De authoritate sacrae scripturae ac ea introductorum. Libri 3 editi a Roderico Dosma Delgado Pacensi ..

331쪽

seruandam, quam sanctis descripta literis, obtinent, ut in superioribus tetigimus. Dcmum ex automate lacra; ex iis . satione que theologi scholastici appellati theologiae se pientiam deducentcs,& coagmentantes inscientit sive disciplint ordinatum artificium redegerunt:qui preter rationem autoritatis quoque pondere uti recentiores post priscos doctores censentur. His omnibus singillatim cum canonicae scripturae autolitate collatio cstha benda, quo liqueat, Quantum divina revelatio ibi contenta , publice que ex nibita praestet . ae aperiatur, quod emolumentum ex illis valeat eidem proxenire. ac lacrae theologiae, dogmata numinis in cum modum levelata edisserenti, Ni eis annexa scrutantua. Cap. Me hi ris autoritate, mre examine.

E humanae itaque histori tautol itate primo est agedum. Eam potissitnam esse perspicue

quos ita depichendisse exploraiunt, accep

rct. Illud quippe significavit evageliographus inquies. Iod audiuimus: quod vidimus oculis nostris, quod

mi spexi imis,& manus nostri coirectaveiunt, cum reliquis &testamur, de annutiamus. Sed qum in multis homines quae in praesentia se nouisse putant, decipiatur, de per errorem sis mpta tiansfundentes in alios seducat,

multo quem agrum mentiti lit frequerereuenit: quid erit in hissoria soli diu cui certa prorsiis credi queat 3 Quan- iuvis enim exacte, scrupulos eq: si exquisita, vix potest lapsus tape contingentis periculum non timeri. Id auteomne ab automate script Aastorii que divini longe sacc siit, cuius autor de Diversoni quoque autor, que mi ita hea A ideo

332쪽

ideo nil post illinete; ite lassi quit; nec in eum invaria

Nihilomin lilitorici gitives fide digni habiti probabile

tua argu Metam ad phira Iug runt,quae illoru testimonio vel inini adit,vel pariter conlpi obalas: certitudinem tamen absolutam inplerisque non prq ut . Nam de eos qui maximo in pretiri sunt resti inui . nepe Titum Liuiu, Crispum Sallul turn, Cornelium Tacitum, TroguPopeium testibus manifestis convictos fuisse mentit Fla-i n ita Au vius Vopiscus qu na eoium studium in codenda laeti occi'' imitaretur nox;vin Satis est ergo mi quos non tauquam errasse aeriam sit,probabilem, non Pr'rsus certam plerunque fidem facere,quq pieteritoru notiti q pandend*, confirmansi que usui esseY lcat. Q 1ntu na autem uti-Juatis assciant hii oriographi classici ad cognitione sa- erarum historiarum quibus atteit tur ad eciaporis,an noramque seriem tuendam, quana lita gunt, fulciunt, supplent,unus cmoriographiae liber abunde documeto esse poterii hi Non ab similes commoditates suppeditare par est probat sibistorias ecclesiasticis causis, lanctae quea eligionis pietati complexas cociliorum acta, pontificures itas,uitasque divor unaquilant in apotheosim relati. Uerum non ab re fuerit animad ver sionei subiacere, qui bus Unari queamus,fuerint ne historiograptio seduini suac syncerita, autoritate dignet cui haud temere credatur. Primuinomnium oportet eum nosci rerum; ne gotiorum locorum, que describit, minime rudem, ex

perten1 quq fuisse, quod fama testimonio que aliorum, bde ipla conscriptioliis specie itati in non olcitanti perspi-guunt elle potest. Qui enim fieri valet ut quispiam de si recte agat, quorum ignarus est Merito quippe An nra

333쪽

LIBIII. DE AVT. S. SCRIPT CARLbal delirum censuit coram sede militari diseiplina dise

serentem , qui semper in umbra versatus nunquam eraelium, ac ne exercitum quidem vidisset. Hoc consilio Polybius inclytus historiographus Africam, Hio x s. t. paniam, Gallias, oceanum peragravit, ut bella ibi gesta

citra errorem perIcriberet. Num recte sanctorum conciliorum h i storiam tradct, qui dogmatum religioni , dc controversiarum vim neutiquam calleat 3 Multum praeterea resert . quam de historia Nautore tum ipsiu seculum. tum sequentia ostenderint existimationem. attendere. Ut enim qui praesentes testes non reformidat veluti de se Iosephus ait, exors malae conscientiq indica- inviis

tur. itaquem synchroni, per que ipsos successione iugi moniti posteri collaudant, plurimorum is attestatium etiam suffragio comprobatur. Qua ex parte liquet eos anteferendos esse, quibus gravius testimonium coligit, sicuti sanctorum doctorum, pontificum , ecclesie que catholicq. insuper historici, quisuq res qtatis, quibus prqsente, suere, tradunt. primam fidem hac in tractatione meren tur, dein qui ab ijs breviori, prolixiori ve successu exceperunt: si modo illi diligentiam cum acri iudicio rebus pernoscedis adhibuerunt, hi solertiam, studium, prudentiam eligendis probatis,quos sequerentur, selia gen iis que,quq vero consentanea, digna que relatu, recreditu apparerent. Haud numque facile edulum esse oportet, qui alijs fidem facturus iit:sed eorum in se one . re traducto uti prtiens securitatem prestet, ita sic gerere, ut nisi omni ratione persuasus esset, minime cic sitirrus foret:quo ab alijs ei tuto fides habeamr.Mirum est aure quosdam tam salsami negligentes misi ut nil pensi ducant,an et fice haurian trium tamen glayi viro non

334쪽

CAP. L UB. II. DE AVT. S. SCRIPT. s

conveniat,ut suam modo aliorum liberct fide, nisi gravibus etiam autoribus nitatur, pister quam ubi dubia congrua censura notentur.Nonnulli etiam imposiores clara scriptorum nomina ore assidue versant, loca citare vel in margine cavent, ut,ne cito deprchendantur. sub magnorum voluminum praetextu se tegant.Mores potissimum di assectus narratoris spectandi sunt,quod&sensit Sallustius dicens sibi a spe, metu, partibus iei . Sublius animum liberuesse. Nam qui affectibus servit, fieri nequit, quin vel amore supervacuo ultra verit iii metas progrediatur, vel odio inimicorum mentiatur, vel non minori crimine veras laudes taceat, vel m

tu indigni offensionis efferenda silentio pritcreat, vel ambitione in id quod commodum sit, transversus rapiatur . vel auaritia linguam venalem habeat , qua in semia non desunt. qui hactempestate designcntur. N odifficile est corruptum scriptoris animum erUmpenti bus vel invito sgnis. vestigijs que se passim prodetibus . venari, quibus &autoritas ei elevetur in ijs, quae maxime animis inserere cupit, & quae de inses is,in visis que fatetu r,certiora red dat,a nsam offeres,u i ctia m a mpli ra fuisse, ab ipso que suppressa putetur. Historiographo ergo generosam cum industria integritate aesiste opus est, ut veritati praesertim addictus cmne in aliam sordidam curam abiiciat, adco ut iuxta Polybij sementiam affectus cocitare, quod tragoediae est, su gete debeat, velut invidiam, commiserationem quectere aucta calamitatum humanarum indignitate; quod ita ut alienos assectus moveat, suos a quieta sede item deturbet, aut se

sinistrae suspicioni huiusmodi obnoxiii praebeat. Quin

potius velut arbiter aequus.a recto tramite in nulla par-B b tem

335쪽

tem declinans, .superque adversa inclicia cavens,iaxta cuiusque.merita pron litet. Sic crit vero historias sucula temporis,antiquitatis theseu rus memorit colemtrix experientiq altrix ac e nanorti ex iis imitandis, aut re

spuendis rem disciplinqinstitutrix, acuit recentis magistra: qui sine illius ope semper veIutininsaniit rudi

metis linqueretur.Tale instituisl historia viros sanctitate pr*signes, virtus eoru pr dicata suadet: ad ea etia a s- acellule alios velethnicos, quibus natimebonu honestucordi fuit, rationi colanti m eae Apud quos licet ieijcula queda ambigua nonulla, probabilia multa inveniatura aliqua certe tiee pauca sunt,quq no pervicaci humanam fide ine adversae partis tarmidine inducat 'veluti quod Romani .magn* orbis parti tominati fuerint .ac demuCarthaginienses aemuli oppressi. Tanta quepotes esse restrentiu constatia comuni conssen firmata, ut dubiunon admittens certitudine efficiat a fallaciae discrimine alienam, quemadmoduin superioribus explicavimus, amilia sveluti quod apostolorum princeps Rom* sedem habes .

ultimo curium martyrio conium marit et & a Romano dein pontifice fideles iura petere sueverint . . T. l U.t

. Hilosophorum deinceps tautolitas excutigili est quicu placita sua ulerint rationi huncianae innixi longe inferiori aut iritate divitia huic illorii sititoritate Me cedere oportere eo amplius patet, quod & rationi cedere nccesso sit. Immo vero ex hoc supervacaneu videri quea ephilosophis ageremigis que ceteris humansu diseiplinaris authri basi quibus pod uolsu experinietosiratione hostis quaautoritate tribuitur. Sed quan reliquis do innis ad rario

336쪽

et sciarissima tractetur, 'ut ratisne proclus no sunt deprehensa et Don immerito in talibus rationis loco secundo gradu autoritas succedit, cui tamen alioqui ratio am ritas no adversetur.Nani inbs probabilitatem aliquam rsecutos viros amatores sapientiet, naturq strerinos indae gatores par est ,sunde non absimilem in altarum homi mina mentibu parere queit. Quocirca placita eorum prout qui que doctior,ac probatior est agnitus,cum observantia suspici debent ita ut insolens .ai rogans, atque adeo stultus monstretur, qui ea temere pro libito sper Bat, ac reiiciat. In alijs quippe qui ncce si a saeratione o alendunt , eius, quam autoritatis antiquionreverentia. ut de vis amplior est. Vbi autem rationis momenta deessunt,consensus vel omnium eorum probabilem ut plu, rimit,humana fidem; non certa periculi erroris immu-inem secere valet. Quid enim comune magis cuctis phi,

losophis priscis fuit,qcensere ino entibus quicquitari

nequire, de qualentetia naturales ora cos emite Aristin iteles testatur quid aute minus certu,quid inim pbabiae min esse pol sit, qua hoc, i catholica fides. &certis Gena. i. simaveritas crationis universi, ac spiritabu substretiaruadversatur qu vero verit contrariu uost Quod si quis

dicat eum errore autoritate divina retectu, an no multi

alijsinite in auscultatio e philosophica esse queat, iacet

autor ita, sacra loge sublimiore eo templatione institues nec arguat,ac nec tagat uuic; sed nec aperta ratio ite re-

Sllat, qui no continuo propter aut itate humanam fi de firma mereatur In his ergo aenione duce omissinois qui decqt, ac libere philolaphari no audacia,pieri nec addictaservitu te,sed studioia modesti a, di a intoritatem

337쪽

subsequentem venerationi habere , ita ut ijs grati simus sine veritatis ac scietiae iactura. per quorum multa recte inventa,traditaque profecimus. Atqui non raro evenit, ut quos arreptos libido fert convellendi aliena quantis vel gravium philosophorum dogmata, b cadant in perniciosum deceptionis discrimen, dum putates se naturalia modo refuture, simul refelliit, quae ignari minime versarunt, ab ecclesiae fide, divinis ve literis asserta: per quas sepe scita naturalis rationis assumpta, quibus superna superstruantur,eo ipso siveautoritate divina,sive inde ecclesiastica finitione assevcrata certissima evadur. Qu inquam pleriique ab ijs physica veluti loci, motus, temporis, materiaeuomq non definiutur,sed magis vel exempli gratia,vel iuxta vulgatum usum, ac loquendi modum qui satis proposito ut, asciscuntur: penes quos materiae, formi que distinctio in artificialibus obvia, illinc apte ad sacra symbola transfertur. Ctterum in ipquae ad mores speciatim spectant, autoritas nonnihil amplius locum nabere potest. Iuxta id quod Ariscoteles recte sensit, inquiens. Non minus expertoru,ac sevioruus prudentium in demonstrabilibus sentent s. quam ipsis demostrationibus mente adhibere oportet. Quian ique iam experientia visum habent Ipsa principia cernunt. Finis quippe in ijs, nempe bonum, quo destinatio tendit, principis vim sortitur. At finis rectam existimationem virtutes seciunt, affectus adversi perturbat, qui maxime iunioribus insunt, quibus hauddu sedati su nt. Ea vero quaeia finem assequendu ordinantur, prudentia respicit experientia nitens in maturioribus iccirco praesta tim reperta. Quapropter agendorum exactum

iudicium talibus rotisiimum adeste consenta est, uod

338쪽

CAP. 3. LIB.M. DE AVT. S. SCRIPT. et

a primordio usque proximaprincipia,&sequentia perspecte ducta direxerint : re quo virtute prudentia que

probatiores emicuerint,eo amplius ijs autoritatis pon- dux in sententia, cui assentiendum sit,accrescet . Verum

quia multis lain taculis plurimorum huiusmodi viroruo rivatis consentientibus sententijs rectae rationis ductu moralis disciplina est constituta; eius scientissimus quisque, modo ne ita sit improbus , ut ab eius viiijs erroris,ac seductionis periculum impendeat, magis consulendus, audiendus que virtutem sectati ubi ambigat, est, quam ignarus vel moratas probatisiimus habitus. Sancta quippe rusticitas sui Hieronymus est solum sibi prodest,nec alijs quibus dissimilis est vitae rati in cur

ctis utilitatem,notitiam que asserre valetagnorantia Ae quide tenebrarum instar habes lucis doctrinae vices qui heri quit,ut Vrat Tametsi sapientia virtuti coniunctaec adconsiliendum,& ad imitandum anteferenda est. . p. Iuris civilis autoritas. Einethicae subiuncta politica iuris civilis disciplinam complexasam iuxta atque totam philosephiam autoritate divina longe superari satisindicat: quantumvis non asserendo tamen, sed iubendo potius leges sertiorem;

quam alia moralis scientia, nactae autoritatem videantur. Mando quidem autoritas ea etiam a rationet manavit, ita iit in consesso sit rationem legis esse anima,nec

subinde uitta limites inductae rationis decisioncm exatendi. Sed & communis humanae congregationis, aut libere remublici consensus sive petie, sive per eum cui potestatem ferendatum legum cotulit, eis autoritatem ratione tribuit, qua quivis tenetur stare promissis,

339쪽

qinmites libere admissis, repam niuiub conventis, quibus se labdidit ac ne ii uana ius disi luere qu od secti nilii m ea sit liiij quae situm: aTucita se resta Publicae spolite omnivin copulatae fundationesquae prunam lex aliarum geminarium extat.Itaque aratione rectavis omnis legum derivata est sicut M universa moralis, 're

politica Asciplinat At quia hinc presecta obligatio inter

ma inagis est: legum vero coestio exterius em i netu fit ut' vulgo itis.quam illis autoritas validior ascribatur. Vcru quantumlibet validissima concedatur,divint autor ita ti asserenti dogmata luperna piscepta que sancienti ex . cessit incopatabili su ergressi santelataequecedit Quicquid enim efficaciae humanis statutis ci ,1 numinis aetet ni aequissima ratione, unde recta conditae mentis ratio fluit per hac ita deducitur,ut sub eius ditione, ac mode ramine,prius cadat nec ei prescribere ull* modo queat. Sic dei iussa nequeunt ab ullo inseriori antiquar villa vero ec ab eo se, aquolata sunt, diapariabrogari, novis insuper ubi expediat,editis queunt:ac desuetuc ne in id ipsum recidente rehci,uri non recepta moribus utentiit,

veluti qu publicis comodisino coveniunt, in imi duci; sicuti neq: vim obligadi obsecuturii populum adipi que licet a secultate pridito promulgetur, vel iniqua imperat, vel comune bonu cq qa,pportionis lacendii respiciunt Talia sqitide nota leges , sed verilegis eorruptiornes sunt,quit,' respublica legib' laudata evertatuniquae mala sunt a dei iustissima lege penitus aliena, Attamen ab ea ducta legitima edula pro scopo habentia pace,tra quillitates stillantatione reipubli , nepe universi boni

eius coseruadi,P moventq, ivirga uiate,mebra ipsius tenent e cogruitate ad sine apposita, opportuit necess aria

340쪽

vi' 'renis legim subiud oriati realis rationis H. ita

derivatiotieco mu nicatam. Multa nam S pravitatis spectentrionilaabcnt,si ilaturale modo ius ante costituta in rempublica, & eius leges litas spectes,poli modum vero ipsiunt, velut finitimis a mainvehere, iam reipublicata hostibus. de alimentorum copia prohibitam exportare. Ctterul Tu munia plura sunt; pri cipere, vetare, permitainre, punire. premio sive immunitate afficere. Praemia tueri quibus cocessa sunt;curae est: punitione nemo nisi per iudicem ordine iuridi lo illata subireas ringitur, ita ut no subiens graviter delinquat praeter qua cui horte se prius sponte obligarit. permissi' loitatem potius largi tur: hibitiones pro ut noleviter conducentes scopo incolumitatis reipublicet plas min ve accedunt, varie censenturpi ceptiones v Matius tendiitur. Quida enim furit hominibus costituiq, eluti iudicibus,Heseriis, magistratibus ministris. Asenibi ibus ducibus .imilitibus, quibus ij pro cuius : officioitenetur alit negotijs impo-ute,si uti iudicisside cotractibus.&rerum acqui licioni, quibus certi limite', v vocatae lolenitates pra sci ibi tu r, quibuscum taxa,irrita secus habeatur ta ut illa pala tutari haec nolle muneris publici sit. Hic maxime ius naturale,civileq. polle cocurrere ex adverso vuletur:veluti

quitaboret fidei possislor legitima subitatie priscriptio

contrapriorern dominum bituariquetia: eres ex testamento,sivei utestato,aut cotra tabulas succedens do nu cita ceu argentussi a precelibre sine testibus cuiquam IT itu vindicare, legatari us retinere pergit: quin emptio indi cui in pretium iustum fretum mixtis iam miSaestimatur. legeno resciit cur inis altra centu quinquaginta cclebrata sinu edita veios nisi citraqquaquaginta