De authoritate sacrae scripturae ac ea introductorum. Libri 3 editi a Roderico Dosma Delgado Pacensi ..

171쪽

CAP.; LIB.II. DE AVT. S. SCRIPT. 8orum piesidio linguarum recessib' abducti in avia secedentes, illi Latinam trallationem respuentes, quam ecclesia Se synodus sacra comprobat, in sensus illi adversos de ab ecclesia perinde alienos digressi. At cotra relictis extremis in medium utrinque concessu op tuit, ut collatis originalis sermonis exemplaribus. & vulgata ediatione Latina, consultis gravibus catholicis doctoribus intelligen tia utrique parti ex aequo con ven ien s elicer tur. is profecto in hac disceptatione arbiter aeqtius censet i deo ei. lui ncutram in partem declinans si linguarum notitia destituatur,nec in scitiae suae, nec desidiae fucum religionis praetexat si linguas calleat,theologica doctrina cassus, nec alienam imperitiam insectetur suam prodens, nec sibi sapienti e arcem tyrannice arro ret, rudimentis tumens, quum etiam si vulgari maici no cuiust

que idiotismo sacri libri proditi essent, in corum nihilo secius eruendo intellectu desudandum acriter forete sed invidia liber quod linguis editioni vulgatae, theologiar,oecumenicae synodo,ecclesiae universie discrete debeatur, agnoscens ac reddens unicuique sua iura servet. Caeterum quam impietati vicinum sit,vulgatam Latinam editionem ecclesiae aclynodo probata neglio eret, ac veluti fontibus discrepantem.contrariam que traducere,facile patet. Qui vero partes adversas fovent inco-

modii esse ducut, si ad originales linguas tegredi e lusiti quod earu ignari Latinc tantum lcietes sacris literis leaetis animi tu spe si eriit, lubrum an alius sentiis ex archetypis habeae quodq3 ita incerta redderent dogmata qt aetheologi a orieco,& Hcbi co seimone alieni multis ante hac annoruceturbs e sacris scripturis stabiliertit:ac deniq3 2, periculu foret ut eo modo fidei hollib credeiec

172쪽

nempe Iud*is,qui vetus instrumentum vitiasse rcferuntur, ne pio christiana veritate staret, & schismaticis Graecis. qui novum depravare annisi dicuntur, ut catholicis

munimenta demerent. Ea vero damna cane peius & an gue cavenda existimant. Sed re vera illic ti epidasse vide Psiis. s. tur,ubi non erat,cur timeretur, quin immo supervacanea cura ponen da est, ubi Servator non reliquit fideles orphanos, scd & ecclesiae tribuit paracletu veritatis spiri

tum,cum ea aeterno mansurum,qui eam nunquam de- R

ctituens vera sancta que disciplina fulciat. Ac primum fidei dogmata pricipua, quae creditu necessaria cunctis sunt ad spiritualem salutem adipiscendam, aperte universis proposita sunt a prima usque legatorum dei pr*dicatione, Et si qua prius obscuriora sunt habita, procerum ecclesit diligentia e sacris prcsertim literis eruta iactarissime costant: neque ut qui definita certissima sunt ducenda,revocentur indubium,sacrq scriptur* versan-dq lunt,quin potius ut cognoscantur apprime divinis oraculis consentientia proreusa dei mcte fuisse prosecta. Rursus nullum est discrimen. si suspenso animo divinae legantur litertia nec dei sapientiam ibi reconditam qui . vis statim se deprehendere reatur: sed modeste de sequatia vis doctus sit, ut rudiores pretermittamus, senties deiope,&san ctoru enarratoru subsidia sibi opustare reputet. nequo pacto in abysso cunctis in ex ba ulla erret, ut erraret qui audies deum poenituisse,id crasse acciperet; in consultis doctioribus.Theologi porro, qui alia etiam theologica dogmata statuerunt divinorum libroru au toritate,non omnes prorsus linguarum inopes fuerunt di ucaliquot fuerint probatissimis expositionibus antiquorum linguas prccedentes callensu mi in sancta bi.

173쪽

CAP.s. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. 8tblia elaboratis nixi sunt.Tales suere Basilius, Gregorius

Naetianetenus, Ioannes Chrysos omus, Cyrillus & ali Graece doctissimi, Nicronymus & Origenes etiam Hebraice praeter alios multos qui lucem a numine susceptam fidelibus diffudere ut veritati criores viam munierunt tanta solertia lustrata,ut corruptores quoicunque sacile deprehendere,arguere, convincere queam':quoru item exempla imitati scribidocti ad regnum

cnelorum ex interminato novarum ac veterum scripturarum inesauro proferre valeant quiveritatem confirmentierrores consulent,pietatem promoveat. Praeterea

si qui Iudei,aut schismatici aliquid corrumpere tentarunt,id vel parum fuit,vel nihil obfuit: semper q3 numinis cura ut olim,& a Servatore ad Hieronymum,ita inde hucusque in catholicorum bibliothecis, ut Romana pr sertim sedis apostolici syncerissima exemplaria Hebraea, Grqca,Latina servata sunt: in quibus nonnulla lectionum varietas plus iuvat intelligentiam ut rectc senetas.c. ia tit Augustinus, quam impedit:&ubiq3 nulli arieti cedens supera disciplina triumphat,nullos sermidans hostes,sed ab iis etiam testimonium vindicans. In sanctis itaq; biblias, ut parest, omni conatu laboremus . vcl si valemus minus,alijs laborantibus successirae invide

amus

ό. C. Fidei capita inorum au

toritate constantia. vero si tibi candide lector placet,ut oculis subbciamus originalium idiomatum proprietatem divini religionisdoctrint non modo non obesie,verum etiam adiumento egregie X sese:

174쪽

fore: summam potiorum sacrae fidei dogmatum autoritate sanctorum in umenti utrius 3 bibliorum comprehensam pei curramus, quod &ab in Ili tuto alienum non erit:& observata originalis sermonis Hebraici, Se Graeci discreta phrali nonnunquam Latinae consuetudini nimis insueta vim sublimium testimoniolum inspiciamus, unde rectissime dogmata collecta constant. Ad id autem apte praemittemus apostolicu symbolum exore apostolorum a Clemente traditu, unde quod quo- h. r.eon' tidie recitamus, coactum et . Credo, inquit in unum e M' ingenitum meum verum Deum omnipotentem patre Claristi, creatorem & opificem omnita; ex quo omnia:& in Dominum Iesum Christum unigenitum filium eius, primogenitum omnis creaturae , genitum beneplacito Patris ante tacula; per quem omnia facta sunt qui sunt in coelis ;& in terra vi sibilia: Qui in novissimis diebus descendit de coelis & carnem assumpsit , &cx sancta virgine Maria natus est, ae conversatus sancte secundum legis dei & Patris ipsius:crucifixus sub Pon- tio Pilato, mortuus pro nobis; resurrexit a mortuis te tia die postquam passus est. Ascendit in coelos, sedet ad

dextram Patris. iterum venturus est in consummatione . saeculi cum loria iudicare vivos mortuos, cuius regni non erit an is Et iii spiritum sanctum, hoc eth paractetum, qui operatias eii in omnibus sanctis qui suerunt a taculo: postea missus est apostolis a Patre secundum promissionem Salvatoris noliri,& doinini Iesu Chri ti.& post apostolos omnibus crederetibus in sancta catholica ecclesia carnis resurrectioilem, peccatorum remissionei regnum coeloruin vita in veliti irisqculi.

Hoc symbolo apostolorum,quod pari silitetiarum nu

mero

175쪽

mi stoli, ', miro Leo pontifex ait se ille coscriptu, primum traditur Deum esse unu substantiae unitate indivisibilcm tribus personis discretii Patre qui ut alibi apostoli per Clemenvi te aperiunt, non sit sibi ipsi origo, de per se genitus, sed aeternus dc principis expers; filio eius unigenito Christota utriusque spiritu paracteto,qui ut Con: antinopolitani concilij symbolum,Nicaenum explicuit, ex Patre, filioque procedit. Hoc mirandum dogma priscis Ac novis scripturis sacris contineri, ut polliciti sumus,indicabimus, quod ut lucidius fiat, ne characteribus, & vocabulis Hebraicis paginas more os elatorum oneI CIMUS, sat erit nonnulla de divinis nominibus praesari. Dei p-prium nomen dictum tetagrammato,quattuortiteraruconsonantium figuris scribi solitum n a n Iehovali sonat eum designans,qui erit, fuitq3 semper clientiae intermina plenitudine. Hoc incomunicabile nomen Hieronym . sive vulgata editio pleruq3Dnum vertit,quod

Gm, -m ante omnes in saci istiteris invenit Eva mater omniu hominues nuntiasse.El, sorte notat, plurimu de trasses tur: Ehonsaltissimus,seu excellus Sadat,omnipotens, quod Ru sufficientem signiscat; quia cum cstera indiga sint.deus solus sibi sufficiensertat consummatissima fruens susticientia ouam non immerito elementum boni, sane per de nim secti Proclus asseverat, unde & potentiae illimitatae ratio constat. Adonat, dominus interpretatur , ut que adon, dominus, sivcherus , hominibus quoque tri-G a. .s buitur. At creator , sive possestor coeli, de terrae solus deus vocatur, vocatur de vivens aeterno, & deus Sabaoth, exercituum,angelicorum plane conditor, de moderator. Elolia, supe apud Iob repetitum deus vertitur, , Elohim, dij , quod & pro dus gentium usurpatur, de X a ange

176쪽

LIB. II. DE AVT. S SCRIPT. CAP. c.

angelis communicatur,ac iudicibus: videtur autem sumi pro preditis pristanti cxcelletia superis . scutidius tro iugi diuturno, unde dij deductitur. Hebraei cum heobim singularibus locutionib adhibetur,volunt qque ac heloha singulare sumi: sed ut aliquando id sine di lcrimine accipi queat saepius tam e mytherium subest,quod infideles obscurare, non agnoscere volui. Nobis autem qui eiures in deo hypostales credimus, vocabuli vis sedulo animadvertenda est prisertim ubi nominib' alijs, ac verbis pluralibus adiungitur. incredulitatem Iudaicani revincentibus. Quia vcro Theoligi voces ad substatiam divinam pertinentes adiunctivas multiplicari ob supposita plura, non substantivas ob essentiet unitatem sultinent, sicubi dijs utemur, adio pro divis, non adeo pro deis desumemus. Iam testimonia conbderemus. Dixit dii,sacra inquit Geneseos autoritas, Faciamus hominem in imaginem nostram,secundum similitudine nostram. Apolloli quippe per Clementem animam incorpoream, de immortalem asiarmantes, nec interire veluti corpora sed perpetuo manere, uti rationis participere libcrtate praeditam, latam homini de nihilo a deo, qui eam cuique nondum existentem creat, formans iuxta vatem spiritum hominis in co subdunt. Quemadmodum divina scriptura testatur dixisse deum unigenito Christo; Faciamus hominem ad imaginem & similitudinem nostram. In concilio ucro Hierosolymitano pro Athanasio anathema iacitur in eum,qui hoc ipsum

non dixisse Patrem ad salium senserit in illud, Domin pluit sulphur,&ignem alano de coelo perceperit,quasi non filius a patre, sed ipse a se ipso igneum imbre demiserit.Non contingit autem hi schenia H ebraeis insolib

lib. .eont

177쪽

CAP. c. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. 83tum,Romanis usitatum proseci, fecimus, libenter dicetibus nec angelorum compellatio locum habet,qui ocietatis parilis cosortium cum sui,animarum, hominis,& univetiorum creatore non sortiuntur ut ad cooperandum proprium infinit e potestatis opus vocarentur: sed rich- .f. neque condito: em decuit ita servos de administratorios spiritus alloqui, verum consubstantialem potius hypostasim filii cum almo spiritu aetei num associati. Ad eundem modum, Dixit leti ovali, sin herius contra Babelis extructores refertur. Ag te,descendamus, & cofundamus ibi lingnam eorum. Habitum que prius de homine ob male appetitam scientiam lapio per irrisionem a- .. maram fuerat Dixit Iehovah, iij, Eccc homo fuit,quasitan ex nobis. Postea vero in exustione ubeiis tcrrae,cui

G. A. & Iob meminit,ita scriptura divina loquis. Et Icho uali pluere fecit super cedon, & super Amorali sulphur,&ignem a cum Iehovat, e cassis Atque apostoli per Clex b. s.eonsi mentem aperiunt Mosem dicentem, Accepit Dominus

ignem a Domino et pluit,testatum fuisse, Christum dei elle constitutum iudicein vivorum & mortuorum. Ati' Iosue listaelitas incredulos reprehendens ait; Non poteritis servire ipsi Iehovah, quia dij sancti est ipse, deus Ze

. 'et ip lans ipse, non parcet sceleri vestro: ac David de Goliath impio, Probris affecit ordines divorum viventium . Ide vero agens gratias numini depromisto Chi isto mirabilem orationem cotexuit tam ab humano usu extranea,

. Ree. r.. iupremis mysterijsco gruentem: Et quis sicut populus tuus inquit,sicut Israel gens una in terra qua adi. erunt dij ad redimendum ei in populum, & ad ponendum ei nomen, re ad saciendin vobis magnitudinem, ac terribilia terrae tu e prae seciebus populi tui . luem re

178쪽

LIB. II. DE AVST. S. SCRI p. CAp. s.

demit lex Egypto gentibus, de dijs eius. Intcrimau tenet dum divinitatis arcana profundissima retegimus. ferendatquo animo et haec Hebraeam phrasin spirans interpretatio ijs adamata qui se nimis verbis obsstrinxere,qualem & Augustinus erroris vitandi gratia com- .ldirexininendat Ieremias porro ita de deo pronunciat, letiovalidis,veritas ipse dij viventes,& rex Icculi. & inferius, Dij H ''qui coelos ae terram non fecerunt, pereant de terra, aede sub coelo hir re rursus,plasmator omnium ipse est a- rilio item loco pi tuaricatores arguens, Et pervertistis ver i q. as.. ba divorum viventium Iehovat, exercituum,divortina 'nostrorum seu dei nostri. Ad lam per Malachiam dixit Minis.,. Iehovata Sabaoth: Si pater ego sum,ubi est honor meus. ' & si dominantes, si ve heii ego, ubi timor meus verum Maias cum Iehovat, Sabaoth visionem esset intili tus,aitis..is v. si Et audivi vocem dominantis dicentis, Quem mittam, i

& quis ibit nobis Seraphim que primis crat hic ad huc

clamabat.& dicebat, Sanctus Sanctus, bactus Iehovaliercrcituum rubino modo plura in deo supposita sed etiam hypostaleon trinitatem ex prcsse delignari a lucr-rere licet. Nec enim erat,cur pluribus in una divina subi antia individua personis extantibus, beati seraphim ter sanctum acclamarent,ni Iehovali trinus esset, quias, aliter foret, salsum indicium proferret:quod a sanctis si mis elicibus spiritib ' alienum est. Olim pr terea summam divinarum perlonarum triadem trium virorum praemonstrauit species Abrah Soblata quos licet convivio exceperit: sub ea tamen ostensione deum verum veneratus adoravit. Mira est autem tam sancti patriarchar,

quam sacri scriptoris locutio iam velut ad unu, iam vclut ad plures relata. Hic enim apparuisseIchovah,ac tres

179쪽

. viros visos refert, ille dirum,heruve precas, evestigio ad plures termone covcrtit, ut requiescant trasituri ad se divertetes: hic qu bis dicat eos locutos, mox iubdit,ait Revertes revertar ad te: Sc rursus dixit Iehovali ad AbrahaQuare risit Sara dices, Num vere paritura sum petego senui, Numarduu erit letiovali verbua In tepore revertar ad te. post ait, surrexerui inde viri, & respexerunt cotra Sodoma, quin eos Abraha deduceret, &, Iehovali dixit recesens colloquiuia singulariter inter deu & Abraham habitu. tantumque interserit, recessit sc inde virosi Sodoma vers &Abraha adhuc stare pr(facie ichovah. Prius autem per anticipationem dicturia sumi potest, quod expleto colloquio evenit, posterius per anacepha- .ht lcosim,ut apte colloquium adiungatur. Clemens cnim ap. c. . ex apostolorum ore de filio dei refert, Hunc Abraham hospitio acceptum, iudicem suumq3 dominum conses. Gen.i8.d. sus est, quod in colloquio habetur. Alia testimonia imo dum disii notionis explicaiit, filium que Verbum, Sapietiam umen dicunt. dc spuitum ab eo exortum etiam tu Ps. ain. . mcn. Psalmograpbus unigenitum loquentem inducit, Ieolivab dixit ad me, Filius meus es tu ,ego hodie genui

Ps. 3 v. . te, ac ruris S ait, in verbo leonuali coeli facti sunt, &in Spiritu oris eius omnis exercitus eorum et ad Patrem, P,.st... Tecucst vena vitarum vel viventiu, inlumine tuo vide

Peios ... bema, lunae. David etiam inquit, Dixit Iehovali domi no meo, Sedet in dextera meam.Sapiens vero ait, Quis. T. conscendit coelos Quis statuit omnes fines terrae quod nomen eius,& quod nome liiij eius,quia noris 3 Et alibi Pr*v. Sapientia introducit dicente, Mihi consiliu & essentia, -- Iehovali acquisivit me principiu viae sue antet a liba ex o tuc. At culo pricipatii habui,in no abvlsis efformaiffsu.

180쪽

LI p. II. DE AVT. S. SCRIPT. CAP.

& prae faciebus collium efformata sunt. Quem imita v. n , eius Syrachides dixit, Invocavi dominum patrem domi L qi si vini mei Baias quoque de unigenito deo quem Iehovali is , a , exercituum prius dixerat, & loquetem induxerat, Ego ipse,ego primus,& ego novissimus, manus quoq3 mea

tundavit terram;ex ore ipsius iuxta carnis assumptione

subdit: Ante tempus quam esset illud ibi eram:& nunc dominans Iehovah misit me.&Spiritus eius.Hanchypostaseon in uno deo distinctionem obscurius tetigerat dei cultores tributi Ruben, de Gad, & Manasse bis ac di clamantes, quod Asaph postea repetivit inquiensraeus db, Iehovali locutus et . Atque Israelitarum sorte conversatione nonnullam Agypth divinae triadis notitiam

adipisci potuerunt,qualem in Pim adro AEgyptius Her

mes, mercurius Trismegillus vocatus prodit dicens: Mens deus utriusq3 sexus foecunditate plenissimus, vita lux cum Ueroo suo mentem alteram opificem peperit,qui quidem deus ignis,atque spiritus, numen: pi qmilci atq3, Mentis germem luces,dei filius: deinde, Vcrbum domini,mens autem pater deus .Refert etiam He raclides Ponticus celebre oraculum Serapidis habitum, Plutonis esse, quod consulenti Thuliante excidiu Troiae. Egyptii egi,quis lebeatiot foret, in hunc modum

respondit,itaversu m.

Principio deus est,dein Verbum,& Spiritus una, Consitaq3haec tria sunt cuncta, de tendentia in v nu. Mirum est autem daemonem veritatis ac dei hoste hic voluisseproserre, nisi sorte superiori potestate coactus fuit, ut ethnici suis quoque oraculis monerentur: valuit se certe inde consectaneum est,quod ante lapsum angeli desertores,ut ante confirmationem electi fidem sum-