lectulo,quiesceresque.His factis homo,quum totam noctem dolore urgeretur, mane eundem medicum, re quosdam alios accersivit ex iis, quos non ratio, sed ita sustinent experimenta. Qui pridie ob temeritatem deceptus, articulum bene se habere protulerat,vbi ad aegrotantem accessit, Videns duos alios medicos se ignobiliores, Ut qui paruia spenderetur,iniquo animo tulit, id tamen dissimulans promptius adhuc ob indignationem di lxit articulum nullo modo laesium esse,qutim utramque partem iuncturae humeri superiectam si lmilem inueniret,cum que inflammatio iam ictum numeru occuparet. Perfundens igitur homi
403쪽
nem multa aqua calida subinde Oleum cop1ose immiucens, iussit, ut lana rursus circundatus ea- Et dem ratione conquiesceret. At,quum per haec nihil proficeretur, ego tertio die adhibeor: conspit ciens que partem iuncturae superiec tam magis cauam esse ab eo humero, qui dolore vacabat, i quam ab eo,qui dolebat,nimirum inflammatione audia, humerum, qui integer videbatur,dili j genter inspexi,visum que est mihi ab ea parte summum lati ossis scapularum in superiorem par tem recessis h. Hoc igitur addui tus, & eo quod per idoneam curationem homo nihil leuaretur,l sub inflammati humeri alam digitum demittens, ibi humeri caput inueni. quo tamen res certiori esset, animaduerti alterius humeri alam, in qua,Vbi nullum huiusmodi tumorem repperi, pro i nunciatici humerum quidem luxatum esse, medicos veror id latuisse, cor quod ignorarent latumi os scapularum in altero brachio summum a iugulo recessisse, compararensque percussismio l cum ad illud perinde,ac si in statu esset naturali. Nobis inquam discere licet ex homine percon tantibus,num ab altero brachio, qua cum iugulo latum os scapularum iungitur, aliquando plagam acceperit. ille principio non habet,quod dicat: dein,quum sibi in mentem veniret,se quon clam ex vehiculo decidentem percussum fuisse fatetur, sed paruo ne octo liberatum lana oleo uix cis tribus aut quatuor diebus super ictam partem imposita. Sed quorsum haec ut ostendam quantum dignitate inter se distent indicia,per quae innotescunt morbi manus curationem requi Frentes. Non posse enim affectum brachium sursum porripi multis quoq; aliis commune, quum 8c chordae musculorum,qui ea parte sunt,& sepenumeror ipsi quoque musculi, ubi indurati,aut inflammati sunt,tum contusi aut alte: abrupti, vel ubi aliquae ipsorum fibrae perrumpuntur,su sum ferre brachium non sustineant,neque solum sub hoc,sed sub omni etiam motu indolescant. Sinus veror ea parte,quae tunc turae humeri superiecta est,re ipse communiter recedentis quoque ossis facit opinionem. At rotundus, durus que in ala praeter naturam tumor abunde: h umerum loco suo motum testatur. quare is minime: decipietur, qui ei tantu considet. quid quo d & ipsum cognitu facillimum est, solum que oportet tumorem contingere digitis in alam coniectis, qualhumeri caput euidenter se ostendet. Sed musculorum affectus, sub quibus neque sursum porri lgere humerum possunt,neque citra dolorem mouere, exercitatam rationem, summam que ani
maduersionem exigunt. Has igitur notas illis annumeramus, quae plurimum valent, & facilli me comprehenduntur,sive quis rationalem,siue in experimentis politam medicina profiteatur. Empiricus enim inspiciens quas συνδρομιὰς appellat, quae nihil aliud sunt, qua m concursus eo-rum, quae morbis superueniunt, Vbi saepius eadem notauerit, aeque omnium simul in tempore meminit: dein,quum ex hac obseruatione multoriim concursuum usum habet, tunc ex ijs, quae Gmorbis superueniunt,quae iam in multis concursibus viderit, re quae in uno duntaxat, digno scit: atque hoc pacto communia intelligit,ec propria, quam rem sequitur rursus notitia signoris, quatenus inter se viribus distenti nam, quod in multis, Vel omnibus concursibus fuerit animaduersum, longe iis cedit, quae notantur in Uno tantum: quod autem in Paucis,minus vincitur, aC lpraecipue,quod in duobus. medicus autem,qui spectat perimenta communia,perinde ac pro pria intuetur, & in memoria habeticum haec,quaecunque sint,& quocunque modo cognoscanisi tur,una cum propriis venientia obseruauerit.Qui ratione nititur, multo magis celerius que sin
i gulorum morborum indicia comperit, Sc ubi communia sint, oc ubi propria, nec Empirici mo i do diu moratur,sed ne diem quidem aut horam.Concipiens enim humeri caput in alam excidisi se,id simul intelligit, primo quidem quo d tumor ea parte non naturalis apparebit: deinde quorat sinus erit super humeri commissura, cum humeri caput, ut quod in alam venerit, inde absit, ubit esse consueuerat: tum quod ceruix lati scapularu ossis humero superimposita sursum porrigi bral chium non ita si1net,ec quo d musculi admodum dolebunt, quum vehementer extendantur, it attollere humerum conentur,quod non absimile tormentum sentient,cum ad Iatus tentant afl sedium membrum adducere. Atque ita quaecunm,SI quomodocunq3 cognita, nec, quae magna sit vim habent solum, sedcaetera etiam intelliget. quoniam hac Una Via cuncta inueniuntur, quum l altera in obscuro sint,quae non sunt facillima,sed indicatione comprehenduntur. Humeri quidet caput in ala magnam vim habet, Sc nullo negocio cognoscitur: at musculorum affectus maiorii egent cogitatione,sed Sc a tumore qui in ala conspicitur, utroq; Viribus scilicet Sc facilitate supe l rat eadem contemplatione artificioso medico innotescuti Meritd igitur Hippocrates ante alial artis opera,id est ante praenotionem & curationem,eam partem,quae ad morborum indicia per i tinet iuniores σημώωσιν nuncupant intelligi ex similium ac dis imilium notatione voluit mel xiid etiam ex valentissimis,8 cognitu facillimis: item tertior ex quibuscunq; cum his quomodo i cunq; cognestis, dignitate vero S cognoscendi facilitate inferioribus. Hactenus itaq; praefatus il quibus vitia indicentur,nempe ab iis,quae recte habentibus similia sunt, aut dissimiua,deincepsi cuiusmodi illa sint,ea nunc persequitur his verbis. mae Here, contingere, atque audire licet. Quum voluerit eam medicinae partem,quae de morboru notis est,per ea exerceri,quae in assecto
404쪽
A corpore ad exemplum sanorum similia sunt, aut dissimilia: item quaedam mmima esse Sc facillia ma,quaedam cum 1psis necessar16 perc1pi: nunc 1am quod suprλ commemoraui) quae nam illa l sint, equituranquiens squae&v1dere, contingere, atque audire licet . Videre quidem licet, is quae conspeetui subiiciuntur: contingere,quae tactu: audire, quae auribus comprehendi possunti l Ergo,quae inter prognosticorum initia de facie proponuntur il Nares acutae, Oculi concaui,colat i l lapsa temporas senti itur visa: tactu,frigidae aures: tactu simul re Visu, cutis faciei dura, ida' atq;l extenta: quae eodem libro sequuntur, auditui subiecta sunt, nempe sternutamentum, tussis, tapitus, strepitus que hominis praeter naturam loquentis, Vel quδd mens non constet, vel quo di vox sit stridula, rauca, aut huiusmodi quopiam vitis affecta. In morbiS autem, quae manum potat stulant,oculis exposita sunt,quae nigrescunt, rubent, tum quae quavis ratione suum colorem va j riant aut retinenti adde exempli causa in humero, quord sinus in parte eius articulo superiecfha,ct i extremitas lati scapularum ossis elata, visu percipitur, caput in ala contingitur; auribus accipitur strepitus in corpore aegrotantis, quemadmodum Vbi thorace Persorato e plaga fertur spiritus
3 s item omithtactis, ribis odorum,gustatu, mentesintiuntur. Subiecit hic omnibus sensibus mentem, quam dixit γνωμην graeci communiter νοῦν ct vocam&λογον, hoc es: rationem) sed quoniam in voce quaedam ratio est, philosophi illam dixerunt ἐνδιάθετον, hoc est interiorem, ut ab hac ipsam seiungerent. Comprehenditur in te riori,quid cuique consequens si siquid que contrarium,ad haec diuisio,compositio, re lutio, de monstratio,& si quid est generis eiusdem. Requiritur autem non immeritor, cur olfaciendi re gustandi sensus ante seorsum mentionem non fecerit, quum diXi Iquae oc videre contingere, atq; audire licet. postea veror omnes quinqUe proponens, mentem quoque adiunxerit. Multi sane dixerunt non nulla absurda, Sc quae scribi non merentur: alii Veror probabilia, ac memoratu diagna.hinc autem ordiuntur. Hippocratem dicunt praecepisse,Vtex eorum, quae sub sensus cadest, similitudine ac dissimilitudine, morborum notas intelligeremus. Proprie autem sub sensus cais idere Volunt ea,quae,ut comprehendantur,non aliam potentiam requirui, sed Una sensuum com
prehensio sufficit: sub sensus cadere similiter, sed non proprie , quae pluribus sensibus simuI, α
tum memoria um ratione,quam vocant componentem, se colligentem, accipiuntur. Colorem lueror ex eorum numero esse existimant,que proprii sub senis cadunt, itidem siccum,vaporem, is vocem,praeterea duritiem, mollitudinem, calorem, frigus, re Uno nomine qualitatem omnem, quae taetu comprehenditur: at mali,mali punici, piri, aut cuiusuis alterius rei totam naturam sensu minime percipi, sed ut Plato dixit) opinione cum sensu rationis experte, omnia que esse opi nabilia arbitrantur: 8c propterea quosdam siepius in ipsorum cognitione decipi, cum vel colo
rem tantu m,vel figuram,Vel utrunque naturali non absimilem intuentur. mala enim, mala putanica,pla Vuam, nucem iuglandem,& plura alia ex iis,quae edendo sunt,ubi ex cera componum lt priusquam vel ad nares admoueantur,velmstentur, tangantur que, ά Ueris abhorrentia honvideri: eum vero: falli non posse, qui ipsorum usum singulis senstibus aestimet: omnibus auterem ldiscutere sitie memoria &enumeratione non licere,& hanc non ad sensum aut memoriam per tinere, sed ad mentem. nominant autem enumerationem, non solum συναριθ μησιν, sed etiam συγη εφαλαωσιν. Hippocratem ergo, qUum inquit Quae 8c videre, contingere, aut audire lice volunt eorum,quae sensibus subiiciuntur, meminisse,ut exemplum aliquod in medium afferret:
atque ubi ab iis,quae sensibus simpliciter, & proprie: subiecta int, ad totam naturam transiit,iu
re tunc sensus omnes,& mentem quoque commemorasse, ita, ut uniuersa oratio sit huiusmodi. Aggredi medicus debet ad vitiorum notas, orsus a similium ac dissimillium inspectione, inter D dum stolam qualitatem, interdum tota conserens corpora. quae quidem expositio ratione non Caret. Est re altera hunc in modum, Hippocratem, quum inquit squae re videre, contingere, atq3 audire licetI de medico loquutum esse: quod vero: addit squae item oculis, tacis, auribUS, Odora tu, gustatu, mente sentiunturi ad aegrotantem ipsum referri, ita, ut medicus non modo indiciat colligat ex iis,quae ipsemet,sed ex iis, quae aeger Videt, tangit, olfacit, gustat, tum ex eiUS mente, quatenus labat aut consistiti quo d autem medico ad cognitionem expediat, nouisse mente ne homo labatur,an sui compos sit,in aperto est. Placet aliis, quod scribitur Iquae item Oculis, tactu, auribus,odoratu,gustatu/ad aegrotantem, quod adiungitur mente ad medicum pertinere. si quidem ex iis,quae cubans videt,audit,contingit gustar, medici mens aliquid ratiocinatur. con sicit enim de laborantis gustatu aliquid ad ipsum pertinens, non secus ac ae morbo. nam, si gu stanti amara omnia videantur, quemadmodum iis, quos morbus regius male habet, redundat
in lingua bilis: sit falsa,pituita salia: si acida, acida limiliter pituita plurima in ea est. sic que homi
l nem dicunt qualitatem sui sudoris interdum in os destillantis percipere. Hoc pacto enodanti bus aduersari videtur, quo d olfac' una medici praeterierit, quam uis eo saepius utatur, cum indiacia ex deiectione, na,sputo,ulceribus, spiritu aegrotantis,collecta,OIsaetis a medico aestimetur.
405쪽
Porrcy autem a ratione non abhorre fuisse hunc a librario praetermi*um,sicut alia multa in plu- Eximis Hippocratis aliorum que voluminibus,partim omissa inueniuntur, partim euidenter de prauata Nec abfuerunt,qui locum hunc ita explanarent, non idem scilicet significari his verbis quae videre,contingere, ec audire Iiceis atque illis Ioculis, auditu, metia sentiutum potest enim
videre quis, nurigere, aut audire,nullo modo re comprehensa: sentire vero sine comprehen
sione non potest Resertur huiusinodi explicatio verbi Isentires ad Semium stoicum,cui propte rea subscripsitIphicianus minii discipulus,qui stoicam philosophiam sequutus est. Quod cen
i sint igitur huiusmodi est.Priora verba solummodo in rerum genere,ex quibus notae sumuntur, accipi debent: sequentia in eodem ad unguem habito atque comprehenso, quasi ita scripserita Colligendae notae sunt ab iis,quae in corpore aegrotantis suae naturae similia & dissimilia se osten i duntiSunt autem haec ea,quae subiecta sunt sensibus, atque ex ijs ipsis, non quae non bene Videntur,aut audiuntur,vel quouis denique sensu non bene sentiuntur, sed quae singulorum sensuum i comprehensione oc mente percipiunturiabusum vero Hippocratem dicunt vocabulo sntiunt tuo de mente verba facientem. Ita, ut in prioribus verbis sensum unum vel alterum Praetermisi serit,uniuersum enim eorum genus sub exemplo demonstrauit: in sequentibus omnium memi
nerit,ei mentem adiecerit,magis exquisitam firmiorem Que enunciationem reddens. nam com Fmune est omnibus coprehensi obiecti specie imprimere. Sed,quum,quod polliciti sumus, Pryl siileximus,reserentes,quae non nulli probabilia attulerunt, ne videretur Hippocrates eadem sae t Pius repetere, proximum est, ut ad ea , quae sequuntur, veniamus: tu vero superiores sententiast scrutatuS optimam eligas.Vsirpat autem γνωμης vocabulum more friscorum, quod idem si
l gnificat,atque mens,siue intelligentia.quam rem,&ssi possem multorum testimonio confirma j x pauculas tamen adducam, qui mentem γνωμην dixerunt. Critias igitur in primo aphorismol haec scribit Nec quae reliquo corpore sentit, nec, quae mente intelligitLec iterum s In telligunti homines mente an sanus aliquis su . Et in primo libro, qui de colloquiis inscribituri Si ipse ex l citatus ita fuisses,ut mente valeres, non sic ab ipso tibi iniuria fiere .ec in eodem sepenumers,l ec in secundo colloquiorum, γνώ/κης saepius mentionem feci sensibus ipsam in diuisitone opponens. Ad haec Antipho in primo de veritate I Qui haec intelligi nec oculis longitudinem com l Prehendit: nec qui longitudinem intelligit, sine mente eam intelligit . praeterea I Omnes enimi homines,tam in secunda, quam in aduersa valetudine, atque in alns omnibus mente utuntur . Et Plato,ssicut prius tape,ita in quinto de repu. Huiusmodi igitur cogitationem,ut cognoscen tis mentem,ita opinatis opinionem recte dicere possumusn in Lysias in Polyuchum Alle enim, Gin omnibus rebus,quas sua usus menae,pro nostro populo gessit,multorum honorum in nostra
ciuitate causa fuisse videbitur, remulta hostibus attulisse incommodas. AEschines item Socrati cus in Miltiade,& Hyperides in Dioclem, & alij rhetores, medici atque poetae, quorum Omniumeminisse superuacuum est eodem modo id vocabulum usurparunt.
itens omnibus,quibus cGnosiimus,mte ripossunt. Iure etiam hic quaeritur,quas prster sensum, mentem,natura nobis potentias dederit ad per cipiendum obiecta exteriora. Adiungit enim /quar item omnibus, quibus cognoscimus, intes s ligi possunt/perinde quasi non enumerauerit omnes. Explicabo situr, quamobrem haec ad i scribi ab ipse existimem,illud praefatus, quod Z sequentibus necessarium est, ct memoriae pro j ditum fuit a multis veterum: quibus placet ex opinionibus,quas videntur sectarum auctores in i uenisse,nullam esse nouam,sed, quae priori iuculo tradita fuerunt, Una cum aliorum mente inte riisse.Siquis in opinione ad res ipsas animum aduertat, neque Pyrrhonis sectam, neque Acade micam,Stoicam, ripateticam, nec Damuis aliam, post Hippocratem sumpsisse initium iudi Hcabit,quum ipsi Pyrrhonei ad vetustillimos auctores suam reserant se Ram. Quocirca verisimilet est,uel adeor non verissimile,sed necessarium Hippocratis seculo de naturalibus iudicandi poten i liis disceptatum esse,5 quosdam nullam talem positisse,quemadmodum postea Pyrrhonei: quosdam sensum duntaxat: alios nihil huic tribuentes id verum putasse, quod vulgatum est Mens videt,mens audit,cstera surda sunt S caecas: alios utramque dedissse iudicadi potentiam, sensumi in iis,quae sensibus subiiciuntur, mentem in iis, quae comprehenduntur intelligentia: quosdam alias animi nostri potentias concepisse. Itaque Hippocrates, Ut eorum vitaret importunitatem, generatim duarum potentiarum memini sensus &mentis, quas solas in nobis ut scitis) ubiq; docui cognoscendi ac iudicandi vim habere: propter cauillatores autem orationi adieciti quae item omnibus, quibus cognoscimus, intelligi posunt . Iam vero aliqui censent aliam esse na
turam intelligentiae, aliam mentis, aliam illius rationis, quam ἐνδιαθετον vocant, atque harum Plures adhuc potentias introducunt. Nos autem in libris, qui de communi ratione sunt,ues hominibus in uniuersum inesse potentias demonstrauimus,quibus ad artes constituendas,libros 43 conficiendos utuntur,sensum,mentem,memoriam:atque in memoria quidem lisrere seruari sta
406쪽
quicqu1d sensa ac mente conciperetur, quum singularum rerum naturam non inueniat, sed eo Tum, quae inuenta sun receptaculum quoddam sit: ad ea Vero, quae inqUiruntur inuenienda,iu l
dicanda que naturam nobis mentem dedisse ac sensum. Sed, Ubi de his verba fiant, demus, si qui ita sentiati aliam vim esse intelligentiae,rationis aliam, rursus que, si Velint, aliam mentis aliam lconsilii , quum aduersus eos id nobis sussiciat, qu6d omnes homines euidenter cognoscunt malum,mespilum, am,cc alios fruetuS,siue Vna animi potentia,sive altera, siue tertia,sive plu tribus comprehendantur.O mnes autem homines aeque sibi persuasum habent sensum,mentem, memoriam Sc voluntatem esse. quae Asclepiades, quasi nulla sint, praeter alia multa conatus est lfunditus euellere. His igitur propositiS satis planam esse causam existimo, quur iis, quae post rei lvid persecte docuerat,adiunxerit f quae item Omnibus, quibus cognoscimus, intelligi possuntAlInire medicus debet artis opera, initio ab astectuum cognitione accepto, comparans ea, quae in aegrotante apparent,ad ea,quae in fanis conspiciuntUr,inruitus, quae similia, quae item dissimilia,ec haec atque alia omnia sensu ac mente comprehendere tum, si qua sit praeter has potentia, quel communiter possit secundum naturam de omnibus iudicare,hac etiam perinde,atque illis de in J uentis iudicare. sicut etiam cognoscere omneS homines Possunt, quemadmodum nos in medi j2 cinae operibus, principio habent pro materia, quae sensu comprehensibilia sunt, his verbis j Iquae contingere atque audire liceo: potentiam Uer6 haec iudicantem duplicem, sensum scili lcet & mentem, quam ostendit, cu in inquit I quae item auribUS, Odoratu, gustatu sentiuntur . t utrique autem euidesiter memoria subseruit . si quis aliam quamuis potentiam introduxerit, ni j hil pugnabimus,modo subieci ae materiae utiliS Videatur. His enim Verbis squae item omnibus, iquibus cognoscimus, intelligi possunt Sc mentem complectitur, permittit, ut si quis aliam li iudicandi potentiam esse arbitretur, illam quoque nobis declaret. Hactenus igitur,qus in hoc libro tradita sunt ab Hippocrate communiter ad Vniuersam medicius artem pertinent, atquet idcirco ea esse prooemium totius artis proposui Proxime autem transit ad medicitis partem, quς lmanu medetur, ex iis, qus huius partis sunt, ad ea, qus in ossicina medici discere possunt, aut
tractare, qui in arte primum exercentur. Nemo autem existimet expositionem me longiorem yrster meum morem secisse. siquidem, quς totius artiS communia sunt, pluribus verbis expli
cari debent,quam qus proprie ad sin ala pertinent, Vt qutim maxime, Ubi quis in aliquo ope re ipsa pertractet, nunquam alias commemoranda: id quod ego constitui in horum librorum li Hippocratis expositione, ubi de mente ac sensu omnia persequutus,eorum, qus proxime retuli C nullam amplius faciam mentionem. Quin lisc dixi paucioribus fortasse, quina res petebat, quia liquiim proponere possem agitatam de numero potentiarum animi, controuersiam, ac deca pro lnunciam,magis oper precium dimi eum, qui harum absolutam notitiam requirit, ad librum de lcommuni ratione reiicere. Aliud etia vertitur in dubium, i precipit, ut ab inspectione illius, quod 11mile est,ct disssimile,inchoemus, propterea, qudd non ita distinct e omnibus notum sit, iquo simile ec idem inter se distent. quod ipsum de industria omisi alibi explicatum. Attinent ad leandem contemplationem,& alia multa, que similiter prsterii: ct hoc virum, qui medicinam in l usu positam profitentur, eorundem Vel similium obseruatione utantur. ex iis enim quidam si, limitia censent aninmaduertenda.alii cautiores ea, quς sus se sis uniuersis consentanea sunt tenense li res,omnia eadem obseruari Volunt, seu ad morbos significandos, seu ad prognostica, seu ad c rationem pertineant: & Dionem phreneticum eundem esse,atque Theonem phreneticum,qua/ licenus ambo febricitantium insania opprimunturiali, neque simile uno modo usurpari dicunt atque intelligi,sed duobus, uno quidem simile significat, quod nulla conditione differt, ut C. istor of Pollux: altero non huiusmodi, sed id, in quo maius oc minus consipicitur. Quin oc apud lvetustissimos med:cos ac philosophos, quorum scripta adhuc extant, videre licet simile ita usur D patum.ut qui confuse ipso citra omnem dis inctionem Utantur, Sc modor eandem formam ha ilhentia nulla ratione distantia similia dicant,ut dextrum oculum Jc sinistrum, quum vicim in eo iidem homine consideratur: modo, ubi unus glaucus,cssius alter est, aut niger,vel quatenus oculi liunt in diuersis quoque laominibus,similes vocenta Magis tamen consuetum est apud ipsos fati lcum glauco, & cssium cssio,non secus ac nasum aduncum adunco, simum simo, rectum recto, 'similem appellare. autem ad Chirurgi , in sicina medici. Huiusmodi breuitate constat eos de industria uti, qui volunt obscure quid enunciare. nam, ubi linterdum uno nomine aut verbo adiecto,interdum altero,aut summum tertio, lucida reddi ora ltio poterat, cur neget quis eius auctorem operam dedisse obscuritatic Equidem verborum for lmam adiungam, qua quis claram secisset orationem. ea est. Medicinalis ars uniuersa in aflectusi li cognitione ad ea commune consilium dirigit, quae fanis similia sunt, aut dissimilia, in illis, quς mente ac sensu aperte comprehenduntur,inueniens atque diiudicans,ὰ quibus,qus chirurgi tan
Septima Classis. CCCCCCC iiij tummodo
407쪽
tummodδ sunt,exequar,atque ex his ipsis,qus in ossicinamessici ostend1 addiscentibus, aut prese Estari sgrotatibus possunt. Sic igitur diceret,qui clarer loqui vellet. Ossicinam medici appellat, cuius non nulli postremam syllabam per η scribunt: quomodo si scribatur, significa hit,in arte medicinali, non in loco, quem ἰατρῶον appellamus, quasi ita dixerit: Quae in medicianali arte eius partis sunt,quae manu curat,talia sunt. In sequentibus autem patet eum, qui librum composuit, seu Hippocratem ipsum seu Thessalum eius filium,non explicasse omnia chirurgi munera,sed neque omnia,quae in medici ossicina aguntur,sed ex his ipsis, quaecunque addiscere debent, qui primas institutiones Ugrediuntur. Quin ec inde originem traxit inscriptio libri; quam postea sequuti sunt Diocles, ilotimus,& Mantias.Sanus aute fuit sic inscribi, τώγὰ ωον, hoc est, de iis, quae in ossicina medici fiunt.Miror autem Asclepiadem, qui atra ria
τρῶον scripturam seruans,putauerit significare artem medicinalem, quam G τὰτριὴν significat, at non oris Κον: si Vt Ιατρῶον pro ossicina accipiatur, ἰατριη ad morbos curandos pertineat. Sed huiusmodi contemplationes attinent ad nomina,quibus parum insistere debent,qui in reraveritatem incumbuntiri vero quae proposita sunt,proximis verbis docere incipit. 6 otam, em,mmi 'hmachmamenta umen. hquomodo,quo quibu quomodo , quando, corpu6,insim E
Omnia hic percurrita quibus,per quae,quibus cum, & circa quς chirurgia exerceatur: deinda
narrat quale esse prsdictorum unumquodque debeat, & quomodo, aut quo tempore adhiberi. Ex his pigraque in aperto sunt,sicut aegrotans, agens, ministri, mLachinamenta, lumen: sed & insequentibus ab ipso quoque auctore exponuntur,quum reserat,quomodo aeger se medico exhi heat, qua ratione medicus agere circa ipsum debeat, ct assistentes subseruire. Non secus etiam MFunque de machinamentis, eclumine,nouisse nobis necessarium est, in sequentibus perse quit .Post haec uberius de fasciandiratione pertracta non quo multa verba faciat, in toto enim
libro studet breuitati: sed quo nihil,quod utile sit, voluerit prsterire. Ergor quaecunque proposi
tis verbis continentur, praeterquamgaegrotans, agens, ministri, machinamenta, lumen exami
nanda sunt. Atq; ante omniambis quod primor propositum est, οκου dixit,cums dictionis poste riorem syllabam Iones per κ, nos peris scribimus. hac significat locum,in quo quis situs est quocirca non absurde dicet aliquis ad omnia,que dicta sunt,eam reserti. Siquidem aegrotanti idoneo
loco opus est: vocantur autem inrotantia, quibus manus curatio adhibetur. iis non minus ido Gl neum locum requirunt,medicus d c instrumenta. ex luminibus vero , quod artificiosum est, licet ubi volumus collocare.Quod deinceps adiungitur'uomodos dixi nos per ta scribimuso τως.notat autem non modor apudnos,sed apud Iones quoque rerum,qus traduntur,veluti qualitatem.eos enim qui artem addiscunt, non solum scire locum conuenit, ubi eger iacens, aut dens,manu curandus est,sed quomodo figurandus,quomodo item,qui agit,& qui agenti subseruiunt. Machinamenta item non solum debent loco idoneo collocari,sed in ordinem quoque di risponi. singula enim & medico-eius ministro,sic erunt maxime ad manum Videnrr autem illa omisisse instrumenta, ut quae intelligi ex machinamentis possint: sed quamobrem inordinate eorum meminerit, mox considerabimUS. nunc autem explanare conuenit, cius proxime subii
ciuntur quot,quibus,quomodos. Singula haec ad ea reseruntur, qus superius dicta sunt, que ad chirurgiam praeparata scire debent addiscentes,quot sint,& quibus ex ipsis quomodo utendum. sic,Vt particula quomodosquum paulo superius particulae ubii subiiciebatur,situm: nunc uten di rationem significet. Ibi ergo ponitur/quomodos iuxta adverbium loci Iubis: hic autem iuxta relatiuum ad exponendum, quibus instrumentis machinamenti que agendum sit. Quod adii cit quandos occasionem aperte demonstrat, per quam uti singulis conueniat. Qus subiiciun Htur his verbis Icorpus, instrumenta, tempus, modus , locusi non immeritor requiritur, quid sib1 velintinam,quum faegrotans/ dixit inrotantis corporis, similiter verbosquandostemporis, ver hom modos modi, verbo I is loci, vim notauit. cur igitur hec repetit, ec turbato ordine in strumenta inserit, cum proxime acinachinamentis ordine poni magis potuissent quanquam,& si nullus eorum meminisset, intelligi ex machinamentis poterant. Sed his Occurrere possu mus ammantes instrumenta nunc intelligi scalpellum, terebram, hamum, scalprum, Iaminam membranae custodem, ecqus similia sunt, quae possumus etiam eX machinamentis comprehendere, quum sint eiusdem generis. Huiusmodi instrumenta, quia proprie: parata sunt cura tionis graua, idcirco αρρανα nimcupauit. quod vocabulum in opere de ratione viditas inmor hiS acutas, qua de balneo, usurpauit, quum inquit/quippe in paucis domibus , vel instru menta quae αρμενα dixit,) vel ministri inueniunturAscaphia igitur, rotas, pelvim, labra, quaecunque accommodantur aegrotantibus, sub eo nomine comprehendisse credibile est. Re Balactucabsurdum in reliquis, quorum una fit mentio cum instrumentis. Fortasse aute corpus
408쪽
a nunc dixit assectam partem: tempus Vero id, quod ipsi adiungitur. nam, ubi manus curatio ad mouetur, scire conueni quam diu inceperit assie fius,qui curandus est. Ipse enim cauit, ne tertio aut quarto die membra extenderentur, aut articuli reponerentur. Potest item Itempus/ nunc dita lasse,du manu curatio sit.quandoquidem conari in quibusdam debemus manu quam celerrim ὰ uti, quum periculum maximum CX frigore iam sequatur,sicut in ijs,qui suuntur,celerrime enim lintolerabili dolore prehenduntur, qui manu curantur: in alηS autem, ut suffusionibus longiori ltempore agenda res est, quum demissa acus diu contineri ea parte debeat qua non fluere, sed vetahementer insidere sufflationem volumus. At modus Vitiorum Originem nunc significare potat test, quum ipse censeat cognoscendum esic medico, quomodo OS fraci um est, aut suo loco mo
tum , sicut ipse etiam in il libro de vulneribus capitis indicauit, quibus modis illata plaga fuerit,
ubi ait IVulneratur autem caluariae os tot modisI. ct rursus uni que uniuscuiusque modi spe cies stacturae pluresI. addit praeterea collidi etiam OS potest, quamuis in suo statu seruetur, ct colliso rima non accedat, atque hic est secundus modusI. tum alium adinciens, inquit itertius hiei modus est .ct rursus squartus hic modusI. Illud insupera ratione videtur alienum, quod lo l cum iterum adscriba quum supra dixerit IVbis quo adverbio locus significatur. Quare non nulli eam dictionem aliter exposuerunt, stimurque scripturam immutarunt, sic, ut pro flocus/ ite i rum subis legatur. haec tamen Q Ut a libri eXpositores non latet, quam non ignorant plurimi eorum, quos experimenta sustinent. Sed, Vt res magiS Perspicua sit, eam repetam. habet autem sicI AEgrotans, agens, ministri, machinamenta, lumen, Vbi, quomodo, quot, quibus, quomo do, quando, corpus, instrumenta, tempuS, modus, locus/. Volunt igitur, quando inquit priamum i ii id simpliciter intelligendum,quum liceat id Verbum referre ad aegrotantis corpus Scinstrumenta, vocari que hic instrumenta credunt ea,quae supra machinamenta dixerat: atquit i secundo repetit Iubi definisse laborantis corpus, Θί instrumenta idoneo loco collocanda. Sed, i si prior scriptura, ct superior expositio maneat, Iocus in fine totius orationis asse fiam corporis partem significabit. Consueuerunt enim medici tam locos dicere, quam corporis partes: l quibusdam consecta sunt integra volumina de locis asse stis. Hactenus percursa sunt sola capital rerum,quae tractari debent: docere Ueror proximis VerbiS ingreditur. quapropter ad ea adiungendum animum existimo. nam, si quid eorum non recte intelligatur, in arte exercenda detrimen
to erit: ex is,qus adhuc proposita sunt,si quid non bene acceptum fueri non admodu ossicieta di d Agem,sius ea siluestet, commode, tumsisi habita ratione, tum istis, qui curatur, ac luminas.
Antea exposui illa ab Hippocrate recenser a quibus, per quae, quibuscum, Circa quae chiror gia exerceanici A quibus ergo intelligere debemus medicum &ministros: per quae instru menta:IquibuscumI lumen re locum:Icirca qust corpus totum laborantis,& vitiatam partem: quae ei propositis verbis di sequentibus singula exequitur, qualia esse Oporteat, non tamen eo lordine, quo enumerauerati quandoquidem orsus fuerat ab aegrotante, quod ab antiquis omnia: lbus fieri selet, atq3, ubi velis, sexcenta legas exempla apud Omnes. quod autem pertinet ad hunc liocum, satis eri quod a Poeta secundo Iliados in enumeratione Prosertur: l, Dic mihi Musa: virum quis maximus est, Vel equorum,
Atridas pariter qui fiunt in bella sequuti l Primor enim proposuit viros, deinde equos, non tamen primo de viris respondit,sed inquit,
Prima Pheretiadae debetur gloria equarum, Quas auium in morem celeres Eumelus agebati AEquales aetate, pares tergo que pilo que. Monte in P io,quas enutrirat Apollo. Insignes ambae, re Martis terrore carent .
. Maximus at longe fuit Aiax ille virorum. . Indignatus adhuc,dum nulla subibat AchilIes Praelia, nam pugnans omnes Virtute prsibat. Alibi rursus, cum dixisset, Tristis erat gemitus toruo & iactantia vultu.
Subiecit prius satisfaciens illi, quod secundo loco propositum fuerat. Caedentum, & dura miseri,qui morte peribant. In septimo autem Iliados volens quasi de industria indicare, non esse habendam huiusmodi ordi nis rationem, quum perpetua quinque tradidisset, primum de secundo tractauit, tum de quin eo, post haec de quarto, deinde de tertio. qui locus ab his versibus incipit: Beom hic, Iones, prolixa veste decori, Et Locrq 8c Philin, ec qui resplendebat Epeus.
Haec de ordine orationis nunc semel dixisse suffciat, ne quis alibi de huiusmodi re cupiat audi r Quae igitur ad agentem attinent, id est ad chirurgum, clara sunt omnibus, qui ad ea volent in uti
409쪽
animum aduertere. Ostendit enim agentem, siue sedeat, siue stet, dum manum adhibet, como Emode figurandum esse, tum quod ad seipsum pertinet, tum quod ad aegrotantem re lumen. Quod consilium quum perpetuum statuerit in singulis, quae dieia sunt, commodam deinceps collocandi rationem demonstrat orsus a lumine,quod postremum positum fuerat. s Luminis quidem duael'ecies,'ma communis, altera ratisiciosa. Communis non est in notitia pote later siue artet comparatur, sita est in nobis. Speciem dixit ωέος, quod vocabulum nunc semel intelligens ubique in memoria habeto. Maiores enim graece seliti sunt appellare, Sc g φορὰς , re δεδη, oc τροπους,partes, quae generi os sciuntur. Dixit igitur nunc Hippocrates luminis esse duas species,quasi disterentias duas remodos dixerit. Est autem commune lumen,quo omnes homines utuntur, sub dio potissimum; deinde in amplissimis aedibus, quibus patentiores fores sunt, ac luminis plenae, quales nunc ha thitant in multis ciuitatibus, qui medicinalem artem exercent, quas a medico dueto vocabulol medicinas appellant: artificiosum lumen maxime sit,ubi lucernas, faces, lampadas, aut tale quidi accendimus, deinde, quum totas senestras, aut earum partem patefacimus, seu alias claudimuRl alias aperimus. quod sque in soribus accipiendum est. Ff cus rum M sique duplex sim lumine aduerso, aut auerso. Duplicem proponit usiim utriusque speciei Iuminis, & communis,A eius quod arte compa
tatur, adue 1 scilicet, aut aversi. aduersum nominans χωρὰς αυγου, ubi scilicet id, quod a chirtar i go curatur, aut inspicitur,ad lumen spectat: auersum vero υ αυγόω, ubi a lumine paulum declil nat, quod in sustusione fit, Sc uno nomine in omnibus vitiis oculorum, quorum affectus neque i hene cognosci, nec curari queunt, ubi homo ex aduerso luminis colloceturiatque idcirco fugien. dum est aduersum lumen: auersum autem ita sit oportet, ut is, cuius oculi a chirurgo tractantur,l vel a lumine avertatur, vel ad ipsum spectet obliquus. Loquor autem nunc de ip11s oculis, non lde palpebris, siquidem lis tractari possunt, oc si homo aduerso Iumine collocetur, sicuti quando
aquosa vesica extrahitur, vel pili laqueo excipiuntur, aut sutura palpebris in citur,aut deniquel ubi medicus diductis palpebris non eget. Igitur, si lippiens aliquis vehementer eXulceretur, ves id morbi experiat, sub quo figura in oculo fit acino similis, auerti ex toto a lumine debet per omne tempus, nisi quando medicus oculis remedia adhibet, cum eorum pars, quae lalla est, sine luse Gmine subhci curantis conspectui non possiti id quod etiam accidet, si in oculo excidere Unguem l velit, suffusionem deducere, vel manu tale quid praestare. sed obliquus adiumeti spectare debet, cui manus inqcitur, ita, ut nec lumen pupillam seriat, nec medicus prohibeatur arte,hoc est aspe
ctu earum partium, quibus medetur. Grsce autem aperte dicetur, qui aversus ae lumine est, noni ηπος αυγιυδυπ αὐγlia, sed potius iam τῆς ιαυγῆς, aut λοξος ὸς Hippocrates ta men usurpare maluit, quam a o l Aue i quidem luminμ exiguus Psus, euidens moderatio. Hoc supra demonstratum est, nulla enim pars exceptis oculis in eiusmodi lumine manus cuini rationem desiderati sed quoniam sicut diximus nullo pacto admoueri manus potest, ubi ineri ex toto auersus est a lumine, praecipit, ut inter aduersum lumen, 8c auersum figuretur . at non Propterea aeque in omnibus morbis a lumine avertendus est, sed quatenus res ipsa cogit. nam, si exulceratio est, aut pus subest, aut in oculo figura similis acino sit, aut ingens inflammatio, seul acris materie corsus oculum exercet, lumen vel modicum infestissimum est, sic,vi momento, materie cursum excitet, oc dolorem moueat leuiorem ostensam sub lumine sentiunt, quibus cui ratur suffusio, unguis, vel tuberculum in ansulo, quod parum palpebras diduci patitur. Iam v lxo qua moderatione auertendus homo sita lumine, facile comperies, si in hec duo incumbas, lut ς chirurgus id, quod agit, in oculo aperte videat, re aegrotans non magnopere affligatur. quod si utrumque contrarie figurari hominem hortetur, ei, quod magis urget, insistito: si neu trum superare iudicaueris, hominem prorsus medium collocato inter lumen aduersum, atquel auersum. Nos sane tibi viam indicauimus: hac usus inuenies, qua moderatione aeger aluminet sit avertendus. Hippocrates veror ita loquitur existimans omnibus euidentem suturam, si qui ini uenire ipsam studeant. non enim rudes docuit, quemadmodum nos nunc, sed admodum in diat sciplinis assuesectos, sic, ut ex eorum, quae supra ostensa sunt, consequutione, talia per se nullol negocio assequantur. II 'od eia ad aduersum attinet, ex luminibus, que dantur, conferunt que, conuerti adissus,issimum oporter,
Vt plane: conspicari chirurgus possit, quicquid in corpore aegrotantis molit , in omni
410쪽
Acorpola parte, oculis exceptis,eligere locum debet maxime lucidum. Est autem maximὰ Iuci dus sub dio in Sole, i nihil ossicit eius luci. sed talis Iocus interdum nullus est in aedibus aegro tantis: saepius est quidem,collocare tamen ibi hominem non expedit,hyeme propter frigus,ssta
te propter ardorem. utriusque enim sua noXa est. adde,quod cauere perflatum oportet,cuius causa saepe non modo idoneo aeri hominem non committimUS,sed cavemus,ne prope portas & fe nestras ducatur,si vehementior perflatus accedat. Vitamus aut Vt quum maxime perflatum, ubi
veremur, nequid neruosum patiatur, sici Iti rursus Solem in ηs, quae putrescunt, ut pote quibus periculiisuhest,ne fanguis erumpat. Recte igitur adiecit eX luminibus,qus datur, conseriit 43. t non enim simpliciter ex luminibus,quae dantur,eligendu est maximi lucidum: sed intueri etiam oportet anillustrissimum sit, ex iis, quae conserunt.12 Nise , liquidpiam, aut latore oportet, aut sici non decet. l Sententiam suam his verbis auctor minus euidenter expressit, ita, ut partes, quae tractantur, is non videantur in aduerso lumine collocandae, quandocunque aut latere quidpiam oportet, aut liue conspici non decet: at longe aliter sensit, idcirco sub icit. 3 di id, quia manu curarari ad 9men conuertendum: Chirurgus autem ad id, quod cura ricum eo ne tu
Debuit enim ipse totam sententiam aperire hoc modo. quod veror ad aduersum attinet ex Iu minibus,quae dantur,conserunsque, conuerti ad illustrissimum oportet,cui manus admouetur, non tamen purum ac sine ullis tenebris lumen seruare: sed, ubi latere quidpiam oportet, vel con- lspici non decet,se ipsum ita collocare, ut partes,qus curantur,sibi conspicus sint,cum csteros omnes latea Vniuersia igitur orationis sentetia sic habet. Roget sertasse quis causam, quamobremi uned1cus velit assistentes cstare.an quia docere magisterium chirurgiae aliquos ex presentibus no llet,lanquam indignos,qui id percipiat c quin oc ab fgrotantium necessariis est etiam cauendum, iquod non serant id incidi, quod necessarium est corporibus,quae eiusmodi manus operam requi li xunondignatur enim,& chirurgo quasi carnifici succensent. Quid quota res sispenumero cogit, li vel putrem testem abscindi ex toto, vel neruum transuersum secari, ne homo neruorum distem lc tione prehenderetur Quidam veror idiots,nec videre multitudinem puris sustinent:alii ne supis lpurantem quidem locum plane aperiri a medico permittui, in quo casu medici propositum est, lut his minime aduertentibus abunde affectum locum secet,oc pus uniuersum effundati id quod lci ob laboratis timorem nobis interdum accidit: non nulli siquidem ita manus curationem perti lanescunt,in exanimentur meni ipso tormenti,priusquam incidantur. in quo casu medicus dicere probabiliter debet, quantum specstat ad manum adhibendam,postero die se consideratum,nunc lse nolle manum inncere, sed perfundere aqua, vel spong 3s seuere, ut locum cataplasmati aut medicamento idoneum reddat,atq; interim timidum hominem nec opinatem secare. Haec quidem lmedicus assistentes cstat,ut ipses aspectu prohibeat: Alia vero ob laborantis pudorem, i graua lanimo fert videri a multis,quo vitio in ano ves obscoenis partibus amigatur. has enim partes in- Mitissimusquisque alteriostendit: foeminae vero clunes, pectus, ventrem, atque adeo magis P hem. Porror autem quidam Hippocratem reprehendens, haec ait ab ipla ridicule apposita. nam, qui has partescs lari volunt, quae manu curantur, his in procliui est omnes eiicere foras, remedico duntaxat,aut uni cuipiam,vel alteri ex iis,qui adsunt maxima familiaritate coluncti, rem committere Vertim quil, proseri, ignorare videtur complures, quos aeque pudet prohibere prae
L sen tes aspectu, & mios iacere, atque suos assectus conspici. Fit etiam *pe, ut, oc si iussi fiderint
discedere, curiosi quidam aut non nulli ex familiaribus atque amicis selliciti studio cognoscendi quae ad fgrum spectant, remaneant impudenter. Per huiusmodiergo occasionem, ineat medidicus gratia apta egros, quς nihil obest,polliceatur que ipsis seorsum nullo audiente,se manum ita adhibiturum, ut multos lateat.potesten ut dixi dum vel aquam perfundit,uel spongiis souet,quasi non dum sit manum admoturus,momento eflectum perficere, iis, qui Videre cupiunt, aliam rem agentibus. Vertam huiusmodi quaestiones prster medicins prscepta sunt,qus nos eo- lrum,qus dicta sunt,consequutione impulsi,dc contradicentium importunitate,commemorauiamus. Sed proximum est,ut ad sequentia transeamus. Hac enim is, qui agit, didet quodtractatur, conspectuim 2biicitur. Hic quoque,perfecta oratio huiusmodi est: Hac enim oratione, qui agit,partem cernit,quae manu curatur,ea que ipse cerni ab aliis non potesto neque enim,quod parti accidit,qus curatur,