De authoritate sacrae scripturae ac ea introductorum. Libri 3 editi a Roderico Dosma Delgado Pacensi ..

141쪽

CAP. 3. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. csdan, Samuelem. Atqui iudicum historia cu- Rur,. r Utique ad unius iudicis dies refertur,&bamuelis libcrab Hebraeis conditori uni Sainueti tribuitur. Sed licet consentaneum sit a Samucle librum itioicu cum Ruthios .e editum fuisse,qui & a morte Iosue libri eius calcem aDirum i O, po lacrit,cuius in principio libri iudicum inoi s cum ultima populi dimissione verbis cisdem fere repetitur:haud par tamen est cxistimaria Samuele tuis te scriptum libru Ui. Reg. Oecundum regum, ae primi eam partem quae a Samue- S m i. x Regis lis morte succedit: quan vis lub Samueli, nomine non immerito liber uterque feratur,obvatis egregiam praestantiam, qui priorem partem peregerit Posterioravero Nathan prophetae, de Gad videnti ascribenda sunt iuxx. Pir. is ta Paralipomenon testimonium,ubi dicitur , gesta Da-- vid regis priora de novissima scripta esse in libi o Samuelis videntis,& in libro Nathan prophetae,atque in volumine Gad videntis quae sane dcinde simul coniuncta sint. Caeterum de Ruth in genealogia Servatoris reser-P l. yr. tur; Samuelem ob meriti excellentiam Mosipialmogra ', phus,& Ieremias ex dei persona subiungit. Gad vidciast.Ret x IS propheta fuit,qui Davidi ob populi numerati delictu trium suppliciorum optionem adeo missiis obtulit: NaEees. ,.. than vero propheta,quem Iesus sapiens celebiat, is fuit, . Rugur. per quem deus Davidi ex ipsius stirpe Christum pollicit. Reg. 1, tu S fuit,cuius regnum sternum foret,quod &David ut Mini AEA, ximo hymno testatus est,de cuius gestis rebus Servator, 'inr-i Stephanus,& Aoostolus celebre metione secere. Dein Heb. . b. ex ordine Malachim historia Davidis morte, Salonio- . . nis sapicntia,& gloria,cuius & Servator meminit, divi iii. sioneq; lsraeliticircgni,ac Iudaici resert. At ea quib'co Ret M. ditosibus collecta tribuenda sint paralipomena osten-

142쪽

LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. CAP. 3

dun: , ubi dicitur. Reliqtia autem opera Salomonis priorum Sc novissimorum scripta sunt in verbis Nathan iuphetae,& in libris Ahit Silonitis. in visione quoque Aado vidcntis contra Ieroboam filium Nabat. Nathan itaque principia regni Salomonis qui & Davidis fine scri

psit. Ahias Silonites propheta fuit qui pallij sui scissi de

cem dodecate morias Ieroboamo tradidit in signum decem tribuum, quas ei deus ob Salomonis peccata dedit. Addo videns vel is fuit qui ad Ieroboam cotra altare ab ipso erectum a deo missus paulo post ob inobediet iam a leone interemptus cst vel is qui opera ctiam Roboam, dc Abia regum Iuda scripsit ad finem usque Abic nepo x.Panta, tis Salomonis perveniens, qui Abia Ieroboamo expro- 3. Regi brarat vitulos aureos,quorum gratia is altare substruxe rum 'rat. bippe, quibus ascribenda sit historia sequentium regumata in paralipomenis aperitur. Opera vero Roboam prima, de novissima scripta sunt in libris Semeiae prophetae,& Addo videntis,&diligenter exposita. Et rursum: Reliqua autem sermonum Abia, viarumq; & 1.Par.rsa operum eius scripta sitiat diligenitissime in libro Addo prophetae. Semeias porro is vir dei suit, qui ex sermone dei allocutus Roboam,ac tribuum Iuda & Beniamin exercitum centum octoginta imilli uelectorum inhibuit, ne ad verius Israclem a se di visum belligerarent. Iam succedentia regum Asa,&Iosaphat cui assignanda sint sic paralipomena in icant. Reliqua autem gestorum Iosaphat priorum & novissimorum scripta sunt in verbis Ie. hu fili j Hanani quae digessit in libro regum Israel: praemissumq3 fuerat: Opera autem Asa prima & novistina xpacit ilscripta sunt in libro resum Iuda,&lsrael. Vnde clarer a Iehu vate Malachim sive regum Iuda & Israel historia

143쪽

CAP. 3. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. ccsuapricipue tempora spectate digesta fuisse. Is vero Ichi vates reprehendit Iosaphat, quod cum imp ijs foederetu, st. i cti as esset,cuius pater Hananiae pheta diffidentiam Alacra bis , coarguerat qui que Videtur contraBaasa prophciassedes. Reg ii quo iusius alibi locuti sumus. Hoc saeculo enituerutexi . .e .s m ij vates Elias, S Elisaeus, quorum exempla Servator Lo .... adduxit,Eliam 3 venturum predixit, quem cum Iac se

' ' testem set tranfigurationis adhibuit. Ad hec subsicquentium regum historia usque ad OEiam paralipomena Isaie tribuendam ostendunt e limili relationis modo in supelioribus observato. Cum enim assina iliter dicat de xp., .c Ioas; Fit et ,& summa pccunit que adunata fuerat subco, de instauratio domus dei scripta sunt diligentius in Pa as. g libro regum: & in serius. Reliqua autem sermonu Amasi* priorum, & novissimorum scripta suntlia libro regu..ptate 5 luda,& Israel subdunt: Reliqua autem sermonum O- Ei priorum de novissimoru scripsit Esaias filius Amosi pii, a pi Ophcta, Pr terea qum deinde dicant; Reliqua autem sermonum Ioatham,& omnes pugiat eius de opera scripta sunt in libro regum Israel & Iuda dein serius de A -

.Pa, s si chaZ. Reliqua autem sermonum eius, de omnium ope

rum suorum priorum de novissimorum scripta sunt in libro regum l uda: & Israel: tandem subiungunt: Reli

t. Pa s .i qua autem sermonum EZechic, de misericordiarum ei

scripta sunt in visione Esaic filis Amos propheti, de in libro regum Iuda, dc Israel. Vbi plane innuitur pari ratione piscedentia Malachim ad is iam conditorem pertinere, qui pr*terea in proprie prophetit libro multa insei ruerit ad Eetcchia spectantia Eavcrosuntquq ab adve tu Sen-acherib contieere , qui deleto per angelii exercitu

in patria regressus a filijs per eptus fuit, quo ad Eetechias R 1 signo

144쪽

LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. CAP. i

signo accepto retroa sti solis sanatus , legatione regis Babyloni j elatus,correptuse quae aeque apud Isaiam, UUr s. ac Malachim cxplicata ijdem sere verbis, quasi hinc inde traductis inditio manifesto sunt ab Isaia fuisse in Ma '' lachim etiam edita.Tantu modo apud Isaiam Eetechiae ilii, canticum adbcitur Pos haec in paralipomenis refertur, gestas res Manasse.& obsecrationem eius, verbaque Vicientium ad eum dei nomine facta ut a facinoribus abstineret,sclipta fuisse in sermonibus Hoχai:ex quo colligitur eam historia: Malachim partem ad Hoχai condi. ' a 'torem este reserendam. Quae vero restant usque ad fine, ad Ieremiam conditorem pertinere,inde primum sumitur, quod ad finem vitae Iosiae in paralipomenis subdi- . '' itur Ieremiam luxisse maxime Ionam lamentationibus

editis, ae opera illius in libro regum Iuda.& Isi aci fuissesci ipta: de denique quod qui usq3 ad calcem Malachim

habentur,partim apud Ieremiam varijs in locis designata conspici queant,attinentia vero ad Sedechia, & Hierosolymorum desolationem ijsdem pene verbis illic, &penes Ieremia, item que sublevatio Ioachim cum alijs

nonnullis reperiantur. Hinc factum est, ut a nonnullis i. . sx-

Hebraeis plus iusto,pgressis posteriores libri regum Ie . A

ralipo remiae ascriberentur. Succedunt libri Paralipomenon, Dibrehalamim, id est, verba dieruHebraice appellati, quod sane collccti sint iuxta canones apostolicos ex li C n, e . bro dierum derelicta complexi . Frequenter nanque in Malachim invenitur,liaeci cripta sunt in libro verborudierum regum Israel,item que I uda, post Salomonem diuiso regno, cui universa scripta est e, refertur,in libro S RT, it verborum Salomonis. Mos quippe apparet fuiste regib' hur

hisce,qui Ptolemaeis AEgypt ijs quoque ab Aris ea narra

145쪽

rostprin.

tur uti quotidie ex ea diei hora qua primum rex responsa reddere coepisset, usque dum somno quiesceret, singula eius dictasgcsta, facta literis demandaretur, ut quae minus com mode gereretur,emendari possent: quibus etiam os fuit cuncta edictis proferre, ita ut ne minimu quidem sine rescripto ageretur, propter magnificetiam, &certam rerum fidem. Ad eum modum non annale, tatum sed & dialia regum Iuda itidemque Israel confici potuertit: ex quib' instinci divini d uctu coditor paralipomeno ii quae relicta fuerant intacta in Malachim historia,colligenda se legerit,qui numini visa fidelibus instituendis ideon ea forent,alias forte supervacaneis omisssis. Quamvis enim lacri Malachim libri libros verborudiis. O .st dierum client, ut Numeri librum bellorum domini. de

epistola Iudae librum Henoch: iravem quide illis, sed

non canonicam tamen continuo autoritatem tribuiit;

at quae inde desumunt,quae ve ibi haberi prodiit, certi sima ita esse confirmant. Sic prophetia Henoch si syncera conservaretur, magni ducenda esset: eius tamen auto

22 TritatemTertullianus gnaviter defendit ac testimonium s aib. idol. affert. Fortasi is alia erat, quam quaecum alijs pleu depi-Li. s. - graphis apostolica censura exploditur, ubi asseritur, a Si F mone & Cleobio sub nomine Christi & apostolorum confictos libros circunferri, priscisque temporibus scriptos a quibusda libros apocryphos Mosis, Enoc, de Adtriniae quoque Davidis &Heliae, atque trium patriarcharum perniciosos & veritati infestos. Caeterum Paralipomena cum Malachim,& Samuci in his quo communi,

ter narrant, mitifice conspirant: veruntamen in annoruratione concordia nonnunquam difficultatem offert, ' ' quam enodarc in chronographia sedulo curavim . Ho

146쪽

LIB. II. DE AVST. S. SCRIP. CAP. 3.

.rum conditor unus depreheditur,cum ab exordijs libit multa tanquam pera nacephaleosim in summa cogat,quq partim ad posteriora secula, ultima ferme ipsius histori qpcrtineant, ut ad tempora Ioatham regis lud S,&--e Ieroboam regis lsrael,& Egechit regis I uda. Extcndit i Pq, equoque historiam ad generis humani primordium filo prosaphit deducto , &post Hiersolymitanum excidiuusque ad edictum Cyri Persarum rcgis ad templi reqdificationem reduces invitans, quod de Erras in libri sui principio ijsdem ferme verbis repetens, quentia praecedentibus connectens, ostendit recte sentire illos, qui Pa Hii, tu ralipomcnon conscriptionem ipsi attribuut. Est autem Syri, hoc libro veluti thesauro totius instrumeti vere iis eruditio arcte contenta Hieronymo teste, ut sine ipsius co- In prolo tignitione stilpturarum scientia no nisi temere sibi quis I. quam arroget. Pro coronide adiscitur precatio rcgis Manassc Grqce,& Latine, non Hebraice habita, ubi pro titulo, non elle de textu bibliorum dicitur. Eiu S tamen , .pis i. dmentio in Paralipomenis prScessit, & ClemenS ex a .hoc apollolorum ore ipsam e paralipomenis integram repetit, adductis inde ab illo loco, Idcirco super duxit eis principes exercitus regis Assiriorum usque ad regnum Amon, inserens totam inter illa verba , obsecravit intente, & exaudivit orationem eius , sicut ac r i. pud , septuaginta lcgitur . Verum Eetrae priorcin librum ab eo conditum esse ipsemet aperte pandit ex eius persona partim procedens , quanquam & dc illo veluti tertia persona partim verba facit, uti con- edit. 1 ditoribus sacrorum librorum maxima ex parte solen . ne est , ut qui duce numine humanis nexibus nudi veritatis tantum dicendae curam . non proprij a

licu

147쪽

r CAP. 3. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. gg

licuius affectus studium prae se ferunt. Eiusdem Ei q, ut insignis sacerdotis, & scribae celebrem recordatio- . nem Nehemias dux illustris in volumine propria ex Nebmi. persona condito exhibet, ubi ex eius commentarijsplu as. ra quam vulgo notantur, interseruntur; quae quo pacto cum caeteris iuxta temporis ordinem digerenda sint. in mys i . chronographia indicavimus. Duo alij libri sub Esdrae nomine circumlati nunquam in canonem recepti sunt, tertius utilis explicandae historiae de reditu Iudaeorum agenti elle potest, quartum non memini me Graece vi- eis. d. disie. In hoc praeter alia traditur decem tribus in remotissimam regione per introitus angustos Euphratis re-' i cessisse, ac reparatae legis scriptos esse libros ducentos quatuor, quorum septuaginta sapientibus solummodo concredendi forent, unde videtur ortum habuisse, quod de reparata lege per Eetram fertur. At in Machai Mich. i biorum historia ubi Nehemias sacerdos inclyte celebra, Mia e tur, Inferebatur, subditur, in descriptionibus, de commcntarijs Nehemiae haec eadem , & qualiter constra.

ens bibliothecam congregavit de regibus libros , de prophetarum, & David, & epistolas regum, & de donarijs. Simiter autem & Iudas ea quae deciderant perbillum quod nobis acciderat , congregavit omnia,& sunt apud nos. Ita que nulla sacrorum bibliorum Tanquam deletoru rc paratio ab Esdra facta traditur divino testimonio, sed a synchrono Nehemia bibliotheca sedulo confecta , qui libros congregarit prophetarum , quorum primus inter librorum conditores Moisses, Oe Davidis, & Malachim , qui nimirum sacrabiblia erant: sicut & a Iuda Machabaeo scri curatum est,

quan vis multis in ex eplis libri legis dei ab ethnicis scissi

, palam

148쪽

LIB II. DE AVT. S SCRIPT. CAP. 3.

palam igni combusti fuerint. Succedentem serie librum Tobiae,qui tempore pr(cessit patrem composuisse, Grqce iuxtaq3 originale lingua perspicuu est, ex ipsi' pcrsona procedentem, a morte vero patris clausula a filio aut& nepote simul appositam fuiste par est. Huius egregia sententiam, Quod ab alio oderis fieri tibi vide ne tu ali T*h- -τquando alteri facias. Servator in affirmationem vertit, Omnia, inquiens, quaecunque vultis ut faciat vobis homines,& vos facite illis: haec est enim lex & prophetae. Librum Iudith ipsa condere valuit quc mirabile adeo canticum edidit. extremum autem a morte ipsius calce Abra come, apponere,aut utrunque pontifex Eliacim, iudith is sive Ioacim filius letu,quorum& polierorum cataloguNehemias texit. Iudith,uti sapientissimae preccs actem N . Operantiam in exemplum apostoli per Clementeir. com Li odii mendant. Librum vero E liher, quae multo prius iam sene Tobia floruit. Mardochaeus codidit iuxta ca quae ad finem habetur,Scripsit itaque Mardocheus omnia hqc. Est, s ae.& literis comprehensa misit ad Iudeos qui in omnibus regis provinciis morabantur. Esther & Mardochei ieiunium,& Ninivitarum Clemens ex apostolorii ore Piq I ib. .e dicat. Huius libri pericope ab illo loco, Dixitque Mardochqus post calcem reiectam veru Hieronymus prae- notavit sumptam e vulgata editione Graece tantum &Latine habitam ex historic varijs locis resectam. Hanc non aliter videtur sv nodus recepisse, quam Iubcentura Hieronymi pr posita. Nec tamen in ea quicquam est, quod offendere queat. Nam quod inseritur de Mardo- Est, ii hcheo. prscepitque ei rex, ut in aula palatij moraretur, datis ei pro delatione munetibus:potest cociliari cum illo

quod servi Assueri dixisse in historia referuntur , Nihil

omnino hrum,

149쪽

omnino mercedis aecepit: si dicas vel servos munuscula promeriti magnitudine rectc nullam mercedem exis imasse vel illic per prolepsin suilleprcocupatum praerniuquod postea Mardochaus amplissimum a rcge consecuhs' tus fuit. Sequitui serie Ioo antiquissimi liber, quem a M o Mole conditum Hebraeei tradunt. Pauca vero sunt qua historiographus in principio.& fine.aliquotque in albi i licis inter locutus appotuit,cum pleraque verbis Iob, &Tox. e. regiam ut aitTobias amicorum eiusscdei verbis executus sit:nis sorte omnium sei mones quos ore tot praesertim virorum extemporali metro fusos esse, durum cuisis rimem piam admissu videatur:ipse carmine quod Hieronym - ' dicit hexametrum, coegit quali heroico vertu calicum,. XL .ans ut Iosephus prodit, ob Israelem mari ereptum a Mo- se conscctum ellet reliqua vero prosa oratione intexuit, 'ut sua perspicue a dictis illorum distingueret. Iustitiam xvrum Iob,Noe.nc Danielis ictis effert Eetechielem alloquens. Iacob. e Iob tollerantiam Iacobus apostolus celebrat Succedunt pt. rolatu psalmi, qui plui es habuere conditores sectandum A Usu ... . Vii, ito, irinum,ac iuxta Hieronymum Sophronio. Cypria- nostri bentem illorum sunt,qui ponuturin titulis, quorum que proxime nomina mei unt anterius piaelata Sic sitas, Molem reseruntur psalmus caeptus,Domine refugiuisii ri. cum decem sequentibus ad Salomonem quinque, De Psu.i id. iudicium tuum regi da,Nisi dominus, & subsequentes s i. -', ta es usque ad coeptum, De prosundis,poenitentiae Salo-

150쪽

LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. CAP,

Domine deus salutis mee,peculiariter Eman Estraiit in tet filios Core in scriptus, ad regem David c(teri omnes centum novem pertinent cui & liber totus ob id potissime ascribitur. Fuerunt autem Heman, Asaph, Etha, Le vitae principes sacroru a Davide constituti pphetit spiri 'tu illustrati quorum ex primario Asaph Matthaeu S eva- Mai. c. gelista testimoniti affert, ut ex si ijs Core Apostol' Christi divi initatem asserens. Nonnulla repetuntur in Maia i Res itchime psalmis Davidis,qui&ibi ait, Spiritus domini locutus est per me,&sermo eius per linguam meam:in

paralipomenis ex Mose. Davideque des umutur. Inlliu Ps vi.'

meti novi magna pars plalterit vertibus cotexta elleber-

uator que supremam suam dignitatem ex Davidis per Marii spiritu sanctum locuti versi illato, Dixit dominus cino mi lio, Diste Sede a dextris meis: detexit aemulis negareno v lentibus Christum filium Davidis fore, ut praenunciatu P erat. Deinde Salomonis libri subeunt, parabolae ex ipsi bia. persona prolataratem que ecclesiastes,nec non & Canti Ecc ia- ca drammaticer compolita prout ad Salomonem non ippi ie,sed gerentem typum sponsi reseruntur.Nam N pas ''s' ' tabulas e carmina edidisse Salomo in Malachim narra stur,& adfinem ecclesiaste dele ait, investigans compo- - .suit parabolas multas: quaesivit verba utilia, & conscripsit sermones rectilsinios acueritate plenos. De Sposo vvero & spolisa miranda in apocat ipsi reteguntur, sed &Servator parabolam piUpotuita qui ignotam via Spiritus, sicut Ecclesiastes etiam proverbiorum, quoiu nulli bi non in s cris literis ustis spargitur ia vestigator Pro- i .Hdidit. Quod vero interiscit ir: Hac quo Ide parabol Sa lomonas, quas transtulerunt viri Egeclitae regis ludae: in --ic renunta utque ad libri calacria a viris eruditione in