De authoritate sacrae scripturae ac ea introductorum. Libri 3 editi a Roderico Dosma Delgado Pacensi ..

161쪽

CAP. . LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT: s

manum episcopum, quod det magis veru ducit. Ut cunque sit, Hebraeo exemplari non constante Gi qcum quasi prototypum fidelibus habendum est quod Paulus coditor epistolie cum caeteris apostolis agnoscens comprobavit. Hanc epistolam Pauli apostoli est e canones ap)Li. . R . stolici a Damasceno intcr canonicos libros computati - ' ' declarant quin eius quattuordecim epistolas recenici qui numerus hac expletur: Ied Se ex hac uti lacra apollo L i-mno li per Clementem testimonium asterunt, Corroborandas esse manus diliolutas de genua debilitata . Hanc ut Pauli suscipiunt innumeri patres, quos enumerare longum estet.&in re minime dubia opus non est pro cunctis que satest unus Hieron ymus, qui Dardano scribens luculentissimu in hac de re iudicium fert. Sanuis autenon multum reserat catholicae fidei, librum esse nutus illius ve scriptoris, modo spii itus lanctus canonici libri Pirem Iob autor propriuS credatur, qu bd iuxta Grcgotium no intersit qua penna rex epistolam scripserit,dum tame scripserit nihilo lectus de conditore dubitate non licet. que universa ic cognoscit ecclesia.& sacra exprimit scriptura cuius veritas ita periclitaretur. Sequitur in selle laco- Iacob. i.d bi duodecim tribubus in dii persione constitutis mi is ae h. tua. pistola cano mca sacrosanctae que autoi itatis a Chi illaxis A .hen Treligionis proiilibus iugiter habita. Fuit autem conditor iuxta Hieronymi sciat etiam Iacobus primus Hieis .c ii, Iol Olymorum episcopus creatus, quem is alibi cum Paulo cu duodecim a Christo primum clectis Mathia su ste to pro prodi tore ,annumerans quattuordecim apollo

die. lo Sexpoliti. que numerum Clet me Sex apostolo tum ore iscrete non uno loco digerit. Atque tantum virum

. . s iratacm eius Iudam aliosque quorum &imcntionem

162쪽

LIB. II. DE AVST. S. SCRIP. CAP. .

Paul' secit, similiter,atque Barnabam apostolatus gratia A ii Aa deo conlectatos fuisse,omnino consentaneum est. Synodus certe Tridentina,post alios, I acobi apostoli hanc epistolam asserit,ut & Iudq apostoli postremam. Hebretorum prisules Iacobum in primis Paul apostolus egre uetaisa, .gijs laudibus efferens no obscure denotat, ipsis Hibrsis cices: Memetote pr*positoru vestroru qui vobis locuti sunt verbii dei: quoru intuentes exitu coversationis, imitamini fide. Iam enim Iacobus frater diti dici quem &Paul apostolu vocat,iu Christo morte oppetierat, &sus Asectus illi Hierosolymis in episcopatu Simeo Cleophq, cui &Iudas Iacobi successerat,ut apostoli per Clemente adi eεsta Paria. tradentes designant. Subsequitur inserie prior Aposto mi, li Petri epistola catholica codita quidem ab ipso, sed missa per Sylvanum delatorem,aut etiam exceptorem scri ..pem .spta, ut ad finem significatur, sicuti per Tertium excep- Roma. actorcm Paulus ad Romanos epistolam scripsit. Fuit auteSvlvanus Sylas, quem ob prq stantiam etiam prophetiam claram allectumPaulus socium peregrinationis habuit,& in duarum epistolarum ad Thcsalonicenses nuncu-II. patione cumTimotheo adiuncto ascripsit Posteriorem epistola, nequis de conditore ambigere posset, in principio pramotatus Simon Petrus apostolus scripsit. Stylus autem redolet phrasin epistolt Iuda cuius forte opera princeps apostolorum in his literis conscribendis usus est. Meminit hic prioris epistol hac traffigurationis glorioso Domini,cuius maiestatis speculator,& paternqvocis auditor,cum sochs Iacobo Zebed i , & Ioanne in mole Thabor fuerat:ait autem, quod omnis prophetia scri ..paeis pluret propria interpretatione non fit, eo quod non voluntate humana allata est aliquando prophetia, sed spia

ritu

163쪽

CAP. . LIB.II. DE AVT S. SCRIP. sritvsacto inspirati locuti sunt sactidei homines; postquaprophetici sermonis con syderatione commendavit. Si - . militer & Paulus Thimotheum commonefaciens dixe

a riui. s.fi lat; Ab infatia secras literas nosti. que te pol sunt instruere ad salutem per fidem quqes: in Christo Iesu. Omnis scriptura divinitus inspirata utilis est ad docedum, ad arguendum,adcorripiendum, ad crudiendum in ius citia, ut persectus sit homo dei ad omne opus bonum instru-lchus. Vterque vero summum praeceptorem secutus est Ivia. s. t. ad simile studiu ita exhortatem: Scrutamini scripturas& illae sunt qui testimonium perhibet de me. Subeunt Lahhu epistolq tres catholici a Synodo post antiquos pluri- BI. mos Ioanni opostolo ascripte styli eadem simplicitate

In. r. p.eis. Ruentes, quarum primam ad Parthos missam Hygini'. . I.s...h. pontifex prodit,secunda, uti prima dictioni sinu tua mai . . datum novum a Servatore latum a Ioanne in evangelio l. i o d. stastum inculcat:tertia sicut fecunda sub nomine lenioris scripta, quod iam evangelista provectae nimium qiatis estet ut testimonij ei uide veri, ut & evagelium mentionem facit; Caio missa est: piorum hospiti, quem su--i 8 d. um & ecclesiq universt hospitem Romanis Paulus pri-,m.iob. dicat,cuius 3 comitem Lucas Caium Derbium Thesaialonicesesque refert. Caium sane a Ioane apostolo Per episcopum ordinatum apostoli per Clementem Iuda vi 1 a , tradunt. De catholica Iud* apollol i fratris lacobi episto .la satis superius dictum est. Postremo Apocalypsis Ioanis divini thologi a synodo post plures antiquos laqua Ioan is apostoli recepta pro sacra canonica scriptura vere ab ipso condita esst, qui tcstimonium perhibuit verbo dei, per evangelium plane , ubi divinam Verbi generationem alteruit: ex cuius persona procedens liber

164쪽

h , LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. CAp. . exiiij locum insula Patmon exprimit, quo evagellographus relegatus fuit, sicut Hieronymus, Eusebius antea L L .... citati, de Abdias apostolorum dis dipulus narrant. Infine tandem scriptor autoritatum sacri libri aeque ac omnium sacrarum scripturarum tutans, dicit: Si quis apposuerit ad haec,apponet deus super illum plagas scriptas in libro isto: Et si quis diminuerit de verbis libri prophetichii ius,auseret deus partem eius de libro viti, de de civitate sancta. Similiter de sapiens olim monuerat, inqui Prov.3o aetas, Omnis sermo dei ignitus clypeus est speratibus in se: Ne addas quicquam verbis illius,& arguaris invenia iis que mendax H qcdc auctoribus: ia inde traductoribus agamus.

s. C. De traductionibus.

Luresnaque fuerunt, qui sacrastiteras ab originali lingua in aliam, alias ve verten 'tes interpretati sunt, numine ita providete ut institutio divina per cunctas orbis plagas dissuta, ad omnium hominum notitiam permanaret: ob quam etiam causam univei sarum donum linguarum apostolis principibus instituto Aeta Caeribus concessum est. Primam trallationem sacrarum instrumenti veteris scripturarum ex Id bre o sermone in Graecum confecerunt interpretes septuaginta dicti, sive

septuaginta duo iussu Ptolcmaei Philadelphi Agypto

imperantis geniti Ptolemaeo filio Lagi, anno regni eius decimo septimo, ut Epiphanius recenset qua de re Ari- G. tio. sh as ad Philocratem sibrum edidit. Annus autem is su si ij it ducentesimus quinquagesimus ante Servatoris adve Gishoantum. Post eum vero Aquila Sunopensis sub Hadriano

imperq

165쪽

CAP. s. LIVI. DE AVT S SCRIPT. et

imperil eius anno duodecimo secundam editionem in linguam Graecam elaboravit. Is graecus e Ponto, ut Euthymi refert, baptietat' pol ea se ludqis adiunxit. Quinquagesimo sexto deinde anno sub Severo Symmachus Samaritanus circunctius quartam protulit, & prius tertiam sub Comodo Iudaietans Theodotio Ephesius ex haeresi Marcionitarum, licci eis infensus. Quinta sub Caracalla in dolio Hiericho incerto autore reperta ei

itidemq3 sexta Nicopoli apud Actium sub Alexandro

Mammeae. Has omnes collumetis e regine collataspost sacri scripturq verba characteribus primum Hebraicis mox Graecis expressa discretis paginis exemplaria octapla dicta complectebantur coagmentata Originis cura sub Decio,in medio interpretum ob honorem septuaginta collocatis. Idemque Oi igines prius hexapta com

.pegerat, quibus tantum editiones incertorum autorum - defuerant: sicut Epiphanius non uno loco declarat. Ac certe Hieronymus aperte refert Origenem quattuor e-r H emi contulisse, ac prcterea editioni septuaginta versionemTheodotionis immiscuisse alteticis designando quae minus fuerant, de virgulis quq apposita ex luperfluo videbantur. Hos Paloti nos codices vocat, quos ab

Eusebio, Phamphilo que vulgatos medi* provinciq lc

gerent inter Eevptum cum Alexandria, quae in septuaginta suis Esychium laudaret auctorem qui suam nimirum in ijs industriam adiecistet: Sc Constantinopolimusque ad Antiochiam ubi Luciani martyris excinplaria probarentur. Lucianus quippe magnus cremita de martyr sub Diocletiano passus secundum Euthymium , septima editionem e prioribus cum Hebraico fonte cotta

166쪽

LIB. II. DE AVTS. SCRIPT. CAP.i quq manu ipsi scripta reperta est post ipsius letum sub

Coni antino magno iuxta Nicomediam in turri apud ludios calce illita. Atque ea Luciani,communisque, ac vulgata dicta fuit, sicuti Hieronymus pandit. Itaque tra Fune c. ductione septuaginta interpretum quq tempore prccei serat,apostoli ut ex eode Hieronymo habetur, uti sunt, ubi sensus archetypi Hebraici ab illis servatus est ubi vero tanta varietas erat, ut sententia non plene constaret,

quam mysterrum gratia expressam proprie fore oporteret testimonia ex Hebrio protinustante hauserunt. Neque unquam ulli versioni maiorem autoritatem tribuisse leguntur,quam que ipsi iure congrueret prout ad prototypum primariam autoritatem nactum respondens referretur ,ad cuius normam si deviaret, reducenda esset O mitto alios libros, velut Machabeoru in , Sapientiq,Baruch,quorum originalis sermo Grqcus tantum haberetur, unde ab apostolis adduci possent. Hieronymus utta veritate tueretur, & invidiam de linaret,septuaginta interpretum trallationem partim carpit, partim probat:eam que se ait emendatam. Latinis, sub obelis nem- Pres, par pe ac asteriscis tribuisse. Iam enim Latiae lingu*versiones plures circumferebantur,quarum de nimia variet te Augustinus conquestus cst, veluti de infinita, quae in G. u. Q. novo etiam testimento grallubatur. Hieronymus tame omnes instrumcnti novi libros Graecae fidei redid it, cor in mi rectis tantiim,quae sensum mutare videbantur, reliquis A ut fuerant, relictis:vetus ex Hebraeo protinus in Latinueloquium convertit, ut ex illius prologis sepe duplica.tis liquet. Libri ergo qui ad hunc modum ab illo traducti comperiuntur,sunt Pentateuchus, Iosuel, Iudicum Ruth,Samuel, Malachim, Paralipomenon, Eldce cum

. . . Nehe

167쪽

Nehemia, HesthenSalomonis tres Isaiaeaeremiae,cum Threnis,E Eechielis, Danielis duodecimprophetarum. Liber Iob dubium est, an e trallatione septuaginta versus habeatur,an potius ex Hebraeo statim sermone, utre Syrum, Arabicum que, sicut & Chaldsum complectitur. Pstaterium certe interpretatum eversione septuario sua ginta subasteriscis & obelis a Hieronymo, biblijs insertum est,sicut & horarijs precibus canitur, ut lati' super

Prol. nox, ipsalmos executi sumus. Trallationem vero contivo ex Hebraica lingua in Latium sermonem ab eodem trans

m . mp . fusam inter ipsius opera verbis Hebraeis respondentem e regione cernimus. Libri Thobiae,&Iudith exidiomate Chaldaico in Latinu traducti ab ipso mei sunt:ex Gi qco libet Sapietiali Ecclesiasticus, Baruch, Machabcorii, Hesther pericope. Danielis finis,cu verbis triu viroru in fornace missorii no absimili diligetia redditi .atque qua novu instrumctu versum esset. Sic sacroru biblioru vetus vulgata editio Latina vocata e laborib inc arabilis viri habita est, quae ab ei' aetate innumeris diffusa excplis notissima cuctis evasit,ob ecclesiasticas priscnim lectiones inde sumptas quale potissimu glossemata ordinaria i , dicta usum maxime comune retinetia servat. Noobest aute si macular quepia vitio trascribe eiu irrepserint, quq sacile codicu collatione coarguatur: nec minus q, in Hieronymianis annotationib scriptis quida hui' editionis vulgat(quasi corrigeda notent. Na&ea paucula sut& librarioru oscitatiqaicribi ex parte queut,vel ipsemet illa studio limitatiore manere sivit,que mature sigillati expededa sunt, ne in universum temere,pnuciet. Qua qua nec ipsa ex ijssunt,quq adpr*cipua religionis.& humant salutis capita spectant,quq deus providentia su Va a multia

168쪽

a multis e locis constantia esse voluit:sed inseriora qu*dam ad potiora iuxta numinis sapientiam ordinata, P inde que ad fidem secundario pertinentia. Quoniam vel 5 inter dona gratiaruas iii u sancto ad ecclesiae uti l. e. ii. litate exhibita interpretatio sermonum annumeratur: ut recte sat liuipturae di vinae interpretatio id spiritu salmi donum adsit oportet, qnod instinctus numinis, at- que adeo prophetici muneris participatio et . seu apropter mei ito Hieronymus Desyderium suum precatur, uti dei opem precibus impetret, quo ipse possit eodem spiritu , quo libri scripti sutar,ria Latinum eos sermonem transferre. Sive sit autem haec vulgata Latina editio Hieronymi ex toto , vel magna ex parte, sive alius : generalis ecclesiq synodus ut sacros libros agnoscere, & a caeteris non canonicis discernere, ita in terpretationem illis vere respondetem ab eodem almo spiritu profectam recognosccre, atque a reliquis distin guere valuit,ae fidelibus proponere qua tuto in fide ac moribus tequi dcberent, Christo cunctis diebusecclesie hi M. i. s. suae in necessarijs assi stente. Iccircorecte tecum enica sunodus Tridentina Christi vicario compiobata universam ecclesiam exprimensiacuius est ob dicta iudicare de in Pre p. vero sensu interpretatione scripturarum senstarum, hac de re huc in modum decrevit. insuper eadem sacro- sera. c. facta svnod cob seras no parti utilitatis accedcre posse ecclesiae dei, si ex omnibus Latinis editionibus que circii sertantui , sacroni libroru quo nam pro authentica habenda sit, innotescat, statuit,& declarat, Vt hcc ipsa vetus Se vulgata editio, quq longo tot saeculorum usu in

ipsa eccle a probata est, in pub)icis lectionibus, predicationibus, de expositionibus pro authentica habeatui :&

169쪽

CAP. s. LIB. II. DE AVT. S. SCRIPT. 'ut nemo illam re cere quovis praetextu audeat, vel pr(sumat. Igitur lancta synodus editioni vulgati Latin in Iter tradu cti Cnes primam tribuit autoritatem, authenticam esse decernens, quae instar prototyporum reddita illorum autoritatem exprimes prae seserat,eundem dogmatum sensum,eanderia veritatem continens, quam nemores puere, in sic ari,cludere sine crimine ausit. Ita vero praeter verborum corticem cuctis etiam ignaris,as' negligentibus obvium restat intelligentiae alta profunditas dei adminiculo scrutanda.& scdulitate laboriosa aeque ac modelia,&circumspecta cruenda litare optimo eadem sacra synodus addidit Praeterea ad coercenda pe tu latitia ingenia decernit,ut nemo suae prudentiae inniuxus in i ebus fidei 3e morum ad aedificationem doctrint - christianae pertincntium,sacram scripturam ad suos lensus contorquens contra eum scnsum ciuem tenet, & tenuit sancta mater ecclesia cuius est iudicare ae vero sensu.&interpretatione scripturarum sanctarum , aut etaa contra unanimen consensum patrum ipsam scripturam sacyam interpretari audeat, etiamsi huiusmodi interpre itationes nullo unquam tempore in lucem edendc foret. Et merito quidem id sancta svnodus sanxit, cuiu prin- ccps apostolorum allei uerit, omnem Sphetica scriptu- ram privatae noncsse interpretationis, ut quq non resolutionis humanae peculiari artificio, sed spiritus sancti ii suprema inspirationes a notis hominibus infusa constet. Vt itaque sacrarum literarum legitimum intellectuna vcnemur, vestigijs procerum divin rcligionis insistere, idebemus, quos supern sapienti claritas in in icriptis ipsorum probati si imis splendens. At vite sanctis; me ac

tae fulgor ostradit secto sum uia disciplitiae si iii tu illi

stratos.

170쪽

stratos,ductos,actos impulsos suisse. Priteraute singularis cuius 3 loci elucidatione iam ab his, iam ab illis praemonstratam ad claucta investigada plurimorum generalia monita habemus. Et ut prolixitatem vitemus, duobus praestantissimis quod satis est, Hieronymo, de Augustino propositis ile multas varijs locis,hic septe Ti-

coiiij regulas probat. & alias, ut oblcuriora loca locis a. die. pertioribus explicanda,eundem locum quandoque plures proprie sensus ad mittere. Vterque vero constantissi- Hier pri me,& concorditer docet recurrendum esse ad praecede- v mitia exemplaria, Graeca sane in testameto novo, Hebraea rin veteri .aut etiam Graeca in ijs veteribns libris,quiGraece primum conditi sunt, ut ita certa sententia dubitatio tuis civi.

ne summota ubicunque incidat,solerter indagetur. Sed 'i ecce litis statum urgent quasi contentiosum funem ducentes hinc qui originalium linguarum eruditionem ostentant, & exicros prae se temnunt, inde qui derivato contenti liquore scaturigines perscrutari operosum ducunt nec tamen cedere dignantur aliis litei aturam qua ipsi non assequantur,candide agnoscentes. Illi archety- .porum primariam, hisynodi autoritatem suprcmam pse iactant, quasi mutuo adversentur, sicut hi studio con tentionis certant aut de utriusque institutor dissensio- .nis autoi ,ac non potius pacis sit: aut non semper synodilomnes,veteres,subsequentesq3,pontifices, ac religionis antesignani prototyporum ex einplatium.originaliumve idiomatum quibus numen primitus oracula sua co- credidit sacrosanctam autoritatem suspexerint. Eo autem no recte animadverso,sectum est ut ij discordia in diversa lati non raro in sacrarum expositione literarum aberrarini,hi prima verborum specie no perspectis prio