Opusculum adscititio titulo Systema theologicum inscriptum;

81쪽

tasse S. Gregorium M. De ab ea consuetudine penitus abliori sent qui consessionem Augustanam Sequuntur et profecto nisi constaret magnos olim abusus suisse imaginum qui rem bonam suspectam reddidere, et Disi sciremus quanta et olim et nunc quoque do illa re molae sint concertationes, Demo ortasse in cultu coram imaginooxhibito aliquid mali vel periculi imo scrupuli

latere posse acile suspicaretur, usque adeo illa res per se innoxia, imo recta et laudabilis videtur. Equi doni objici solet Ethnicos eadem exceptione usos, dicebant enim non marmora et ligna a se coli, sed eos. Vertim, praeter quam quod illi virtutoni et siduciam in imaginibus collocabant, reSPonSum Supra est, imaginum cultum non Perse malium et prohibitum olim suisse, sed quia ad salsos deos inclinabat vere enim idololatricum ex recepto usu vocis est id tantum quod divinum honorem alio vertit. odi autem in Ecclesia omnis imaginum honor non nisi ad ea prototypa resertur per quae num illud eternumque Numen veneramur cui soli dixi nos honores deserro didicimus, et cujus beneficia in aliis intuemur, ut eo

magis admoniti cultum in ipso terminemus l). Unam speciosam objectionem video, quod a re quae aliquid dubitationis habet, tutius sit absti

l Hicii ius in Autograptiori quod in cultu supremum est; quibus mox expunctis substitutum absoluteri cultum.

82쪽

nere. Verum si exiguit m sit ut tum, scrupulosa consciolatia est quam ille scrupulus urget Equidem sateor, i nunc sunt animi multorum inter Protestantes ut d Judas et Mallima olanis nihil dicam plurimum ostensionis nasci ex imaginum usu l); sed icissim cogitandum est quantis turbis atque ostendiculis, quibus sanguinis rixis

opus futurum osset, ut Ecclesia liminaretur a resolui per Se remotis utrinque abusibus atque ossendiculis, egregia et laudanda est. Itaque reli-Dondam esse recte decretum est. Et non potest ea cuiquam schismatis causa justa esse. Nec putandum est usque adeo contra Ecclesiam et Promissum Christi auxilium invalitisse in sororum portas, ut damnatum idololatritu genus toto orbe christiano per tot si 'Culair: 'valeret.

Omnibus igitur expensis, cum ideam nihil osse in imaginum oneratione qualem tridentini Patros prolaant, luod ionori Dixitio sit adversum cum his semporibus nullum periculum idololatriae appareat, qua divinum honorem aliorsum vertat, quandoquidem omnes satis sciunt unum omnipotens umen divino honore coli, cum pra terea adsit tot sarculorum usus in Ecclesia, qui sine maximis rerum conversionibus tolli non potest,

i Quae hei innuit Clarissi inus Lethnitius de suis coetaneis, nunc inter hodiernos Angliae ac ei inaniae protestantes Diultu in sane niolliri, atque ad disciplinas catholicas molius ac felicius inclinari, pluribus ain coinpertula est.

83쪽

denique cum remotis abusibus fructus rei insignis sit ad pietatem, concludo venerationem Prototypicoram imagine in quo uno cultus imaginis consistit recte et pie retineri, modo suis limitibus maxima cautione adhibita accurate circumscri

Docendi autem sunt homines ut recte sapereo loqui discant de re quae ad divinum honorem pertinet, ne qua maximo cum scandalo contingant quae animos ab Ecclesiae unitate magis abalienare, aut redire parato deterrere possint. Recitabo exemplum quod accidere memini. Miles aliquis desertor ordinum laque ad judicatus erat, jamque in conspectum patibuli adductus, et postremum nuntium suae gratiae sive mortis a

principe protestante cujus stipendiis merebat,

expectans, Crucifixi imagunculam ex argento susi lem lacrymis inter metum et vota rigabat, ad laetae autem vocis superventum exultans atque oscula imagini sigens, exclamat tu es Cui salitatem debeo, tu me mortis saucibus eripuisti, tu me liberasti. actenus recte sed cum adstantium

aliquis, Mir primarius plerique autem omnes protestantes erant quasi admonens subjiceret; non hic utique quem manu tenes, sed ille qui pro

nobis est passus; tunc homo oscula ingeminans, etiam hic inquit Et celluF- aus si Gallus enim natione erat. Quae vox magno Coronae horrore t Hic finis datur Autographii paginae XXIV. N. d.

84쪽

Oxcepta est, quasi Scilicet duo liboratores ossent, altor vivus, alter argenteus; et suit sui lilii asseverabat unquam sibi surditatem idoloman in pupistica, sic enim o luinitur missero decopii clarius apparuisse. E luidem arbitror misellum illum in tanta perturbatione animi non satis cogitasse quid dic si et, et in verbis potius quam animo crimen suisse interest tamen se expendi, ut

homines recte instruantur.

Porro quemadmodum protestantes in cultu maginum causam justam non inveniunt cur Ecclesia unitatem scindant, ita vicissim sentiunt viri doctior Catholici, si Protestantes, et in universum, si pol uti qui cultum istum ignorant et refugiunt, in o non usurpando quadam animi Dolita ropugnatione Perstarent, in aetero autem se melioribus paratos docilesque ostenderent, interea suo Catholicos ob eam causam non improbandos satorentur, in Ecclesiae gremium recipi posse. In hujusmodi enim rebus quae nullam necessitatem neque divinum Priaeceptum habent, si tu id hominum inclinationi ac consuetudini tribuendum est, ut ostensio infirmorum evitetur. Connexa est Cum imaginum negotio causa Sanctorum et Reliquiarum, et multa qua circa imagines diximus huc quoque referri debent. Et generaliter tenendum est neque adorationem coram imagine, Deque cultum Sanctorum aut Reli- iuiarum probari, nisi quatenus ad DFij, refertur, nulliinusue religionis actum esse debere tui in

85쪽

honorem Unius omnipotentis DF non resolvatur ac terminetur l). Itaque cum Sancti honorantur, hoc ita intelligendum est quemadmodum in Scriptura dicitur honorificati sunt amici tui, ΕΓ s, et laudato Dominum in Sanctis ejus. Et iam invocantur Sancti, auxiliumque eorum expetitur, Semper subintelligendum est consistere auxilium eorum in precibus quas pro nobis magna efficacia su dunt, quemadmodum et Bellai minus notavit; uva me, Petre aut Patile, nihil aliud significare debero quam ora pro me, aut uVa intercedendo pro me 2 . Equidem Angelos Custodes nobis a Deo additos

certum est, Beato autem Angelis comparat et ισαγγέους VOCI SCHPtUra eos IIO Curam humanarum rerum gerere, doceri videtur colloquio Mosis

et Eliae cum Christo et 3 particularia oliam ad

Sanctorum atque Angelorum notitiam pervenire, sive in speculo Divinae visionis, sive ipsa claritate et late patente perspicacia naturali gloriosae meniis, insinuat quod Christus ait coram Angelis in

coelo gaudium esse Super uno Peccatore Poeni- l Hic ei ininatur Autographi pagina XXV. N. d. 2 Quae sequuntur, in Autographi margine adjecta, sed

mox ab ipso Lethnitio expuncta acile adlluc legi possunt,4 Quod si plus aliquid facere intelligerentur et rogarentur, , quemadmodum angelos constat non verbis tantum sed et an iis nobis adesse, erraretur fortasse quanquam id de sinit en non ausim nullo tamen periculo. N. Ed ) 3 In Autographo prius minuta , expunctoque OX u particularia. N. d.)

86쪽

lentiam agente. Et Sanctorum intili tu etiam post eorum mortem Dr ΓΜ aliquid indulgere suan- suam ipsis anclis sive veteris sive Aox Testa- monti non nisi or Clii istum Salvatorona et Messiam dignitas sua constet indicant reces in Scriptota posita : Recordare, Domine, servorumluoium hi aliam Isaa et Iacob. Quae formula non multum ab illa abest quam passim habet Ecclesia : Fac, Domine, ut moritis et intercessione Sanctorum tuorum juxemur hoc est, respice eorum labores, quo Pro nomine tuo, te dante, sustinuerunt, exaudi eorum preces quibus Filius tuus unigonitus vim et pretium tribuit.

Disputant aliqui quo modo notitiam habere

possint Sancti rerum humanarum, et D. Augustinus ipse in ea re pesisse et subdubitasse videtur. Sed non puto Consentaneum vero sanctissimas animas alicubi clausas ingere ubi deliciis quidem ruantur, sed rerum quae geruntur sint l)OXPertes, aut non nisi internuntiis sorte Angelis aliquid resciscant; Montium enim potissimas delicias acit cognitio rerum, et cum ipsa divinam Sapientiam ac persectionem propius intueantur, credibile est ad Providenti: arcana qua in Cor-Pore existentos eminus admirabantur 2 nunc Propius admitti, et gubernationem ri justissimam creditam illis antea, nunc cognitam SSe

si In Auto iaphori sunt lapsu tamen calami, ut patet.

87쪽

quod sine notitia rerum singularium quae interliomines geruntur intelligi opinor, non P0teSt. Multi eo inclinant ut putent Angelos et Sanctos res omnes intueri in speculo divinae visionis. Verum si rem reote expendas, etiam nunc solus Dpus immediatum est mentis objectum 1 extra Mentem positum, et solo Deo mediant ideae nostrae nobis repraesentant quae in orbe geruntur

neque enim intelligi potest alioqui quomodo corpus animam assiciat, aut diversae substantiae creatae per se Communi Cent. Imo sciendum est mentem nostram semper esse Peculum DF et universi,

nisi quod obnubilata nunc intuitio et confusa cognitio est. Nube igitur remota et go se magis manifestante DEUM quidem acie ad aciem videbimus, res autem caeteras mediante ipso quemadmodum nunc quoque sed multo quam nun Colarius, distinctius, dissusius. Atque haec partim ex ipsa natura gloriosae mentis, partim peculiari gratia DEI. Nemo autem mirari debet Angelum fortasse aliquem aut beatam animam simul Asia et Europae res intueri, et Cum magnam molem Complectatur, penetrare tamen et in minutas partes. Cogitemus Ducem exercitus in eminente loco PO-

situm histrare copias aciemve disponere, quam multa ille eodem tempore intueturi Quod si cogitetur in tantum auctam esse Mentis gloriosae per- l Hic datur finis pagina XXV M. S. L. N. d.

88쪽

spicaciam, ii suantum Orbis noster campo patiosior si jam cessabit admiratio. Si tolescopiis at tu microscopiis plus quam millies extenditur visus, an sit,ital imus multo plus Dirces beatis tribuere quam althoum aut Drobelium t nobis at in sules, eadem instrumenta non Paliuntur ut multa simul distincte ideantur, et quantum augetur campus ubi minuitur ossicacia. Ita est, sateor, quia scilicet oculis pra statur auxilium qui dimensionibus alligantur, mentis autem vim in- tondit hvs usse nullos habet nos determinatos atque immobiles. Videmus tribunum aliquem volsaltem centurionem milites suos productos ut lue dispositos ita sub conspectu liabere posse ut nullus eorum motus ipsum fugiat. Et tu latrunculis

ludit quam multis uno obtutu animum adhibet 3 quia igitur mens pluribus simul distincte considerandis sufficit, nihil prohibet quin multis millenis modis augeatur numerus objectorum, salva distincta cognitione. Et arietatum notatu dignarum tua in toto genere humano contingunt, ad Variationes illas qua latrunculis recte ludenti simul expendenda sunt, multo minor ortasse proportio est quam mentis gloriospe ad nostram. Cum videamus ollam in terris quantum in magna di-

l Galilaeus Galilei storentinus satis notus huic ii ibuitur

telescopi orti in inventio Cornelius Drobe mei lianicis et op

ticis artibus insignis microscopii inventor habitus in Alc-niaci Hollandia natus, Londini obiit anno I 634 aetatis suae 2. N. d.

89쪽

Versitate ierum simul intuenda inter rudem et exercitatum intersit, et pro ii aculo sit quod tamen erum experimur, esse qui maximos calculos sola mente ita conficiunt, ut de scripto recitare videantur, et innumeras pliantasiae ima

gines ita in conspectu habent ut momento illam

seligere possint quae postulatur 1 .

Sed a rationibus ad exempla et auctoritatem Veniamus. Certum est secundo Christianae Eccle-

l Desinit hei pagina numero XXVII in capite autem paginae XXVIII signo alio notata sunt et ab ipso Auctore

eX puncta ea quae Sequuntur u Cum igitur beatas mentes multo magis rebus nostris in- , tersint quam quand in terris ioebant, mulldque omnia re i ctius intueantur nam immines Pauca anthm qua in con-n spectu eruntur, aut ab aliis nuntiantur cognoscunt cum, caritas earum ac Voluntas Iuuandi longe sit ardentior, chmi, preces carum longe sint e Paciores quam quas olim funde-n bant in hac iti constet autem quant. DΕus etiam ia, uentium intercessionibus tribuerit, et quam utiliter nos fra-u trum reces nostris coniungi vectamus, non ideo quo- is modo crimini dari possit compellare felicem arrimam , vel, Sanctum Angelum , Iusque preces et auxilia postulare., Proesertim, si id in modum appendicis tantiam, scilicet res eis rentiae erga ΕΠΜ , atque humilitatis nostra testandre causais flat, et sancti Martyris aut Confessoris ita, et res gestreis occasionem robo ac pio assectu proebeant. Cultus autem, omnis in EU ipse terminetur, cujus unice beneficium es , quicquid angeli aut sancti et sunt et ossunt, et c HS , honor amorque supremus incomparabiliter eminere debet t., Caeterum, totum liuncce locum , mutatis nonnullis ver

bis inseritis in textu lector, reperies. δε . E d.

90쪽

si pu a culo jam natalitia Martyrum celebrata et apud monumenta eorum Sacro Conventus suisse institutos, et creditum est orationes sanctorum juvare. Nam tortii : 'culi Scriptor Origenes in Num ., c. Quis dubitat suin sancti et orationibus nos juvent et gestorum suorum confirment at- , que liortentur exemplis. η Loquitur igitur tanquam de re explorata et sui temporibus recepta. Ipse autem origones privatim videtur eo inclinasse ut crederet Beatos non antlim intercesSione, lupurecepta Ecclesiae sententia est, sed et sactis uvare

ad instar Angelorum in Epistola ad Rom. dubitans tamen loquitur, et si ita sit, hoc inter occulta Deo chartulit conuia illenda mysteria reserendum, quam cautionem sorte adhibendam putavit itandi e superstitionis causa Sanctus Cuprianus Viventibus se cummendabat ut sui post mortem

memores essent lib. I, p. I . Quod si, ut quidam volunt, ut cultus inlagitium, ita et invocati ni sanctorum exempla illis temporibus reperiri nequeant, dicendum est ante profligatam a Constantino idololatriam curiosius itasse Ecclesiam sui ad superstitiones ethnicorum confirmandas trahi aliquo modo possent, etiam per se innoxia. Saltem o sancto Basilio Magno et sancto Gregorio aZian Zeno apparet jam quarto Saeculo receptum fuisse et nominatim vocarentur martyres et opitulari crederentur. Et sanctus Gregorius Nys-

senus ait martyri supplicari ut quasi legatione pro nobis ungatur apud Di Lai. Et sanctus Ambi m