장음표시 사용
41쪽
iuentrum velyti morbi aliquando intercedat; ita con s-milis iugiter notitit apprehensio ex perseverante ret eodem semper se modo habentis constantia proficiscitur. Hinc merito certitudo colligitur, qui nil aliud esse accipitui , quam obiectae rei,. de cognitionis illam se habere sicut et .percipientis non assimulata fallacit vacillans, sed firma congru emia QMod si aliquoties quedam apparent eodem se modo gerere, quae tamen certa no sunt
qum id raro,non plerumque contingat,m imme Orncit
Tegulq observata ex assiduitate collecte. Huiusmodi principiis progressi quo ad adulti sint, non modo certa moti iam identidem se similiter offerentium exerunt, sed & aliorum primo occursu oblatorum, quatenu S a dinia, similia ve uini alijs certa iam cognitione perceptis quae vim suam usque ad reliqua tendit. Sic iter agentis
bus pr(ruetq vales occurrentes collatione minorum s Picur mare flumium pri notorum, mox certam desse notitiem praebent. Sed si penitus inu sitata veluti in onstri species obhciatur, subiis iunt haesitantes, num certa sit, quoad sensim exploratis indiciis prcnotis certum de ipsa iudicium ferant. Q um vero exactus rationis usus a dest,culmen perfectionis notitit omni, certitudiniquelmeonirur. Licet de hoc peripicue animadvertere, quum repente,metuendo insomnio experrecti nondu- pleno liberq vigiliq usu recuperato. ambigunt, sit ne cer illis pectrui I. an cubile tutum, quousque paulatim& illud vanum ex incolis antia, & hoc este certum ex permanentia pr*cognita tunc etiam con stante agnoscant, quo secure gaudeant. Ad hunc modum certa notitia si . iove propriorima sensibilium, sive amplius priuentium - obiectorum habetur, nec non & cognitionis assii li
42쪽
vi de impressione repetiir, quatenus di ipsa inter coignita eo inputatur. in hac autem explorata notitiei certae perceptione memoria praetcritoriam, de praesentis obiecti ab extra ijsusque sensibus apprehensi notitia sibi mutuo ex parili congruitate astipulantur. de ut illa hac lsicut explicuimus , certam reddit, ita vicissim haec ilias 'tam sicuti testes qui singulare, in validiorescensentur idttestates inter lacerti amplius existimatur, ut que mee nia, quae seiuncta insarnaioIaserent, inter se connexa in vicem stabilimento sunt. Quin enim praetcritae cogni bonis nota inusta memorativae potentiae in actum reducieitur sive memoriae,sive reminiscentiaeex praesciatis no- titiae simili ma nota impressa, haec excitans illam peroni. nia respondentem certos nos facit tam rata congruentia obiectam eam notitiami praeterito in temporei
nobis perceptam sui isti. Etali rursus)apprehensa, in praesenti momento mensura recentis notitiari, a praeteritq respondentis, qualis sentienti vel ex se vel e aliquo sui ita ut antea noto assidue offertur , atque adest : via parata est ut inde vi derivata coni mentu ratione ab imili aliorum quoque notitiam prsecessis se parili a quovis in actum tunc excitat . certo reco gnoscanius . Huiusce resolutionis energia destituti , somniantes videmur nobis inter oblatas omnigenas similitudines eorum quae vigilantibus
seris . intus que obversantur m memorare . non nulla', quce nunquam nobis in notitiam venisse, cerato excitati deprehendimus . Ulterius ut memoriae actus constet, praeteriti temporis seu transactae diri '
ratonis agnitio concurrat , nec vile est , quae pia, sine instantia praesentis pcrceptione 'on concirigis . Euru
43쪽
quin id praeteritum respectu presentis instantis scosserat protinus, sive per mediii alius,quod posteritissuens
antecessit momcntum praesens scuti obsolute praetcritum rcspectu succedentis habetur. A tprcsens momentum tanquanoranscursae durationis terminus cum motus comunis sensilis. propriorum sensilium apprehcnsionem comitante notitia percipitur aestimatrice vi, ac dein memorativa. inde nota trallata mandoquidem is notis meminisse solemus nobis alia uoties etiam si xii temporis articulis aliqua in memoriam venisse.:Insunt porro quod praesens dicitur,distinguerri praeteritu'. i
exactum, futurum succedens laquam absentia, cum offeratur notitiae prout extat. lumque quid libet est, ne queat non esse: patet ita obhci cognitioni,ut nequeat noumul esse ;Quo modo dum non consistat,haud quaqua obhciatur. Atque ita in praesentia oblatum ad notitiam dicta initutiva spectat. Expositu es aute experii nicto p tapetuo coprobate lenius exteros cu comuni res in prisentia percipere, caeteros in prisentia obiectoiu, atqueal sentia iidemque intellectum. Praetcrea ut ostensum est per nullam rem sive speciem, sive potentiam, actum veipsius,eadem ratione, modo que obicctu quod vis om- :nino repraesentari qui dum ausi. este piae ens, non Pit sens, tum absit. Quare per caeteras secultates cognosci rivas solas non Potes haberi obiecti cuiusque praesentis notitia, nisi adsit exterorum sensuum, commi nis que nunquam dissociati perceptio quaobiecta in praesentia tantum apprehenduntur cuius praesenti vi reliquatum potentiarum communis ad absentia praesentia queam. plitnuo ad praesentia expresse apprehcndenda cGntra, . . . natur, Idcirco praesentis momenti ut omnium praescimi
44쪽
tium cognitio sine adminiculo exteti alicuius sensus, communis que virtuti istimatrici,ac memorati vae non imprimitur quo nimiru deficiete iuxta premista memorit, subindeque reminiscentit actus non coni at potissimus, de quo sine agimus Ea propter in somnis dum exteri sensus sopiti manent,mentoriae actus absolutus exacta praeteritq notitiae recognitione constans non habetur. Memoratricis tamen facultatis non nulli operae inseriores inter somnia aestimativae ministiant. Recipit quippe uti repositoriuaestimatricis notas ab ea impressas eorum quae illa varie comminiscitur,unde fit,ut postea excitati certo ipsoru in meminerimus:sed & uti thesaurus prius reconditorii in insomnijs xl rimatrici met teriam sub ministrat,circa quam mira confingens ope-rctur. Quanquam autem aestimatricis actio,iit & quaevis res duratione successiva fluens, vel inter insomnia non nisi momento instanti iugiter substat, partibus prae teritis iam elapsis,uciaturis nondum extantibus ni nilo secius momenti pr*sentis cognitioper demonstrata,m imatiuae non adest, si coti neque aliorum, que quintadsint,quasi consistentia obiecta fingit,ut& mox luccestura providet,que nusquam tamen locum habeant In vigilia vero ut per instans praesens cognitum, pr teritum quoque notum ad pr*sentiae nostre notitiam attingit, ita futuri ab eo momento subsccuturi cognitio prcsompta nostram ad praesentia quodammodo pertinec quatenus cum praesenti momento coniungitui ; de caetero non nostrae soli sed alient ac maxime autoris potestati subiaces, ac proinde a certa nostra notitia secedes, quod pr*terito no covenit, iam no fuisse nequesti, ac subinde ad presente notitiam aptiori. Declaratuin itaque restat,
45쪽
quo pacto cu in praesentis notitia certitudo etiam de ab . sentibus acquiratur, nec sine ipsa sensibus exteris communi que subservientibus percepta memoriae actus consuminati evadant,quorum collatione cum prisentibus expensa certa proculdubio notitia resultat ex apprehensa obiectorum constantia sive perfectius sive imperfectius, prout horum vestigia inbruta quoque competunt. At sine huiuscemodi collata congruentia, eius veprcsentivi,quo ad in alia se porrigat, periculum est deceptionis non raro ita contingentis. Exacta ergo non
adel notitiae certitudo a deceptionis prorsus discrimine libera sine prisentis alicuius cognitione supposita co-muni simul sensu,&aliquo saltem exteriorum percepta Hinc pater,cur ligatis exteris sensib ,& communi, ut in somno accidi certitudo notitie pariter alijs cognoscitivis facultatibus desit. Patet rui sus ijs in recta disposi
tione costitutis nempe memoratiuae,acaestimatrici colis
locata: incorporalium facultatum fastigio certam notitiam adesse posse, resoluto communis tensus,& una ex teriorum ligamine, luale insomno est; ita ut aliquo saltem externo pariterque communi praesens aliquod sensile apprehesum sit,cuius notitia in interiores transilii tatu quanuis exteri alij a sentiendi usu interquiescant, quem tamen exercere queant, nisi qua ceu morbi laesione praepediantur. Atqui licet in vigilia nil intueamur, audiamus ve,nec ullum odorem, Sustum tae percipiam iactu persentiscimus ut minimum nos rq molis podus ei quo nitimur iinpressum cuius praesentis ita utantea pluries percepti memoria recogniti, estiniatrice vi explorata certitudo ad alioru aliquo modo affinium, si milium ve venandam certam notitiem exemplo adiu-
46쪽
mento que sit Primum itaque certae cognitie nis scindamentum exteri eommuni, que smul scnsus perceptio praebct,memoria it ructuram collatione stabilit, isti matrix consummans culincia imponit, ita ut sine mutua cui etorti recta opera cci titudo non iuveniar: q, fici sivc taliusacultatum operationes subtranantur, sive vitio aliquo deprauati integram debitam que functionem non exequantur;vt priter morbos; in colinio somni vigiliae que haud ex omni parte liberariac expeditae contingit, Accipitur autem somnus este vinculum primi senloth natui ale ab autore institutum ad operantium virium animal ita fatigatarii instauratione quiete peragendasipvenies a linenti vaporc in supera eiaculato, quum eo decidentc ruistis, ac sensim cocrescente ad confinia cet ebri, nervoru que inde orietiti spiritus sensifici, ac motui praeminiit retes obstructione suspeduntur: quil, interclusiis destituti motorij nervi a cerebello praesertim eius que proces tu , spinali medulla egressi, latione non exertat; sensorij vero exteri persensione no exercet. r.e comit ne scia- . ,. d. foris i pinde primu interioru , utpote abcxlcris interceps, .com. tavia secta lupri tradita. Huius emodi ligamcnti, pcova porta varia teperie varie se gerit Naqiod ite ta densa ipsoru nebula diffunditur, ut internis quoq; sensoriis cuctis ligatis nullae phalasmatu imagines appareat,q adoque tenuior sinit simulacra emicatio istimati ici factillati offerri. circa qua operans diversi comi nascatur, cuncta insonia di cta quae memorativa nonnunqua liberior impresia cxcipiat nonniiqua in oblata magis haud pcr-cipiat, unde postea expergefacti nequaqua ipsoru me- inisse va am'. Sed interea et imatricis cognitio,iitaliciti I: certitudine no allequitur iuxta dudu ostensa vel aE 1 casu
47쪽
LIB I DE AVT. S. SCRIPT. CAP. 3
casu q(Le vera sint,versat. Vigilia vero fit.quum absu-ptis,attenuatis ve vaporibus,aut vi aliqua exceditante discussis animales spiritus motorij ac sensilici recurrui, quibus motricia sensoriaque organa vegetentur & illa latoriam Lia ctionem exercere queant,haec sensoriam actu, saltem aliquo sensu extero cum interno pariter ne cellario exerceant. Manet autem in multis plus; minusve in confiniolomni & vigilia: nonnihil dilirhaut ebrietatis simile ob humoris rebellis disticilem discussione: sed ad certitudinem cognitionis percipiendam neces seria est iuxta superius demonstrata, exacta sana que vigilia, quae sensuum cocurrentium exercit ita in integrum exhibeat qualis non semisopitis,nec dum adultis, insanis omnigenis conceditur, inter quos parumper ebrii sunt, tuin temetum similem ve vim ha ocias digeritur In his e omnibus progressivus motus cum vigilia exerhquit,aut atactu exercetur sensuu tamen iunctio imperfecta est aut exteriolti aut interiorum, aut simul omniv. Ac semisbmnes pro affectionis huiusmodi diversitate tenuiter nonnullos sonos excipiunt, lumen suspiciunt motus quosdam ciuntsingua verba volvunt. & nonnuquam ad interrogata respondent dein expergiscuntur,
plene, aut vapore vincente prorsus consopiuntur. Nonnulli lecto surgunt, & cursu prolixo gradiuntur, multa vel temere agunt vel qualia pilus vigilates dellinarant, haud multo secus,ac delirantes Je insani se gerere solent: quod illorum non syncerus humor, horum humori amnis cui omni vaporem istus similis insaniae specie pr*beat, qualis lucida sortientes intervalla consuevit adortii. Insii norum quippe alij perpetua vaesania laborant, alij recurrentes periodos fustinent, ac di-
48쪽
verse agitatur prout mali moles in hanc,illam ve parte incobuerit. Phreneticis proesertim aestimatiuae organuma e affectum apparet memoriae lethargicis,lita Heptitios extera spiritali violentia percitos nunc omittamus.
Disteri ab his, somnoq; animi deliquium, extans sensuum deflectus haud absimilis eius quem susserunt, quibus iugulares arteriae carotides apprehensae astringuntur,quarum meatibus a corde ad cerebru pullatiles spiritus lati ad animalium spirituum continuam productionem . si inteicipiantur, tensi ficis subinde spiritibus sublatis sensuum pariter iunctiones eripiuntur. lam quin uti principio deduximus intra humanum cortus
menti naturaliter non alia notitio conveniat, atque illa,
qu ae sensibus primoribus . internisque ministi is per simulacra illac pervadetia intellectus vi eruitur:vii ccerta sit sensilem suppositam notitiam certa cfle Oportet incerto quippe sultam inccrtam eva lere potius contentaneum est. Itaque ut certitudo intellcctualis cognitionis nobis elle queat, talem sensuum vigiliam este praescitulam opus est, quam uno verbo expeditam dicere liceat,qualis exsomnibum non impuberibus, nec insanis
adest ne deliquio quidem . simili ve nexu sopitis, sed adultaqtate perseeta functione sensili exacte vigilatibus,
sub qua iuxta exposita sensilis notitiae certitudo provenire valeat Non adultis enim imperfecta naturae constitutio , ut nimium senibus dis lolutio delitio assinis facultatum sensilium haud exactum usuria exhibet. Praeci puum autem intellectus instrumentum aestimauae organum est potissim e sensilium potentiarum , cui me morativa cum imaginrtiva ministrat, communisqui sensus cum extrari s. Itaque si aestimatrici certa notitia
49쪽
expeditae vigiliae no subsit, intellectus vel no intelligit,
ubi nulla praecessit.vclinceitq innixus no corta cognitione assequitur. sed velut inter intonia. diminutas quasdaratiocinationes coserit, reminiscetias,ovidentias, iecognitiones exiguasiumit,que nri certi notitit neccssitate sed fortuito veri sint maxmae cotingit, clum ex vigiliqcerta itellectione memorit, impressi mesei erundepollea inter sopore ruisus in actu eruatur. Sic per ligamentum
sensus impeditur intellectus iudiciu sive certa cognitio iudic, nomine sumpta. An vero intellectus ubi ductu certae notiti sensilis certa intelligentiae licuerit, inde alia talem deducere valeat,haud sciasili certa cognitione pia senti nixam, subtilius disquirendum restat , vi eoru qui sunt huc usq; indicata. rursum amplius expensa.C. Certa latelligentia homo non ades
Tqui similiter, ut certaintclligentia resultare pares e constatia obiectoria apprehela collatione habita per memoria etia intellectuale praenotorti cu praesentibus: ita ip pter eiulcemodi collata cogruitate ,eius vepr sente vim, quousq:ad alia tendatur: ducri me est deceptionis in scortim semelq: intellectis non rato cvcnictis. Ad memoriae ite intellectualis actu exerendi i , cum agnitione preteritae durationis .instantis prisentis uti termini concurrerem telligentia opus est. Prq sentis vero momenti ad intuitiva notitia pertinctis ut&cuiusvis pr*lcntis cognitio haberi non potest per quascuque facultates cognoscitivaqsolas ea se ratione modoque obiecta in pr*lentia, de absentia coplectentes. interquas intellectu essc humano in corpore como ratem satis experimur nisi adsit exteri alicuius sensus,communis que associati interno preser-
50쪽
ti mistimatiuae,perceptio qua intellect indefinita lati.tudo ad priueritis mometi expresiam apprehesione determinetur. Certa ergo intelligetia no adest a deceptionis pisus periculo immunis sine praesentis alicui'cobnitione stipposita intellectu aestimativa,sensu comum de aliquo salte externoru percepta,cuius adpri sente virtu- te, tuo adusque pertingat,in alia quoque certo nosce sae intellectus escedere illi eat. Iudiciu igitur intellectus prepeditur per vinculti sensus, no modo sicci ta sensilis noti xia no praecelsit,sed etia si piaestituta Lerit. dii tamen in praesentia no perstet cu sibi necessaria vigilia expedita. quae si no adsit, perinde certae intelligetita iudiciu aufertur. Initiu itaque certae intelligetiq a cosultis sensibus sumedii est e certa eoru expeditae vigiliq cognitione.vimen, uat rito a Satyrico dictumn optandum cst ut sit mens sasit r. io. na in corpore sano. Insuper nullia actu intclligentiae haberi nisi qua notitia senstisadst,quamvis antecesserit, experimeto infantiu costat qui nihi cuius deinde me minem, per sopore uelligui, quoad internis sensibilib facultatibus simulacra rei u percipere incipiat,quum eos. .i. M. m ip*c xii pave cxi excitantur, ,ed & si ponerentui sti hominis ductione animi inditi rerii intelligedaruspecies.no tame intelligetia certa cotingeret praeter certa sesee pri sile notitia astante eiusa ia tradita nisi tales species foreti m qtiae dilcretqrepresentarct res & secundit earu conditiones absolute,& secudu coditiones prcsentiae peculiarcs, '-loge ab expenetia memorie nostri remotu est. At id . ad alia angelicq tractationis,nec no humant metis a corpore sep iratae scrutatione spectat. Nonnulli hac sensilis
ci notitie sol ut necessitate ad human*itelligetit certitudi . . ne obtineda iae copedio deductit.qd arbitratur natura