장음표시 사용
291쪽
DE SEDE SENSATIONIS EXTERNAE. 28 I
refertur ad Sensoria e Xterna Vi reactionis, producitur Specie impressa et elicitur Specie iXpreSS '
qui doctrinae scholasticae patrocinentur. δ223. Prob. I hesis Arg. I.-Intimn XPerienti constat nos oculi videre, auribu audire, et O , ne umqHAmeXPerimur ha operatione in cerebro fieri atqui talis eXPerientia, quum Sit normaliS, ConstanS et OmnibuS hominibus communis, falla dici nequit, quin Simul dicatur naturam ipsam ad nos allendos SSe per Seordinatam. Consuetudine, inquiunt ad VerSarii, actum Sensationi tribuimus Sensorio Xterno atVer imprimi notandum est id, quod ConSuetudine naScitur, ConSuetudine aboleri OSSe, perSuasionem autem de Sede SenSationi esse inSuperabilem quis non eXperitur
VI has been assume that he nerves themselves eittier feel nor initiate motion, ut that Loth feelings an motor impulSeSariSe in the re matter of the nervous centres, witti hic the interna enis of the efferent an asserent fibres interna en organS-are Connected. hi opinion a been reiniorce by the iactiliat alter Severe injuries to the spina cord paris Supplied illinerVes hic tali origin Delo sucti injur Decome eprive of Sensibilit and of the power of voluntar motion, tille irritationo the ut Suriace of the proxima partii a divide nerve in a limb-Stum ma Proctuce a Sensation, hicti feel ascis it too place in
292쪽
282 DT SEDE SENSATIONIS EXTERNAE.
Deinde consuetudine eXplicari nequit, Cur bruta etiam Sua nativitate a partes definita corporis referant SenSatione I percuSS enim in pede, tu pede e Sentire
ostendunt. I.-Sententia Amrman SenSationem per Ci in cerebro
nonnulli factis certissimi adversatur. Et quidem, a PhySiologi testantur cerebrum OSSe Secari, ungi Vel etiam aduri, quin ideo patiens qui Simul in reliqui Corpori partibus retinet normalem sensibilitatem ullum
eXperiatur dolorem. -b Operationibus chirurgicis et Xperimenti vivi Sectionis probatur obos cerebrales, immo utram Uecerebri hemisphaeram, posse auferri in Vibu et On- nulli aliis animalibus, quin ideo Vanescat omni SSensitiVita eXternn.*-C Unumquodque Sensorium Xternum peculiari. eaque artificio SisSima structura donatur, qua aptum sit
ad objectum sibi proprium attingendum illudque Se
cundum similitudinem repraesentandum, quae Structura
293쪽
DU SEDE TENSATIONIS EXTERNAE. 283
inutilis esset, et Superflua ad meram receptionem et transmissionem irritationi in cerebrum contra, in cerebro nullum apparet organum ad SenSationem X- ternam adaptatum, Sed per totum habet structuram
-d Speciatim, si Visio perficeretur in cerebro, CtUS videndi terminaretur ad lucem per oculum intrantem quod proiecto non contingit), non ero ad locum unde tu proficiscitur. JamVero, haec facta Congrunm X-Plicationem accipere nequeunt, Si enSatio in cerebro perfici dicitur. 224. Sehol. 1.-Licet Sensatio eXterna non XerCOntUT in erebro, Ope tamen cerebri Suum finem attingit SenSUS enim Xterni eorumque operatione ad bonum animali ordinantur quod bonum Sola SenSntione X- terna obtineri nequit, quum per hanc animal percipiat quidem SenSibilia propria et communin, Sed ea non percipit ut sibi bona vel nociva. Ad hoc enim opuS StCerebro, in quo locantur Sensu interni, qui Objecta SonSuum eXternorum di Stinguunt, eorumque utilitatem ad individuum et Speciem percipiunt, neCnon eorum imagine theSaurigant ac, quando oportet, reproduCunt. SchoI. 2. Physiologi multum laborant in eXplicando modo, quo eXcitatio Organi externi propagetur ad cerebrum. Alii putant operationem SSe electricam, alii
294쪽
AB T. II. D Sensibus ExterniS.
225. HESIS XXVI.-quinque sunt sensus externi, nec
Stat quaest.- uinque sensu eXterno diStinguendos esse in homine et bruti perfectioribuS S communi perSua Sio apud docto et indoctos pariter. At tamen SenSu tactu non est Specifice Sed generice unUS, quia ju objecta non videntur posse comprehendi Sub una ratione formali, quae a Sensu Specisic uno reSpiciatur. Quare, ConSiderati eju Objectis, recte cum S. Thoma T q. 78, . . dici poteSt eum ' esse unum genere, Sed dividi in multo SenSu Secundum Speciem. λ
295쪽
Sunt, qui SeXtum SenSum admittendum SSe putent, quia, inquiunt, Phaenomen in Somno magnetico X-hibita v. g. lectio, dum Oculi obStringuntur fieri non possunt enSibus vulgo admiSSi S. At vi fieri potest, ut homo sit naturaliter praeditu incultate, quam non in Statu naturali, Sed Solum in Statu inSolito et quasi
226. Prob. I hesis. Λrg. I. Tot nec iure nee pauciores agnoScendi Sunt enSUS Xterni, quot sunt organa structuram ibi peculiarem habentia, quibus objecta sensibilia cognoScimUS organa enim Sunt instrumenta SonSuum, et Proinde diVerSimode Sunt con- Structa pro diverSO modo agendi facultatum. Atqui juxta Anatomos et PhySiologo quinque praeciSe Sunt hujusmodi organa: nam quinque dumta Xut organa describunt. Praeterea, incredibile St Xistere aliud organum SenSationi S Sque modo tum vulgari tum scientificae observationi incognitum. Ergo et quinque
II. Facultate distinguendae Sunt uXt SUAS Perationes suaque Objecta formalia I X hi enim facultates specificantur. Atqui teSte ConScientia a operationes SenSuum Xternorum Sunt adeo di VerSae, ut una haberi nequeat tamquam Specie SubOrdinata alterius, nec una tamquam alteriu gradu remiSSior Vel intensior ideoque non Sunt quinari paucioreS b Praeter sensi-
296쪽
hilia propria i. e. quinque objecta Ormalia sensuum)nullum aliud datur Objectum, quod per Se et primo
nos a re eXterna cognOScenda determinat. Nam substantia corporea, quum non it Per Se XtenSA,
non est per Se enSibili quantita vero et reliqua sensibilia communia percipiuntur ut Sunt modificationes sensibilium propriorum. ReStat igitur, ut dicatur Sen-
ut in organi proprii eXerceri non possint ideo enim Sensoria diverSam habent Structuram, ut ad di- VerSAS SenSatione Sint apta FalSum igitur ac fictum est hominem in Somno magnetiCO digitiS, D. g. Vel pedibus naturaliter Videre, etc. ' Visio Clausi Oculis vel interposito muro aliOV OPACO ObStaculo, Si physice impossibiliS. Quia nec QSio, nec ulla perceptio externi sensus haberi poteS Sine Specie aut impressione recepta X Objecto in organo. Atqui, ClauSi Oculis, Vel interposito obStaculo, impoSSibile St, ut objecta impressionem in retinam immittant. Ergo ViSio, clausis oculis Spectata natura dari nequit Urrisburii, Psych.
Fossetne fieri, ut homo acciperet sextum Sensum Id nobis negandum SSe videtur. Propter naturam enim et hominis ignitatem probabile est non SSe in rebu ullum genu qualitatum ex se sensibilium, ad quod percipiendum homo non habeat organa - PeSch, Sych. V. 2, P. 1833. Haec dicta procul dubio verissima Sunt, Si corpus ullum sit penitus opacum-id, quod ViX Amrmari OteSt, tum quia existunt personae, quibu Competit faculta naturali per opaca videndi. tum quia Corpora Olim Paca XiStimata nunc quibusdam radiis pervia reperiuntur. EeRUCOu de aitS, inexplicabiles our nos pereS nou apparatSSent vj OUrd' ut Out natureis. Ces phenomenes de viSion e Particulier, a traVer te Couche opaque clusol, ceti facultei' aper evoi te metauX le Courid'ea caches dansle sol privilege de certaine PerSonneS, 'Ont Plu raiSon de nous surprendre. Auxaeu de la Science, illa' a plus de Orps veritablement opaque Le rayon qui nou Viennent u oleii, Son plusnOmbreux, tu varie qu'o ne e Croyait uSqu ici. Cliaque sutistanceo trouve a lumiere ViS-R-Vi de laquelle elle est transparente commerae Crystal elle e recoit de rayon qui la Penetrent,
297쪽
DE SENSIBUS EXTERNIS. 287228. Schol. De relativa sensuum persectione. Licet sensus hominis et bruti sint Specifice iidem, tamen im pliciter sumpti perfectiore Sunt in homine quam in bruto eo quod in homine habent aliquam ConneXionem cum intellectu eique Subordinantur. Unde in homine, Secus ac in bruto, ViSu et auditu pulchritudine et harmonia delectantur I liactu Odore appetit propter Se non tantum n Ordine ad guStum, ut accidit in bruti gustu et tactu Specialem habent aptitudinem ad rerum qualitate diSCernenda S. Nonnulli tamen
229. Si sensus homini ConSiderantur, TR. Natione sui, ceteri praeStat visus, cujUS organum aliquid spirituale prae Se fert, CujUS SPhaera Cognitioni ampliSSima est cujus vi plurima rerum proprietate di Versos colores et omnia sensibilia communia intuetur ac distinguit. Succedit auditus, qui amplam habet Sphaeram, et praeter sonum ejuSque qualitateS, Aliquo modo numerum, motum et quietem cognoScit. TOXime accedit olfactus, qui ad suum Xercitium non ipSum Objectum, Sed particulas inde essiuente requirit. Deinde gustus, ad quem objectum debet iSSe phySice PraeSenS Sed in Statu
298쪽
soluto. Demum factus, qui Objecti Contactum, absque ulla mutatione, OStulRt.
29. Ratione titilitatis a physicce primum locum obti
net tacitis, quia Ad vitam OnServandam est a Xime neceSSarius. Unde nulli animali deeSt. Hunc sequitur gMStus, quem Sicut tactum, animalia a sua nativitate
evolutum habent intellectualis, utilissimi sunt visus
et auditus, visus quidem ad inventionem veritatis, audi-ttis autem ad disciplinam, quae fit mediante aliorum magisterio. 139. Ratione certitudinis praeeminent tactus et visus tacitis, quia Sine medio objecta attingit, et plures eorum proprietates poteS Simul apprehendere I visus, quin, Sicut tactus, poteS diVerSa Corporum proprietates Simul percipere quatenu Ver ratione medii non parum est illusionibus obnoXiuS, tactu cedit. AB T. III. De Sensibus InterniS. 230. Praeter Sensu eXternos agnoscunt Scholastici in homine et in brutis perfectioribus, quattuor alio SenSUS,
quo internos vocant, eo quod intra Sentien organa
Est notandum ait Suarer duos esse modo acquirendi
Scientiam, Cilicet disciplinam et inventionem. Ad priorem modum utiliSSimus est auditUS, ut per se conStat quia VOCeySunt Signa OnCeP- tuum I Olu autem auditu voce Percipit, et quamviS PS non Percipiat eorum Significationem. Sed mens, Sati est quod Sit organum proprium, quo mediante, tale Signum ad mentem Pervenit. Etiam visus plurimum deservit a disciplinam: nam etiam CriPturae Sunt Signa ConCeptuum, et illae percipiuntur QS : Unde multo plura videntur addiSC lectione, quae visu fit, quam auditione. Si tamen discrimen, quod tota fere utilitas Scripturae Potest etiam auditu PerciPi, non tamen e ConverS ea enim energia, Vi a ClaritRS, quae est in voce ad exprimendo Proprio conceptUS, non poteSt Scriptura Sola aut visu Suppleri: unde legimus nonnullo CarenteS visu fuisse doctissimos partim auditi Solis scripti aliorum, Partim etiam explicationibus seu doctrinis viva voce sibi propositi quod vero aliqui omnino Surdus evaserit doctissimus, me legiSSe non memini, et vix id fieri poSSe HStimo V- Meta. DiSp. I S. 6 n. O .
299쪽
eorum latent. Hi Sunt Sensus communis phantasia Seu imaginatio, vis oestimativa, memoria Sensitiva. Quo Sen-SUS non pauci perperam intelligentes brutis rationem attribuunt.
231. OBS.-Quattuor enSUS interno auctore CommuniSSime recensent utrum vero Sint realiter diStincti neCne, acriter contro- vertitur. Quum quaestio non Sit magni momenti, Satis erit diversas opinione auctorum breviter Statuere. Prima Sententia est S.
Thomoe I q. 78 R. q), qui quattuor enSUS SSe realiter distinctos aftirmat. Idem docent anseverino Dynam. aliique Ratio SenSU CommuniS, PhantaSin, etα, terminantur ad Objecta formaliter distincta facultates autem specificantur ab objectis formaliter distincti I ergo. Quidam alii sensus internos tres esse arbitrantur. Attento singulorum diverso operandi modo ait chimni, Cosm. n. 189), a Proprio cujusque objeCto, mihi probabilius videtur memoriam ab
aestimativa non differre, eStimatiVam e converSo differre a Phan-tRSia, SenSum autem Communem ab utraque istingui. Idem fere sentit esch PSYCh. v. 2, p. 286). Memoriam enim quatenus involvit rei repraeSentationem, reducit ad phantaSiam , quatenu rei recognitionem involvit, non differre existimat abaeStimativa, quippe qua Cognoscamus PhantaSma SSe imaginem rei hoc vel illo modo relatae ad CognOSCentem. Alii sensum Communem Cum PhantaSia, ae Stimativam Cum memoria identificant. Alii denique post Suaret De an. lib. 3, C. O nullR Se reperire affirmant rationem multiplicationi SenSuum, et proinde Praedictas potentia revera non SSe niSi unum SenSum diverSAR functione exercentem, et exinde diversis nominibus sicut accidit in intellectu appellatum arbitrantur Cf. LahOMSSe, Sych. n. 221 Urrciburu, Sych. V. 2, P. 762 I De Lacher, PSYCh. V. , P. 188 .
D1. a Sensu communi. 232. Sensus communis definitur facultas organica,
qua animal percipit actus et objecta Sensuum externorum in eorum proesentia. Dicitur communis, tum quia Se
300쪽
29 DK SENSU COMMUNI. extendit ad omnes actu et objecta SenSuaam Xternorum, tum quia eS horum radi et syminus -radix, quia ad Omnem sensationem Xternam concurrit ut CAUSAessiciens remota terminMS, quia quum ab eo remote
procedat actu vitali Sentiendi, pariter in eo recipiatur
Existentia sensus communis probatur. Xperientia constat nos distinguere non solum inter objecta ejusdem SenSUS Xterni v.g. inter album et rubrum), Sed etiam inter objecta diversorum SenSuum v. g. inter hoc album et hoc tilce atqui hoc fieri nequit per SenSUS XternOS. Nam iacultas, quae inter plura diScernit, Singula Percipere debet. JamVero, Singuli SenSUS eXterni non percipiunt nisi suum Consentaneum objectum ergo ad objecta Sensuum Xternorum diStinguenda requiritur facultas ab ipsis distincta, quae in Se recipien SenSatione OXternaS, earum Objecta comparare et distinguere poteSt. Quae faculta est sensus communis Scholasti-
233. Eumdem sensum inesse bruti manifeStatur X eorum modo agendi sentiunt enim se sentire. Nam ut Videant, oculos ad objectum convertunt fiXosque tenent Ut audiant, aure arrigunt, etc. Praeterea, Stendunt Sepercipere affectione Suas subjectiVa seu modificatione OrgAntCAS, v. g. famem et Sitim dolorem et gratam affectionem extrinsecus illatam I cibum namque et O-
P this faculty sensu commet no e re ConSCiOUS i the perR-tions of the externa Sensuou faculties, an are made ware of the disserences Letween them, though, Cannot by it means, recogniSethem a disterent. Apar then rom intellect by hicti, formallycompare an discriminate etween Ohjecis, Some Centra Sense rinterna forino sensibilit is require Loth in the case of man and of the lowe animal to account for the complete orking of SenSUOUStile. . . . Antecedent to an independent i intellectua acti-vity the revelations of the Severat enses must e combine hySOme Centra facult of the Sensuous order, an it is his interior aptitude hic has Lee calle sensus communis-IMRher, ib., P. 3ὶ.