장음표시 사용
71쪽
merat incommoda. Possem id sacere, etsi minus, quam ille, qui omnino Vivere expedire nemini putati ut alios etiamne nobis expedit 'qui et domesticis et sorensibus solatiis ornamenistisque privati, certe, si ante occidissemus, mors nos a malis, non a bonis abstraxisset.
XXXV. M. Sit igitur aliquis, qui nihil mali
habeat, nullum a sortuna vulnus acceperit: -- tellus ille honoratis quattuor filiis ut quinquaginta diamus, e quibus septendecim justa uxore natis. In utroque eandem habuit fortuna potestatem, sed usa in altero est. etellum enim multi filii filiae, nepotes, neptes in Ogum imposuerunt; riamum tanta progenie orbatum, quum in aram confugisset, hostilis manus inte emit. Hic si vivis filiis, incolumi regno, occidisset,
adstante ope h4rbarita, riciis e latis, laqueatis:
utrum tandem a bonis, an a malis discessisset 'Tum prosecto Videretur a bonis. At ceri ei melius evenisset, nec tam flebiliter illa canerentur: Haec dmnia vidi inmmmari, Priam ni vitam evitari, Iovis iram Anguine turpari.
Quasi vero ista vi quidquam tum potuerit ei melius accidere Quod si ante occidisset, men eventum omnino amisisset hoc autem tempore sensum amisit malorum 86. Pom-
72쪽
peio, nostro familiari, quum graviter negrotaret Neapoli, melius est actum coronati Neapoli. tan suerunt nimirum etiam uteolani vulgo ex oppidis publice gratulabantur. Ineptum sane negotium, et Graeculum; sed tamen forinna. tum Utrum igitur, si tum esset exstinotus, a bonis rebus, an a malis discessisses Corte amiseris enim cum socero bellum gessis. set non imparatus arma sumpsisset non domum reliquisset; non ex Italia sugisset: non,
exercitu amisso, nudus in servorum sereum et
manus incidisset non liberi defleti non ortu.nae omnes a Victoribus possiderenturi Qui si mortem tum obisset, in amplissimis fortis sis occidisset, is propagatione Vitae quot, quantas quam incredibiles hausit calamitates ' XXXVL Haec morte effugiuntur, etiam si
non Venerunt, tamen quia Possunt evenires; sed homines ea sibi accidere posse non cogitanti
teli sperat sibi quisque ortunam proinde quasi aut plures fortunati sint quam insinocta, aut certi quidquam sit in rebus humanis, aut
sperare sit prudentius quam timere. 87. Sed hoc ipsum concedatur, bonis rebus homines morte privari ergo etiam carere momtuos Vitae commodis, idque esse miserum 3 CENte ita dicant necesse es An potest is, qui non est, re ulla aurere Triste enim est nomen ipsum carendi, quia subjicitur haec is habuit, non habet desiderat, requirit, indige maeo,
73쪽
opinor, incommoda sunt carentis caret oculis, odiosa caecitas liberis, orbitas. Valet hoc in
vivis mortuorum autem non modo vitae commodis, sed ne vita quidem ipsa quisquam caret. De mortuis loquor, qui nulli sunt. Nos, qui
sumus, num, aut si cornibus caremus, aut pennis, sit qui id dixerit 3 Certe nemo. Quid ita 'Quia, quum id non habeas, quod tibi nec usu,
nec natura sit aptum, non careas, etiam Sisentias te non habere. 8. Hoc premendum etiam atque etiam est argumentum, confirmato illo, de quo, si mortales animi sunt, dubitare non possumus, quin tantus interitus in morte sit, ut ne minima quidem suspicio sensus relinquatur;
hoc igitur probe stabilito et fixo illud excutiendum est, ut sciatur, quid sit carere, ne relinquatur aliquid erroris in verbo Curere igitur hoc significat egere eo, quod habere Velis. Inest enim velle in carendo nisi quum sic tamquam in ebri dicitur, alia quadam notione verbi dic, tu enim alio modo etiam carere, quum aliquid non habeas, et non habere te sentias, etiam si id sacile patiare: carere in morte non dicitur; nec enim esset dolendum dicitur illud om carere, quod est malum. Sed ne vivus quidem bono caret, si eo non indiget. Sed in vivo intelligi tamen Potest, regno te carere dici autem hoo in te satis subtiliter non potest posset in adiquinio, quum regno esset expulsum; at in mortuo ne intelligi quidem carere enim sentientis est,
74쪽
48 TuscuLANARUM DISPUTATIONUM nec sensus in mortuo ne carere quidem igitur in mortuo St.
XXXVII 8s. Quamquam quid opus est in
hoc philosophari, quum rem non magno Pere philosophia egere videamus 3 Quoties non m do ductores nostri, sed universi etiam exercitus ad non dubiam mortem concurrerunt Quae quidem si timeretur, non L. Brutus, amen eum reditu tyrannum, quem ipse expulerat, in Proelio concidisset non cum Latinis decertans pater Decius, cum Etruscis filius, cum Pyrrho nepos, se hostium telis objecissent; non uno bello Pro P tria cadentes Scipiones Hispania vidisset, Paullum et Geminum Cannae Venusiamurcellum,
Litana Albinum, Lucania Gracchum. Numquis horum miser hodie M tum quidem
post spiritum extremum. eo enim potest esse miser quisquam sensu perempto. 90. t id ipsum odiosum est, sine senS ESSE. Odiosum, si id esset carere. Quum Vero ρον
spicuum sit, nihil posse in eo esse, qui ipse non sit quid potest esse in eo odiosum, qui nec careat, nec sentiat Quamquam hoc quidem nimis saepe sed eo, quod in hoc inest omnis animi contractio ex metu mortis. Qui enim satis viderit, id quod est luce clarius, animo et corpore consumpto totoque animante deleto et sacto interitu universo, illud animal, quod fuerit,sactum esse nihil, is plane perspiciet, inter minpocentaurum, qui nunquam fuerit, edi regem
75쪽
LIBER I CAP. XXXVII. XXXVIII. 49
Agamemnonem nihil interesse nec pluris nunc sacere . Camillum hoc civile bellum, quam ego illo viso, fecerim Romam captam. Cur igitur et Camillus doleret, si haec post trecentos et quinquaginta sere annos eventura putaret' et ego doleam, si ad decem millia annorum gentem aliquam urbem nostram potituram putem Quia tanta caritas patriae est, ut eam non sensu Ostro, sed salute ipsius metia
XXXVIII. l. Itaque non deterret sapientem mors, quae propter incertos casus quotidie imminet, propter brevitatem Vitae nunquam potest longe abesse, quo minus in omne tem p rei publicae suisque consulat, et posteritatem ipsam, cujus sensum habiturus non sit, ad se putet pertinere. Quare licet etiam mortalem esse animum judicantem aeterna moliri, non gloriae cupiditate, quam sensurus non it, sed Virtutis, quam necessario gloria, etiam si tu id
non agaS, OnSequatur. atura Vero se sic habet, ut, quo modo initium nobis rerum omnium ortus noster asserat, sic exitum mors. Ut
nihil pertinuit ad nos ante ortum, sic nihil post mortem pertinebit. In quo quid potest esse mali, quum mors nec ad Vivos pertineat, ne ad mortuos Alteri nulli sunt alteros non attinget. 92. Quam qui leviorem saciunt, somni similli .mam Volunt esse quasi Vero quisquam ita nonaginta annos Velit Vivere, ut, quum sexaginta
76쪽
oonsecerit, reliquos dormia Ne aues quidem id velint, non modo ipse. Endymio Vero, Ei sabulas audire volumus, ut nescio quando, in Latmo obdormivit, qui eat mons Cariae, nondum, opinor, est experrectus. Num igitur eum curareeenses, quum una laboret a qua consopitus putatur, ut eum dormientem oscularetur. Quae curet autem, qui ne sentit quidem Habes somnum imaginem mortis, eamque quotidie imduis. Et dubitas, quin sensus in morte nullus sit, quum in ejus simulacro videas esse nullum sensum'
XXXIX. 93. ellantur ergo istae ineptiae
paene aniles, ante tempus mori miserum esse.
Quod tandem tempus Naturaene M a quidem dedit usuram vitae, tamquam pecuniae, nulla praestituta die. Quid est igitur, quod querare, si repetit, quum Vult ea enim conditione acceperas. idem, si puer parvus occidit, aequo animo serendum putant; si Vero in cunis, ne querendum quidem. Atqui ab hoc acerbius exegit natura, quod dederat. Nondum gustaverat, inquit, Vitae suavitatem hic autem jam sperabat magna, quibus frui coeperat. At id quidem ipsum in ceteris rebus melius putatur, aliquam partem, quam nullam attingere cur invita secus 3 Quamquam non male ait Callimachus, mulio sae in lacrimasse Priamum, quam Troilum. Eorum autem, qui exacta aetate moriuntur, fortuna laudatur. Ῥ4. Cur Nam mon
77쪽
nullis, si vita longior daretur, posset esse jucum dior. Nihil enim est profecto homini prudentia dulcius, quam ut cetera auserat, affert certe se
Quae vero aetas longa est' aut quid omnino homini longum ' nonne
do meros, modo Λdolescentes, in cursu a tergorimequens, me opinantes Oseevia est
senectus' sed quia ultra nihil habemus, hoc longum dicimus omnia ista, perinde ut cuique data sunt pro rata parte, ita aut longa, aut brevia dicuntur. Apud Hypanim fluvium, qui ab Europae parte in ontum influit, Aristoteles ait,
bestiolas quasdam nasci, quae unum diem vivant. Ex his igitur hora octava quae mortua est, provecta aetate mortua est quae Vero Occidente sole, decrepita eo magis, si etiam solstitiali die. Conser nostram longissimam aetatem cum aeternitate in eadem propemodum brevitate, qua illae bestiolae, reperiemur. XL. 96. Contemnamus igitur omnes ineptius, quod enim levius huic levitati nomen imponam ' totamque vim bene vivendi in animi robore a magnitudine, et in omnium rerum humanarum contemptione ac despicientia, et in omni Virtute ponamus. am nunc quidem cogitationibus mollissimis effeminamur, ut, si ante mors adveniet, quam Chaldaeorum promissa consecuti sumus, spoliati magnis quibusdam
bonis, illusi, destitutique videamur. 96. Quod si
78쪽
exspectando et desiderando pendemus animis, cruciamur, ungimur pro di immortales quam illud iter jucundum esse debet, quo consecto nulla reliqua cura, nulla sollicitudo sutura siti Quam me delectat Theramenes quam elato animo est Etsi enim flemus, quum legimus,
tamen non miserabiliter vir clarus emoritur. Qui quum conjectus in carcerem triginta jussu tyrannorum, Venenum ut sitiens obduxisset, reliquum
sic e poculo ejecit, ut id resonaret quo sonitu reddito, arridens, Propino, inquit, hoc pulchro Critiae, qui in eum fuerat taeterrimus Graeci enim in conviviis solent nominare, cui poculum tradituri sint. Lusit vir egregius extremo SPLritu, quum jam praecordiis conceptam mortem
contineret Vereque ei, cui venenum praebiberat, mortem est eam auguratus, quae reri consecuta est. ST. Quis hanc animi maximi aequibtatem in ipsa morte laudaret, a mortem malum judicaret Vadit enim in eundem curoerem atque in eundem paucia post annis scyphum Socrates, eodem scelere judicum, quo tyrannorum heramenes. Quae est igitur ejus oratio, qua facit eum lato usum apud judices, jam morte multatum ΤXLL magna me,' inquit, spes tenet, judices, bene mihi evenire, quod mittar ad mortem. Necesse est enim sit alterum de duobus ut aut
sensu omnino omnes mors auserat, aut in alium
quendam locum ex his locis morte migretur.
79쪽
Quamobrem, sive sensus exstinguitur, morsque ei somno similia est, qui nonnunquam etiam sine visis somniorum placatissimam quietem anseri dii boni quid lucri est emori aut quam multi dies reperiri possunt, qui tali nocti anteponantur Cui si similis sutura est perpetuitas
omni consequentis temporis, quis me beatior 's8. Sin vera sunt, quae dicuntur, migrationem esse mortem in eas Oras, quas, qui e Vita exoe
serunt, incolunt id multo jam beatius es Tmne, quum ab iis, qui se judicum numero haberi Volunt, evaseris, ad eos Venire, qui vere judicea appellentur,minoem, Rhadamanthum, Aeacum, Triptolemum, convenireque eos, qui juste et cum fide vixerint Haec peregrinatio mediocris vobis videri potest Ut vero colloqui cum dipheo, usaeo Homero Hesiodo liceat, quanti tandem aestimatis 3 quidem saepe emori, si fieri posset, vellem, ut ea, quae dico, mihi liceret
invenire. Quanta delectatione autem assicerer, quum alamedem, quum jacem, quum alios judicio iniquo circumventos, convenirem Tentarem etiam summi regis, qui maximas copias
duxit ad Trojam, et Ulixi Sisyphique prudentiam, nec ob eam rem, quum haec exquirerem, sicut hic faciebam, capite damnareri e Vos quidem judices, ii, qui me absolvistis, mortem timueritis. 99. eo enim cuiquam bono mali quidquam evenire potest, nec ViVo, nec mortuo :nec unquam ejus res a diis immortalibus negli-
80쪽
gentur, nec mihi ipsi hoc accidit fortuito moVer ego us, a quibus accusatus aut timuitionoondemnatus sum, habeo quod succenseam, nisi
quod mihi nocere se crediderunt.' Et haec quidem hoc mod Nihil autem melius extremo: Sed tempus est,' inquit, jam hinc abire me, ut moriar; Vos, ut vitam agatis. Utrum autEm sit melius, dii immortales sciunt hominem quis
XLII. Nae ego haud paullo hunc animum in lim, quam eorum omnium fortunas, qui de hoc judicaverunt etai, quod praeter deos negat acim quemquam id scit ipse, utrum sit melina; nam dixit ante sed suum illud, nihil ut affirmet, et
ne ad extremum. 100. Nos autem teneamus, ut nihil censeamus esse malum quod sit uintum datum omnibus, intelligamusque, si mors malum sit, esse sempiternum malum. Num vitae miserae mors finis esse videtur mors Si est misera, finis esse nullus potest. Sed quid ego Socratem aut Theramenem, praestantes viro virtutis et sapientiae gloria, commemor, quum Lacedaemonius quidam, cujus ne nomen quidem proditum est, mortem tanto opere contempserit, ut, quum ad eum duceretur, damnatus ab Ephoris, et esset vultu
hilari atque laeto dixissetque ei quidam inimicus, Coriemnisne leges Lycum ' responderit, Ego vero illi minimam gravitam halbeo, qui me ea