장음표시 사용
391쪽
DE SPECIEBUS ACTUUM VOLUNTATIS. 38T
beatitudinis objectivae, ita ut, Stius appetitu dempto,
dematur omni appetitio voluntatis. 2. Voluntas in omni actu Suo tendit in aliquem finem. Voluntas enim non potest tendere in bonum nisi a bono moveatur bonum autem, quod OVet Voluntatem, est finis. Finis praeterea Si prima inter CAUSAS Ont. n.
432, 39 . Unde dari nequit actuS, qui dicitur neuter, qui,
nimirum, nec circa finem nec CirCn medium VerSetur.
3. Potest intellectus ipsam Voluntatem ejuSque actum ut bona quaedam apprehendere poteS deinde voluntas Seipsam et suam Volitionem Velle et diligere, non secus ac intellectus suam intellectionem intelligit. q. EX eo, quod objectum Voluntati eSt bonum uni versale, intelligitur, cur VoluntaS, Secu ne appetitus Sensitivus, non distinguatur in Concupiscibilem et iras- Cibilem. Bonum namque Secundum uniVerSalem ejus rationem refertur ad Voluntatem, Sed nonnisi secundum rationes particulare ad appetitum SenSitivum. 5. Voluntas est faculta paSSiva Simul et activa passiva, quia aliquo modo mΟVetur et Specificatur ab
objecto intellectu propoSilo I activa, quia libertas ejus in eo est, quod ad agendum non aliunde determinatur, sed seipsam determinat n. 8Ο). 2. De Speciebus Actuum Voluntatis. 317. Volunta conSiderata Simpliciter ut appetitus, habet illas undecim Specie actuum jam recensitas n. 258 hi tamen actUS, prout Voluntati conVeniunt, non sunt paSSioneS, quia, utpote Ctu iacultati Spiritualis
non includunt mutationem corpoream, quae OS PAS-sionis propria, ne VerSantur circa bonum et malum sensu percepta, Sed Circa ea, Prout intellectu apprehenduntur. Propriae autem Specie actuum voluntatis sunt illae, quae et OnVeniunt Ut Si voluntaS i. g. APpe-
392쪽
382 D SPECIEBUS ACTUUM VOLUNTATIS.
titui intellectualis Actus voluntatis sic conSideratae dividi possunt ratione objecti, Subjecti, modi. 1'. Ratione obiecti i. e. sinis et media ad finem). Hac ratione habetur a amor simplex Seu velle), intentio,
fruitio circa finem, b consensus, electio usu CirC media. Ratio divisionis: Circa bonum propo Situm VoluntaS
aut simpliciter complacet sibi υelle . aut illud per media apta ASSequi conatur intentio aut in illo obtento quiescit fruitio .
Sed ut voluntas finem assequatur, neceSSe St, ut ei praesto Sint media congrua Congruita mediorum
detegitur per consilium rationis practicae Mediis ut aptis ad finem obtinendum volunt a consentit et e X illis unum Vel plura eligit tandem, ut ad finem perveniat, facultatibus sibi subditis tititur circa medium vel media electΛ. 2'. Rati0ne subjecti, a quo actu procedit habetur voluntatis actus elicitus et actus imperatus Actus elicitus voluntatis est ille, et i a voluntate immediate procedit tit a sua Catis ejiciente V. g. actu amoriS, Odii,
etc. Actus imperatus est ille, quem aliqua facultas ex
intellectus. Tale actus, ut patet, non intern Sed externe sunt voluntatis. Voluntas autem potest sibi ipsi actum imperare V. g. volo Deum amare qui actus est et imperatu et elicitu a Voluntate.
OBS.-Multum disputatur utrum im eritim it formaliter actus voluntati an intellectu sci Urrubur H PSUCh. v. 3, P. ISO . Sed revera imperium ad Utramque Pertinet, Sed non eodem modo. Ratio enim imperat, quatenus exhibet motiva, quibus Voluntas ad agendum alliciatum imperat igitur per modum catis ne finalis. VoluntaSimperat quatenu facultate Vel membra applicat ad actum XSequendum, et Proinde imperat per modum causo ejicientis. V Non solum ex hoc intendere dicimur sanitatem quia volUmUS eam. Sed quia volumus ad eam Per aliquid aliud pervenire -- S. I h. ,
393쪽
DE IMPERIO VOLUNTATIS. 3833'. Ratione modi, quo Ctu ponitur, habetur actus liber, qui ante Suam PoSitionem pene voluntatem manet et CtUS necessarius, quem Volunta ita ponit, ut non possit illum non ponere. Tali QS actus, quo beati Deum mHnt.
318 De imperio voluntati in alias facultates. Duplex est imperium, politicum alterum, alterum despo-tictim. Imperium est politicum, Si imperatum habet aliquid proprium, quo dominio imperanti resistat : si vero imperatum vi reSiStendi caret, imperium dicitur
despoticum amVero, homo, mediante SUA Voluntate,
alios suarum facultatum actu imperio deSpotico alios imperio politico, alio nullatenu dominatur am a Actus ipsius voluntatis circa sine SPeCiale O .g., actus amoris Dei odii peccati, etc. nobis imperio despotico imperare POSSUmUS. Sed nobi imperare non possumus inclinationem in bonum, quia haec nobis est
Q Actus intellectus, Stante rationi USU Umcienti, imperio despotico nobi Semper imperare OSSumus quoad exercitium. Ita, .g., qui mentem Serto Vult applicare ad ea, quae legit Vel audit, ei intellectus numquam resiStit, quamquam fieri poteSt, ut haec facultas propter malum Statum facultatum inferiorum mox ad alia distrahatur. Actu intellectu quoad specifcationem nobi imperare non POSSUmUS ita, ut Stante
intellectus ad certum objectum attentione perfecte eadem, voluntatis motu intellectum adigere poSSimus ad veritatem circa illud objectum apprehendendam vel non apprehendendam. Attamen in rebia non evidentibus eosdem actus politice nobi imperare POSSumia etiam quoad specificationem, quatenUS, SCil. attentionem libere figimus in iiS, Propter quae bonum videtur uni opinioni potius adhaerere quam alteri. Immo in rebus etiam evidentibuS, quando non tanta Videntia habe
394쪽
384 NECESSITAS VOLUNTATI ILLATA.tur, ut ne imprudentis quidem dubii locus relinquatur, homo voluntate libera intellectum moVere poteSt, ut ad solas rationes utiles attendat et ita imprudenter opinetur id verum esse, quod ipSi gratum St. V c Actus appetitus sensitivi imperio despotico domare non OSSumVS, idque ob dua ratione quia motus appetitu Sensitivi magnopere pendent a dispositione corpori β quia hi motu rationi advertentiam Saepe praeVeniunt. Attamen imperio politico voluntatis liberae appetitus tum concupiscibilis tum irascibilis vere
subest. Suffcienti enim rationis S SuppOSito, actibu utriuSque non Solum ConSenSum negare, Sed etiam utrumque Varii modi libere OPPugnare POSSUmUS. ta Molus eorum membrorum, quia continent muSCulOS voluntarios υ.g. manu et pedeS), homo Sibi despotice imperare poteSt, quamdiu OrganiSmu non St 82SUS.
Eadem membra etiam solo impetu appetitus sensitivi moveri poSSunt, Sed non ita, ut hic appetitus effectum imperii voluntatis actualiter imperantis impedire possit. 4 Actus visce vegetatium proprie non SubSunt imperio Voluntatis. Attamen voluntate libera hi actus aliquatenu regi poSSunt quatenu reguntur actu aliarum facultatum, qui in eo influunt. Etenim processus vegetationis diversimodo se habet, prout quis cibum Sumit, qui ei conveniat, aut cibum ipsi minus congruiam, prout eum bene mastica vel citius deglutit prout Xercitia corporalia suo tempore subit vel ab iis abstinet. Quae omnia multum pendent a libero voluntatis imperio Boedder, Psych. n. 432 . 319. Distinctione facta inter neceSSitatem intrinsecam, quae est invincibilis ac naturalis determinatio ad unum,
et necessitatem extrinsecam Seu coactio, quae est impulsus alicui impressus contra naturalem eius inclinationem, quaeri poteSt, num actu Voluntati cogi possint cui questioni negative respondendum eSt quoad actus elicitos,
395쪽
NECESSITAS VOLUNTATI ILLATA. 385
afrmative vero quoad actus imperatos, nisi sint ipsius Voluntati n. 317 2'). Nam actus elicitus est actus intrinSece procedens a voluntate ejusque inclinationi
ConformiS, Seu est actu Voluntarie poSitu contra Vero, actu coactu eSSet ille, ad quem ponendum Voluntas contra Suam inclinationem Vi Xterna impelleretur. Porro conscientia cuique teStatur Se minime adduci posse, ut nolens interne Consentia vel ConsenSum retrAhAt.
Actus voluntati externi cogi OSSunt, Seu PotiuS, homo cogi poteSt, ut agat id, cui Volunta repugnat,
et impediri poteSt, ne agat id, quod intertia Vult quia
membra corporiS, utpote limitatae Virtutis, ab agente fortiori retineri possunt, ne Voluntati imperium XSequantur quod pariter, Si minu Agen Crentum, Certo Deus efficere potest circa actus intellectui imperatos ci Frins S. J. De ActibuS HumaniS V. T, P. 266 Sqq.).320. Alia est quaestio, utrum a Deo neceSSitari possit voluntas ad volendum objectum, Circa quod per Se Stindifferens. Sunt qui negent hoc fieri posse. Alii, ut Capreolus, Marea, praeeunte S. Thoma, affirmant in quia nulla in tali necessitate inducta ostendi potest repugnantia 4 quia Secu omissio actioni circa bonum finitum esset in hominis ditione, quantumvi Deus nollet c quia Deus potest Voluntati imprimere qualitatem operationem neceSSario inferentem: hquia Secus humanae Christi voluntati potesta peccandi ineSSet.' Nam non obstante hypostatica unione objecta omnia
1 Si voluntati proponatur haectum ut indifferons ad OPPOSita, fieri non potest etiam per absolutam Dei voluntatem ut in illud
absque libertate foratur Volunta. - Nazarius, Ino, . 0, a. IO). Similiter anne et Gonet apud Fesch, PSYCh. V. 3, P. 350). Uticendum quod Deus potest immutare voluntatem de neceSSitate, non tamen PotCS eam Ogere V QM. DiSit., i q. 22 R. J. Et nec potest CauSa Creata directe agere in voluntatem, ut eam immutet necessa is vel qualitercumque inclinet, et o Detis potest ib. R. in .
396쪽
386 DU INFLUXU INTELLECTUS IN NOLUNTATEM.
in seipsis indifferentia, intellectui Christi clarissime talia objiciebantur quare, Si stante objectiva indifferentia, non potest liberta auferri potuisset in voluntate Christi esse liberta ad peccandum, quod horret
mens Christiana vel Ogitnre . . . . ' Praeterea, 'utS-
quis sit ille modus, quo voluntati Christi erepta est libertas peccandi, non repugnat Aliquem Similem Communicari divinitus cujuslibet alterius homini voluntati, quo illa non obstante indifferentia judicii, ad unum necessario determinteur Urraburu, PSych. V. 3, P. 389 ci FrinS,GOC. Cit. P. 278ὶ. 3. De Influxu Intellectus in Actum voluntatis. 321. Juxta autores liberoe cogitationis voluntas potest quodlibet objectum amplecti, quin ullum praeeat judicium quo illud objectum bonum vel malum esse declaretur. Immo, Objectum SSe bonum vel malum amrmant, prout in illud tendit vel ab eo recedit voluntas. use opinio reddit voluntatem ProrSUS irrationabilem, ac funditus evertit discrimen inter bonum et malum ci Sanseverino, Elem Phil. V. T, Dynamilogia, P. 393). 322. Scholastici unanimiter docent actum voluntatis praesupponere aliquod rationi judicium, quo nimirum, objectum pronuntiatur OnVenien Vel SecuS. Differunt vero de natura hujus judicii. Alii namque requirunt, ut judicium Sit practicum, et quidem dictans hoc bonum, omnibu adjuncti ConSiderAtiS, SSe amplectendum. In hac igitur sententia ad actum voluntatis requiritur, ut intellectus judicet non solum aliquid esse bonum et OnVenienS, Sed tale objectum esse hic et nunc eligendum non quidem ob aliquam obligationem moralem, Sed ob irrationabilitatem diutius haesitandi idque etiamsi electio sit moraliter mala.
397쪽
DE INFLUXU INTELLECTUS J VOLUNTATEM. 387Quo poSit judicio, voluntas ineluctabiliter fertur adactum volitionis eliciendum. Hi vero auctoreS, Ut libertas voluntatis intacta SerVetur, libernm OSSO Voluntatem Sserunt in considerando motiva, quibus judicium practicum innititur. Hanc sententiam defendit Sanseverino qui pro eadem stare dicit Thomam et plerosque e Schola eju IOC. it. P. 396 . 323. QuamVi non est negandum judicium practicum
electionem Voluntati PraeSertim prudentem SaepiSSime praecedere, tamen nec ut requisitum ad actum voluntatis, nec ut ejuSdem determinativum CenSendum St.
Primo, quia libertatem de medio tollit. Nam juxta
hos auctoreS, OSit judicio practico, voluntas libertate privatur pSum Vero judicium non est liberum, quin, omnibu ConSentientibus, libertas non est os facultatis judicandi. Inepte vero amrmant libertatem exerceri in motivis judicii practici considerandis si enim actuS, quo Volunta applicat intellectum ad motiva consideranda pendet et ipse a judicio practico habemus processum in infinitum : Si non pendet, habemus actum voluntatis, et quidem liberum, abSque praevio judicio praetico. Secundo, volunta non indiget determinatione X parte intellectuS, Sed ponte se determinat ad actum quando re est ab intellectu sufficienter
proposita. Intellectus inquit . homas regit
voluntatem non quasi inclinans eam in id, in quod tendit, sed sicut ostendens ei objectum, quo tendere debeat V Qu. Disp., i. q. 22 R. G ad 5 . JamVero, re eS Suffcienter propoSita, quando intellectus judi-Cat rem SSe conVenientem et eligibilem: sic enim objectum cognoScitur ut appetenti bonum, et Voluntas fit expedita ad libere agendum. Potest utique intellectus ulterius procedens motiva pro electione iacienda intimius investigare et judicium practicum elicere, OSt quod tamen Volunta potest objectum reSPuer nam
398쪽
388 DE INFLUXU INTELLECTUS IN VOLUNTATEM.quantumcumque rati unum alteri praefert, nondum est unum alteri praeacceptatum ad OperAndum, quousque Voluntas inclinetur in unum magis quam in aliud : voluntas enim non de necessitate equisti ratio
Hanc sententiam plurimi antiqui et moderni fere omne tuentur. Consule prae Ceteri Urruburti, SyCh. V. 3, P. 3Ο FESCh. PSYCh. , V. 3, P. 374 , Oedder, P. Cit. 27, Schistini PSYCh. P. 6o4 Willems. PSYCh. V. 2, P. 378 apud quo mentem S. Thomoe explicatam hahes.
324. Consectaria.-I. Intellectu movet voluntatem quoad speciscationem actus . Volunta enim non poteStappetere niSi objectum, quod intellectu ei proponit atqui actus Speciem suam ab objecto deSumit ergo ab objecto ut proposito intellectu speciscatur actus
voluntatis. Eam vero, ut plurimum, intellectu non movet quoad exercitium, quia, niSi Objectum propositum sit undequaque bonum, integra manet volunta Sedeterminare ad actum volitionis Vel nolitionis. 2. Intellectu est facultas voluntate simpliciter nobilior voluntas enim eSt faculta Caeca, quae pro omnibuS suis actibus indiget praecia intellectu cognitione intellectus vero proprio lumine gaudet, et in quibusdam suis actibu υ .g. in cognitione principiorum non pendet a voluntate. Porro bene Vel male moraliter operatur voluntaS, prout OnSilio et directioni rectae
Attamen secundum quid VoluntaS S intellectu partim periectior, partim minu perfecta. Nam ' actio intellectus consistit in hoc, quod ratio rei intellectae est in intelligente, actu Ver Voluntati perficitur ex eo quod voluntas inclinatur ad PSam rem, prout est
in Se . . . . Quando igitur TeS, in qua eSt bonum, nobilior est ipsa anima, in qua Si ratio intellecta, per Comparationem ad talem rem Volunta est altior intellectu. uando vero reS, in qua Si bonum, Si infra animam,
399쪽
tunc etiam in comparatione ad talem rem intellectus est altior Voluntate. Unde melior est amor Dei quam Cogniti contrario autem melior est cognitio rerum corporalium quam amor S. h. T q. 82, A. in . Albertus M. ScotUS, S. BonnVentura Voluntatem in
1. De Libertatis Natura. 325. adices libertatis intelliguntur principia Ontologica, in quibus innititur libertas. Hae sunt re
remota, propinquior, prOχima. Radix remota libertatis est intellectus immaterialitas nequit enim intellectus diversa re ut bonaSVoluntati proponere, niSi prius Cum fine intento eas Comparet. JamVero, tali comparatio postulat iacultatem immaterialem, quippe quae Sola poteSt notiones abstracta et rerum relatione concipere. Praeterea, bona propoSita SaepiSSime Sunt Spiritualia. Radix propinquior consistit in intellectu universalitate in cognoScendo et judicando. Nam dum SenSUS exhibent bona concreta et particularia, intellectu Cognoscit bona abStracta et uniVerSalia, eaque Voluntati Proponit non ut neceSSario appetenda, Sed ut indifferenter eligibilia. Radix proxima est amplitudo voluntati ad bonum UniVerSale, et, quod OnSequenS St, ju eminentia Super bona particularia. Unde immediatum et formale
400쪽
390 D LIBERTATIS NATURA.subjectum libertatis est sola voluntas. Dicimus ' or- male, ' quia denominative tantum et extrinsece libertas ceteris facultatibus tribuitur, quatenus nimirum imperio Voluntati SubSunt. 326. Libertatis definitio.-Liberta generatim Stimmunitas a subjectione. Quae immunitas poteSt SSemoraliS, Seu immunita a lege morali aliquid nandante
vel prohibente libertas moralis Q vel physica seu immunitas a determinatione sive ab Xtra impressa libertas a coactione Sive naturaliter habita. Haec altera immunitas dicitur-libertas psychologica, quia ad naturam animae pertinet -libertas arbitrii quia ' nihil aliud est quam Vi electiV S. h. T q. 3, a. -libertaSindifferentice, quia voluntas non trahitur in nZm PBrtem, Sed indifferenter se habet ad plura vel simpliciter libertas, quae definitum ea proprietas ritia voluntaS, OSitis omnibus ad propriam ipsius determinationem proerequisitis, in sua potestate habet agere et non agere. Dicituro' proprietas, quia libertas non est facultaS Voluntate distincta, sed quaedam ejus rati agendi,
et proinde non Amrmatur voluntatem esse facultatem liberam tantum et non etiam naturalem i. e. eX naturali
neceSSitate agentem) habet enim praeter actus liberos etiam actu necessArios. Haec proprietas dici poteSt facultas hoc enSu, quod facultas nominat quandoque PoteStatem Xpeditam ad operandum, et sic facultas
ponitur in definitione liberi arbitrii V S. h. T. q. 3,
Dicitur ' positis omnibus . . . proerequiSitiS, quia talis est omnis facultatis indoles, ut praeter Virtutem agendi requirantur quaedam conditione Praeciae, qui bu non datis, facultas in actum prodire nequit quibus Vero datiS, proXime expedita fit ad agendum. Quae requiSita reSpectu voluntatis partim se tenent X Parte intellectu proponentis objectum ut appetibile quidem,