Miscellanea philologa: Ediderunt gymnasiorum batavorum doctores societate conjuncti

51쪽

- 45 - humeri/lantum emtare' significant maximi conatus exiguum essectum reliqua a verbis A δε famem,' pertinacia et alacritate militum opus tam sestinanter eo perductum, ut vadum inveniretur.

Τandem quomodo particula non, quod plerique codices habetit, in textum venit Credo errore legentium, qui sententiam non satis caperent et aeque ac quidam posterioris aevi interpretes posteriore capitis parte significari opinarentur, Caesaris milites incassum tantopere sudasse, quoniam pons hostium esset absolutus atque Afraniani evaderent, antequam Caesariani Sicorim transire possent. Itaque Oudendorpium sequor, Sic legentem: mmo More militum Cae/ar lue jam deduxerat rem, tis equite/, ιε dissonuer atque aegre sebas, soδεαι lamen atque aliderent sumen fraurire, sedile vero tantummodo Λα-

meris ac ummo pectore exδlare et quum avitudine aquae,

tam etiam rapiditate flumini ad ira eundum imperirentur. Sed tamen ' reliq. Cl. Nipperdeius in reliquis Oudendorpium secutus deduxerac mutavit in reduxerat quod non sacile adsciverim. Quid enim aliud elueere significat, nisi rem in νήδlinam condit onem re/liluere id quod Q. non convenit. Antea enim pedites equitesque duobus pontibus flumen transibant, nunc vero, ut vado transirent, nitebantur. educere autem proprie denotat e loco et perior in planum Moere et quia origo alicujus rei fine est superior, secundariam significationem habet rem quandam , initio Ferseor ad oerlum snem, qui verbis proxime sequentibus definitur. Itaque nostro loco verbo deducere aliud melius adhiberi non potest. Milites in avertendo flumine tanta alacritate erant usi, ut multum in opere perficiendo processissent. Terminus ad quem h l. 6-

signatur verbis: ut equis I reliq. Eadem significatione Caesarhoe verbum adhibuit . . l. I c. 6.

Paveis quum is et in utramque partem divisalum, miti dedueitur, tis' reliq. Cap. 64. Prima luee - oemebatur equitatu no/tri Ira Hisnovisaimo illorum premi velementer ae mmmmquam διε uere extremum agmen atque irrem, ' i

52쪽

Ita didit Nipperdeius, opinatus δ linere' recte' eos dici, qui hostium impetum excipiunt interrum, ver agmen editum ab equitibus non potuisse. Rem partim expedit Hergogius pro lau/linere' ' suasit amalinere eadem significatione, qua retardari, impedim, quae quidem dicendi ratio a stilo Caesariano non esset aliena, vid. V. l. ad h. l. f. . . I. 67 si verbum tinere hac significatione in commentariis inveniretur; verum ub-δiδlere, quod nonnulli codices habent, a Caesare usurpatur in re simili. . . 1. 79. quamquam et ibi Ant. Edd. et Codo unus habent ' δαδlinere' eterum, qui ab Oudendorpio ad defendendum verbum μενεline ' asseruntur loci, nihil

probant, nisi αδtinere etiam sine pronomine reflexivo signi- fugare impetum o/lium ferre. t hoc, etsi verum est, locum non sanat agitur enim de conjunctione verborum αδlinere

et inferrumpi, quorum hoc passivam habet et cladis illatae significationem, illud, si cum Nipperdei feceris, activam

et cladis repulsae utrumque autem opponitur sequentibus laiyna inferre' ' et Fropellere: ' ' unde patet, prius vocabulum esse mutandum Quare vel cum ergog legas ρε linere 'vel nobiscum mbaiδlere ' quod cur ab Oudendorpio glossa habeatur, non assequor ). De 'irrum etiam habeo, quae dicam. Rationi enim, quae assertur calculum adjicere mbito. Nam equites ipsi a V. l. dissensisse mihi videntur,

quum magna multitudine cireu αδ morari atque iter i-sodire coeperin vid. cap. 63 extr. Qui circumfunduntura latere aperto hostes invadere potuisse per se patet unde fit, ut subinde pars militum, contra hostem se defendero conati, a reliquis, qui iter sacere pergant, separentur et subsistant. Quae sequuntur nostrae opinioni quam maxime favent qui enim prius substiterant, alias signa inserunt, quique paullo ante interrupto agmine a reliquis separati pugnabant, nunc cum reliquis conjuncti universarum cohortium impetu equites propellunt. Quodire codicum scripturam retinere malo, dubitans eti-

53쪽

- 47 am, num latine recti agmen irrumpi dicatur. Irrumpimus urbem, Ortam, statione hostium, verbo, loca cujuscunque generis, in quae sit irruptio agmen vero invadimus, aggredimur reliq. Cap. 76. Flen Petreis manipulo circui militeoque as- sellat neu e neu Po bum, abδentem, imperatorem uum adueraariis dis plicium tranδdant, ob/eerat 'Locus procul dubio depravatus. ompeius quidem in Hispania non erat, quo tempore haec oratio a Petreio est habita; verum quis dedat absentem ad supplicium. Εmendo igitur:

Ne e imperatorem reum, adverδariis ad δει Miam Danδ- dant, obδeerat 'Cl. Hergogius locum defendere conatur dicendo neu - neu vetare duo res omnino pares, ut aeque culpandus is utramcunque commiseris. ertinere autem vetitum, hac formula expressum, non ad rem praesentem, Sed spectare ad futuram

quasi dixerit etrejus, si forte aliquando animo conciperitis

sive me, sive Ompeium absentem trader hostibus, aeque vos contra jus fasque acturos puto.

Quod quid ad rem pertineat, me nou intelligere fateor. Si de solo ompeio ageretur, intelligo fieri potuisse, ut Ar jus diceret: si unquam consilium ceperis omprii tradendi, male feceris. At vero de etreio quoque tradendo sermo est: igitur de re praesenti agitur. Sed credo h. l. duo noniina Ρompeii et Petreii esse permutata et olim in margine scriptum fuisse ne Petreiicim' ad explicandum ' θε ' quod in textu erat id vero depravatum in ne o ejunc postea in textum

eSSe receptum, utroque ne in neu mutato. um autem vel

mirabundus vel explicandi causa adscripserit aliquis Mabaentem, 'quod exulat duobus codicibus. Haec quum scripsissem, orta mihi est suspicio quaedam, posse propius etiam ad codicum lectionem accedi, si ev1ncerem, Afranium, etsi cum etreio communiter bellum administraret, etreium tamen dignitate superasse et revera solum

1 Hanc corruptionis explicationem debeo viro doctissimo collegaeque amicissimo . . . appehu on do oppello.

54쪽

- 48 summum imperium habuisse. Hoc autem inde suspicor, quod primum utriusque exercitus semper a Caesare inraniani nominantur aquo, quae communi consilio statuerint, ab Afranio effecta esse memorantur vid. . . . . l. 41, 6,

70, 71. s. 42 43, I, 75. Deinde, quum in eo esset, ut exercitus Caesari traderetur, prodit Vranis cum Caesare colloquium habiturus ac filius ejus obses Caesari traditur cap. 4.Ρorro in lib. 3. 3. L. Alfranium solum proditionis postulare voluisse Attius Rufus dicitur, reserens ea, quae ille cum Petreio in Hispania gessisset et cap. 88 mentio sit copiarum, quae ab Afraηio in Graeciam transductae sint. Quodsi igitur inde concludere liceat, Afranium Solum summae rei praefuisse, locus sic restitui posset Neu es, neu imperatorem uum l. s. Alfranium adver/arii adciu licium ira iamlI Jam illos, qui imperatorem de Pompej explicarent, hoc nomen in margine adscripsisse, non est, quod miremuraliumque, qui fieri posset, ut Pompeius absens traderetur, non intelligentem addidisso, obsolem' nobis videri, jam supra significavimus Cap. 79. Genu erat lo pugnae. Expeditae cohorsea novi imum agmen claudebant star que in Dei ou θείrct δαι/i/lebant '

Ita omnes Μss. vulgata habet ex Ciaeconii conjectura iuri r quod adverbium, ab aevi Caesariani scribendi ratione

alienum, notatur a viris doctis. Inde complures eorum comjecturae, quas Videre licet apud Ilergogium ad h. l. ubi omnes rite dijudicantur atque improbantur. Ipse ergogius emendat ' plerique in Dei eo easria δυ/tinebant ' Verum ita oritur asyndeton, quod apud Caea

rem, nisi in enumerationibus rerum et causarum aut in rum celeriter sibi subsequentium expositione, non usurpatur.

Propono igitur Plurtibuδque in locis ea eδtribu εων ri/lebant ' Hoc modo melius fluit oratio et verbum μεuba δι- opponitur sequentibus Raetia ψδα loci natura perietitam repellebat quibus annuit Caesar tum opus non fuisse, ut

I Vid. Obserat ad lib. 2. cap. s. not. 2, et B. G. 1. 22. Caesarcopias in proximum collem obducit, ariem inafrui ' reliq.

55쪽

subsisterent, quod sine periculo progredi et primum agmen assequi possent. Pluribu h. l. habet notionem του comp-ribua, quibu/dum, ut apud Ciceronem de Pin. 2 28 δummubδdolor iure die manere non sol l '' et Livium 40 4 Piur eniae sariu/I s. Caesar B. C. 3. 4. Atque ea in illore pluribu locis emaratim divo/uit 'Cap. 80. Cae/ar relicti legionibu ob3equitur , Ira idio impedimentia sauea ookorte relinquit ora decima ub/equi pabulatore egetiit qει revocari jubet laterpretes offenderunt in verba retiolis legionibu/.' Alii Medtioli legionibu/'' alii reliqui legionibua ' emendant. R liquis placet Hergogio locum sic explicanti cum eo, quod reliquum erae legionum, Fauoi illis cohortibu detraolia 'Relioli a Caesare scriptum esse et oppositum verbis ρ ῶ-

Nipperdes reliquis placere non potuit, quod Graece id recte dicatur, non item Latinis reliqua legione eam copiam dicere liceat, quae detractis paucis cohortibus superesset. Emendat sedilia legionibu/Ioudendo ius vulgatum defendit meque habet consentientem. Relinquere pluribus locis apud Caesarem significat parte alicujus rei dempta sinere, ut altera suo loco maneat. Itaque retiosi legionibu/ζ' ut recte Oudendo ius explicat, idem est ac reliquis ibi ' neque erat, cur viri docti locum notarent, si modo recte locum essent interpretati. Nam Caesar de tribus exercitus partibus loquitur de equitibus, de legionibus relictis, de pabulatoribus. abulatores vero nunquam soli exibant, sed, ut ipse Caesar dicit, ex consuetudine vel quaedam legiones pabulatum exibant vel una duaeve legiones praesidii causa una cum pabulatoribus egrediebantur.

id B. G. 4. 32, . . 1 40 ). Hae igitur sunt legiones,

quae pabulandi causa aberant, quum hostes e castris subito se proriperent quibus emissis eae in castris manserant, quibuscum Caesar, ne hostes e manibus emitteret, statim au

secutus est. 1 B. G. 5.17. Legiones tres pabuli lea arrumae ipsae μα-

56쪽

- 50 Liber . Cap. 2. Tum Λοδte urbis direptione perferriti In hoc etiam loco trepidatur. Urbs nondum erat ama, nedum esset direpta. taque claudicat sententia nam direptio non idem valet ac direptionis metus, ut Hergogius voluit, nec locus ab eo allatus quidquam juvat lib. I, cap. 30 h. l.

6 Perferritus, quod omnem provinciam eonaensire infelligeret Hic enim causa metus fuisse dicitur res, quae jam acciderat ejusdemque re experientia nostro autem loco plane contrarium significatur, animus c. rei nondum oblatae metu perturbatus.

Emendo igitur Urbis dirustione' perterrim pars enim muri cum turri procubuerat, ut capite proxime antecedenti

narratur.

Cap. 15. Quod, unde agger omnino comportari Fo es, nihil erat reliquum Hunc locum non sanum esse arbitror altera enim ars alteri non convenit. Nam ' omnino eo ortare aggerem ' significat, sola comportatione totum aggerem perficere. B. G. 7. 28. Veriti, ne omnino se fugae tolleretur 'B. G. 6. 29. , d, ne omnino metum reditu mi barbaria

Ileres ' Ad id vero nihil reliquum fuisse dicitur; quod non

apte cohaeret cum praecedentibus, quia dicendum erat, Mn--lia erat reliquum ' Quare transposita omnino sic refingendus locus Quod, unde agger comportari sorael, nihil omiano erat reliquum ' i. e. ateriae, qua ad priorem aggerem e struendum usi fuerant, tanta copia era consumpta, ut omnino nihil superesset, undo OVus agger comportar

tur. Reliquiae prioris verisimiliter ab hostibus disjectae . vel abactae, certe in hostium potestate vel incendio deletae

erant.

De loco, ubi omnino inserui vid . . . I Neque quisquam omnino relinquebat ' s. . . . 69, B. G. 1. 32, B. G. 1. 6.

1 Vid. Seneca Nat. Quaest. 2. 15. Diruptis Corporum.

57쪽

Sperare cum ablativo eo sensu, quo h. l. occurrit, non

est Latinum, quod sciam Latini dicunt perar eae vel ab aliqua re λ). Nec patium propinquitatis quid sit, satis liquet. Conjicio propter εuperavi/δens ' quod in quibusdam codicibus legitur Quibα Φεi magno veraviδδens Fullo, Fropinquitate inferire 'Superare idem est ac ρδuserior e/8e,' quo sensu legitur apud Caesarem B. G. 3. 14. Virtute, qua milite δ erabam ' ct 5. 31 /uperat ententia Sabini ' De ablativo modi magno vallo' ' vid. eisse or Gram Latin 273. Simili modo Caesar B. G. 7. 5. Neque lanio vallo, certi quid e es, e Iorari solera 's). Confirmatur conjectura Lucani verbis l. 3. vers. 74-480 eandem rem describentis:

Ut tamen hostiles densa testudine muros Tecta subit virtus armisque innexa priores Arma serunt galeamque extensus protegit umbo,

Quae prius ex longo nocuerunt missa recessu

dam post terga cadunt; nec Graiis flectere iactum Aut stellis labor est longinqua ad tela parati

Tormenti mutare modum.V

Cap. 29. Legimus Civile bellum genu fiominum quodlisere libere facere et equi quod euel legione eas, quassatillo ante apud adverδario fuerant: nam etiam Caeδaria benesolum mutavera conδuetudo, qua offerrentur municisia etiam diverδi partibu conjuncta neque enim eae MaraiδPeligni/que veniebant, ut qui useriore noete in contuberniis: eommilitoneδqus nonnulli graviore aermone militum vulgo

duriti accipiebant: nonnulli etiam ab ii/, qui diligentiorea uideri solebant, ingebantur '1 Caesar B. G. Omnia e motoria Ferarent V . . . 50. Misi praeferitis suis solis reliqua operarent ' Cicero ad Att. I. 13. A quo niau vere boni. 2 Cf. . . . 36. Adesse Sessionem cum egionibu mamin es opinio et fama omnium B. C. 1. 12 Summa omnium volanta ferangurium remis VB. C. 3. 37. Qui magna exapectatione ea re V

58쪽

- 52 Locus obscurus et turpiter corruptus atque ex conjectura

Testituendus, quod nihil codices juvant. Quae offendere debeant, unusquisque videt. Primum abrupta dicendi ratio. At hoc minimum daboris. Loci sunt in Caesaris libris similes . . . . . 36, initio Erat in oppido murustido ἐκθου belli Atatvrnitate ostii ratioenae Fro sutibu3

Caesari in e benefleti illi amisiarimi conventu ia, qui a Carii generibu eo lares ea verioribu proelii magnus' λ). Porro qui loci sensum sit, in dubio est Non ambigo: initium capitis viam monstrata nempe omnes fuisse timidos variis de causis nam unusquisque opiniones fingebat Enumerantur igitur res, de quibus milites inter se disserebant, quarum pars Vera, aliae in majus auctae, aliae fictae Curionem adduxerunt, radi consilium monvocaret Videamus χε singulis. Cinile bellum Caesar non addit lae ea ae fuere ' vel ab mile quid verum haec ex antecedentibus supplenda. Sic B. G. 1. 11. Aedui legato mittunt rogatum auoeilium: Da Momni tempore da sopulo Romano merito eδε reliq.' s. Liv. 27 44. Ca/fra ros Hannibalem ' reliq. Caes. B. G. 1. 30. Intellegeres Me reliq.

Genu lominum, quod lege os licere libere Dein Maequi, quod euel vid. Oudend. ad h. l. Haec satis e

spicua conjunctivo usus est Caesar, ut rem ita se habere ex opinione metuentium demonstraret proxime sequens o rans rem ratam indicat. Sensus est: iles pro patria m

an ducem sequitur, cui jussu atrum et populi comitiis imperium est datum justo tenetur sacramento, legitima

sunt omnia eademque religiosa. At longe alia res est, at Caesarem sequitur, hostem patriae declaratum, sua auot ritate et contra patriam armis sumptis dimicantem praeda, pecunia aliisque emolumentis aut metu, amore, gloria comtinetur in officio sacramentum minus sanctum, patres h

59쪽

tres apud hostes reliq. verendum erat idcirco, ne ad hostes transirent i). Legione eae, quae paullo ante aprudis eraarioδfuerunt id. . . . 28, 1. 23. Nam etiam Caramis benestrium mulavera conmetudo , qua errentur lege conferretur in municipia etiam diverδia partibua oonjuncta ' Quam facile of et eo in manuscriptis permutari potuerint scripturae compendio adhibito, satis notum. De conjunctivo conferretur s. Caes. B. G. 4. 34. Se saeauni lem lutex, quae et no/tro in ca/tria tenerent e loει frokiberent ' Cicero de T 3 10. Inridunt aepe auδas, quae conturbene ' Cic. Brut 92. Duo Mellebant oratoreδ,

sensus est Consuetudo Caesaris, qua idem beneficium conserebat in milites, qui Corfinii sua sponte ad in transierant et in eos, qui in reliquis municipiis diversas' i. e. contraria Ρompeii partes sequentes armis erant capti D secit, ut id, quod initio beneficium erat visum, beneficium esse desineret, simul ac non amplius esset privilegium. Argumento est . . . 32. ubi Curio milites allocutus,

commemorat:

Quo te oram δαε ludio ad Corfinium Caeaar: ut magnam artem Italiae beneficio atque auctoritate eorum, uam feceris. Vo enim v trumque factu in omnia sinees munia ei a rens ecula 'Caesar igitur hac orationis parte causam memorare Voluit, cur ii, qui sponte ad se transiissent, desectionem spectare existimarentur Reliquam capitis partem sic mutandam cenSeo:

1 Ita . . . I ipse Curio at etiam, ut media nosse prosciscamur, addunt quo majorem, redo, licentiam flabea ne qui peccare conentur, reliq. CL B. C. I. 67. Noctum Froelia esse vitanda, quod perferrima miles in ei-- dissensione timori magis, quum religioni o olere comumeris VR id loeos ab Undendor allatos ad h. l. f. ergog et Caesar B. . lib. 3. cap. I. Quod diverso ab ea regione itinere profectum videbat 'Caes. . . . 30. Divera sibi ambo consilio capiunt Caeaar, ut quamprimum e cum Antonio conjungeres Pompeiis, ut venientibu in itinere am neres reliq.

60쪽

vicensi legitur Enim eae Mar εἰ ' in aliis Namque nimiquorum priore vocabulo in neque corrupto additum est nima aliquo, qui conjunctionem causalem requiri videbat. πι-

tur namque maxime se commendare putavi de re vid. cap. 27

hujus libri. Perfugerant supplevi ex eodem capite, quod

sensus postulare Videbatur. Caeterum haec verba ostendunt,

non Vana timeri, quod perfugiendi exemplnm dederant illicenturiones cum manipularibus suis, qui ejusdem gentis erant ac reliqui milites.

centurion qne-aeolaiebant ' Durius fortasse equidem accipio, sed male dicta arbitror 'commilitone/que - militum aermone aeolaiebantes errem si legeretur milite - commilito in ermoneδ' ' reliq. veruin, ut nunc re se habet, voci militum praecedere debere opinor aliam, quae indicet quosdam iniquos militum censores. os autem commilitones fuisse non crediderim, quippe qui omnes eodem in Caesarem animo erant λ), sed centuriones ex iis legionibus, quas secundum c. 28, ε δ erioribu te oribuδ Corfinio se sera Caeδar adeo, ut saucia mulalia enturionibu iidem ordine manisulique conδfarens ' Itaque scripsi A centurione que nonnulli' innuens eos, qui remotis successerant, quoa facile milites suos suspectos habuisse credebam maximeque

propensos ad ea durius accipienda, quae in contubemiis a militibus de Caesare, eorum judicio, injusto, dicebantur.

Sermone militum in ontuberniis' ' dictio est a Caesaris consuetudine non aliena. Sic v. c. . . I. 1. Iurbul-liδεimi uperioribu se oribu tribun et . . c. 7. MCa 8ari in Hispania re δecundae' verba et contuberniis' huo commode transferri posse videbantur, quod ita sensus post labat atque in hoc commentario vel totius sententiae trans-

mant quidem certe totis Merciis animos alienos a Curione in eap. 31. et initium 33. lib. 2.