장음표시 사용
331쪽
fratre, sorii ac strenuo a Catholicae religionis studiosissim principe, concordibus ac consociatis an iniis ni 1 omnia facient, quae ad errores cantinis suorum vellendos accommodata esse arbitrahuntur.' Catharina Regum later, summa prudentia et consilio praedita mulier et liberorum amans ultra consuetum matribus modum, cuius e Sin uia haec prodiit, cuius praecipue pera et laboribus conflata et conciliata est, Omne ingenium, quo plurimum Valet, omnemque auctoritatem suam conseret ad filios in fraterna concordia perpetuo continendos et ad populos eiusdem religionis omniunione devinciendos. ReX quidem ipse, quod maximi momenti est, non tam numine quam re et animo et tota vivendi ratione Christianissimus, vitam sibi potius eripi patietur quam fidem, neque unquam degenerabit a maiorum suorum nota testataque virtute et quam tibi, beatissime ater, ac Sed apostolicae vere atque X animo obedientiam praestat, eam e constantissime praeStiturum
usque ad extremum spiritum pollicetur DIXI.
332쪽
ut opum ac potentiae, sic eruditionis ac sapientiae heredes antagni ac praeclaris viris institui possent, is cinum Paulo Foxio idoneus laudator reperiretur, quemcunque ipse sibi earum virtutum SuecesSorem esse volui Sset. Nam nec in quo amplior et uberior innium laudandarum artium v seges illoruerit, nec in quo vis et copia dicendi maior quam in eo Astiterit, e omni memoria nostra deligi quisquam potest. Quo mihi maius ac dissicilius onus impositum esse video, in hoc ornatissi in consessu de laudibus ipsius verba iaciendi quod ne lite unquam Subire usus essem, nisi et mea me multis abhinc annis suscepta adversus cum Observantia, ut id facerem, adduxisset, et eorunt, quorum imperium detrectare non poteram, auctoritas coegisset. Nequo
nunc ei me serendo parem fore considereiu, nisi mihi, quod vix dictu credibile est, ipsa levamento ac solatio esset disticultas. Nam si que nuptam alium de Paulo Foxio pro ipsius dignitate di
cere posse Xi Stimassem, valde me puderet in eum locum conscen
disse, unde nihil aliud viderer praestitisse, quain ut summi viri Iaudes inopia dicendi dolererem. '' Nunc cum satis intelligam, quod mihi eventurum est, ut ratio mea longe multumque infra
333쪽
ipsius dignitatem iaceat, idem cuilibet quamlibet copioso et exercitato homini eventurini fuisse saei te alio delectum potissimum
esse me, cuius praedicatione quasique praeconio admirabilium ipsius in omni genere virtutum ad eos, quibus illae sorte minus 20:ι notae suissent, quali Scunque cogniti perveniret. Sed quoniamo multa mihi ac praeclara dicenda et in unius semihorae curriculum omnia concludenda sunt, ' ad res ipsas veniam, neque committam, ut X tam brevi tempore pars a me ulla in rebus nounecessariis consumpta videatur. Primum igitur, si generis nobilitas quidquam ad commendationem pertinet, vere hoc assii inare
possumuS, O multa gentes in universo terrarum Orbe reperiri,
quae cum gente Oxia vel antiquitate vel rerum gestarum gloria comparari queant. Quae cum ipsa per Se nobilissima est, tum
hoc nobilior, quod cum potentissimis Regibus et imperatoribus multiplici se iam pridem astinitate devinxit. Nam ut vetustiora
taceam, neque illa repetam, quae quingentos sere abhinc annos a Comitibus Foxiis gesta et nobilium Scriptorum consignata monumentis nulla unquan Oblitterabit aetas his certe centum proximis annis tres ex gente OXia nobiles ac potentes reginae Xstiterunt.
Earum prima est 1ina, Ioannis Foxii Candala Comitis filia, quae Ladis lao Boliciniae et Ungariae regi, in matrimonium collocata, filiam ex eo sibi cognominem sustulit, uxorem postea Imperatoris Ferdinandi matrem Imperatoris Maximiliani, avia iueius, qui nunc eliciter imperat, Rodolphi. Secundo loco nominabo Catharinam, Gasionis quinti filiam, reginam avarrae, quae id regnum, in quod Francisco Phoebo fratri suo successerat, do talo ad Ioannem Albretium detulit quo e matrimoni natus est Henricus reX, avus Henrici, a quo hodieque idem regnum
hereditari iure obtinetur. Sed et illius invictimastonis, ducis Nemorensis, qui dum vixit, terror hostium Gallici nominis suit, qui ulminis in morem hostiles turmas disiicere, qui quacunque
incedebat, victoriam in manibus gestare videbatur, qui semper vincere assuetus, postremo ad Ravennam, dum pro Ludovico XII. avunculo suo sortissime dimicat, etiam moriens vicit eius igitur Gasionis Sororum, Germanam nomine, Ferdinandi, Castellae
regis, matrimonium tenuisse,' notissimum est. Neque hoc loco reticenda est Margarita Foxia, Gasionis quarti filia, quae Francisco duci Britanniae nupta Annam ex eo suscepit, Caroli octavi primum, deinde etiam Ludovici duodecimi uxorem, e qua nata est Claudia, uxor Francisci primi, mater Henrici secundi, avia
υ Cic. pro Ratur perduell. 2. N. . quoniam ilistentiae meae temporis angustiis obstitisti, euue - in semihorae curriculum Oessisti R. oo Haec loquutio, sicut altera libero suscipere, de patre quam de Bl ire Si frequentior. Il. o. J CL adn. pag. 109. R. R. ' Cic. pro Cael. 14. M. 34. non aenique modo te se Metelli matrimonium travisse sciebas Paullum differt Sueton. Calig. 25 Matrimonia contraaeerit tur-ruus, in stimiserit, an tenuerit, nun est facile uiscernere. st.
334쪽
201cius, qui hodie regnat, et ut speramus ac cupimus, diutissimo ac selieissime re piabit, Heli rici. Sed aut haec satis sunt nil ostendendam Suminam nobilitale in gentis Oxiae, aut non video quid salis esse possit. Ex hac lam illustri gente natus cst Paulus Foxius anno Christi DXXIIX. patre Ioanne Carmanii Comite, in atre Magdalena Caupcnia, nobilissimus quidem utraque Stirpe, sed ingentem Virtute sua eum ulum ad veterem suorum gloriam additurus. Natus autem si ea non oris modo ac vultus , Sed totius corporis pulcritudine, ut ex ipso aspectu imago quaeda in ingenitae virtutis atque honestatis emicaret. Vidi quidem illum et adolescens adolescentulum et Vir virum et seneX Senem mea enim quam illius biennio sere grandior' erat aetas neque quenquam n illam Videre niemini, in que in verius convenire id, quod Graeci calcibiade praedicant, in omnibus aetatis partibus aeque gratam ac iucundam ipsius formam suisse '' Ingenium ad omnes honestas disciplinas docile et ad eas percipiendas ita sactum,
ut, quae di Scubat, non tam accipere a magistris quam ipse X Soparere et eoruni reminisci quod a in modo ac recordari, ex illa vetere Platonis sententia, lul' videretur Mores et iam tuni in illa ac lalis teneritate grave S, Seucri, compositi, et hirinanitalis tamen ac sa-cilitatis condi inent a leni perati ut eos, quibus cuin una erat, D incredibili quadani iucunditatu conciliaret sibi, et Xemplo suo abonini inprobitate revocaret. Denique ut in urbe seculi eo tum viridi late certa prope spes suturae messis appdiret, sic nemo tune erat, qui non cum a puero, qualis postea fuit, talem facile auguraretur lare iustum, ut grunt, conlinen leni, abstinentem, nutante in pacis ac concordiae, Veracem, apertulit, Simplicem, ad militi in potius peccata quam ad Sua conniventeni Litterarum studia
ita puerulus adamavii , itaque in eo postea constanter perstitit, ut id nutu a publicis negotiis diverticulum l perpetuo tabuerit ut quidquid ab eis dabatur olii, sumper in litteris omne consuuipserit. Graecis igitur et Latinis litteris ululiae diligenter xci illus, ibidemque in Philosophia o studio nia 'na cuni cura exercitat iis Tolosam se ad percipienda ni Iurisprudentiani contulit, quo in studio: Sic etiam Cicero strandiorem uetatem lixit Philipp. V. 17. s. T. quod
335쪽
tantos brevi tempore progressus secit, ut adhuc adolescens publice
de utroque iure ningua cum omni uin diu iratione responderit, eo S-que honores con Secutus, qui amplissimi, consecto studiorum curri 205culo, decerni solent, incredibili hominum concursu ius civile docuerit: cun ad eum inusitata quadani dicendi sacultate, de obscuris dilucido, de confusis ac perturbatis ordinatim φ ac disposite, de dubiis nucleate disserentem etiam ii, qui diu magna cum laude
docuerant, discendi caussa quotidio convenirent. Inde cum in aulam regiam venisset, ita statim Henrico secundo Regi, acri ac perspicaci ingeniorum existimatori, ita ceteris principibus viris carus atque acceptus suit, viX ut quisquam unus uni carior oret quam unus hic universis. Ipso vero et Officia obibat diligentissime, neque ullum diem abire patiebatur, quo non et Regem et ceteros principes salutaret, et cum eis sermonem consereret, et eos quo Opus erat deduceret ac reduceret. Neque tamen, quod plerique Oniues 'haulici faciunt, reliquum tempus otiose et inutiliter absumebat: sed repetitis de integro studiis, Platonis praecipuo tori Stο- telis et Xenophontis ac Plutarchi et ceterorum eiusdem notae libros, ad sormandam vitam et ad rationem gubernandae reipublicae
pertinentes, ita studiose pervolutabat, ut eo in Succum a Sanguinem suum converteret, omniaque eorum praecepta in numerato haberet, quibus non ad inanem loquacitatum, sed ad danda cui undaque de rebus maximis condita tempest vo uteretur. Hi Storiae quoque multum opera ac studii dedit, gnarus, illustria praecepta nulla re magis quam exemplis illustribus confirmari. Ita-
quo tum Sacram, tum profanam, tum Veterem, tum OVam, tuino Usitatius hoc est adverbium quam quod Supra pag. 38. R. 0tatur a clinare, qu0 3inen praeter Ructorem 1ihi, ad Herenti. ΝuN S etiam Retrent. Div. Iustiuiti. II. . . 15. III. 17. i. 17. Cicero ipse utroque abSi inuit. 'R. y.. Sic Ioquitur Curtius VIII. 12. s. sine interprete non poterat conseri Semno. Ciceroni eS Semnonem conferre cum aliquo. R.
t Iluius Ioquutionis auctorem plerumque laudant Terentium in Andr. I. 1. 26. Sic dicentem: Ouod lerique omnes faciunt adulescentuli, Ut animum ad aliquod studium adiungatit. sed it omnes Graecum πλειονες παντες πλειονε δ η παντες τουτ λεγουσιν νθοωποι, quae Ieguntur in quihuSilam dii Prisci Rui lib. XVIII. 26. 475 comparant, ita alii aliter interpretantur. ος multi quidem sere idem Ss, quam omnes Ierunique crudeliant. mihi maxime probatur nam urnii
336쪽
domesticam, tuni externam ita pertractaverat, ut quacunque de rodicere ingrcssus esset, optimis et accommodatis si in is exemplis ad confirmandum id, quod volebat, nunquam non nimii daret. Quid de temporum ratione, quid de terrarum situ, quid de populorum institutis, ingeniis, moribus, oederibus, quid de quam indam gentium inter se aut naturali consensione aut odio vetere et ingenito loquar quariim illo omnium rerum tantam notitiam habuit, ut id
unum tota vita egisse videretur. His omnibus artibus instructus, cum iam ad obeundas legatione es Set apti S Si inus, ante turan tamen ullam carum susciperet, X usu Suo Ore ratus ost, si in amplissimo Senatu Pavision si per temptis aliquod versaretur, ibique disceptandis quotidie maximi momenti negotiis, firmiora et solidiora 20 sapientiae tandamenta iaceret, s que illi praestantium virorum coetui quasi recoquendum' et expoliendum daret. Qua ipsius voluntate cognita, confestim Rex Henricus eum in Consiliariorum numerum adlegit in quo hic ei etiam praecipuus honos habitus est, quod cum in eo senatu plura sint inter se distincta auditoria, quorum ad supremum non nisi gradatim pervenitur, Paulo Foxio ius inter primos adsidendi dicendaeque sententia Statim a prinoi pio tributum est. Ibi vero partam sibi antea iuris intolligentiam adsiduo traetandorum negotiorum usu ita persecit ac perpoliit, ut brevi tempore principem inter Iurisconsultos locum obtimi erit, cum eos quidem, qui in libris consenuerant seque uni cognitioni dediderant, usu et Xercitatione re in orensium eo autem, qui Semagis ad usum forensem applicuerant, cruditionis copia et magnitudine aut potius, si aperte id quod res est, extincta iam invidia, prosteri volumus, utrosque utraque laude superaret. Prinia
inde legatio in Scotiam fuit, sub id tempus, quo Maria Regina
Seotiae, mortuo Francisco ΙΙ. viro suo, in regnum Suum reVer
terat. Ubi Foxius ea sundamenta iecit et tuendi regni et conser- vandae oligionis, in quibus si postea pari de a consili aedificatum esset, ortassis hodie neque Regina miserabiliter captiva teneretur neque status religionis alioraret. Illinc cum rediisset, anno DLXI. legatus non gliam missus est, ubi qua dii ennium integrum lauta fide ac diligentia, tanta dexteritate ac prudentia,
tanta perspicaci tale ac solertia in munere suo versatus St, ut
magnis interea in Gallia molibus excitatis, nihilonglia Regina
sim iure, illi moliri, nihil machinari potuerit ad conatus eorum, qui a Deo et a Rogei rebellaverant, adiuvandos, quod non ipso detexerit ac patefecerit Regique indicaverit, eique via in aerationem ostenderit, qua perniciosa Iuga betae consilia matii repraeveniret ' ct occuparet. Foxii praecipue consilio occultisque
337쪽
ino uilis inita est a Rege ratio extorquendi e Λnglorum tinnibus celeberrimi ac munitissimi portus Gratiarum, tuo illi, sibi haereti eorum opera tradito Galliam ab ea parte obses Sarii tenebant. Foxii consilio repertum est, quomodo Rex ea pactione, quam 207Henricus secundus secerat, de restituendo u glis intra certii in tempus Catilio solveretur utque obsides e nomine dati, dimidio eius pecuniae, qua Re depaciscendi acultatem dederat, redimerentur. Illud vero commemoratione digni Ssimum, quod quam diu
in figlia fuit, nullum unquam diem intermisit, quin, quamlibet
fremente Regina, sacrosanctum Missae sacrificium domi suae celebrari iusserit ad quod clam vides conveniebat ac concur-rcbat magna longiori ini et exterorum Catholicorum multitudo, quos ille fovebat, consolabatur, protegebat; quorum mn illiu I X, portus, praeSidium, perfugium erat a quibus non tantum mala multa imminentia depulit, sed est ecit etiam, ut multa damna, quae cis data erant, restituerentur. Ob qua merita, ubi primi tui ex Λnglia revertit, in sanctius atque interius Regis consilium adlectus est. Secuta legati Veneta in qua non tantum Negi cumulatissime satisfecit, sed etiam illis sapientissimis Patribus universaeque Venetae civitati iucundissimam virtutum suarum memoriam reliquit. Cuius legationis expleto tempore, cum in aulam rediisset, inter togatos Regis consiliarios et tranquillis et turbidis chus unus semper e principibus suit: cum et doctrina et usu rerum et prudentia Acelleret, neque sibi quidquam praeter sincerum ci cultum, dignitatem et utilitatem regiam, allevatio-
non ' vexati tot acersitatibus populi in dicenda sententia propositum haberet. Inde sub finem anni DLXXIII. legatus re hiis gravissimis et ad summum Pontificem et ad plerosque Italiae Principes quae sibi mandata erant, illa toties experta de ac dexterilat transegit. Interea cum Gallici tumultus utcunque compositi viderentur, missus est a Rege ad Henricum Regem avari ae, qui tunc in Aquitania erat, ut eum auctoritate ac praesentia sua tu sticio contineret. Quamquani autem vitari nullo modo potuit, illi in anno post novae turbae concitarentur tantum tamen Pauli Foxii virtute persectum est, ut, cum ilibuscunque aliis in locis haereticorum actio potentior erat, divini cultus ne vestigia quid in relinquerentur, everterentur templa, sacerdotes crudelissime
contrucidarentur Agini, quae urbs secundum Burdegalam qui-
ait Sse apud Cicer de Oss. III. . r. nisi aliqui casus aut occupatio consilium ius Praevenisset ubi tamen ex libris reponendum erat peremuSet, i. e. irritum Rei ΝΝel. s. Mailli ad Dr. pro Sextio 22. r. an. 3 De hac adverbiorii in compositione es Sueton. Ner. l. abiecto clam tu a ustione ibid. cap. 4 ut necesse fucrit Augusto, clam re tria monitum e licto D cere. R.
o Dumnum tire est istamnum, detrimentum inseri e afferre pro iunnilii parum Latine icunt timui in facere id enim igni licat clamnum uti.
Vid. Rutilaxen. R Terent. An r. l. 1. 116 u. νο Suspectum esse in voca illum ait Oresitu in adu ad Cicer. IX. ad Fam. D. l. Sed magi etiam uspectum Si ne dicam ni harum, uti tutio. Tu fac utique levationem dieas, quo pag. q. utitur Muret R.
338쪽
taniae principatum obtinet, et in toto co tractu rebus divinis libere 208 opera daretur, Starent 4 arta tecta tenipla ' sacerdotus ab omni contumelia et iniuria tuti orent, sacrne ac Catholicae conciones nunquam intermitterentur: cum et publice et privatim Foxiiis Catholicis animos saceret, eosque ad bene sperandum excitaret, ita
ut eorum protector, eon Servator, parens uia Omnium Consensis haberetur Scripsit de re lepus ginensis ad virum summa dignitate praeditum, Marolum ambolletum Cardinalem,
petens ab eo, ut haec omnia summo Pontifici diligenter Xponeret, eique Omni asseveratione conlirmaret, quicquid templorum, qui C- quid sacerdotum ceterorumque divino cultui mancipatorum v hominu ni in ea provincia maneret, id omne, secundum Deum, Uniu SPauli Foxii virtuti auctoritatique deberi Saepe igitur in magnu iuvitae discrimen adductus est, cum iniquo animo ferrent milites a templis depraedandis cupiditatem, a sacerdotibus mactandis crudelitatem suam unius, hominis auctoritate prohiberi Multa
praetereo memoratu dignissima: sed mihi non tam rationis conquirenda copia est, quam Vestra satietas refugienda. Decernituro ara eges legati ad summum Pontificetia, ita tamen, ut priusquam in iam proficisceretur unx cum Catharina Rogis matre Λquitaniam, Galliam Narbonensem, Provinciam, ΛΗ obroges bire, in Singulis oppidis consistere ac conventus agere, reSque pertur bata S, quantuin temporum ratio surret, optimo ac commodissime componeres iuberetur Quid ego nunc dicam, quam salutare iter illud fuerit, aut quantam afflictis rebus levationem attulerit Catholica religio multis in locis, a quibus exulabat, restituta bona Sua et Xercendorum munerum suorum facultas Ecclesiae ministris reddita; multorum animi qui nutabant, confirmati; multa lu-nita loca in Regis potestatem redacta auditae populi querimoniae; ait hibita remedia inultis malis, quae superiorum temporum calami- tale importata erant. Quarum Oninium rerum laus Deo prinillil , deinde Pauli Foxii prudentiae magna ex parte tribuenda est Regina Regis matre Lugdunum usque deducta, Romam iter cepit: ubi ita se nioresque uos totamque anteactam vitam Pontifici prObavit, ut ab co decoratus sit Λrchiepiscopatu Tolosano, ad quem 209 ipse mullis ante annis miro honorum studio ossi agitabatur Neque dici potest in obeundo legati munere quantopero et Pontilici et Regi o omnibus sumniis pariter ac ' infimis gratus acceptu Squus uerit, integritate vitae, si imma vultus ac sermonis comitate, promptis si ino ad opera serendam animo, sive quis auXilio Si Ve Onsilio indigeret Quanquam autum nulla ei pars aetatis a magnis in morabilibus pie rebus vacaverat, exigua tamen iunia videri P0
339쪽
ter int, proti ea erant, quae agitabat animo, si quando in Gallia iurodire et Ecclesiam sibi creditam praesens tib inare potuis S t.
Imbiberat ' enim ponitus in mandata si hi provincia ad ridontini Concilii praescriptum omnia revoeare et C Liger , Omnem lu-
neruin Ecclesiasticoruin uir linatione in laudasipio illas sud nimis usitatas eorum fiduciarias mancipationes lauditiis tollere, dissolutos ac dissilientes Ecclesiasticorum mores severis legibus coercere ac constringere, Clericorum seminaria instituere, templa eversa origere, ruinosa sulcire roditus Ecclesiasticos iniustis possessoribus eripere, Xenodochiorum a collegiorum praecipuam curant Suscipere, et perlicere, ut eorum, qui illa undas scut*μ atque instituissent, mens ac voluntas diligenter ac religios ob Serun re tur, omnia deniquo summo studio sacere, quae ad boni et in ul- pati praosulis μὴ osticium pertinerunt. Sed, spes homilium fragile. o fallacia consilia IIae eum cum ma Xime meditant ni tea una in cogitatione noctes diesque est xviii morsus gravis et mortisci occupavit Citius pri inam impres Sionem expertus est ad- Stans ad aram, cum solenni die, quanquam principium quoddam leviter commotae valetudinis scutiens, abstinere tamen a re divina facienda noluisset. Quem cum et medicorum cura ut Singulari victus temperantia depulisse iam videretur, haud ita multo post, cum ad hominis Galli de magna re sua periclitatiuis ' caus-Sain adiuvandam, ut erat in omnes olliciosissimus, iniquo et alieno tempore accurrisset, domum ut rediit lassus, denuo decubuit nee alius ei postea morbi quam vitae sinis suit. Quo autem ille animo N OPhum Saevientem, quo mortem certam iam et imminentem tulit
quot quantasque moribundus animi vere Christiani significationes dedit Qua submissione animi peccata sua consessus, eorum, ibi veniam a Deo et a Pontifice dari petiit l l, Qua veneratione sacrosanctum Christi corpus excepit Quam placide ac pallenter Sacro oleo perunctus ac delibutus est Quibus omnibus Sacra e 10
mentis armatus ac munitus, euin tot morbi tempore, non tantum
quain diu ui compos erat, sed etiam eum propter vim morbi in capite grassantem aliquo montis errore assceretur, Sic quoque tamen nihil aliud quam Christum, Christum cuni suum in re perpetuo habuisset, ad eum, quoni spirabat unum, quo silebat uno, ut quidem speramus ac cupimus evolavit. Ilum, lauto Fo xi,
Pim ui apud veteres de principe Saliorum proprie et eleganter sti;
340쪽
quantam quamque iusta in mullis moerendi Occasionem morte tua obtulisti etsi tua quidem caussa nihil est quod lugeamus. Tu praeclare ac laudat, iliter vitae cursum consocisti. Tu ita maximis honoribus perfunctus cs, ut te semper homines maioribus dignum iudicarent. Τu ausam lacessere te invidiam virtute constantiaque superasti. v. quod ii, qui olim habiti sunt sapientissimi, in aliqua fulicitatis parte posuerunt, in ipso senectuli lilia in ei c-ptus, impendentia deterioris aetatis incommoda morte vitasti. Is, euius tu iudicium maximi faciebas, rogorius Pont maX et Vitam tuam Sunime probavit, et mortem non modo honorificcntissimis verbis, Sed etiam lacrymis prosecutus est. Omnium erga te orditium caritatem satis haec ipsa principum virorum, quae ad cohonestandum unus tuum convenit, multitudo declarat. At olosae dolendum, quae similem tui pastorem nunquam sortassis habitura, prius te spoliata est, quani vigilantiae tuae ructum ullum percipere posset. Dolenduiti Rogi, qui tam duris temporibus tanta fide, tanta prudentia praeditu ni consiliarium amiserit. Dolendum Ecclesiae, quae labantibus in Gallia chus suis, tagnam auxilii speii in auctoritate tua collocarat. Sed omnibus in rebus divina voluntati acquiescendum' est. Nos, quod unu in tibi praestare
pus Sumus, et colemus memoria in tui et te fusis ex animo precibus '' adiuvare conabi inur, sperantes fore, ut ipsi vicissim tui Sprecibus adiuventur DIXI.