장음표시 사용
351쪽
DE INTELLECTUALI MEL CORP. COGNITIONE. G I
gulariS, qua tui I atqui ha notas intellectus plane ignoratu quod quidem liquet e eo, quod nulla Sint
V C Uin, quae SSentiam retundi iduae Xprimunt nomina enim propria Sunt arbutaria et sepe pluribuSCommunin Praeterea, si intellectus posset individua Corporea directe cognoSCere, eorum Cognitio cognitionem uniVerSalium praecederet. JamVero, intellectuS, utpote facultas de potentia in actum procedenS, PriUS pervenit in imperiectam rei cognitionem quam in perfectam n. 279 atqui intellectualis cognitio rei individuae St a Xime perfecta I complectitur enim notaS genericaS, SpecificaS, individuales. Ergo intellectus
humanu non cognoscit directe re Corporea Singu
284 29. Per quamdam reflexionem Super phantasmata. Dicitur quamdam, quia duplex datur refleXio, alter Proprie dicta, quae habetur, quando potentia redit ad Seip-Sam et Suam propriam Operationem Contemplandam, ut accidit, quando intellectus Suiipsius actum ConSiderat I altera minu proprie dicta habetur, quando potentia se convertit ad Considerandum actum alterius potentiae vel objectum ibi repraeSentatum. Jamvero, quum intellectu non possit intelligere nisi Se ad phanta Sinata conVertat, O PS quod Ope ab-Stractionis directe cognoscit universale in phantaSmate relucens, indirecte et quaSi in Obliquo cognoscit Singulare Xhibitum per phantaSma, e quo eXtrnXit Speciem intelligibilem sicut Dieri non potest, ut viSUS ercipiat colorem in Oncreto, quin indirecte et per acciden percipiat Subjectum, in quo color perceptuS
Rem ita se habere contirmatur Xperientia. Amquoties aliquod individuum designare volumuS, Addu
352쪽
sibilibus P quod factum explicari nequit nisi dicendo
intellectum singularia cognOScere, prout haec in hantaSmate BPPArent. Unde Sicut Sensus directe cognoScit accidentia, quae Sunt proprietate Singulares rerum materialium, et indirecte dumtaxat harum rerum substantiam cita e Contrario in iisdem rebus intellectus directe cognoScit
DE IDEARUM ORIGINE.285. Intellectus, ut ecquaestione de eju natur Constat, est faculta ordinem sensibilem exceden ejUS namque Objectum non Si aliquid contingenS, muta bile, Singulare, Sed quiddam neceSsarium, immutabile, universale. Quibus notis inSigniuntur SSentiae, HAS apprehendere S primarium munus intellectuS. Nunc OXaminandum Occurrit, quomodo intellectus humanuS in Sua cognitione evolvatur; quomodo scilicet determinetur et proXime aptus constituatur ad Suum objectum cognOSCendum cuique enim compertum est intellectum initio vitae cognitione prorsus Carere, ac nonniSi PaulR-tim decurSi temporis plus minusve perfici Circa hujuSSolutionem multae et ab invicem valde diVerSpe Xortae Sunt praesertim in saeculis jam proxime elapSiS Sententiae, quae uberrimam errorum Segetem produXerunt hae autem omne ad quinque systemata reduci POSSUΠt, quae Sunt Sensismus Seu Systema empiricum, SyStemaidearum innatartim, Traditionalismus OntologiSmuS,SySigma Scholasticum. Hanc ultimam theoriam tamquam Solam rationi et Xperientis internae conformem
353쪽
286. HESIS XXVIII. Sensismus inpar est ad idearum
Stat quiaest.-Sensismu est SyStema quod docet Omne idea nostras non Sse niSi Sensile repraeSentatione diversimode modificatas vel transformatas. Quod SyStema, cujus initia apud antiquo graeco reperiuntur,
instauravit Loche, multoque elaboravit Condillac quoS nunc Sequuntur Evolutionistae et Positivi Stae ci Maher P. 286ὶ
Locke Originem idearum per sensationem et reflexionem Xplicare conatur. Ope SenSationi iden Sensibilium acquirimus ope refleXioni COgΠOSCimu OPOTR-
reflectione simul proveniunt notione eXiStentiae, O-tentiae, Voluptatis, SucceSSionis, etc. In his omnibus notionibus recipiendi intellectu eSi pure PASSiVUS,meCaliud facere potest quam compoSitione Conjungere, juxta poSitione comparare, AbStractione SePArnre Otione sensibiles. Qua ex cauSa concludit Locke SSentia rerum a nobi cognoSci non poSS On , . 326 .'
354쪽
Facultatem reflectendi, quam posuit Loche, Condillac rejecit, docuitque unicam vim cognoScendi nobi ineSSe.
Data laquit, SenSatione, anima XCitatur ad attentionem, Comparationem judicium, refleXionem, imaginationem, ratiocinium, quae Omnia alia non Sunt quam
sensationes transformatias cf. Maher, P. 2 2 . 287. Prob. hesis. Λrg.-COnScientia teStatur OS habere deaS, quae neque per SenSUS POSSunt Acquiri, neque X SenSUum perceptionibu educi eo modo, quem docent enSistae. Revera plurium conscii Sumu ideariam, quae charactere intelligibilitatis, niversalitatis necessitatis, insinitatis immaterialitatis, et O , Prae efferunt atqui hujusmodi dearum origo Xplicari nequit
niSi sensibilia singularia, contingentia, stri ita materialia, etc. Haud juvat reflexio lochian haec enim restringitur ad phaenomen interna quae Phaenomen Sunt Singularia ac mutabilia, nec poteSt reflerio eorum naturam essentialem ita immutare, ut ex eis efformetidea Ordinem sensibilem Omnino Superante I refleXio enim Sua Objecta, prout jam in Ognitione XiStunt, intacta relinquit. 2SS. Cor. 1.-Ergo enSistae cognitionem nOStram intra limites sensibilium coarctant reVera enim tollunt iacultatem intellectivam, quam quoad nomen retinent.
Nam idem philosophice sonat intellectum non differre a SenSU, C Objectum intellectu non differre ab objecto SenSu ubi enim non habetur objectum formaliter diversum, ibi non habentur iacultates formaliter di
355쪽
Cor. 2.-Ergo SenSismu ad Sequela pessima logice ducit, nempe ad Materialismum, Positivismum, certitudinis ordinisqtie moralis exilium. Etenim a si in nobis
non existit facultas, quae notione uniVerSale CauSin, SMbstantioe, ita, Comparnre poteSt, Pronum St Oncludere Sensum et intellectum eSSe ire mAteriae, et cognitionem, non SeCUS AC Perntione mechnnica S, SSO Operationem materiae, ipSamque animam a materia
non esse realiter diS1inctam inuali enim operatio talis faculta quali facultas, tale eju principium. Positivismus vi plus quam nomine differt a Sensismo. Juxta ejus autore nihil a nobis cognoscitur nisi quod eXperientia attingitur, unde quidquid Xcedit ordinem positivum i. e. SenSibilem ut metaphySicum et proinde ut inane habendum est. c Ad certitudinem requiritur
cognitio veritatum neceSSariarum et uniVOTSnlium, quae, quum in hoc yStema te non dentur, OCH Verae Certi
tudini non amplius manet Q Eo, quod appetitio
Sequitur Cognitionem, cognitio ad ordinem sensibilem limitata no movere non potest ad aliud quam bonum SenSibile proSequendum, ad Aliud quam malum SenSibile vitandum. Atqtii prosecutionem boni sensibilis et fugam mali enSibili ponere ut normam moralitatis
eSSe omnem moralitatem Subvertere nemo non videt.
289. 0bj. 1.-Scholastici, non Secu a SenSiStae docent omnem cognitionem humanam ab experientia oriri ergo SenSiSmu non StrejicienduS.l, QSΡ.-DiSi antec. . . . Ocent omnem Ognitionem humanam incipere ab experientia, et exinde intellectum progredi ad CognoSCenda univerSalia et immaterialia cons. non admittunt ideaS, QUAS experientia PraeStare nequit, Neg. Scholastici cum Sensistis in hoc conveniunt, quod docent noStraSCognitione a SenSu originem Sumere, in alii autem toto coelo ab 'te positiviste preten que 'experience Sensitit Conduit Seute la OnnaiSSance Certaine. Or, 'oti et de a ConnaiSSance intelleC-
356쪽
eis discrepant Scholastici enim a admittunt multisque demonstrant necessitatem Virtuti longe altioris, quam est Sensitiva negant objectum intellectualis Cognitioni ad Corporea et Singularia limitari vel ad experientiam SiVe externam sive internam docent abstractionem valde diversam a lochiana ad ideas vere universales efformandas agnoscunt Virtutem, quae non Solum juxtaposita percipiat, Sicut potest etiam brutum percipere, vel plures formas percepta in unum Conjungat, Sicut incere poteSi imaginatio, Sed etiam in illis impervias sensibus adinveniat relationes et exinde alias et alias nova veritate ope ratiocinii detegat et concludat V Urraburu Psych. V. 2, P. 82J. 0 H. 2.-Intellectus initio suae existentiae est Ut tabula raSa re-
Spectu Cognitionum Sensuum ergo non cognoscit, niSi quod SenSuSPriu cognOSCebant. ReSP. Dist antec. Intellectus est ut tabula rasa, quia abSque determinatione extrinsecus adveniente nullum actum cognitioniSelicere PoteSt, cons. quia est facultas ex toto PaSSiva, quae nullam exercet activitatem Circa objecta rite PropoSita ne in ei CognoSCitrationeS, quae Cumen Sen Suum omnino effugiant, neg. Pariter dist.
cons. Omnis metaphora claudicat: iam, ut docet S. Thomas, non oportet, ut i quod est simile secundum unum Sit Simile quantum ad Omnia a Poster. lect. 6). Jamvero, intellectu duplici SenSuaccipi potest ut tabula rasa primo, ut sit omnino PASSiVUS reSPeCtu SPectorum, quae a SenSibu offeruntur. Secundo, ut egent en SibUS, non ut causis ideas ipsi imprimentibus, Sed ut mediiS, quae asserant Locke' reflectio is ni a turning ack of the in on re-viou SenSations anil likewiSe hi abstractio is ni a Separationo the element containe in the SenSitive perception. Otti, CCOrd- in t him, re Cognoscitive acis. O the contrary the abStractionby the intellectus agens, as aught yrat Thomas, i no a turning Dack on a revious Ct. It is a primar actio in the intellectualorder. It i no exercise in the way o cognition, ut in the wayo eiticiency. It cloe no Separate element atready Pprehendecli Sensation, ut disCover to the 1ndis ne horigo Unknown tolli SenSeS, i. e. that O the SSence or quidstitie of things. St. Thomas' system to epitomige the disparit Dy a compariSOnὶ repreSent the intellectis a Canuas not et ainte on, ut give . to it the colours and the artist Locke no oni present i u the intelleC RS a Canuas notoet Patnte on, ut also dente the colourSRnd the artiSt. . . . The colourS, accor linito him. oui noti the quiddities or SSences hining Defore the intellec only, ut the SenSation themSelveS, to e orke an manipulate in diverseiaShions. The artist ould noti the intellectual light that malles visibi to the intellect what is no perceived D sense. It would e SenseritSeli transmittin iis perception to the intellect- Liberatore. Ouinio ei Sals P. I 60 .
357쪽
materiam, Circa quam ipse Suam exerceat vim abstractivam, ibique detegat rationes immateriales, neceSSarias, immutabiles. Primo senS Sensistae intellectum tabulam rasam vocant, alter autem Scholastici post Aristotelem.
ti S mlS. quocumque modo propugnatur, est salsuS.
Stat quaest.-Ides innatae Sunt, uXta hujuS SYStemati PatronOS, quin dam Ormc Seu reproeSentationes habituales quin in anima ab ipsa ejus cum corpore union impressin latent, donec pro opportunitate excitentur et menti nosce fant. Ideo enim Vocantur innatoe, quod ea men non activitate sua iungit aut ab objectis accipit, Sed ex sua natura extat determinata ad omnia vel quaedam objecta repraeSentandR. Hoc yStem propugnant, Suo quiSque modo, Plato, Cartesius, LeibnitZ ROSmini. Juxta Platonem anima ante ju unionem Cum Corpore ideas aeterna et universale intuiti V contempla batur. DetruS Vero in Corpus omni Suae prioriScognitionis memoriam perdidit illam tamen iterum gradatim revocat, quando, Cilicet, ei praestat congruum incitamentum, vi cujus ad noVam dearum Cognitionem Seu potius ad earum reminiscentiam determinatur. In Platonis igitur sententia omnes ideae Sunt innntae. Cartesitis et sui tres Classes idearum distinguunt adventitias, quas intellectus sibi efformat circa res Sensibiles, ut ideam solis: b factitias quas intellectuSconcipit ratiocinando de aliqua re v. g. de anima
innatas, qua intellectu neque e rebuS Xterni RC-
Cipit, neque ipSe ratiocinando attingit, sed sibi inditas habet a prima suae creationis instantia. Hujusmodi sunt ideae infiniti et principiorum ordinis peculativi et practici Fundamentum hujus sententiae in eo St,
358쪽
3 8 SYSTEMA IDEARUM INNATARUM.
quod Cartesiani essentiam intellectus in cogitatione actuali reponant : Cogitatio autem absque dei eSSenon potest aliqua igitur ideas menti necessario inna
Leibnit docet animam essentialiter continere quoddam Schema vel Confusam repraesentationem totius uniVerSitatis rerum I sensilis autem perceptio praebet OCCASionem, ut intellectus paulatim perveniat ad distinctas harum rerum CognitionOS.
Eosmini unicam deam innatam Statuit, ideam nempe entis dealis indeferminati possibilis, quae Si quaSi forma intellectus et omnis humanae cognitioniS, quum in Omni conceptu includatur. Hac idea intellectus
aptus redditur ad Omne alia acquirenda S, RSQUO AC
quirit ejusdem applicatione ad diVerSa SenSationeS. Idea entis exhibet nobis aliquid necessarium et uni VerSale, et proinde aeternum et infinitum quae notae, Ut pote quae Xperientia oriri nequeant, menti naturaliter insitae esse dicendae sunt. Posita vero alicujus rei
SenSili perceptione intellectus tali perceptioni applicat ideam entis indeterminati, Sicque hanc deam determinat ac intellectualem de re sensili conceptum efformat. Ideam entis o Smini pro Vecta aetate ita X-po Suit, ut in Ontologismum et PantheiSmum prolapSuSSit ei opus osminianarum Propositionum Trutina Theologica, Sectio a' et ').
359쪽
291. Prob. hesis. Λrg. Systema idoneum ad originem ideamam Xplicandam debet fundari in aliquo X- perientis facto vel in aliquo rationi momento, SeCUS nec a posteriori nec a priori quidquam pro eo adduci poteSt. Atqui Systema dearum innatarum in nullo eXperientiae facto in nullo rationi momento fundatur
19. In nullo experientice facto fundatur. Nemo sibi Conscius est Se jam ab initio suae Xistentis ideas ne unam quidem habuiSS Contra, ni VerSali eXperientia testatur humanum intellectum ita SSe constitutum, ut nonnisi sensibilibu innitendo actum cognitionis intellectivae licere poSSit. Et quidem, Sua cuique conscientia clare refert Ognitionem Sensitivam Sse suae cognitionis intellectivae initium, nimirum, Se priuS sensibilia cognoscere quam intelligibilia, singularia
quam uni VerSalia, Concret quam AbStracta, nec OSSOS immaterialia Concipere, qui phantnSmata in animam irruant. Idem testatur memoria quoad anteactae Vitae cognitione quantum enim quiSque PoteS Suam pueritiam recolere, recognoscit Se ideas activitate suae mentis ex Objecti hauSiSSe. Nec uVat provocare ad iden entiS, veri, et . qua Semper in Se reperit menS, quin earum Originem recordetur. Hae enim deae, utpote maXime elementare ac bViae, men jam a prima sui evolutione possidet I hinc nil mirum si earum acquisitionem non recordamur, PraeSertim quum facillime opeabStractionis acquirantur, ut o patebit. EX parte igitur Xperientiae nullum poteS hoc Systema mutuarisubsidium. 2'. Nullo rationis momento fundatur a Inepte et contra rationem recurritur ad RuSam XtrinSecam, ut
eXplicetur origo dearum, Si ipsi intellectui competit Virtu ad omnes, qua habemuS, idea efformandas ' frustra enim fit per plura, quod per pauciora fieri
360쪽
potest. V Atqui certo ostendi nequit nullam aliam viam Suppetere ad omnes gignenda ideAS, immo virtutem omne idea ope abstractionis acquirendi intellectui nostro naturaliter competere e dicendis infra luculenter apparebit ergo. δb Ides innatae, si intellectui insunt, aut praeter indolem naturae rationalis induntur, aut juxta ejusdem indolem et debitam perfectionem. Atqui deae praeter indolem naturae rationali inditae omnino gratiS, ne dicam perperam Iinguntur quod enim ubique et neceSSario viget in natura rationali, praeternaturale dici nequit. Si vero des juxta naturae indolem sunt innatae,
intellectum in suis operationibu a Sensibus Omnino independentem constituunt. Ide se enim e natura Sua Sunt repraeSentativae : Si igitur originem suam haberent independenter a SenSU, pariter Vim repraesentativam in
dependenter a sensu haberent: et intellectus his deis
instructu nullo SenSu vel phanta Sinati ConcurSu
indigeret-id quod certo alSum St n. 278 Arg. IIJ. Neve dicas intellectus ob unionem animae et corporis impeditur, quominus dei innatis uti poSSit, niSi per
cognitionem Sensitivam ad earum Sum XCitetur. Enimvero, nulla iacultas in naturali sua operatione im-
It is an Statilistie opinion amongst Some men that here are in the Understandin certain innate principieS, Ome Primarynotions, CharacterS, RS it,ere, Stampedipo the min os man, hic the foui receives in iis very irs heing an brings into the world with it. Itwout be Sumcient to convince unprejudice reacter of the falsenesso this Supposition ii I should oni Stio ho me Darei by the se O thei natura faculties may attain torul the knowledg the have without the hel o an innate impression an may arrive a Certainty, without an Sucti origina notion Or principies. Eo any one ill asit grant that it oui De impertinent to suppos theideas o colour innate in a creature o hom God ath give Sight an a power o receive them by the yes rom externa objecis an no es unreasonable oui it e to attribute severa truth to