장음표시 사용
51쪽
Utrum in uti Democritisit tertimn principiis ingevere causa efflictentis, insten, quodnamsit cap. IX.
Ed AnaXagoras plute partes quae erant materialia principia, ut olim dicebamus effectricem etiacausam,probauit mentemque nuncupauit, am- biget ergo quispiam, quaeret, an Democritus, siue hoc, siue aliud tertium principium duobus illis, inani nimirum,& solido addiderit. Videbatur affirmandit; quia non admodum rationi consonum est,ut illa sponte sua, cuprius singula per seconsisterent,inccepissent concurrere; magis probabilis videretur positio, si causam motivam reciperet, a qua lim simul coniungerentur,ut ex eis fierent mista. Dubitat de eadem re Pererius , dicet dicat Democritum voluisse omnia fieri casia, omnemque Atomorum motum esse a casu,& nullam denique causam motri in cognouisse,damne que Aristotelem inc6stantiae: ipse tamen nihil certi dicit, quo se vertat nescit. Et Bonamicus eamdem dissicultatem sibi di luendam proponens, quid in via Democriti hac deae sentiendum sit,admodum obscurum putat; demum tamen concludit. Erat insententia Democriti tertium principium jiciens mens, quam in blamaribus intellecIumine naturam,in caelestibus aurem,casum se fortuniam testemque Aristotelem adhibet nun
Nos ergo, ut in re maxime dubia,faciendum credimus quo niam varijs in locis varia de hac re dicta reperimus,quae ab idixerint considerabimus,ut ex tot diuersis aliorum sertionibus, ouae re vera dicenda sint facilius inuenit in elicereque possimus. Nullus antiquorum dicebat Aristoteles vel tunc saltem,quand generationis, corruptionis causas assignare volebant,metionem fecit de fortuna, causamque huius euetus assignans, equi putauerint sin it nihilabeae . Lucretius autem caecinit,omnia,sive coelestia, siue subluna
ria Di s haec minime respicientibus,natura fieri.
52쪽
Libera continuo dominis priuata superbis Ipsa a per ses AEnte ramia Dis agere expers. Eandemque causam augumenti affirmans subdit
Donicum ad extremum crescendiper casinem Omnia perduxit rerum natura creatrix. Et pergens docens cur res non seinper crescant, eamdem naturam causam affert. Sic natura suis ref enat viribus auctum
Nec non interitus causam eam praedicans , ait mo satis est, neque quantum opus es, natura miniserat, Iamque e glai aetas, es laque testus: Vix animalia parua creat quae cuncta creauit Secta circ. Ex quibus inserendum, naturam esse omnium rerum esteistricem, perse striceque,4 conservatrice,& destructivam causam.' ἡ .' Diogene tamen, omnia a necessitate pendere, illis aperuit Cuncta secundum nec 'tem fieri cum sit vertigo causa generationis omnium quam Dei nocritus necessitate dixit Quj- tib dei bus non dissimilia, quae M. T. Democritus accipere maluit, Omnia necessi; te fieri, qua a corpotibus indiuiduis naturalis in Otus auellere. Vulgo quos uescit cum fertur opinio Democritum non coe Iestia tantum, Bonamicus,&abj cum Aristotele dicebat, sed omnia casu fieri, uti doctiam hae truscus ille vates aiebat. Democrito che ii mondo a a poiae Immo, ipsemet M. T. quasi eorum,quae alibi dixerat oblitus esset,vulgi,dixerim,opinioni subscribens; Ictaeninis tritia De- , ena 'ocrito Michac lueetia antea Leucippi, se corpuscula quaeda;
hi essectum si cylum,atque terram, nuda cogente natura, sic concursu quodam fortuito. Sed quid miror si, T. non sibi constet, cum Aristotelem ipsum sui immemorem inueniam; Hic etenim quoque cum dixisset coelestia casu, caetera vero natura . .. fieri alibi tamen huiusmodi verba habuit. Sunt quidam, qui orcpli huius, se mundanorum omnium causamponunt esse casum, a casu enim dicunt fieri reuolutionem, o motum, qui decreuit , o
constituit in hunc ordinem uiuersum Vbi etiam notare libuit, quod
53쪽
quod etiam si Aristoteles casu,& M. T. surtuito Oinnia fieri dicant,& proprie loqui cupientibus distinguendum sit interlisci attamen, quod ad rem nostram attinet, crederem huiusmodi voces ab Aristoteles ut indifferentes acceptas,idque assererem, non improbabilibus ductus rationibus. Esto prima, quia cum nihil, aut fere nihil de sortuna antiquiores docuissent, non diceret incredibilia, qui assereret, eos his vocibus indifferenter usos: at si illi, cur non Aristoteles dum eorum opiniones recensebat ZEsto autem altera, postrema,quia cum dixisset casum esse causam coeli simundanorum omnium, rem magis di- ι .nstinguens,subdit. Coelum casu,ca tera vero a mente ut &M multi illorum opinionem repraehendens,onerosi inquit vide ibidi. 6.tur, quod ponat coelestia esse a fortuna, in quibus sensu quoque duce,vel nihil sortuna potest,uel minus,quam in sublunaribus, de quibus illi quod natura fiant, minimeque a sortuna
Sunt ergo conclusiones,quas Democrito hac de re loquenti tribuunt,& variar,& numero plures Prima coelestia casu, seu fortuna,caetera vero natura fiunt. Altera; omnia fiunt casu. Tertia, quae forsa a non differt re ipsa prima,omnia sunt a mente, quae in coelestibus casus, in reliquis vero natura, vel intellectus vocatur. Quarta, Omnia fiunt natura. Quinta vero,& vltuna, Omnia pendent a necessitate. Ex quibus forsan arripiet quispiam causam damnandi e r. T A. mocritum ut olim Epicurum a M. T. illis notatum nostis MuLOsuidem, se praecura dixit,quam autem sibi conctanter, conuenienterque diceret,non admodum laborauit. Sed facessat nobis i ibo. vitalia de eo sentiamus, quem&idem M. T. virum magnum, ct inrauemque auctorem,&hominem eruditum vocavit,& Aristo di. teles antiquis omnibus,Platone etiam non excepto praeterendum duxi . Illudque potius,sive ut Aristoteli siue ut Democri Ld to pro virium imbecillitate opitulemur,omni adhibita dili en Ilia videamus, an succurrat modus conciliandi huiusmodi diuersis,ne contradicentes appellem, minime consistentes L
54쪽
eandem prouinciam suscipiens, remque aggrediens, duo supposuit:primit m,rato, natura euenire idem esse, quondam
ab Aristotele ut idem significantia sumpta fuisse. At :em locu, ., ab Arist0xςli. md V kς Voluerit, non cΣpressit forsan itaque illum notatum voluit quem habemus libro de mundo, si est Aristo
I vel quem habemus libro de iuuentute,&seneet ute&c. ubi distinguens generationes in fatales,4 non fatales, illas vocat naturales, de his ver ait, quod praeternaturam accidunt. Ex quibus elicitur, ipsum nomine fati naturam ipsam intellexisse. Alterum vero, quod supponit est, necessitatem esse duplicem, aliam contra earum naturam res agitantem, vimque rebus in-lerentem, aliam, quae pugnat cum contingenti,4 non patitur res secus se habere, ac earum natura postulet: qua ratione cflum necessatio moueri dicimus nihil etenim accidere potest quo a vi non moueatur. Hisque ita se habciatibus, soluit pro 'positam cotrouersiam hoc modo. Vbi Democritus aiebat quaedam furtuito sieri, intellexit, ea sponte, ut iuxta ordinem natu rar, non necessitate primigeneris euenire Libet mihi modo conficinare expositionem,quod iij in eodem significato sortir--' ain si unpserint. Hic enim in sacris paginis, scripta reperio. 9 Cρ vcrsu furaces vid ob Sol quod non es velocium curseus,necnem renuΠmgratia,sed tempus esca,temporis,' casus ornine naturam, necessitatemque in teligi, seriem illam causarum,quam a vulgo philosophorum fa,
crederem, quibus anadem neccistatem fortunae muncupauit nomine icbat enim Fortuna potentia nullis humanis ratio nibus iesistere licet,nec sapientissinis quidem unde persuasum habemus, eam omnes humanas actiones praesanxisse, ut necessario consequantur, ainque vim fatum vocamus, quod nihil
sit quod illa non assiciat. Sed redeo adibitumidum
Vbi autem Aristoteles diccbat, naturam, seu intellectum &mentem enicere omnia non Democriti tantum, sed eum D
55쪽
Liber Primus. mocritica aliorum sententias spectabat atq; nobis esse debeat, ad tuendam illius assertionem, si Democrito altera illarum opinionum vere tribuatur est vero, qua dicitur , naturam esse huiusmodi principium. Et demum, ubi idem Philosophus affrinabat, omnia pendere necessitate atum notabat, ordinemque naturae, necessitatem oppositam contingenti. Si igitur quae de Leucippi placitis dicuntur spectare velimus, necesse est ut dicamus, quod satum, natura, necessitasque, nec non casusci fortuna: idem penitus significant, idque iuxta Bonamici opinionem. Confirmant autem si nosternos non decipit animus scius expositionem illa Ciceronis Democritus accipere maluitiis necessitate omniafer quam ab dis naturales motus auestere:quid
namque haec significent,nisi indicent, omnia fieri iuxta ordine naturae,&huiusmodi ordinem esse immutabilem,&necessariu, ob idque dixerim fatalem,equidem non video. Atta nen dubitabit quispiam quia cum Aristoteles reprehenderet Democritum,quod nihil dixisset de sortuna, falso vi . .: . detur modo assertum, quod omni, iuxta eius opinionem labea pendeant. Ad haec ille Nyn ideo repreheditur Democritus quod nihil paenitus dixerit de fortuna;sed quod cum vulgus,&multi sapientiorum existiment eam differre a natura; Democritus tamen, ubi meminit de fortuna, non docuit an discrepeta natura, sed indistincte loquutus est, idque ei iure ab Aristotele crimini datur. At contra haec habes modum afferendi huiusmodi instantiam Aristoteles non solum Democritum, sed omnes antiquos notat,quod fortunam neglexerint deinde vero causam huius negligentia assignans,errarunt, inquit,quia nihil putabant esse a fortuna:ergo causa repraehensionis non est, ut Bonamicus accipit, quod indistim te loquuti fuerint, sed quod eius non meminerint,cum nihili faciendam ducerent. Ad quae nos in praeceptoris gratiam dupliciter respondebimus. Sit prima responsio Antiqui ibi loci, in uniuersum reprehenduntur ;Democritus tamen excipiendus:causa etenim, quam alteri Aristoteles,& propter quam dicit eos reprehensione fuis e lignos, Democritina non tangit,qui non solum non credidit, nihil esse a fortuna,sed ita eam effecit omnium causam ut non iniuria visus
56쪽
i Titiust visus si eum reprehendere M.T. dum aiebat Inm fundimesedimus indiuiduorum corporum leuium, ' rotundorum conue
sone ortuitam. At cur M. T. adhibeo,si Aristotelem ipsem testem habeo Hic etenim,vel omnia,vel coelestia saltem,casu, &1. Ph U. fortuito iuxta Democriti opinionem fieri , apertissimis verbist Α oec pronunciauit.Sit autem secunda. Democritus ut alij fecerunt ksortunam, &casum neglexit, hisce nominibus, ut vulgo su- mutur, acceptis:idque est,quod Aristoteles notat,dum ait, antiquos fortunam neglexisse. At ubi dicebat omnia, vel saltem coelestia casu,& fortuito fieri ,hisce vocibus abutebatur,easque ut significatiuas illius necessitatis accipiebat, quam cum Bonamico naturam quoque,& satum appellatam diximus. Sed licet,quae ad sortunam pertinent in tuto sint; est tamen difficultas longe maior propterea, qua dicta sunt de identitate si nificationis horum nominum,sortuna& necessitas. Si enim 'Phl ,s ionima sunt, perperam Aristoteles reprehendit Democritu,s nullius momenti obijcit argumentum, dum inquit eum errasse quod coelestia casu, inseriora vero, necessitate fieri dis riticum casus non appareat in coelestibus, sed potius in sublunaribus, necessitas distet magis ab his,quam ab illis Ad quidetenim haec ,li fortuna;seu casu,& necessitate fieri sunt unum idem Vr, eique magis dissicultas,quia nostra expositione probata, non apparebit causa propter quam Democritus distinxe rit productionem coelestium a generatione plantarum, omnino sublunarium. Cur etenim dicebat quaeri et quispiam caelestia furtuito, caetera vero necessitate fiunt, si ii ecessitas&ca sus non disserunt inuicem Ipsum autem haec distinxisse ex vertabis Aristotelis apertum. His aulcm demum aliam quoque dissicultatem addere litabuit,quae talis est. Si Democritus existimauit omnia fieri a natatura,idest sponte, ri nulla causa effectrice, sed necessitate nataturali falso dictum apparet, cuna putas e , cs e tertium princi pium cssiciens praeter illa duo materialia, solidum nimirum,'
Ad secundam Bonamicus, ciliciensiailybisariam sumitur formaliter nimirum,&ciscistive:primo modo sumptum, Mina
57쪽
teriar,&formae nor ne efficientis tribriimus, immo priuationi: atrii secundo modo accipiatur, illi solummodo caularum generi competit, a quo est principium motus Est ergo iuxta Democriti opinionem, non est tertium principium effectivum, quia est formaliter,& non effective. Cum enim omnia fiant, ex solido, inani,quae praeseserunt rationem materiae, apertu haec non esse effective efficientia. Verum quia sunt effectiva forin liter, idest quia suapte natura,& fortuito concurrunt, vel disgregantur, hincque ortum habet rerum mutationes,&productiones; iure quoque dicimus,omnia ciliis ieri, omnia necessitate pendere: quae necessitas nihil aliud stigia ita cat, quam hanc ipsam materiae naturam, hunc ipsum casum concursus principiorum. Non est ergo tertium principium efficiens re distinctum a duobus illis ira uerialibus, sed haec ipsa materialia, alia, atq; alia ratione sumpta, materiale sunt,4 ciscies principium rerum. Secus autem ut olim diXimus mXta opinionem Anaxagorae Cur dicendum, qui particulis addidit mentem, J Lae ab eis separata, immixtaque e X istens, in seriem particulas illas dirigebat. o dinem, ua effective eas mouebat. Ad primam autem nos ita respondendum putamus Democritus nomine fortunae vel causam illam accidentalem, quam Aristoteles proprie loquendo appellauit fortunam, vel necessitatem,& naturam intelleXit. Si secundum dixeris, iure dicam reprehendit eum Aristoteles, quod illius nonna eminerat, id est a Thriari quod sese noli explicauerit: cum modo nihil alias croom ' nia ab ea fieri docuisset, numquam tamen certiores fecit, quomodo haec quae videntur contradicitoria simul conssisterent. Et
quamquam philosophus Spresse noteti 'pi locium
tamen verba attentius conssiderauerimus, 'ideb muscum Em pedocleta eteros omnes fuisse notatos. Si autem primo modo
sumebat: iure quoque redarguitur,quod glestrari ortuna, caetera vero a natura pendere putauerit,cum haeci tuna vel sensu duce an sublunaribus potius, quam in Hestibus imperium habeat. Ergo Aristoteles,cum ipsi sese non explicarent, iure eos damnauit: Et Democritus, cum illius verba duplicem possitit habere sensum, duplici crimine culpatur, alternat lue tamen i
58쪽
primum,quod indistincte loquutiis fuerit; secundo vero,quod si proprie loqui voluit, in conuenientia 4 prima quoque iacieminime concedenda docuit. VI. Democritus tomis conuenire docuerit. Cap. X. Aucade inani, 'uam paucissima de Necessitate di Xerunt illic dictis aperta sunt . Plura autem Atomis tribuerunt, de quibus, cum Quot, ωque sini rei hi principia iam explicauerimus, dicendum videtur.
Consistere itaque in primis, seorsumque ab inani per se etiaconsistente, existere putarunt , secus ac Aristoteles de materia&forma dicendum crediderit, apud quem forma est actu in materia, materia est actu per formam sibi inhaerentem . Sed haec alibi pluribus, nunc vero ad rem nostram redeuntes, Alomorum , vacui existe: iam illis probatam , Lucreti j auctoritate
ostendimus,cuius su sit haec. Omnis ut est igiturpe se natura, luabus Conctitit in rebus nam corZoraoni, o inane Π.ec in quo sit uni, ' qua diuersa morerntur.
Corpus enimper se communis deliqua esse densus es c. Et pertinent ad Atomos Subdit autem postea.
Tumporro locus ac opacium, quod Inane vocamus,
Si nnstu oret haud v AEamsta corporas sic t se, neque omnino quoquam diuersa meare Orc. Et pertinent ad vacuum. Post quae rursus habet. Praeterea nihil φ, quodpo sis dicere ab omni Corpore seiunctum secretumque esse binani, Hod quasi tertia sit rerum natura reperta Aeam quodcumque erit, esse aliud debuit id ipsim dic. Et demum concludit. Ergo prieter inane, se corpora, terti per se Nullapoterrerum in numero natura relinqui Nec
59쪽
tiber Primus. 43Nee quis obfensus cadat sto tempore nostros,
Ne ratione animi,quam quisquampo sit apisci a.l.aspici. Qui tum sensus, ut paucis demum rem aperiamus, talis est. Manentyerse, sunt quo vicissim distincta ,solid si,&inane n que reperitur tertium genus entis diuersum ab eis. Omnia et nim ex his constant,& adeo vera hς sunt, ut neque mente possimus percipere,&excogitare ens terti j generis Dices;sunt plura corpora, quae non latent sensum, siue animata, siue animae expertia, quae neque inania, neque Atomos nuncupybimus: suntque praeter haec alia in natura rerum,ut sormae, & passiones praedictorum,uel etiam simplicium corporum,quae vel tertium, vel quartum constituunt entis genus. Ad haec sunt etiam accidentia, quae vulgo communia dicuntur,&a principijs illis &a praedictis corporibus, vel sormis, vel per se inhaerentibus qualitatibus differentia:quomodo ergo neq; mente concipere OL sumus, si sentimus plura ab illis diuersa PSoluit omnes istas obieetiones praedictus vates. Quod enim ad corpora attinet,ait. Corpo sunt porro partimprimordia rerum Quibus Atomos blatas intelliges.
Partim concilio quae conctantprincipiorum. Et sunt omnia corpora praeter Atomos: Quod vero pertinet ad formas, vel proprias pastones, ait. AIam quaecumque cluent,aut his coniuncta duabus Rebus ea inuenies; tutiorum cuncta videbis.
Et pergens Aplicat quae coniuncta, quae euenta vocaverit. Quia dum ait, Coniunctum est id, quod numquam neperniciali
Di sidio potis esseiungi, qaegregaris
Pondus tisaxi calor ignibus liquor aquai, Tactus corporibus cunctis, intactus inani. Asserit formas, proprias qualitates, parum etennuc -gnitionis desormis habentes, non distinguebant intereas,&proprias passionen coniuncta fuisse vocatas. Post quae demum, respondens ad obie nem de communibus accidentibus, docet etiam haec nuncupata cucula, ait.
60쪽
a. l. mes. a.'. perspicere. rer.
Seruitium contra obertas diuitiaeque , Paupertas festum, concordia, caetera quorum Aduentu manet incolumis natura,abituque, Haec foditi mus, visa est, euenta vocare.
Tempus temper se non es se rebus ab ipsis Consequitur siensus ransactum quid sit in aeum: Tum quae res in ei qui porro deinde equatur, Accper se quemquam tempus sentire fatenductgemotum ab rerum motu, placidaque quiete sec. NamqVe aliud terris,aliud regionibas Isis Euentia is dici poterit, q odcumque erit actum. De quematerie rerum nusta se et, Nec locus, ac facium res in quo Iraeque geruritur , Nunquam ondaridisformae consalus amore
Ignis Alexandri phrynio sub pecIore gliscens
Clara accendisse eui certamina belli cyc. Percipere visos et res gesta unditus omneis, Non ita uti corpus pers conctare, neqπ esses Nec ratione cluere eadem, qua conctat natae: Sed magis ut merito possis euenta vocare Corporis atque loci, res in qPo quaeque gerantur.
Dicebant secundo Atomos vari j figuris p ditas este , triangulari nimirum, vel spherica c. Et quia apud Geonacti aStigurae species sunt infinitae , ct instar numerorum in immensunt augumentabiles, ne esset sigurae species, cui di Xerim non coi responderet specie Atomi,dixerunt Atomos , earumque figuras esse infinitas specie. Et ulterios procedente , docuerunt, ita Vnaquaque specie esse etiam infinitas Atonios ingulares. Erat ergo triangulares infinita sphaericaeque infinitab&cuiuscumque alterius generis similiter. Et quidem de varietate figurarum Lucretius. Nunc age iam deinceps cunctarum exordia rerum orabasunt,ci quam longe di antia formis Pcrcipe, mitigenis quamsint variataR-ri Non quod multa si c.