Opusculum adscititio titulo Systema theologicum inscriptum;

71쪽

rum constantia 1 superstitiosissimae nationis contagio labasceret, gentem sibi delectam manu sorti ex servitute Pliaraonis educere, et leges novas illi per Mosen dare, quarum una USU SimulaCrorum, vel omni vel certe facio, ipsis interdixit, quo magis ab idolorum cultu, quo nillil tunc erat receptiuS, Uri Coti servarentur. Eadem ratio ortasse durabat sub primis Christianis, tutiusque et Eo et sanctis tunc viris visum est in Contrariam potius partem declinare, et re per Se bona atque utili, sed adlaphora tamen, Carere, quam teneros adhue a Di

mos parumque firmatos periculo objicere 2 . Itaque, si magna ratio Cautionis adesset atque idololatriae metus, non dubito recte fieri posse de imaginibus quod serpenti aeneo secit Egeo litus, qui

1 Hic datur finis paginae XIX. M. S. L. N. d.

2 Si clarissimus auctor invisere Romae potuisset, inter caetera antiquitatis claristianae monunienta, partem illam coemeterii sanctae Agnetis, Via Nomentana nuper in uno christiano DCCCXLI humo ac situ egestam quo Velabatur ejus accessus, propriisque oculis conspexisset, in his venerandis latebris, picturas christianas secundi ac tertii saecus Aera nostrae quas illustrandas suscepit R. . Marchi S. I. , archaeologus egregius quem honoris caussa noui ina tum voles, sane ab ea opinione quam ei cum multis etiam catholicis theologis, innuit Leibnitius incunctanter recessisset, probeque intellexisset quantum asserta Vulgo illa priscorum, usque ad Constantiniana tempora, Christianoruni formido ac disciplinaris cautela circa imagines sacras a vero discedat, sitque ipsis υγχρονin monumentis plane contraria. N. d.

72쪽

iumen ipsius hi jussu suora erectus Abstineri

quoque iisdem consultum foret apud populum quis orto odio imaginum a Cliristiana fide aniplecton daabsterreretur, quod aliquando apud Arabes, et Persas et Scythas, et alias Orientis populos usu venire posset, Eo Christianorum armis et potius pretiudicationibus saxente, cum satalis aderit Mahomeliose tyrannidi dies. Nunc autem omnitius accurate expensis, lex DEI, Si tua fuit, contra imagine ipsumque earum cul-lurn, in quantum ille nihil divino honori advorsum continet, non nisi ii remonialis suisse judicanda CSt, et Pr tempore Condita, et a primis christianis sorte ob graves causas aliquandiu retenta quem admodum illa de die sabbati, item illa de sanguine et suffocato, quiae mulio expressiorem Nox Testa- monti locum lint,et nec id o minus tamen apud maximam Christianorum partem antiquata est, cum ratio servandi Cessaret. Sane apud Judetaeos ipsos dispensationi locum fuisse conflat exemplis; nam etsi simulacra et sculptilia ponitiis vetita videantur, tamen, ut similitudines rerum inanimarum taceam, certe Cherubin aurei, et serpens Mosis, itemque alii Cherubini, et novos, et Leones Salomonis, plerique otiam in loco sacro positi, partim jussi, partim Probati loguntur. Et quanquam sub initia Christia-Dismi, aut nullas aut erraras in Oratoriis suisse imagines probabilius viduatur, unius nim imaginis Christi sublabi iura otii Pastoris ovem errantem

73쪽

requirentis sacris calicibus insculpti mentio reperitur apud Iertullianum, paulatim tamen suisse recepta negari non potest, et apud sanctum regorium Nyssae episcopum describitur pictura laborum martyris cujusdam in pariete templi artificiose expressa Ut alia nunc loca non attingam. Quod vero attinet ipsam venerationem imaginum, negari non potest metu superstitionis iii inde abstinuisse Christianos, praesertim cum adhuc passim pagani ipsis mixti essent. Tandem ubi in maxima noti cultique orbis parte, daemonum cultus profligatus suit, nec jam amplius Dii nisi per ocum memorantur, nulla amplius Causa gravibus etiam viris visa est cur imagines alphabetum idiotarum, magnumque rudis populi ad pietatem

incitamentum a cultu exchiderentur. Fluctuatum tamen diu fuisse monstrant Certamina Orientis Iconoelastica, et oppositiones Fran-

soldiensium Patrum 1 quin et his vetustior

S. Gregorius Cognoment Magnus, Romanae ECClesiae Pontifex variasse visus est. Nam in Epistola ad Serenum Massiliensem Episcopum, probat quod is imagines adorari vetuisset, replehendit quod si egisset. Et idem tamen ad Secundinum quemdam scribens cui imaginem Salvatoris miserat, D OS quidem, inquit, non quasi ante Divinitatem, ante illam prosternimur, sed illum adoramu quem Per. imaginem aut natum aut passum, sed in throno i Hic desinit Autogi aphi pagina XX N. d.

74쪽

sedentem recordanam. Quae quidem non obscure Ostendunt Gregorium coram imagine sive obversum inuigini solitum fuisse Christum adorare. Et revera id ipsum est quod alii imagines adorare appellant, ut postea dicam. Et idetur Greg ,rius in re quam per se adlaphoram putabat, scandalixitandi causa sese accomodasse iis ad quos scribebat in Gallia enim tardius in aluit imaginum eneralio, multo ante in Oriente et Italia. Et Claudius quidam presbytor u Ludovico Pio ex Gallia ad Italos missus, atque Ob doctrinam factus Taurinensis Episcopus, narrat se in periculo fuisse, quod imaginum cultui restitisset, quemadmodum apparot ex resutatore ejus Jona Aurelianensi Cujus rei rationem petendam arbitror ex genio populorum; Semper enim illarum regionum incol: P vivacioris imaginationis uere, et proinde in ritibus exactiores 1 . Unde statuis quoque, Imperatorum et Rogum liabiti honores, quasi principi pr.esenti, quod Gallia o Germania sere ignoravit. Itaque, non mirum cohorrescere illas gentes quasi sacrilegio, cum honorem Christi et Sanctorum imaginibus qualem ipsi exhibent, alicubi negari intelligunt, quod lanion aliquando bono Zelo et laudando fieri potuit nam ipsi quasi pinesens in illis

Prototypon intuentur, rerum enim Connexion OS

longius extendunt ingenio, ideoque magis delicati

75쪽

sunt atque exquisiti. Quanquam eaedem gentes, ubi contraiia opinione imbutae sunt, in alteram partem nimii esse possent, quemadmodum Mahu- metanos videmus ne pictui a quidem rerum uni- matarum in rosano usu ferre posse. Paulatim autem hientem et Italiam Gallia quoque et Germania et totus pene Christianus orbis sequutus est,

usque ad superioris seculi 1 mutatione. 2 .

Antequam autem definiamus quid de cultu imaginum recepto sit sentiendum, videndum in quo ille consistit, quod non aliunde rectius dis-

2 Heic, occurii in Autograptio quidam παρα ραφος trunS- versis mox Leibnitiani calami ductibus obliteratus, que iri tamen ad pleniorem M. S. notitiam et hypo Posin, nunc primum publici juris esse aciendum Xistimavimus, et

iii transcribendum ut sequitur. , Omnibus igitur expensis, cum ideatur nihil esse in iman inum eneratione qualem Concilium Tridentinum probat, quod honori diuino sit aduersum ' sim nullum periculumis idololatria seu honoris diuini aliorsum errat amareat, crιmn sine maxima rerum conpersione imaginum eneralis ab Ec- , clesia uici non posse ideatur; denique, tιm, ero usu a G, hibito, etiam fructus ejus sit insigni, censeo esse retineni, dum, quan qnam non dubitem illos populos quibus nuncis ignoratur, si in ejus exclusione, quadam animi repugna-n tione em lent, modo non damnent alios, in Ecclesiam cathon licam recipi posse; in huyusmodi enim rebus aliquid hominum, inclinationi et consuetudini tribuendum est , ut ostensio in i , morum ouetur. , aeterum totum huncce locum, in latis nonnullis inserius auctor reposuit. N. Ed.

76쪽

cemus quam ex verbis Concilii iidentilii l quae ita iubent re Imagines Porro Christi, Deipariaeque, tigiliis ot aliorum Sanctorum in lem l lis ,ru - sertim habetidas est relii tendas, eis sue debitum is honorem et onerationem impertiendam, nonis suod credatur inesse aliqua in iis di in iras vols virtus propter piam sint colendae, et quod abis is alius iid sit petendum, vel luod fiducia iis imaginibus sit sigenda, veluti olim fiebat us gentibus qui in idolis spem suam collocabant, s sed quoniam honos sui eis exhibetur refertur, adii 'totypa qua illiu et rivsentant, ita ut peris imagines quas osculamur et Coram tui laus Calbut, aporimus et procumbiuriis, Clii istum adolemus, et Sanctos suorum ilhi similitudinem gerunt,

Et mox lier historias mysteriorum nostrat, redemtionis picturis vel aliis similitudinibus, o Pressas, erudiri et confirmari pos,ulum in artis culis fidei commemorandis, et assidue reCO- is lotidis Tum vero ex omnibus sacris imaginibus, magnum si victum percipi, non solitin quias admonetur )ol tibi beneficiorum et munerum, mutae a Christo sibi collata sunt, sed etiam iuia, Di i per Sanctos miracula, et salutaria exempla, oculis fidelium subjiciuntur, ut pro iis Eos gratias agant ad Sanctoruntque imitationem, vitam inoresque componant, excitentui lue ad

77쪽

, adorandum ac diligendum DΕΠΜ et ad pietatem, colendam. In quibus Concilii verbis non video quid a prehendi possit. Et postea subjicitur abusus qui irrepserint aboleri sanctam synodum

, vehementer CUPere.

Sed ut rem distinctius tractemus, ConSiderandum est duplicem esse honorem imaginum, unum qui proprie est imaginis, ut cum in loco spectabili et honorato collocatim', Ornatur, Cereis accensis dignoscitur, circumgeStatur, quae ut puto minus habent difficultatis, acileque ab iis tolerabuntur qui imagines non omnino rejiciendas putant alterum qui ad prototypum refertur, de quo diligentius dispiciendum est, et haec est de qua quaeritur imaginis veneratio. Cum scilicet homines imaginem osculantur, aut coram ea Caput Dudant, genua flectunt, procumbunt, preces effundunt, Vota concipiunt, laudes dicunt, gratias agunt. Verum enim vero etsi usus loquendi essecerit ut dicatur lio-nor imagini adhibitus, reapse tamen non res inanima et incapax honoris sed prototypon honoratur coram imagine aut per imaginem quemadmodum Concilium honorem imaginibus habendum intei pretatur. Et hinc factum arbitror quod Scholastici

disputaverint, imaginem Christi illo ipso summolatriae 1 cultu adorari quo ipse Christus DEUS. Actus enim qui adoratio imaginis dicitur, revera est adoratio ipsius Christi, occasione intuituque t Hic desinit Autograptii pagina XXII. N. d.)

78쪽

imaginis, set ob veis , ad eam corpor quasi ad ipsum Clii istum ut illius rasutilia manifestius cxlii boatur, magis sue animus ad contemplandum

DO initium levetur. Nemo enim sanus Cogilat, it

da milii, o imago, suod peto, tibi, o maritior aut lignum, gratias ago, sed te, Domine, adoro, tibi

laudos cano. Interea ex usu esse videtur a suo

in lorosse biotatis, ut offendiculi causa locuti inibus illis soliolasticorum licidio abstineatur suibus maginem divino tonore latria alliciendum aiunt, tuas an Plirasos concilium prudenter xilaviti aruuique nobari sibi salis ostendit Posito igitur nullam aliam admitti veneralionem imaginum tuam sua sit eneratio prololvi, i Coram imagino, non magis in ea erit idololatria quam in oneratione qua Dro et Christo exhibetur, sanctissimo rius nomine pronuntiato. Nam et Domina sunt Dola), et quidem imaginibus longe

insertoros, rem enim mullo minus relati 'sera lani.

Ita suo Cum dicitur imaginem honorari, non id utiloi intelligi debet quam quo modo dicitur in Domino Jh si genua flecti, nomen Domini benedici, Domini ejus gloriam dari. Et coram imagine externandorare, non magis reprehendendum est quam adorare, coram imagine interna sua in ahantasia nostra depicta est, nullus enim alius usus est externa imaginis quam ut interna xl ressior sint. Sapienter ero monuit Concilium, ut ne Credatui virtus aliqua sive divinitas ipsi imagini inesse, at sue inhabitare; suemadmodum Trojani

79쪽

putabant Palladio ablato, iii hem casuram, et Romani eos ex templis thostium conceptis quibusdam verbis evocabant, et cum imagine ipsum Deum transferri credet'ant aut quemadmodum sculptum signum alicujus Dei gestalum successus Prosperos asseri e quorumdam apud Ethnicos per- Suasio erat, quas imaginum superstitiones Arabes in piibusdam figurationibus coalismanibus, Jud aei in Dominibus scriptis aut pronuntiatis imitabantur quae utique est Conolatria, aut Onoma

tota tria.

Nec minus praeclaro addidit Concilium Do fiduciam in imaginibus esse figendam, scilicet quasi sorte sublata illa aut amissa aut mutata s minus grata DE devotio, minorque reCum SUCCOSSussit futurus, quod utique superstitiosum est Credores idemque de reliquiis dicendum est, quarum amissio, aut etiam suppositio, manente eadem colentium pietate, Di noceret ita enim Censen dum est equidem pietatis aliquando osse loca lusedam sacra prae aliis vel libere, vel ex voto visere, aliaque id genus obire, quoniam ipsum iter caeteraeque Circumstantiae propositi singulares pars sunt honoris, et laudanda est pra paratio animi sibi aliquam poenam legemque Certam dicentis, seriique propositi ac geli nostri peculiaris ostensio, et cum publica concurrentium

1 Hei in Autographori aut supposititia deprehensa sed ino ab ipso auctore expunctum N. d.

80쪽

lionii num pietatis significatione privata conspiratio ad Do honorem; et locus ipso divinis beneficiis

insignis vocordatione illa et commemoratione sortius mox t anili uti et sacro lucidam torrore porcellit, quod ii protestante cluidem, qui inis sepulcrum Domini adire datum est, distiteri me

mini 1 .

Nihilominus etiam in loco quovis ubi eadem est fidos, animi quo devotio, etiamsi imagines,

reliqui in aliaque id genus cxterna adminicula absint, eadem gratia obtinebitur, talia enim non habent ossicaciam, opere operato, ut ita dicam, quemadmodum sacramenta, Sed ex Pere Perantis, ut in scholis loquuntur. Et quemadmodii in igitur tempora certa, ita et loca, qua V inliis fiunt ut assolvantur ideo tantum Prostuat quia singulari quadam admonitione incitamento sunt ad pietatem; Itaque qui temporum electioncm probant, et upe in his peculiaritor geruntur, non debent damnare locorum delectum, aut eoruni qua in his asservantur; neque adeo major jure Peregrinationes sacriae quam festi diesrejicientur. Porro Procumbere coram imagine crucifixi eam suo intuendo honorare iam tui repra sola latur, non ideo quid mali habere possit fructus autem manifestus est, assectum enim a re mirificu excitari constat. Vidimus paulo ante hoc sacti- i IIic sinis paginae. XXIII. M. S. L. aula . X. Ed.