Specimen litterarium inaugurale continens Philoctetae Sophoclis enarrationem cum nonnullorum locorum explicatione [microform]

51쪽

Neoptolemo ejusque comitibus, eoque futurum esset, ut hi quoque ipsum tanquam hominem non serendum derelinquerent. Nam saepius jam, ut ipse queritur . 303 sqq. nautae, qui sorte ad insulam pulissent, verbis quidem ei misericordiam testati

erant, etiam cibo et vestitu miseriam ejus levaverant; at domum reducere eum nemo voluerat immo ne

mandata quidem iis a Philocteta ad patrem data

unquam ad hunc pervenerant. Non mirum igitur, si tot annorum experientia edoctus diligenter summaque virium intentione omnia vitare studet, quibus horrorem novis possit injicere advenis. Hinc quaelibet iacit, ut vim morbi minuat et dissimulet, nec nisi acerbissimis cruciatibus victus, lamentationi indulget. Et postquam e somno Xpergesaotus, remissis doloribus, Neoptolemum sibi adesse neque refugisse videt, generosum juvenis animum prae tridarum immanitate extollit. Orat, ut sui

misereatur nec malorum horrore commotus se deserat; solere enim malum nonnisi post longum intervallum ingruere ac cito remitti Postremo quum,mo jam ad proficiscendum cum amicis parato, Neo--ptolemus subito subsistit, Ille anxius sciscitatur, num sorte molesto morbo deterritus abducere se

gravetur.

52쪽

38 Ex his omnibus manifestum est, summa quidem ope eniti Philoctetam, ut dolorem reprimat, qui Mmen major est, quam ut omnino vinci a se possit. Ergo mala quibus affigitur tolerat, non tam ut heros, non ut heroicae virtutis exemplum, sed ut ne novos advenas horrore deterreat. Neque igitur hi-Ιoctetam laborantem ita proponi a poeta putamus, ut gemitu ejus et clamore summa cruciatuum Vehementia repraesentetur, quemadmodum Herder Les- singi sententiam paullulum distoriam interpretatus est, neque, ut ille inchinnanno patronus accedens censuit, talem, qui heroica animi sortitudine dolores reprimat et vincat, sed talem potius, qui, ut homo Graecus, doloribus percitus non erubescat querelas

et clamores edere, quamquam omibus viribus dolorem superare enititur, ne adVenarum animos a se

ab alienet.

Pulcherrimo hoc carmine chorus, quum Philoci tam consopitum videt, implorat Somnum, ut propitius adsit et tenebras illius oculis obducat. Deinde Neoptolemum allocutus hortatur, ut quid agendum

53쪽

sit consulat quaerit, quomodo sibi quae restent curanda sint cujus rei caussa remorentur opportu nitate enim celeriter utendum esse, si voti compos fieri quis velit. Ex his apparet, chorum hortari Neoptolemum, ut, relicto hilocteta, abeat arcumque asportet. Videntur igitur nautae brevi obliti esse eorum, quae modo PM-liciti erant, quum Neoptolemum orantes, ut Philoctetam secum abduceret, asseveraverant, nunquam lare, ut propter foedum vulneris laetorem lacti se poeniteret. Ad hae Neoptolemus hexametris dactylicis respondet talia, quae juvenem prudentem ac sortem decent. Facili utique negotio se nunc auferre posse sagittas nullum quippe esse Philoctetam; verum scire se frustra arcu se potitos fore, si sine domino eum asportent ciussisse enim Deum ipsum Philoctetam abduci addit, gloriari re imperfecta et, quatenus essecta sit, mendaciis parta, probrOSum GSe.

quidem diis curae ore dicens. Veritus autem, ne Philoctetes audiat se loquentes, monet Neoptolemum

54쪽

M, quae responsurus sit, paucis et summisse dicat quandoquidem aegrotantium somnus levis et vigil esse soleat. OBlud Vero, inquit, squam maxime ocura, ut clanculum rem agas : nam si in sen-otentia perstes ut Philoctetam tecum minas), nineluctabilia ex ea re mala tibi prospicienda sunt.' Contra manifestam Neoptolemi voluntatem chorus

perseverans in sua sententia ostendere ei conatur, quam Opportune uno liceat cum areu discedere clam Philocteta, cui nunc nec oculorum sensu neque manuum pedumve usus adsit, mortui instar humi porrecto. ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ Γ'.

Vs. 847-vs. 1062. Vix elocutum chorum Neoptolemus silere jubet nec animo conturbari virum quippe movere oculos et caput allevare. Revera mox Philoctetes e salutari somno expergefactus oculos aperit, neque tamen mali levamine gaudet, sed illico circumspicit, quod maxime cordi ei erat, num adsint Graeci. Quos ut videt, magnopere laetatur et luce, quae somni tenebras excepit, et Neoptolemi eiusque comitum tutela,

quam sperare Vix EuSus erat.

.. r.

55쪽

Mirum quantum illius ecta e grato animo prosecta discrepanti a perfidia chori consiliis, quibus modo Neoptolemum ad fugam adducere conatus erat Laudat et admiratur juvenem, qui tam misericorditer aerumnas suas praesentia et auxilio sustinuisset; non tales se sortissimos Atridas olim praestitisse; at Neoptolemum pro generosa indolendo vociferatione sua nec vulneris laetore ab ossicio esse deterritum. Jam, quum requies aliqua mali adesse videtur, a Neoptolemo allevari erigique cupit, ut, quoniam languore se liberatum sentit, ad navem festinent nec ullam amplius laciant navigandi

moram.

Gaudet Neoptolemus, quod illum praeter spem do

loribus liberatum et viventem adspiciat iubet eum

erigi, aut, si hoc malit, auxilium ei osseri comitum suorum, qui eum portent. Probata ejus voluntate, Philocteta se a Neoptolvino attolli vult socios autem dimitti jubet, ne foedo odore ante quam necesse is graventur satis molestum iis esse onus, ecum Una in navi commorari. Quo impetrato, tandem aegre et magno cum labore, adhortante identidem Neoptolemo, erigitur Iam illud quam maxime inexspectatum et spectatoribus et magis etiam Philoctetae a idere debuit, quod

56쪽

mox Neoptolemus, mutata animi sententia, qvid rei agatur, ei patefacit est enim antini juvenem, quem jam statim initio sabulae lallacibus lyssis consiliis

indignatum, nec nisi pulcherrimis gloriae sapientiaeque praetentis praemiis victum tandem cessisse vidimus, pudet vehementer tam turpis fraudis fuisse adjutorem. Non tantum horrenda hiloctetae mala animum eius ad misericordiam flexerant, sed maximam vim in ingenuo juvene habuerat senis candor et simplicitas. antam ingenio suo vim sacere non potest, ut senem, cujus fidem dolo sibi conciliarat, prorsus prodat hominem, cui arcum, unicum Vitae praesidium, surripuerat, non amplius celare potest, quodnam revera sit consilium, quo iter in Lemnum susceperit. Ne tamen credas, Neoptolemum ideo Philoctetae abducendi consilium missum sacere. Fraudem ei aperit, quia sperat et confidit, oro ut Philocteta, cognitis Graecorum rebus, eo adduci se patiatur, ut sponte ipsum ad Trojam sequi paratus sit. Hoc igitur loco ponenda est dramatis περιαατεια. 1ὶ

quam adesse in hac fabula fuerunt qui negarent, mirifice salsi illi quidem. AEtenim ut hactenus omnia

I Arist. Poet. Cap. XI.

57쪽

seliciter Neoptolemo successerant, jamque in eo erat, ut drama mox finem videretur habiturum, ita mutato ejus consilio, subita fit actionis conversio et incepta res prorsus turbari incipit, quandoquidemthiloctetes

obstinate recusat sponte sua Trojam proficisci. -- stotelis verba : ἔστι δὲ περιπατεια με η ει ευάντιον - πραττομενων μεταβήλη, exta Iumque ab eo ex Oedipo allatum huic sententiae unice lavere arbitror. His monitis, revertimur ad ipsam sabulam.

Brevi exclamatione Neoptolemus animi dubitationem, quid dehinc lacturus sit, significat. miratus Philocteta quaerit statim, quid hoc sibi velit. Ille nescit, quid respondeat Anxius jam hilocteta, qua

de re tandem haesitet, sciscitatur Suspicatur,4 optolemum taedio rassectum jam poenitere promissi. - alter respondisset, omnia esse dissicilia. siquis invita natura secerit, quae mon oportuerat, magis etiam miratus reponit, illum tamen nihil patre indignum nec fecisse nec locutum esse, quum bono viro subveniret. Ille autem animo graVius commoto o Iupiter,' inquit, νquid faciam Iterumne omalus deprehenda vera celando et turpe menda,eium dicendo p uam Philocteta, quum prorsus ignoret caussam perturbati illius animi, nunc intel-

58쪽

ligere se exclamat, velle eum, se prodito relictoque, abire id negat alter, hoc potius metuere se dicens, ne sua comitatio ipsi potius dolorem pariat. Tandem vero sui non amplius compos, nihil celandum exclamat navigandum esse Trojam adora cos et ad Atridas. o quantopere necopinantem Philoctetam percellere debeat, non opus est dictu obstupefactus exclamat : νVae mihi, quid dixistit Sed lugere eum vetat Neoptolemus, antequam totam rem cognoverit. Velle se primum liberare illum morbo, deinde una cum eo Trojam diruere. Quamvis utique clare hoc elocutus sit, tamen Philocteta, quasi auribus suis dissidens, eum interrogat, num revera hoc sacere statuerit. Animadverte autem ingenuam hominis simplicitatem, qui generosi juvenis, cui maximam inuerat fidem, tantae improbitati credere non ausus, iterum iterumque rem sciscitatur et tum demum, ubi fraudis certus est, prodi se et periisse dolet simul

arcum sibi reddi jubet. Ubi vero hoc quoque spoliari se cognovit Neoptolemus enim arcum reddere illicitum sibi dicit obediendum esse regibus id et justitiam ubere et utilitatem , tandem dolorem in lamenta et exprobrationes effundit.

- Quanta calamitate,' inquit, utu, pessime morta-

59쪽

νliam Iin me affecisti quantopere me decepistiloNonne pudet te supplicem titim adspicere Arcuo lato vitam mihi abstulisti. Redde, supplico, Oredde arcum, mi filii e Deos patrios, vitamone mihi eripe miseroi Ubi nullam verborum ejus rationem habere videtur Neoptolemus, ad res inanimes conversus pergit: νMone alloquitur quidem me amplius, sed Vultum avta otii, ut qui numquam tela mihi redditurus sit. oportus, O littora, O convictus serarum, praecipites Urupes, VOS, Os Udire me solitos, testor, quibus

ome malis Achillis filius assidiati' - cerbe hic et cum singulari vi inserit hoc verbum Achillis filius,' hoc est, talis a quo ejusmodi haud

nemo exspectasset. - Deinceps pergit nJuratus sciolicet domum me ducturum, Trojam abducit, da-otaque dextra sacrum mem arcum acceptum Te- tinet meque Argivis est ostendere, quasi per rimna se devictum, me mortuo similem, inanem -- obram. Non novit se interficere vanum simulacrum; non enim valentem me cepisset, immo ne aegrotum

1 Ignem eum vocat e. πυρ υ, . . 1 lanis est, quodcunque urit, eruciat hine tropice usurpatur de eo, quod perniciem affert, e gr. D. XV. 605. XX. 371.

60쪽

oquidem, nisi per dolum; nimo vero deceptus sum 'infelix l Hinc rursus Neoptolem- alloqvitur: νQuid mihiosaciendum At redde tela, redde, quaeso Tandem 'aliquando ad sanam mentem reverteret Quid dicis poTaces. aerii infelix bisoris rupes, rursus te

nintroe spoliatus, Victu carens, ut consuma hoc innantro Sol , non Vem neqUe seram montanam arcu

1 meo intersecturus, sed ipse miser dapes praebiturus nil quibus pascebar, et quos antea Venabar, ni nunc me Venabuntur, necemque nece piabo miserohaude ejus, qui omnis malitiae ignarus videbatur. νΡereas, at non prius, quam audiVero, an sententiam Usis mutat Us; Sin minus, male pereast Videmus ex his, quomodo hiloctetes inter spem et, tum inter iram et preces, inter angorem et querelas quasi fluctuans huc illuc agitetur 13. Talibus obtestationibus etiam chorus commMUS, ad misericordiam flecti coepit. Nescit, quid suadeat; penes Neoptolemum esse dicit, utrum navi abeant, an Philoctetae precibus pareant. Atque Neoptes mus ipse, quem modo jam fraudem abhorrere id

I mno asperi et abrupti quiddam cernitur in sententiarum

ordine ne nou.