De authoritate sacrae scripturae ac ea introductorum. Libri 3 editi a Roderico Dosma Delgado Pacensi ..

111쪽

Inter praecipua vero ad impetrandum, fidem pro fidu- M NU.cia convenientia obtinendi, nequaquam haesitante, nu- ''mini prorsus, non adversis innixa , Servator non semel et commendat; & apostolus effert,quan vis acharitate prqlata secernat; forte sicut fides,qua deo sua secreta tellan- ν.M.ti fideles credunt,formata charitate cu m ea licet sit, pro M V u. pria tamen ratione ab ea distinguitur,&aestimatur. Ad P δ' haec supernum instinctum deus ad alia egregia larinitur, veluti Iepte ad circumeundam regionem, excitandam que ad libertatem, ac vove sum uomino sacrificiu, cui tamen aliunde proprio e spiritu errorem potuit admiscere. Nec enim prout a divino instinctu, quicquam oritur, falsum, pravum ve existere valet. Nihilominus uti cum prophetia pravi mores, seu vitia fieri potest ut D c, i i. inveniantur, itidem & cum divino instinctu sive comit etionis, sive operationis comperiri queunt, ac proinde cumiraculorum ostensiva potestate, nisi a dei lcgato ederetur ad ostendendam propriam sanctitatem caeteris coisgnitu necellariam,cuius deus talia sua testimonia proferens testis hallus elle nequit. Miraculoru ad haec prome dorum facultas modo explicato dei nuncijs, velut organis concesta vel iiij nonnihil delegati numeris participantibus ad communem hominum utilitatem. quam 'deus se speciatim curare ita designet; similiter atq; prophetica illustratio, non per modum form* immanentis ninest, sed velut inanrcssio praeteriens, quae identide a deo quovis in miraculo exhibendo renovari eget. Alioqui, quo pacto, nisi singillatim adeo excita peculiariter sit, velut instrumentum sumi valeat, quo supposito numeomnipotentiae suae germanum opus mirabile, non so- i

112쪽

CAP.is. LIB. I. DE AVT. S. SCRIPT so huiusmodi facultas non aliter intelligi potest instar habitus collata , quam pro deputatione quadam divinorum ministroi um , qua deus nonnullos velut a

Mat. io. postolos elegisse habetur , qui omnigena miracula a8. i. velut ex officio iniuncto qum numini visum foret praestare', ostenderent. Similiter ad specialia miraculorum ut sanitatum genera deputatio fieri quiret: iis quae sunt explicata , servatis. Vnde deceptionem ita lorum perspicere licet, ab aliquo pravo spiritu prose , eham, qui virtutem sibi statis diebus, horis, punctis adsere ad miranda effecta, ut rabiem sanandam, aut etiam iugiter, quod amplius est, profitentur. Verum ut ad institutionis divinae comprobationem redea- a phc mus, iuxta ea quae de fide superius in universum demon stravimus, ubi quispiam percipit prolatam doctrinam,seu.legem laquam divina ab eo qui se dei nuncium asserreasserat, confirmatam miraculis ob id exhibitis indubia relatione cognitis, aut etiam perspectis; quantumvis evidenter noscat cercissimis tcs imon sesse asseverata dogmata , quantumvis testimonium ex proprijs perspicue apprehensum cognolcens , natura-S.Thois. li vi ad eliciendum pariter assensum sive agnitionem e-

λ-λ-8-s. ius trahatur . non tamen continuo necesse est, ut asser-

ta documenta in ipsis agnoscens assentiatur, quia non

ex propriis indicius expressa, sed alieno in tcstimonio inclusa, & quasi adumbrata deprehendit. itaque liberi arbitrij compos noli tantum potest ea, ut & quivis, ria, etiam demonstrata theoremata non actu con oderare: sed etiam speciatim animadversis non alientiri. QSo'. .a. circa preterea necessaria est libera voluntatis electio,

quae intellectum imperio adducat ad placita in ip - N , si s

113쪽

sis actu . excitato essensu agnosceda talia, qualia certi i-sima testificatione designata sunt Eiusmodi libera pro pensione in allensum intellectu excito credendi actus colum matur. Ingerunt autem ad id peculiarem difficultatem divina scita conditam ratione superglesta,sub quorum pondere inserior,puta humana imbicillitas intue- tam celsitudinem quasi aversans nutat.Ideo deus salutis

mentium avidus ut consentaneum est immensae pote stati,sapientiae,bonitati dirigenti citeras metes in se fruendum summum bonum beans, metam naturq conditorum supereminentem: tanto scopo aptam viae dispo- Liba.th, sitionem supernaturalem accedcntibus ad se largiens Cri. vis habitus infundit charitatis in voluntate, qua erga ultimum finem recte se habens reliquorum habituum,potentiarumq; actus absolute studiosos prcs et: &inintei lectu,fidei, qua illustratus flectatur in credendoru praesertim supernaturalium assensum exercedum, idoneus ita redditus ad voluntatis motionem obsecundandam. Cum quibus etiam virtutum chorum,naturalibus consuetudine acquisitis excellentiorum infundit, & quic, quid opis, ac subsidij exigatur,quo recte se gerere mentes .mad tantum fastigium pertingere queat, ut pareit; sufficit. At qui mens intellectu,ac voluntate in praestitutum scopum fertur. intelleetu pr*monstrante voluntate subsequente,ac rursus intellectum excitante, ipso que tunc obse quente. Quapropter inter placita superna perquq tanquam media mentibus ad felicitatem sortienda eius collator unicus opituletur jublimia in primis do- .gmata credenda fide collocari consonum est, quae pro- , ponant deunt supernaturalem finem:& quq ad eum ca . apessendum ita pertineant. Obiectu m igitur ac finis fidei

114쪽

diuinae, nempe divina credentis,nec 'on diuinitus collataeMeus est curia caeteris,que prout ad eum attinent, sub

,.s.' eo attenduntur, quatenus creatam rationem excedens

constare peregrinis a beata patria valet testante veritate prima, quae & deus est, & ita manifestati rationem for malem obiecti erga habitum determinat. Multa etiam quae de divinis vi naturalis rationis indagari queunt, fiq.et. a. . de suscipi oportet a pluribus, quatenus eorum nativam aciem praetereunt veluti lubitantiae divinae unitas, ac pprovidentia interminae Paucis namque octo, comodita, te, ingenio, studio que abundantibus, post diutinum tS. pus in caeteris plerisque:disciplinis pr(paratorijs exactu

perdisceptationes no raro ancipites, divinorum prima, quasi que praeambula secretiorum notities genuino in ...i tellectus acumine vestigata patere quit. Attam e cuctis. simul ac rationis copotes sunt, certissima necessaria est ob supremum sinem indubitalc quaerendum cui neces sitati appositissime a deo gubernationem potiorum a se conditorum peculiariter curante per sacrae fidei habia tum & credendorum attestatorum propositionem provisum est. Sic omnibus oblato coelesti munere, nec ignari de autore ptimo suam ob inscitia quaeri, nec docti obscientiam possunt.quasi propterea deterioris conditionis erga deum demerendum reddantur. Sat est enim infusum fidei Labitum prodire posse in actum crededi penes multa divina dogmata omnem acie intellectus crea ti vincetia Denes alia vero quq plures, ns universos conditos intellectus excedunticatis est eum qui talia natura A li demonstratione norit,eam habere animi praeparationem,uteali alioqui scientia non pernostet, ob divinanItantum autoritatem testantam crederet sub qua condi-

. tione

115쪽

fione, ac mentis preparatione fidei habitus in actum credendi exiturus erga similia habetur. Habet quoque sapientes e charitatis radice maius meritum fidei, quin VTh.ckab ea non recedunt ob adversantium rationes difficiles in contrarium inductas, promptam proinde amplius, de in fide firmam volutatem exerentes. Caelei um ex hubuiusmodi divinis dogmatibus ea fides catholica, sive

univei salis amplectitur quorum veluti divinae substan- tiae sacrae que triadis apprehcnsone mentium conditarum supei naturalis beatitudo confiat, ac sub inde per quae uti media numini placita creatam vim & aciem excedentia in eam metam communiter diriguntur. Privatae nanqua revelationes ad eos pertinent suscipiendae, quibus particularia dei secreta retegutur, a quorum cre- S.Ita. i. dendorum obligatione reliqui eatenus soluti sunt. Illa vero dei arcana seneralia sunt,qui ad universum genus humanum in felicitatem ordinandum, numen suis nuths patefacta proprio testimonio palam confirmavit, quas ob id in communi observare teneamur. Haec autesacris vocatis bibliis continentur,de quibus suo loco su- se agemus Huiuscemodi generalis institutionis suprem ae fides & habitu, dc actu eiusdem esse rationis cense- ca . a. a. tur,& eandem habere obiecti formalem rationem, inquam ultima creditorum dogmatum resolutio fiat, nimirum divinae autoritatis tellificantem allertionem, tain vatibus, quam caeteris fidelibus: quod sane cuncti ea D eddnt,quoniam divino testimonio asseverata sint. Discrimen vero in eo est quod testificationem divinam va Suinetis. tes prophetico lumine intusclare perspiciunt ex propria numinis operatione,ac mu steriorum propositionem spunus plerumque accipiunt,semper tamen protinus eo. β' 'do'

116쪽

de lumine,pposita expressa perspicue . quoad vaticiniuspectatim poscat, intelligut:at alis deu testificatem liquili do noverut ex miraculi septerea editi per experietiam, revi latione ve indubia cogniti Ppria numinis operatione ac mysteriolusspositione a dei legatis explicata percipisit, aut ab ijs qui a divinis nut ijs quasi per man successu in-Sup.c. v. dubitato tradita susceperiit, ut & superius tetigimus. Ea rursus numinis pandentis,& arcanoru reseratorii aperta notitia iure revelatio dicitur, ubi propheticu tum e adest,quo tegumentu obubrans dispellitur; unde&ad reliquos a vatibus successione institutos ex tediltu quib'no itidem congruit, ut ita proprie appelletur. Illa porro succedentis traditionis exacta constantia sic summenda est ut non singulae quaeque tellificationes aliae alijs serie at- t testentur, prolixo queambitu testimonium ultimum credibile reddant noscenti evidenter proxima, unde recurri retrorsum coeptum sit rimmo cunctie intcr se mutuo attestatae hinc fultae Iximo quoque testimonio perspicue cognito, inde divino tellimonio culme certitudi. i. ni nacto ad supremit constituto,&evidentia attestationis cotingant,&dogma Eliade assertu testatu evideter. credibile praestet. cui certissima fides divini ordinis quei j at,ac debeat haberi aanqua hic cui lentiae modus longo circuitu collectus inserior existimari potest eo,qui ptin perspecto divino testimonio exhibeatur. verutamein acquireda testim ionioru invice consentientiu notitia per narrationes ,historia ve, quavis e cunctis colliciaturi evides divine institutionis testificatio. singillatim this. .e. c. lom in certa fide humanaquc acquisita vocatur submiM .. n rac de qua superius actu,qua subserviente deus sacrae fidei autor,& naturae,itayt natura nostram r-tionabile

ac senis

117쪽

, LIB. I. DE AVT. S. SCRIPT. CAp .is. ac sensibilem suppostam admittit. At vero quibus ad

est insusus fidei ubitus,ut antea indicate inchoavimus, intellectum inclinat,ut is voluntatis motioni liberae parens saltu in assensum seratur credendorum supernatu-turalium documentorum, a disparatis, contiaris sq: discretorum,in quae credenda non inclinat,atq; ita legitimum assensum inducit. Sed & qum sit habitus intellectus,ac supremi ordinis :in recte dispositis, ratione ple ne utentibus supernorum dogmatum expressam pio ' .positionem adeptis dignum est, ut instar lucis, taquam i. a. nassensus causam,cvidentiam praeserat,quod illa prorsus Aeredibilia,seu creditu digna sint. Attamen quia id non cisi.,. . iomnibus,sed persectioribus fidelibui tribuitur evenire, io.. . i.

itidem ac tantum charitatem cum gratia sortitis intelle L1.φιs.ctus sublimius donum,caeteraq; intellcctualia,&volun m. tatis dona pei lairitilina sanctum concessarerga cunctoS 2.2. q.8M ad fidem accedentes non immerito censetur deus animum invitas addere interiorem suunt in itinctu; quo ii . . I ueum habitu fidei infuso susicienter induci queat ad asse l. tiendum credibilibus super naturalibus iupositis. Quo i.

niam vero vi&almum ingenium fatetur, numinis in- S.Th. 2.2

stinctus intcllectualis imperfectnm quidpiam est inge- q, T . .snere prophetiae; non omnia quq divino instinctu noscimus,sub certitudine prophetica nobis manifestantur;

sed quandoq: ad percepta per instinctu sic se habet mos,

ut no plene discernere queat,ea ne divino aliquo in s inctu,an proprio spiritu cogitarit. Idcirco eum instinctu sufficietem des gnasse iudicari debet, quo exacte discernantur oblata esse divina instigatione, non alieni spiritus apprehensa:quae plena certaq, discretio non semper cum instinctu dei quadocunq; oblato adest: & cu adest; Su. c. vi.

I inse

118쪽

CAP. r3. LIB.I. DE AVT S. SCRIP. ssin serior licci stea, quam sublimius prophcticum tu ni

affert, nihilo secius talis est, cui reniti, sicut deo moventi repugnare, qui autor instinctus expresse noscitur. grave peccatum lat. Satest igitur praeter altiores fideles alijs generaliter, ut & eiulde enarrator recte sensit,credibiliuevidentia ex fide digno uti miraculorum tellimonio dudia descripto, quod & omnino requiri praemissum, nec per alia excusat i aperte idcm alibi tradit,alias, inquiens, no esset efficax ipsius doctrina sacra docto iis . Quin imo huiusmodi cui dentia qualis saltem e testimonio miraculorum in hoc habetur, quod ass erta institutio credit digna penitus sit, non incertior notia exigitur, sicut idemxpositor ex aviore colligens affirmat,ad hoc ut studiose credatur. Ita quippe non leviter, ac imprudenter , sedctabiliter absque partis adve iste vacillante ambigua queformidine ac prudenter cu ctis ad rem pertinetibus exacte libratis ac perpersis quivis no passibus corporis, sed recto animi progressu ad numen accedens, cui citra virtutis processum, contraq; iectae rationis dicta me nemo acceptus sit, credet supei nam disciplinam consulta electione non reluctans sed obsequens deo vocanti agnito. Inde liquet eos, qui divinam inititutione nullo tali prudentit adhibito examine sum ut haud aliter,atque qualibet aliam erroris sectam, ficte, sive in syncei e accipere,

nec vero numini gratos esse, ut crga ipsum non re eleutas officio expeditae lationis ab eo collatae . Nec enim de

infantibus baptismate initiati, nunc agimus. illius indicium est quod pleriquc sic segerentes,quales reseruntur Indi appellati occidetalcs, ut leviter suscepere sacram religionem, ita levissime telinquunt ad idola sua, erroresq; relapsi. Sunt albex adverso qui ambitiosa quada pero vica

119쪽

LIB. I. DE AVTS. SCRIPT. CAP. is

vicacia tanquam patriam possessionem,avitumq; decus veram religionem retinent, haud multum absimili, pertinatiq,qua Macho metani stultissimam sectam tuetur, quod eam a maiorib acceperint, quos secum errasse magnu dedecus putantes ,recte sentire contendunt. Sed religionem vere divina non human* opiniones quantunvis inveteratq, non mortalis honoris Ruxi tituli, vcrum summi dei cellissima testimonia constabili unt,cuius ea princeps autoritas statuit. Hinc eam aestimari, admitti, defendi a syncere amplectentibus numen cupit,& gratum ducit, ut absoluta constantia sit altissime lublata dea levitate inani, & obstinatione pr*fracta. Caeterv quias an ctae institutionis scita no modo eode cuctis omni tepore Ppositas uni. sed Iut primo autori uniuersoru placitu est, cui con lita omnia iuxta praescriptum cuivis oblatum narere ut sumno iure subdita ex debito teneantur: de propositione illorum ad nostram delata notitia

iam agamus.

1 . De propositione credendorum. Ecundum Apostolum ad Hebraeos scriben

tem .credere oportet accedentem ad Deu m,

tuo est,& incliti retib' se renumerator sit: cincti deinde asserunt, in primis almus Aquinas duo dicta diuinae institutionis capita explicite credere omni taculo, cunctis que nece Tarium elle, ut in quibus virtute cetera omnia contineatur per se ad sacra fidem pertinentia, nempe quibus fruendis mentium luprema felicitas constet, quibus que uti med ijs supernis 1 deo autore ordinatis ad eam metam pervcniatur. Eo naque quo deus est substantia unus personis trinus et terno per caentiam beatus,caeterae mentes electae seuentes participa

120쪽

licipatione beat c redduntur' in fide remuneratricis omni ex parte providentiae cum cia in ludutur, qui a d codispesantur ad hominu se requirentium perpetua salute quibus uti via in fine silice tcndat. Atqui sine huiusmodi notitia qui fieri potest, ut homo se in cicti cxpretae dirigat in eum que se scopum inclinet, quem uti supcrum primi u deus iustis pristituit A t in ea expi icite serri que

vis, ubi expeditiore ratio is usu facultas a fluerit, prim i autoris eiusdeq; finis ultimi di innitas exposcit , & magnitudo huctus ita crescentis ciuagitat, ut sub divino iussu tales erga nume explicito fidei motus iure cadant. Similibus de causis ubicunque p sccutoria diversitate deo placuit,explicatiore divinorii mysterioru disciplina haberi de ipsius substantia,& hypostasibus, de ccisis opitulationibus, de operibus inde sublimiter prae standis, sacris suscipie dis : ad ea ex autoris inperio prorsus observanda cuncti H suo modulo tenentur. Amplior quippe qua legis veteris inreligione Christiana explicationabetur:&qui maiores sunt, at quos attinet reliquos instituere, pleniorem perinde de credendis,exequendis que notitiem expresse habcre debent, ad quorum pei spectam luce in difficilioribus sibi minores recurrant. Cuncti timcn fideles etiam simpliciores potissima religionis dogmata, qualia sunt symbolis inclusa,vocata fidei atticuli, cxpresse nosse prout valeant,obligati sunt, quo uti tencntur, arcana dei illic designata credant dissercte,ac sacra, operaque obeunda ex debito significata, re praestent, de quo pprio loco fusius egimus. Ea sunt quae prccipue sacris literis traduntur, , ad quae reliqua illic contenta spectant alto dei consilio inserta , ut suo loco aperietur,