장음표시 사용
381쪽
309. Unde ' Primum munus intellectus possibilis eS recipere speciem intellectu agente abstractam et Sub hoc respectu est acultas passiva vel possibilis, tum
quia eget determinari a specie intelligibili, tum quia est in potentia ad hoc vel illud objectum cognoScen
2'. Specie impressa affectus et informatus intellectus possibilis exprimit in se formalem objecti similitudinem, quae Si medium, quo Objectum CognOScit. Quae similitudo dici solet species expressa, verbum
3'. In ideas sic habitas potest intellectus reflectere, ea Sque intimius penetrando, PoteSt, P AnalySiS, Synthesis, judicii, ratiocinii, analogiae, OVOS ConceptuSessormare quo pacto uber Sege Scientiarum e quibusdam primitivis notionibus emorescit. Unde unica operatio intellectus agenti est Specierum abStractio,
reliquae operationes intellectui possibili tribuendae sunt. R. Operatio intellectu poSSibiliS, Secu ac peratio intellectus agentis, Si immanens. V Duae inquit Suareκ colliguntur differentis inter has potentias. Prima, quod altera Si cognOSCitiva, alter minime. Secunda, quod actio intellectus possibilis vitalis sit
atque immanenS, quum Sit acti cognoscendi: at intellectus agenti operatio e Se et e proprii non item I productio quippe Speciei e Sus genere poSSet a re non Vivente fieri objectum enim sensibile species producit, nec tamen Sentit). Actio igitur intellectus vindicat esse a principio intrinSOCO CtiVO, On Vero intellectus agentis actio I et hinc St, quod actio intellectus possibili de Se Sit immanens, actio Vero
agenti e modo Su tranSien OSSe queat. Constat ergo ratio et diVerSita utriuSque potentiae, Saltem
quantum ad quid nominis V De anima, lib. 4 c. ).
382쪽
372 SYSTEMA SCHOL. CIRCA ID EARUM ORIGINEM.
5'. Ex dictis minime sequitur sive Cum S. Thoma
assirmas sive cum Mare negas intellectum agentem
et possibilem esse facultates realiter distinctas δ duplicem esse in nobis intellectionem quia ad unum intelligere oportet, quod utraque Starum actionum concurrat V S. h. Q. Disp., V. . , ad ).310. Prob. hesis Arg. I.-Systema ScholaSticum
circa dearum Originem admittendum St, ' Si res materiales habent essentiam : 2'. Si haec esSentia potest fieri animae praeSenS, Seu poteSt ei uniri 3'. si nobis inest vis abstractiva, qua SSentia PraeSen Animae Pinreddatur ad unionem cum intellectu atqui haec omnia habentur ergo. Major complectitur requiSit Omni CognitioniS, scit. , facultatem objectum eidem ProportionAtum, et unio
It was disputed among the ChoOlmen in hat way an to hat extent the intellectus agens icto e distinguistie from the intellecti spatiens The Arabia philoSOpher AVicenna an certain o his discipies interprete Aristotie' Somewhat obSCure langvagemitti potnito mea that the intellectus agens is Separate V no meret 1rom thetiumaniocly but also rom acti indiVidua Soul. They, a Corclingly, conceived this power, aiter a PantheiSti 1RShion, a One universat Spirit; hicti in Some mySteriou Way operate O the paSSive orrecipient intellects of men. Thi gratuitous an lancifui hypothesis was unanimoUSi rejecte by the Schoolmen, ho ali den to the intellectus agens an exiStence Separate rom the individual foui. muttiere the agreement endS The majorit concelVe the intellectus agens and the intellectus patiens a two rea subjectivel distinct faculties of the ou on the ground that the are OppOSed a agent an patient. move an moveo. The unction 1 the ne, it i urged is to flectitie species impressa. While that of the ther is, he thus modifled, to apprehend. ther ScholaSti PhilOSOPherS, OWeVer, argue Cry1orcibi against his multiplication o faculties as excessive Theyobjec that he hypothesis o tW intellect i unnecessary, and thrymaintain that these term oni deSignate disserent aSpeci or aptitudes of the fame power The name, intellectus agens denotes the
383쪽
Omni re materialis habet id, quo a parte rei constituitur id quod est l. s. eSSentiam), v. g. haec arbor habet rationem entiS, SubStuntiae, Vitae, quantitatiS, Vegetantis, quae ei ut praedicata quidditativa tribuuntur.
29. Essentia rerum materialium fit praesen animae mediante en Satione, quae eaS, Prout Sunt in Concreto, attingit facultates enim non sunt concipiendae ut O-tentiae mutuo independente et Separatae, quum omneS
in eodem principio anima radicentur, et sint veluti
inStrumenta, quibu anima operatur quo equitur
objectum, quod una facultate apprehenditur, eo ipSofieri reliquis facultatibu aliquatenus praeSenSI Cproinde res SenSibiles SenSibu et phantaSi apprehensaSSatis PraeSente eVadere, ut circa ea intellectu proprias
39. Anima habet vim eXprimendi essentiam sine notis et conditionibus individuantibuS, non per acceptionem unius prae alio e duobuS, Sed per naturalem determinationem ad repraesentandam quid ditatem sine notis et conditionibus, quibu in concret amCitur, quemddmodum viSu naturalem aptitudinem habet ad menti exhibendum rei colorem Sine Ceteris accidentibus. EStenim ' de natura facultatum cognOScitiVarum, Ut, quando obversatur ipSi aliquod objectum, Unaquaeque consideret in ipso objectum proprium ij formale,
The reacter musti careiul to distinguisti two form of abstraction in the scholasti account of the propeSS. The firS Consist of the initia ac spontaneouSty Xerte hy the intellectus agens It is instinctive Dein preceded by Sensu ou butio D intellectua cognition. It is calle P abstraction, hecaus it essecti the abstraci representatio of the ConCrete objeCt. It is no precede LV ut productive of the abstraci Concept. In the secon Stage the intellectatrea' in poSSeSSion of the representation ConSCiouSi advert to theessentia features containe incit, hiis it deliberatet ignores ormit hold attentio from Concomitant accidentes. The ires Stage is an ac o instinctio election by the intellect the econi is ne f
384쪽
ceteriS, quae in ipso Sunt et quae sunt objecta per accidens, non ConSideratis ita ut totum objectum sit animia PraeSenS, Sed non totum praeSens sit singulis
iacultatibus in ratione objecti cogniti. Objectum autem
proprium et formale intellectus S uniVerSale, ut Saepe dictum est et omnes concedunt. Ergo sicut in objecto sensibili visus considerat colorem, et UStUS SAPorem, non considerata substantia PSiu senSibilis, quae Stobjectum per acciden talium Sensuum : ita intellectus considerat uiuersale in sensibili, seu ut ait S. Thoma Ι q. 84 a. in speculatur naturam univerSalem in particulari existentem, non considerati notis individuantibus ejuSdem rei, quae Sunt objecta per accidens ipsius intellectus. Ergo primitivae deae univerSaleS formantur e sensibilibu virtute abstractiva intellectuS, quam virtutem abstractivam alibi diximus eSSe ipsum intellectum agentem Scholasticorum '
II.-Modus operandi facultatum debet esse conformi naturae entitatis, e qua dimanant rei enim natura est principium facultatum et operationum. Atqui intellectus humanus dimanat ab anima Spirituali naturaliter conjuncta cum Corpore ad completam
naturam ConStituendam I ergo naturale St, ut OrPUS aliquo modo concurrat ad propriam intellectu operationem. JamVero, ad operationem immaterialem Or- pu non poteS concurrere intrinSECAS, quum in Perando non POSSit XCedere naturam Suam reStat igitur, ut Concurrat extrinsecus, quatenu nimirum facultates corporeae Subministrant materiam, in qua relucet proprium objectum intellectus. 311. Thesis confirmatur e ordine, qui ubique Viget
inter ire naturaleS. Nam vireS, quae in Atur eX-plicantur, ita ad invicem Se habent, ut inferiore Superi-
385쪽
oribus inserviant. Sic, ire physicae et chimicae, quae ad regnum minerale pertinent, inserviunt Viribus egetativis in suis operationibus peragendi ire Vege tativae viribus sensitivis inServiunt, OrmAndo, SUSten
fortiori inserviunt viribus intellectivis, eo quod omneS vires hominis in eadem anima radicantur et in Commodum ac periectionem totius ordinantur. Atqui intellectus, quum sit iacultas immaterialis, nullum potest quoad Suum Sse, a facultatibu materialibu accipere subsidium Prestat igitur, ut quoad operari et Subveniant, praebendo Objecta, eX quibu cognitione Sua eisauriat. 312. Schol. 1. Licet Scholastici fere omne eXiStentiam intellectus agentis agnoscant, nonnihil tamen dii-
ierunt circa modum, quo PhantaSm cum pSO Oncurrat in productione specie impreSSae. Quidam enim docent intellectum agentem esse totalem nuSam efficientem Speciei, PhantaSm Ver OSS OCCASionem tantum et quaSi causam exemplarem PhantaSma, inquiunt, utpote materiale, non poteS Producere, ne per modum quidem inStrumenti, rem Pirituntem, Cit., speciem impreSSam 'St tamen cauSa quaSi XemplariS, quia, PraeSente PhantaSmate, intellectu agens dirigitur et excitatur ad producendam in intellectu possibili Speciem conformem objecto, quod in phantasia depingitur cf. Loedder, PSych. th. 18 WillemS PSYCh. P. 322). Alii docent phantasma in productione Speciei impreSSae
concurrere in ratione causo instrumentalis . SecuS, inquiunt, poneretur doctrina undamentali Innatistarum. Si enim intellectu agens ad meram praeSentiam PhAntasmatis valet per Se Olum Speciem impreSSam OmCere, insunt nobi imagine rerum omnium Sed quaSi Sopitae, donec PraeSentia PhantaSmatum Xcitentur.
Phantasma vel concurrit ut cauSa principalis, vel ut auS iHStrumentalis vel ut occaSio. Gamvero, primum et tertium adStrui ne-
386쪽
376 SYSTEMA SCHOL. CIRCA IDEARUm ORIGINEM.
313. Schol. 2.-Diversitas aptitudinis in intelligendo, quae in hominibus conspicitur, non interna intellec- tuum differentis in periectione, Sed inferioribus potentiis quibus intellectus ad Suam operationem indiget, tribuenda est. Illi enim in quibus virtus imaginativa et cogitativa et memorativa est melius diSpoSita, Sunt melius dispositi ad intelligendum V S. h. T q. 85, a. 7 . Ibidem vero S. Doctor hanc differentiam ipsi intellectui tribuere videtur scribit enim quum in hominibus quidam habeant corpus meliu diSpOSitum, Sortiuntur animam majoris virtutis in intelligendo. Atuero, ut bene notat Schinini, hoc dictum Aquinatis duplici interpretationi Subjicitur. Primum, UntenUS,
pro diVerS CompleXione Corporum diversorum hominum, una anima Sit majoris perfectionis substantialis quam Altera, e quo fiat OnSequenS, ut ipSa potentia intellectiva secundum se periectior sit in uno quam in altero. Atqui haec interpretatio non cohaeret neque Cum eritnte, neque cum iiS, quae Xpresse alibi docet S. ThomaS. Nam e mente S. DoctoriS, Perfectio Sub
stantialis rei cujuslibet dicitur sistere in indivisibili
quatenus in eadem Specie a diversis individuis non participatur Secundum magi et minus. Fide autem et ratione Constat omne homine eSSe ejuSdem Speciei
. . . haec habet Dicendum quod di Versa capacitas naturalium in hominibus non est e diversitate mentis,
quit ergo remaneUSecundum. equit admitti Primum, quum Phantasma sit ordinis inferioris ac facultas immaterialiS, quae aCtuari debet forma intelligihili. Nequit admitti tortium; nam si nulla Sset actio rerum in animam, Sed ad Praesentiam Sensibilium anima Similitudines eorum in se formaret, ipsa eSSet Sibi totaliter Causa Scientiae. Et Sic, ut scienter argumentalia Angelicus, reverteremur ad iclea innataS. Siquidem quum nullum agen agat, ni Si Secundum quod Stinctu, Si anima formaret in Se Similitudine rctrum, portore quod in Se Ctu illas haberet et si scientia esset otiis naturaliter insita - De Marita, Psych. P. 366 f. Mercier, SyCh. V. 2 Π. 83 .
387쪽
in Orma Conveniant, Sed est ex diversa dispositione corporum. V Dicendum est igitur, quae est altera interpretatio, ob diversam compleXionem corporum OnnSci habitum quemdam naturalem in pS menis, quo Vadat magi minuSV apta ad propriam Perationem munm-ri nulla Sit inaequalitas entitativae perfectionis nec in SubStantia animae, neque in mente, prout Si potentia
Stractionem a phantaSmate, Sed per Specie hic acqui- Sita et OnServata S, et per Specie divinitus infusas. Modus enim operandi Sequitur modum essendi. Habet autem anima alium modum SSendi, quando unitur CorPOri, alium Vero, quando ab eo Separatur Sequitur igitur, ut altu quoque Sit Hu modus cognoScendi.
λ he hyraealti the sola has Leen lost in iis Statem pure intellectua substance, though Stili illi a constant inclination to iis forme Locty it,ill then e capatile o pure intellectua speculation
388쪽
378 DK VOLUNTATE. Utrum intellectus agens ullum Xerceat unu inanimn Separata, controvertitur inter Scholasticos. Alii putant eum etiam in statu Separationis species intelligibiles aliqua ratione illustrare. Alii vero censent nullam ei competere operationem, donec anima iterum cum corpore conjuncta, phantaSmata habeantur, Circ quae deinde suam vim abstrahendi Specie eXercere POSSit .
314 Sicut ad appetenda bona corporea et individua
SenSu apprehenS Pondere naturae inclinamur, ita naturalem Xperimur tendentiam ad prosequenda illas ratione immaterialeS, qua in Suo Objecto proportionato intellectus detegit vel exinde deducit ope analogiae aliusve hujusmodi medii amamu enim Seu APPO-timus Veritatem, uStitiam, Sapientiam, beatitudinem,etta, realitateS, nimirum, qua intellectu solus attingere poteSt. Faculta autem, quae talia appetit dicitur voluntas, quae definitur facultas spiritualis, qua ens intelligens tendit in bonum intellectu cognitum. Dicitur 1'. facultas spiritualis, quia, non SeCUS Cintellectus est a materia et materiae conditionibus independenS. a Appetit enim bona pure Spiritualia v.g., beatitudinem Virtutem, Scientiam eiSque maXime delectatur necnon bona materialia, sed sub rationi immateriali, ut quum X obedientia sumit quis cibum insipidum, vel laetatur in rebuS PulchriS, non Propter SenSitivam, Sed potiuS propter spiritualem delectationem
389쪽
DE OBJECTO VOLUNTATIS. 379b in seipsam et suo actus reflectit se amando, Olendo Se Velle, Suo actu dirigendo in suis actibus a nullo bono particulari a nulla Vi materiali necessitari poteSt. JamVero, a facultas organica nec bona spiritualia
appetere poteSt nec bona materialia modo immateriali b in Seipsam reflectere nequit c vi materiali necessitari poteSi volunta igitur non est organica sed spiritualis. Dicitur ' qua ens intelligens tendit in bonum, quia voluntas realiter distinguitur ab intellectu licet enim
idem habeant objectum materiale, modo Amen Pecifice diverso circa illud versantur, quum intellectuS illud attingat ut verum, voluntas autem ut bonum. Dicitur 3'. intelle tu cognitum, ut volunta ab appe
titu sensitivo distinguatur, qui pro fine habet appetere
bona sensibilia, praeciS ut a SenS PTOPonuntur. De voluntate in duobus articuli agemuS, quorum
primu erit de ejus objecto et actibus, alter Vero de ejus libertate. ART. I.
DE OBJEcTO ET AcTIBUS VOLUNTATIS.
PoteSt issae objectum voluntatis Ratio asserti est
390쪽
Obvia I nulla enim natura potest ibi Suaeque periectioni adversari id autem quod naturae appetenti eStperiectivum est illi convenien Seu bonum ergo Omne id in quod tendit natura quaelibet, oportet eSSe bonum. PoteS utique voluntas versari circa malum et quidem RCtu POSitivo, Si non Actu prOSecutionis, Sed aversionistAntum. Porro Volunta poteSt malum indirecte appetere, quatenu Cum bono, quod directe appetitur, aliquod malum conjungitur, ut Cum aliqui vult laborem, quocum nectitur, ut consequens, Orpori debilitas. Denique, Olunta appetere potest non Solum hoc vel illud bonum hunc illumve ordinem bonorum, nimirum, bonum Creatum vel increatum, Onum materiale vel Spirituale, Sed omne prorSu bonum. JamVero, bona particularia constituunt objectum materiale voluntatis
eju objectum formale et adnequatum consistit in bonotiniversali ' Objectum voluntatis inquit S. homas
eSt uniVersale bonum, sicut objectum intellectus est UniVerSale verum. E quo patet quod nihil potest quietare voluntatem hominis nisi bonum universale V
Bonum, quod movet voluntatem debet habere rationem finis nam illud tantum potest voluntatem ad Actum OVere, quod Si propter Se appetibile bonitas enim, quae medio, qua tali, competit, a bonitate finis derivatur unde Sublato fine, tollitur amor medii. Dici-mUS qua tali, quia medium, prout habet Suam propriamentitatem, rationem finis habere potest, et Sub hoc
ria voluntatis tendentia Sit in bonum, quod omne bonum Complectitur, scit. in objectiVam beatitudinem. Vare, Omni actu Voluntati circa bona particularia, ut Objecta ejus secundaria, fundatur m illo appetitu