Commentarivs in epistolam Pavli ad Galatas, scriptus a Nicolao Hemmingio

211쪽

a utili, si autem spiritu ducimini,non estis sub Lege.

miti tum Antieipat obiectionem Dpocritarum, qui φλ s i poterat obiicere christus nos rede mi de maledia ctione Legu, non poterit igitur peccatum noceata cata' i re Paulus,sondet, C fatetur eos non esse subit pam: Lege qui ducuntur Spiritu, Cululis ductus certis ia1num dei testimonium est. Prorutanon est quod 'ircuitu glorientur de abrogata maledιctιone Legis,qui vivim Iocuis fiducia Christi vacui sunt. Nam ubi ides uiuili metu uere sentiuntur praesentia sturtim Chrsti,

esli g m Sanctis oritur aduersus peccati relliquias, quae quidem pugna durabιt, donara e mortalis uitae conditio manserit. -- dilatam aure id fit o strat prima pars octaui cap ad Rom: Hic, Mi rcs loci obfertientur. Primus, quod: ranori star horum De sit se imperios iritus subjjcere: cundus, quod Lex nihil iuris in eos habeat, qui bea ta μ' --θiritum uiuunt quantam quid in ud ij damnationem inferendam attinet,Sed tantum mori seos ς uera uitae instituente ratione fecuna cla I dum uoluntatem Dei. --, ad frustra glo lentur de uictim. Christi, q:ι siue poemisiti ius peccatis fiuis indormiunt, a concupiscenti icar

212쪽

Manifesta autem sunt opera Cars nis,quae sunt Adulterium, Scortatio, Im puritas, Protervia,Idolatria, enes scium imicitis, Lis, Aemulationey, Irae,Contentiones, Dissidia, Haereses, Invidia, Cedes, Ebrietas, Commessationes&his similia. Quia depugna Carnis Cysiritus dixerat,

nunc per enumerationem utriu'o ingenium cum stiritu tum Carnis contemplandum proponit,ut ex collutione uis utriu' apertius cognoscatur. Voeat emtem Carnis opera quae hic enumerat maesnifesti, propterea qu)dde hs conficientia facienatis iudicare post ex Lege Dei, e scit Deo talia opera dis licere. --- septem Curunt opera hic recitantur ab Apostolo: - - Quorum Primium est λοιγῶα adulterium, quod est alieni thori uiolatio,quantum autem rata iussit adulterium, ostendunt porim, Cy alta quaecum fucto isto coniuncta sunt, a Cor. I Secundum πορνμα scortatio,cum extra visa trimoni uinculum solutus e solum ιι uocant

rem Venereum exercent.

213쪽

omnium libidinum genera, e nefanda illi potissimum, a quibus Christianorum aures ex animi abhorrere debent alae init e M a lusit pius fit castum corde inguascio, ghirbM. Quartum ασελγμα, protervia siue lascia via, quae in turpifimarum probum, hoc fi, 'omes nis libidinis mater turpsim ita Leriali ny ais

lasciuia Crocontinentia animi,nc virtutem,nec probitatem, nec Delim, nec homines, reuerentis,

sed procaci, se oblectantis Saguseat erra1πα γρα flagitiosum exercendae libidinis consuea

Qiturigm,aiδολωλατρεια,id R,Idolorum. φλ.. Is i euItus, hanc inter paenis disiertiueri Dei adsori man numerat Apostolus Sciamus ergo damnari non soli vi cultum dolorum, uerum etiam occastiones, et instrumenta, uisunt simulacra Cysatum unde Varro, teste Augustino, qui, inqgit, populis mittituerunt simulacra et metum dei erunt Crerrorem addiderunt. Sextum, riaior, Veneficium, hoc Ο a venenis insciendi ratio,unde ad artes magicus erincuntationes refertur Sarro contacomnes magica flupcrstitiones teneantur hae. Regula. Prima, Nulli rei tribuenda est potentia sine ordια natione Dei. Secuadi, Pius Πιxta uerbum Dei scia credat pere agat, Contra uerbum C praeter uera

214쪽

ter uerbum nihil sciat, nihil cres' ubi steret, rubi agat. Qui enim contra facit, tentat,im abis negat cum c ipsum contumelia asscit, cuius contumeliae autor digniAS est morte uxta Legem Id. locos ne patiaris uiuere. Septimum, χ M,inimicitiae, hoc est antii norum fidia qμae oriuntur uel ex ulicione, uel ex superbia, uel ex aliqua iniuria, uel ex opia monum diuersitate. Huic multam a promanant, ut ex radice pefinia psimi fructus. Sed notan, dum est quod hic de inimicitijs agatur, quae sunt carnis opera. Nam eme aliud nimicitis geni quod est optusiritus in Sanctis uidelicet, climSanct e anima ex corpore abhorreant ab ima piorum confortio. Octauum, εpκς contentiones, fiunt uerborum iurgia ex animorum d fidi s orta qualia sempersunt intersupcrbos Iuxta illud Salomonis Inter supcrbos semper iurgia.

Nonum: Rλο siemulationes Vocabulum etealus medium si, num nunc in bonam, nunc in uari lampartem accipitur. Est.n.duplcxzeluue, nempe

ei Spiritu et carnis Zaltastirlim si qui ex stiritu Dei bolis,o ex fide existens fientium cristae

215쪽

g PIAT AD GALAT. zelus C contentio factiones, ὁnne Carnalis

estis . sicundum homines ambulatis Hie etelas facit, ut doleamus alios nobis praestare, quibus μαperiores ese optimM. Decimum θυμοiarae, cum subito animus, λι-

uetur.Ηorat Graecanice uocis uim exprimens uis

roren breuem appellat, si uit. Ira, urar breuis emere, Vndecimum; i80M, concertationes, hoc est, ciuiles rixae de fundisi alijs rebM:qualtibus omania praetoria plena fuit. Ulliu modi reacertationes damnantur, quatent Carnis opera sunt quae cum s cipiuntur aph sine unimorum acerbitate, Crodio in uitio non sunt, nam cum Deus approbet rudιcra, non improbat concertationes forenses: modo carnis niaculis non inuoluantur. Nadda his

plura legantur in Enchiridio. Duodecimum δεχοςασία, id esse, disidia, s sis cn plures in una sublica factioncs oriuntur. Vt apud Corinthior, ali Paulo, ali Cephe, alii Apollo adhaerebant. ι Papati infinita exempti uidere est, ubi singuli fere suum aliquod Cainput iactitant, C sequuntur, eis ad rent cum aliorum contemtu H 'di in inis in Ec oclesia uocatur sibi via ad uerbum sciJura, o est proprie animorum uoluntatum dissensio cum ab aliis magistris uel externis ritibus ita sunt Ddicit,

216쪽

dicti, ut quamuis alioquin in ipsis religionis πώ

tibus consentiat tamen animis fiunt abalienati, et factiones quasdam ineunt, ut dixi decor inthiis, Quorum ali Paulum, ali Apollo, ali Cephamida crabanta e Schi viaticia huiusmodi difidiorum autor seu studio P Decimum tertium αιρἰ et haeresies. Est autem heresis proprie electio. Inde factum ut pro eo accipiatur, quod latini Sectam uocant dest,ut desivit Cicero procere namquadam sciplinae formula factione tudio, ratione uit Unde haereaticus in Ecclesia dicitur, quia recepta Ecclesis doctrina ita aberrat, ut contemto Dei Cr Ecclea si ipsius iudicio sententia permaneat, σχια scipulis ustitis Ecclesiae concordiam uiolet. Decimum quartum: φθόνοt, inuidia, cum quis utιtur alieno bono. Hoc uitium uilium C abaiectorum hominum esse docet Aristoteles Quam ob causam peritiores inuidiam per Ddrae quanod a Jeciem significari trudunt. Ea Mero palustris singitur, Cre sordido caeno pullulare quod non nisi in abiecto uilio animo reperiatur inuidia. Haecaesi imum uitium est, tamen in se aliquid bovi habet. Nam est iustifim poena, qua inuidiutorquetur. Huc illud Alexandri dictui. Inuidi propria tormenta sunt. Huc etiam pertinet pub

217쪽

EPIST. AD GALAT.

eerrimum illud Epigramma graecum, d φθονωτὼ κακisop, εχ ιδ πικαλα uJ s: i Ra ηἰν ἔλθοvc Pael ομματα κω κραι χω, Hoc Inuidia est res pei ima, habet tamen aliquid bonim se, hiuldorum oculos e cor tabefacit. Neminerimus igitur dicti Socratis, ul- meae ue Iccem ιμμο Dradium, nec bom malle. Dur tuam ita licia 1 Decimum quintum φονοi, homicidia raee ex superioribus haud raro oriuntur. Quantum auatem scelus fit homicidium, ostendit ratio quae additur comminationi Genesi. Quicunq; effude rit humanum sanguinem, per hominem fundetur

sanguis ipsius, ad imaginem quippe Dei factus

es homo. Decimum sextum, N, Ebrietates omnia um flagitiorum consitaris p mae. Σbνέρρεωλι nasci ex uoluptatibus corporis nemo non intellis sit. Cuius mala Ambrosim recitat hisce uerbis: Plurimos gula sua occidit, nullum frugalitas: Ino numeris vina nocuerunt, nulli parsimonia: plueris inter Eputis fudere animaK,σmcisa proprio repleuci e sanguine. Alijs ebrietas uocem simul ruapuiter sensium, etsi aliquibus ebrietus noxia norisuit. His uinum fecit Ebrietas, alios in crimen

erit brieta etsi ipsa crimen non sit, Gobrius re. feretis

218쪽

COMMENT IN

tate.

Decimum septimam, .ael Vot Commessatioanesio est, nocturnae heluationes C pellit intcs, ebriorum cuntiones, cum iurgiis Cy contum clijs decantatae. Quod autem addit in fine numenatio nis Apostolus E si Mi LIA. eo pertinet,

ut sciarum, multa plura esse opera Carnis, quum qiis hic numerata sunt. Pertinet itaq; particu Ia haec ad genus, in quo multa plura sunt, quam quae breui oratione numerari positit.

Deinisibus praedico uobis, quemη admodum cx praedixi, quod qui talia agunt, Regnum D EI non possidea

bunt. Addit comminutionem grauisimam us in hunc nem, ut qui amore honesti a uirtutis non trahuna

iti licem tim

219쪽

trahantur poenis, aitem perterrefant m tandenι metu suppliciorum imminentium offinium pr. stetit. Haec cutentia cum ita novit, qu e est a Corinth. 6. An neficitis quod milli regnum Dei haereditate non consequentur me erretis, neque fornicutores, ncque idololatrae, neq; adulteri,nesi molles, ncq b ρσεrsis o παῖ, cq furci, neq; au iri,usq; briosi, rici contum cli r ues rapaces Re ouum Dei haereditate consequentur. Hic πhu u modi est sententis ex Lege ci Euangelio laterpretandae sunt. Iustifim legis fictitensia est damnatio transgressorum Legis , Sed Euangeliisum habet uia Motat dulci'mam, Lucae declius tertio misi poenitentiam egeritis, omnes similitorpermitis . Poenitentibus igitur uenta ofertur.

Atq; hoc esst quod Paulus subuιugit ad Corinthe Et haec quidam eratis, Sed abluti cytis,sed sinci in cati estis,sed iustificat estis in nomine Domin ι eis su et in Spiritu Dei nostri. Ηs confirmatur plurimis exemplis, ut Pratri incest Corinthy, Dauidis, an is, allorirum Onareit Ezechielis sententia totum nenda est. Cum recesberit inquit inpim ab impie , late pua, e fecerit iudicium e r iusticiam uita

220쪽

rediim, modo uera me, π non deistectro ad ictus Deiani conuersus fuerit. hailai, Obstruandus hic locvi sq, qui docet curi'. me, quod flagitio e uiuentes, nec sint iusti, necf. dem habeant. Si enim qui credι saluatur, e Dialibus agitque indulgens damnabitur, feri nea quit, ut flagitiose uiuens fidem retineato Spiri.

t sanctum. Hac oinde comminutio admouneat nos timoris Dei, ac maioris diligentis in ui ta formanda, ne carni habendilaxemus, ac ita exaponamus nos periculo damnationis. Nam infiniti homines delinquentes contra conscientiam, iusto Det iudicio truditi sunt in reprobrivi mente, G in aeternum perierunt. Onyrum exemplo nos montati retineamus Memo bonum costientianti uero musq; ne regnet peccatum in mortest nostro corapore. Nam si stiritu, ut inquit Paulus, omnes actiones Cumis mortificaueritis, uiuetis. Non

igitur indulgeamus prauis affectibus, sed ijs de

stiritu S.repugnemus. Quod qui faciunt haud ' Mi illos expectata seges uanis eludit alienis. Tules

enim manent in gratia, retinent SPIRITUM sANCTV Μ, sunt templa Dei, et haeredes uia

te aeternae.

Fructus uero Spiritus est Caritas,