Commentarivs in epistolam Pavli ad Galatas, scriptus a Nicolao Hemmingio

101쪽

delibus uiuit sua uirtute iusticia et uita, per quem actus iusti uiui sumus, quotquot in Christofumus per sdem bini ecflige quamsit augusta iusticia side prae legis usticia: emquam ingens decuis sit habere Christum in se habitantem. Et contra quam indignumst tantum decus, uel ab iscere prorsus. uel turpitudine uitae C coi urcarire. Praeterea obstruetur quod des in Christ sit uita fidelium: unde omnes actiones piae antainantur Cr uiuiscantur. Quod autem nunc uiuo in carne,

in fide uiuo Filii Dei.

Anticipatio est: Poterant enim aduersurifex dictis inferre hoc modo: Qui feri potest ut timpalam uiua hominum more in curae, id es uita corporali non uiars ipse. s)ondet, Uta haec corporalis non impedit quo minus mortuussim

legi stiritualiter, ta quo mini in se uiuum fli Dei. Visere autem in fide Fili Dei is dicitur qui stem uitae aeternae in se perficiendae fouet, quis uidelicet credit Christium esse in tam suam, uia tura aeternam eum sibi meruisse sua morte.

Qui dilexit med tradidit seipsum

pro me. Amplificatio in Lin qua causas uitae, quam hi christo habemu3 exprimit: mirtum dilectio

102쪽

COMMENT IN

nc Christi, mortem eiusdem Quid enim dialexit nos mortuus estpro nobis, inquis mortuus est pro nobis, is ius morte a morte aeterna liberauti sumus nodo in ipsum credulcrisu6. MUM obα cruaria uod quia titi ita ex ἰερ -- ne

giali chris ii prose mortem ob se, unde subji

cit.

Non abiicio gratiam Dei.

Aliud argumentum a consiquentibus para digmaticos, tant lim notatur, uisuperiora: qtaedllcetis hunc modum explicare. Si ullis luti por trii legi scribitur ab citur gratia Dei, tantum cnim ab citur de gratia Dei quanti legi tri bititur. Sed non est ubi cienda gratia Dei. Igitur nulla portio salutis legi scribenda Pro hoc toto argumcnto ponitur tantum minoris probautio in illustri exemplo. Huc pertinet praeclarum illud dictum Ambrosq: Gratia Dei aut tota suscipitur aut tota rehcitur. Proinde qui partem mereri uult operibus S partem habere ex gratia is totam gratiam abhcit. Hic prisibin obstructu quem horrendum sacrilegium sit Pseudoapostolorum, atq; adeo omnium qui uo

iunt stola salutis subsidia in ullo alio reponere ouam in solo Chri)lo Apostolus nocter Romanis scribens testatur fructuas suis relictos, propte*rea quod uolucrint iusticiam ex operibus σfde

103쪽

EPIST AD GALA coponere, ita enim artagriorantes Dei iusticiam,

et propriam quae mira abili ulliciae Dei non fuerunt ut lecti Ela ivntcgis, με is mu-flictam omni credenti. Similiter ad Philip: vas fruta se Apostolus propriam rusticiam Vtinus,

ut excrementa, ut Dei rustici qua est per sdem fere particeps Lae de o ructur hic qu.im a bominabilis ingratitudo sit aduersus filium Dei, tam inaestimabilem gratiam, qua Deus nos recipit propter mortem hi , contemnere: quod omnes sine isti faciunt qui non omnibus rebus, nunciaratis insalutis negocio, Chri ni solum ideampleoriunturiustifcatorem redemtorem.

Nam si per legem est uisti classiane Christus frustra rnortuus cui

Confirmatur superim argummium a destruαcto consequente. Si per Potaricctu icta id est, Auila bona opcra lege De praecepta nos coram Deo iustos reddunt Chri tus est frustra mortuus aliud enim est satisfactio questic auton,aliud nostrum pG aut meritam. Sed Christus non e hfri Da mortum. Igitur per egem nequaquam est

iustula Christus enim ideo mortuus e t a reae suscitatus rut nos credentes re immat a perdato poenas peccati, ut credentes iusti icet S igitur ulla portio

104쪽

portio salutis cir iusticiae tribueretur legi fustra pro ea consequenda retortuus essetflius Dei. Hic nuciatur iusticiarijs o Papistis, qui non totum gratia Christi recipiunt, sed dimidium salutis operibus scribun confutatur enim hoc Pauli argumento satisfactionis commentu,quo tollitur meritum mortis chri)ti . Neque uulat quod ob . ciunt Pupistae dicentes Pauli tantum loqui de lege ceremoniali. Hoc enim manifestifime arguα menti forma refectitur, quae ostendit totum legeric omnia legis opera intelligenda esse uocabulo legis. Vis enim consequentia, in parte legis era tota lege eadem est Siquidem sive per legem moralem, siue per legem ceremonialem, siue per θαgem iudicialem,siue per totum legemsimul est iu 'isticia, iam ab urdum quitur nempe christum frustra mortuum esse.

SUMMA CAPITIS

'OBiurgatis Galatis ob leuitatem suam, cet Apostolus pluribus argumentis non ex o , peribus sed ex fide tantum coniungere iustιciam. potifimum autem urget exemplum Abrahae af ri firmans indignum esse quicquam immutare in iiDei testamento praesertim cum nemo audeat uel hominis testamentum mutare. Ordo

105쪽

i istili illi tota

ORDO ET PARTES

QVimino superioris capitis frinfimis

argumentis propo itionem de de ιι ti, scutione confirmavit, nunc more Prophetico erApo tolico doctrinam auditoribus accommodat, obiurgando Gulatis ob defectionem ab Euangeαbo. Tu πιι igiture apostolus in principio huius crapitis Galata3, eo quod a doctrina Euairgclij, quam a Paulo acceperunt per seudoapostolos decepti defecerint Obiurgationi subiungit noua arguumenta, quibus propositio confimata in siccundo capite ualidius roboratur. Diluit quos obieci roanc quatuor qua iusticiari contra doctrinum fodeι adserre poterant. In harum dilutionum obuiectionibus sepe aduersariorum argumenta mauertit, eas trahit,ut artifex dissilia propcsitionis confirmationem vi ala in 'Mi inuet irritet tras erunt partes principalcs, obiurgatio, conframatio propositionis de gratuita iustificatione, confututio aduersariae bententiae de quibus Exegesi capitis plura dicenda sunt. EXEGESIS TERTII CAPITIs

CUM OBSERUATIONE DOGTRINARUM.

106쪽

O stulti Galatae, quis uos fascis

nauit, Ut non crederetis ueritati Lanae te quorum oculos Iesus Christus despicitus est in uobis crucifixus OBiurgutio est commode, dixi, interpoasita: qitae absoluitur quidem propositione, O ratione: acrior uero redditur, Cr uehemenatior interrog itione, alij tropis ad G αργsαρ lucenis re facientibus. Obiurgatio autem inabo Dilogi in clauditur Merito stultitiae cacusandι sunt, qui saluatore Chrijs cognito, Cr

fde semel recepto, sinunt se decipi per albos

pr.edicatores, ut ueritati non obtemperent: hoc

est, ιι deficiaut a Chriit uera iusticis, quam ha bctit per fidem, ad legis iusticiam Partem itide, licet iusticiae in operibus legis collocantes. Lot Gala e Christo saluatore cognit γ' fide femel recepto Jiuillis uos decipi per fulbos praedicato, res, ut uerituri non obtemperetis c erito ηαtur uos Galatae stultitiae accusandi estis. Cona clusio prὶm loco ponitur, ut propositio. Deinde minor additur: ex quibus maior facile obligitur in obruingatio grauisimas continet uis monitiones quarum prima est, qu)d illusio qui dum Sutunica sit, C stirituale fascinum finge re iusticiani qua iustifcamur coram Deo, constr*

107쪽

s Cliniri

si in aut all

re fide Crisperibit tanquam causis nec a

sario concurrentibus ad iusticium, uti, ut partiabus ex Filius componatur iustici vada,q- α hostes uerιtatis sint C omnino infideic quoto quo Christo prius cognito ac fd recepto , tam ad opera se conuertunt, tanquam adminicula persciendae e consumendo iusticiae, qua iustι coram Deo constituantur. Certia . quodii huc 3 stirituali prudentia in omnibus negoch ad sata lutem spectuntibus praediti esse debent, ut amus sim uerbi Dei Cr non suam carnal insipientiant sequantur. Quod δε hodie multi facerent, non soπium statvi Reipub Ecclesiasticae tranquillior es set, verumetiam hostibu Ecclesiae minor cultaminniandi occasio per inquieta exsuperba ingenia praeberetur. Quor a 3 Hs prorum vanistro frum uerbi sit, adeoq; omnium piorum, erroinribus irascι eo' qui errant seuerius obiurguis re, ut reuocentur in uiam, qui quavis ratione aberrarunt. Hoc cum faciunt sancti, nequaα quam ipsorum ira culpanda est, ut uitiuam, sed potius laudanda, ut necessaria uirtus, praeferim si procedat a bono animo moderate ad bonum snem, videlicet, ad gloriam Dei salutem e qui obiurgatur. Porro de Triopis quibMhicus est Paulus quaedam ad cienda uidentur. Primam hic fas cinaridi uerbum occurrit. Est autem

108쪽

COMMENT IN

ut in illa Vergilii: Nefici quis teneros curibue ibi fuscin ut agnos: χ pestifera laudationerebis3 exitium adberre. Umi Sol ire quaedam in terra Aphrica hominum familiae uoce ac linguae fuscinantes quae δε impens tu forte laudauerint

pulcra arbores, segetes ultores, infantes amen, cr. S gregiore equos, pecudesia1iu ac cultu. pidas emoriantur repente deiecti stly sen fulcita illudere, ut non cernas ea reuera quae fiunt ante te, sed alia esse putes Maa P exemplum nidore estis Urit patrum, ubi legitur de Sancto nuchario quod oratione sua impetrauerit tolli fascina a parentum oculis, qui lium suum in L. CC.rm putarunt ob conuersam. Num non nisi uaccae fori mi apparebat oculis eorum. Cum tua mea Macharius eum ad se adductam pilicravi agunoli erit uirgine I, CT non uaccam. Hinc fascina

tio illusio Fensuum est: unde sit, ut liquis uel non aduertat a. siunt aut ipsum, uel alia se existi, rnet, qlium fiunt rcgera H Paulus transfert uocabulum adstrituale fascinum quod opponitueritati Ettanget ,ut quae ex adaersicum se chro ille θ=iritus Iugnat, ini qui Hrtur uel recte ea doctu Foduc ur, uel alioqui ut is opinionibus imbuitur ξ tritual quodam fuscino illuditur, ut

vis liri itale si illusio vicatis qua sit, ut

Deinde, cu in dicit Apostolus christum prae ocu lis Gua struali

irini n

109쪽

lis Galatarum depictum et inter eos cri ci xli , mutus uses tropu . viii id ron mani ou uedaeorum Ad praedicatione et caci de meritis Christi suci m esse pisiculini est. Praecipue autem memi ut crucis, ut materiam uastifcationis ii strae ei λυχορ pro peccatis nostri solutum ostendatisbe uictimum Iou Christi, cuius ulriinuctum demum participes scimur, quando in Christum crucifxum solida de recum limus. Ac concluditur,x operibus nostris iacti cotist re iurasticiam qua coram Dco consistimus G ostri: beis mur. Nullum enim aliud meritum est nutiκrci, id est, iustiti e consequondar quam irrea Christi uictima Deinde ruoncntur hoc loco ministri uis

angeli sui sciresbe, Christum ita praedicando

depingere, ut auditores ueresibi Chr 1lam crucis fxum flentiunt domum ς,qἰ avd in constic κt shomiarum penetrant scaci Cylγisi cera uerbi praedicatione. Contra autem qui det alterant crucis Christi doctrinum,diabolicosa αcsno fluos illudunt auditores.

Hoc selum a uobis uolo discere eta operibus legis spiritum accepistis an ex auditu fidei Redit ad confirmationem propositionis, ni mirum auod non operibu legissed de christi iusti*

110쪽

COMMENT IN

iustificetur homo. gimentum autem hoc a testimonio stiritus sincti finitim est, quod hanc formavi commode includi potest uila retiistificamur, qua spiritus sincius testatur nos tuis stifcuri: Spirι tu sanctio autem testatur fide ιιια fiscuri homines cir non operibus. Ergo Meso non opera iust cat Pinargumento toto poetnitur minoris probatio ab experientia Galata αrum sumta. Galatae enim credentessine operibus, obsignationem rusticiae acceperuntdpiritum san*ctum, itaressuritus sanctus euidenter testatur homines dei non operιbm iustifcari. Est eant spiritus sinctum Arrhabo hereditatis in eudemtionem acquisita post ionis in laudem gloriae Debad Ephes LAdeo stulti estis c cum spiritia inceperitis nunc carne consumaramini Aliud argumentum ab absurdo, Qui asir,

tu exorsus carne uult consumar seu perfici ue re amons C stultus est. Quid enim fluitivi quiria melioribus ceptis ad deteriora progredi sinime in Christum iustificari se primum statuit σnunc uult eum iusticiam operibus perficere,ac si imperfecta esset, nisi accederet operini iusticia,

hici, in