장음표시 사용
401쪽
Sed non Sub omni respectu: partim e parte Dei
VOlenti aptum concursum praebere. Actuali Con-CUrSUS non est conditio praevia, quia non distinguitur ab ipsa actione, sed in ea ut elementum essentiale includitur. Dicitur 3'. voluntas in sua potestate habet ager et non agere, quia in hoc consistit differentia inter facultatem liberam et neceSSariam, quod in priori, Secu a in altera, Arentia actu componi posSit cum omnibuSPraerequiSitis ad agendum. In eo enim praecise OnSiStiteSSentia libertatis, quod voluntas talem intrinsecam indeterminationem ad actum habeat, ut plenum uinctus retineat dominium. Ultima pars definitioni non eS intelligenda, quasi facultas possit agere et non aggrs Simul, quod aperte repugnat sed quatenus simul habet Virtutem ad utrumque Xpeditam. Unde libertas in abstracto definiri potest interna indifferentia facultatis, quo in Sensu composito proerequisitorum potest
327. OBA.-Sunt Philosophi et Theologi imprimis ex ordine
Praedicatorum quia inter praerequisita ad agendum postulant Prae- determinationem divinam, qua, inquiunt, voluntas ita determinatur ad actum, ut sub illius influxu non poteS non agere aut aliter agere quam SECUndum Praemotionem acceptamin, qui expositam definitionem aut non accipiunt, aut solummodo in P SenS diviso, ut aiunt l. ., non habita clivina praemotione facultatis verificari posse autumant. Hi igitur libertatem definiunt facultas electiva mediorum Serva in ordine id stilem us, definiti, in claritate quodammodo Liberi or ireedom of the wil is no a power but an incident of POwer mi is annexe to the condition unctor hicti the Ower irejectin evi an choosing good is exercise : hicti condition isthis that heer goo mus no De rejected nor heer Vi Ch Sen. Stieer goo to a person is that whioti thoroughi meet the require-ments of his natur Pand Stieer evi that whicti meet itiose requirement in no way linteuer. ut the objecis itti,hicti the humanwilici ordinarit conversant are eittier heer good nor heer Uil
402쪽
deficit, quum non Satis in ea. Utpote desumpta termino ad quem, ' declaretur modia S, quo faculta agit qui moduS. quando delibertate definienda agitur, maxime esideratur. Etenim id praecise quaerimus, quid Sit illud, quo electio ConStituatur libera et Cur revera liberi arbitrii esse dicamur : cui quaestioni respondet S. Thomas dicendo Ex hoc liberi arbitrii Sse dicimur, quod possumus Humaccipere, alio recusato, Mod est elrgere V Ι, . 83. R. 43. Ideo, in libertate definienda oportet significare modum agendi facultatiS quod quidem fit in nostra definitione, in qua expreSSe declaratur internum dominium voluntati in actu SUOS a proXima ju PoteStas operandi et non operandi. 1328. Antiquiores et sane graviores Theologi ejusdem ordiniSiere iisdem verbis supra allatis libertatem definiunt. V. g. Uictoria
magister Dominici Soti et Melchioris Cani dicit Habere dominium actuum St, quod homo habet in Sua OteState, quando agit, non agere, quando non agit, gere, et agere taliter vel aliter. ' Ca reolus princeps Thomistarum ictus notionem necessarii et liberi sic aperte exponit Illud dicitur agen naturale quod PoSitiSomnibus requiSiti ad Agendum et nullo exiStente impedimento quin ipSU POSSit agere, neceSSario agit Agen vero dicitur liberum quo eodem modo omnibus positiS ita ut OSSit agere, non OCOS- At tiateve momen and within Lateve sphere my Oul has the proximate Power of actin a an originative CariSe-whether texercιSe that Ome or O-at lint moment an wit in that Aphere
positis omnibtis eqtiis itis ad agendum, pote St agere, Non agere
403쪽
329. Libertatis divisio. Duplex datur Specie libertatis. S. Liberta contradictionis seu exercitii, QUA POS- Sumu eligere inter actum et ejus omissionem, ut inter studere et non studere. 29. Libertas specificationis, qua POSSUmia eligere inter actus specie diverSOS. Haec Stduplec a disparitatis et contrarietatis, Prout CtUS, inter quo electio fieri potest, sunt contrarii ut actus amoris et odii, Spei et desperationis vel disparati tantum, qui Scilicet non sunt directe ad inVicem oppoSiti, ut actus Spei et justitiae). In libertate contradictionis consistit libertati eSSentia : libertas specificationis non est aliud quam multiplex eXercitium libertatis contradictionis. Quando enim
libertas Xercetur Circa actus Specie diVerSOS, Circn unumquemque Storum viget simultanen OleSta eum eliciendi et non eliciendi, i. e. liberta contradictioniS.
330. ΤΗΕΝI XXXII. Voluntas humana vera Iibertate est praedita.
Stat quaest. Qui homini veram voluntatis libertatem denegant, alii in principiis theologicis, alii in principiis philosophicis suas theoria fundant. Atherani, Calvinista, ansenisice, aliique catholici generatim poS Saeculum XVi agnoscunt primiti Vam voluntatis libertatem, at eam ob lapsum generi humani amiSSam SSe docent, ita ut nunc volunta aliqU ne CS- Sitate ad agendum trahatur. Hunc errorem, Prout
theologicum, Sacra Theologia refellit Philosophiae StOStendere voluntatem de facto esse liberam Magna Rutem Si turba eorum, qui ex principiis philosophicis
404쪽
libertatem humanam impugnant. Tales Sunt Materialisloe, qui animam Cum corpore Vel Cum aliqua vi materiae confundendo subjectum et radices libertatis
auferunt: quibus adjungi poSSunt Empirifice et Positivissce. Tale etiam sunt Pantheistoe docente omnes
stantiae. Quibus addendi sunt Leibnittiani juxta
quo Volunt a Semper et neceSSAri Sequitur motiva fortiora. Hi omnes Necessitariani seu Delerxninifice vocari Solent.
1 There a re four formes under hicli determinis preSent isseti. inten in to embrace unde this ille ait the old an the ne errorsagainst lihert physical or physiologica determinism, intellectu lor SyChologica determini Sm, metaphySical determinism, an theologica determiniSm. Physical or physiologica determini Sm ConSider ali ur CtS, Comprisin intellective an volitive a functions os a corporealorganiSm an Say that ou Acts are thereiore determine by those Same interna an externa cause to hic tur organis i Subjectus that the ood e eat the air e reathe, the Surrounding in whicti, live are the 'etermining CRUSe of the human wili. Physical or physiologica determinis dentes ire Will hecause itclonies the existence o any activit in the ou distinc irom matter, an consideres the human illis the resultis organi conditions. Intellectual or psychologica determiniRm, o the ther hanes. admit the existence of the ou An o it power, ut ab A that the human wili is necessarii determinet to it aci hy Le revalence of the motive o the greatnes of the goo that the intellectpresent to it So that man Ct a tie hin kS in the StricteS SenSeo the word Anct is it appoars o us that he is free, his is ecausea thouSan an a thousan microscopi motives that inti uenc thewill Scape us motive to Smal to De notice or o leave an im-
405쪽
DD LIBERTATIS EXISTENTIA. 395331. Prob. hesis. Λrg. I. -EXperientia intern constanti et ineluctabili edocemur esse in nobis facultatem, vi cujus tali in nostras actiones dominio fruimur, ut pro arbitrio possimus eas licere vel non licere atqui in hoc dominio essentialiter consistit voluntatis libertas
Prob. nai. Quisque ibi intime ConSCius St, antequam agit, dum agit, postquam egit, e Sunrum Ctionum dominio frui. Nam TR. antequam agit, meditatur quid oporteat agere, quaenam moti V AdSint Cur agat, quae nnm Cur non agat num debeat se ad agendum determinare uXta motiva rationabilia an uXta sua inclinationes irrationabiles ita ut placitum Suum sit rati a
gendi juXta illud Hoc volo, sic jubeo, sit pro ratione voluntas V Juvenal. Sat. J.
29. Dum agit, clare cognoscit determinationem ad agendum a Sua propria electione libere processisSe in Sua Potestate SSe actum inceptum perficere, illum ad libitum differre vel ab ipso desistere quAndocumque Velit, etiam Contra decisionem prius Statutum.'
406쪽
3'. Postquam egit, si bene egit intime sibi gratulatur
PACemque Suavem menti eXperitur, et Semper alias
similiter Se acturum esse constituit si male egit tristitia assicitur, suum opus sibi ipsi pudori et crimini vertit et aliter deinceps Se acturum Sse Proponit. Sic autem tacitus fatetur se libere egisse : cuique enim eViden eStimputabilitatem ad laudem vel ad vituperium minime convenire actionibuS, qua agen indeliberate Xercuit, vel ita ut ab eis nullatenus potuisset abstinere. 332. II.-Omnes homine verbis et factis Semper et ubique palam testantur se libero arbitrio gaudere atqui tale constans it iniversale destimonium mon
407쪽
potest SSe aliud quam ipsius naturae rationalis testimonium, quod in errorem minime potest homines inducere Log. n. 236). Nam e una parte, notio libertatis est undamentum ordinis moralis et socialiS, quippe qui hac notione ablata, nullam suae Xi Stentiae
rationem Sumcientem rotinent O altern ero Arte,
notio libertatis humanis cupiditatibus minime favet, Sed potius est ei Valde repugnanS, quum propter hanc notionem homines plurimis ossiciis ingratis se obstrictos
Prob. maj. T'. Verbis. a Omne enim de plena sua liberate in actu quolibet ponendo vel omittendo loquuntur adhibent alia VoceS, quae neceSSitntem, liAS, quae indifferentiam ac libertatem in agendo eXprimunt. 29. Factis a Omne naturaliter Consilia petunt et offerunt, praemii et OeniS, hortationibu et comminationibus utuntur, ut alios ad agendum incitent vel ab agendo retrahant ' omnes di Scrimen eSSentiale agnoScunt inter actus deliberatos et indeliberatos, inter actum ab amente et eumdem actum ab homine sui compote poSitum ubique terrarum lege Statuuntur, jura proclamantur et Xiguntur, pacta publica et privata ineuntur ad quaedam Sub quibusdam adjunctis obeunda Nec ab hac loquendi et agendi ratione decedunt ii, qui libertatem humanam ut Vanam illusionem theoretice habent.
408쪽
398 D LIBERTATIS EXISTENTIA.JamVero, haec Omnia natura Sua Supponunt homines
Suarum actionum habere dominium, ita ut pro arbitrio POSSint agere vel non agere Ergo. 333. III. Voluntas, quum intellectu cognitionem Sequatur, ad agendum neceSSitari nequit, nisi objectum proponatur ut Undequaque bonum et cum felicitate necessario neXum atqui intellectus cognoscit et voluntati exhibet plura objecta nec Sub omni reSpectu bona nec ad felicitatem neceSSarin ergo Circa hujusmodi objecta vera libertate OluntnS S praedita. Prob. min. a Intellectus Cognoscit et voluntati X-hibet bona particularia inter Se pugnantia, quae ideo simul haberi non possunt v .g. bonum honeStum Aritatis et bonum delectabile Vindictae , quorum quodque tamen una cum ratione boni aliquem deiectum boni et proinde rationem mali prae Se fert. Talia igitur bona apprehenduntur ut appetibilia et iugibilia, Seu ut bona,
quae Volunta eligere Vel reSpuere poteSt.b Intellectus cognoscit bona, quae ad felicitatem non requiruntur. Cognoscit enim fine et media intertines autem distinguit finem ultimum neceSSari appetendum ut bonum voluntatem plene SatianS, et fines intermedios, in quorum adeptione Volunta non plene quiescit. Inter media discernit Plura, quae majorem vel minorem convenientiam habent cum fine ultimo, nullum Ver medium Apparet AbSolute neceSsarium ad illum finem attingendum. JamVero, hae cognitioneStales Sunt, ut hinc voluntas habeat poteStatem eligendi,
409쪽
illinc vero poteStatem non eligendi, Vel unum prae alio pro lubitu eligendi atqui in hac potestate consistit libertas arbitrii ergo. 334. Thesis consirmatis e pernicioSi Sequeli OPPO- sitae doctrinae. Haec enim a V non Olum contrariatur Fidei sed subvertit omnia principia philosophiae moralis. Si enim non sit liberum aliquid in nobiS, Sed ex neceS- Sitate movemur ad volendum, tollitur deliberatio, X- hortatio, praeceptum et punitio, et laia et vituperium,
Circa quae morali philosophia consisti S. I ii Qti Disp. I. q. ).b Subvertit discrimen essentiale inter bonum et malum morale quia ' arbitrio libero sublato quidquid ab hominibus fit, aequa ferrea necessitate X eorum natura reSultat. Atqui quae e ipsa hominis natura neceSSario reSultant, fini eju repugnare nequeunt eaque, quae fini naturali homini non repugnant, non possunt dici moraliter mala. Ergo arbitrio libero sublato, nullae actiones hominum sunt moraliter malae quo posito procul dubio discrimen essentiale inter bonum et malum morale prorsus tollitur Boedder,
c Subvertit omnem certitudinem notum est enim diversis immo contradictoriis sententiis Πrmissime adhaerere homines diverSOS O .g. defenSore et Sore humanae libertatis . JamVero, Si unica ratio, Cur homineSopposita Sententia tueantur, Sit neceSSArtu Ac naturalis influxus motivorum, omni libero influXu Voluntatis excluso, dicendum est Siquidem OPPOSitae Sententiae non POSSunt eSSe Simul erae quosdam homines necessario ferri in falsitatem, immo Scepticos uniVer- Sale pondere naturae induci ad omnem certitudinem
reprobandam. Nec in data hypothesi relinquitur; qui discriminet, quinam in veritatem, quinam in falsitatem,
410쪽
4Οo D LIBERTATIS EXISTENTIA.335. bj. 1.-Saepe fit ut homines Sui pasSionibus erantur
ad agendum Contra propositum voluntati : atqui hoc est signum voluntatem non SSe liberam ἰ ergo. ReΝΡ.-Saepe fit, ut sic erantur indeliberate, conc. deliberate, subdist. attractione plus minusve gravi, Cui tamen voluntas effica- Citer reSiStere potest, cons. : Cui non PoteS reSiStere, neg.
PaSSiones judicio rationis saepe praeveniunt, quatenu aliquod objectum appetitu sensitivo placet vel cliSplicet, qui tamen volunta neceSSitetur ad tale objectum actu ejicaci prosequendum vel fugiendum. Nam tale objectum, utpot rationem boni vel mali in-CludenS, quamdam Complacentiam vel displicentiam in appetitu intellectuali excitat quam tamen hi pro lubitu reprimere vel fovere potest simul ac ratio advertit Ci notam, P. 3I3 . obj. 2.-Qui docet hominsem esse liberum, eo ipso docet OSSetiaberi effectum quin adsit causa ad hunc flectum producendum ordinata atqui hoc est Contra principium CauSalitati I ergo. ReΝΡ.-DiSt. maj. eo ipso docet posses haberi effectum, quin adSit Causa natura sua vel aliunde determinata ad talem esseCtum, Onc. quin adSi CRUS CAPAX SeipSam determinandi ad effectum producendum neg. Dari nequit effectus Sine CauSasufficienti notio autem effectu ne includit ne excludit e parte Causae determinationem sive naturalem Sive aliunde halaitam. Itaque defensores libertatis humanae non Ponunt effectum Sine CAUSA, Seu CRUSRm quae effectum producit SeiPSam ad agendum determinando. obj. 3. Quidquid movetur ab alio movetur atqui Voluntas in omnibus Suis actibu moVetur ergo ab alio movetur, et proinde
Resp.-Dist. maj. ab inli movetur aliquo modo nimirum vel scienter Vel finaliter, Onc. I ejicienter tantum, nee Pariter diSt. min. Volunta in omnibus suis actibus movetur finaliter, trans. Vel Oric ejicienter, neg. Voluntas duplici modo moveri potest efficienter Seu physice, ut quum Deus gratia excitante eam movet et expectitam reddit ad actum Supernaturalem eliciendum ' finaliter Seu moraliter, quando Scilicet bono proposito allicitur ad agendum, Pene Se retinen poteStatem huic motioni acquiescendi vel non. Unde Volunta mOVetur ab alio, Sed non ut a