장음표시 사용
411쪽
obj. 4.-Testimonium Conscientiae non valet a probandam libertatis existentiam : nam Conscientia testatur actum libertaRautem non St actus. Se indifferentia voluntatis respectu actus
Solummodo, nee ConScientia renuntiat facta interna particularia particularia autem existunt his illiSue Characteribus vestita sicut objecta visus sunt hujus vel illius Coloris. Unde Sicut actu CognoSCuntur a ConSCientia, prout sunt SenSitivi vel intellectivi cognoscitivi vel appetitivi, ita cognoscuntur prout Sunt neceSSarii vel liberi cf.
obj. 5.-Si lapis haberet cognitionem, Sentiret Sed falso se SSeliberum in sua tendentia verSu Centrum terram atqui homo Similiter decipi potest Circa Suam libertatem o ergo. Resp. In tali hypothesi necessitatem tendentiae sentiret lapis. Sicut nos sentimus neceSSitatem appetendi ultimum finem. obj. 6. Somniantes inebriati insani hypnotigati Se liberos existimant, et tamen decipiuntur in pari igitur fieri potest, ut per- SuaSio Ceterorum de sua libertate sit mera illusio. Resy.-Dist assertum. Hi ita exiStimant propter usum libertatiS, quem ante Statum omni, etc. habuerunt et perceperunt Sehahere, quemque nun recordanteS, Sua PraeSente actione non liberas confuse imaginantur esse liberas, conc. Clare et reflexe Ο-gnoscunt Se SSe liberoS neg. Nego paritatem in Consequente adduCtam perperam enim X CRSibuS, in quibu men caret Statu normali, et inepta ad recte judicandum existit, concluditur a Statum normalem, in quo expeditum rationis exercitium habetur. Praeterea, Sic objicientes aut Ciunt se non SSe omnianteS, menteS, etα, ut nesciunt si sciunt, Stulte metuunt, illusiones omniantium, etα si nesciunt desinant argumentari done Sciant.
obj. 7.-Constat ex statisticiis publici diversa crimina singulis
annis patrata fere aequalia SSe numero atqui aliter re eSSet, SuP- posita libertate humana inam, Si homine eSSent liberi, haud uniformiter agerent, etiamsi adeSSent motiva ad agendum omnino similia
412쪽
Resp.-Uniformitas de qua agitur, non est tanta. Uantam Deterministae jactant : quodsi daretUr non ideo esset Signum homines ex necessitate haec Crimina Atrare, tum quia eadem crimina in adjunctis prorsus iisdem committi POSSUnt Cum Plena libertate : tum quia ex citata generali uniformitate hoc solum concludi potest tot homines de facto eadem Crimina PatraSSe haud vero Concludere licet eos a Crimine abStinere non potuiSSe, ne eo tentationibus semel aut saepius non restitisse. Nec mirum Si homines collective in iisdem adjunctis constituto simili fere modo externe Se gerere, quum Atiara humana ubique eadem eaSdem PASSione habeat. Qua e causa fit ut saepe norali haud vero physica necessitate tentationi suc-
0M. 8.-Lihertas humana reconciliari nequit Um principio On- It is allege that Free-wil is disproveri by the eviden e of Statisti S. . . . The Same objectio adopte hymili. Bain. an mos other deterministS i evidenti considere hy themto De ne of thei mos irresistitit arguments Letis irs recal the Precise potnt at SSue. The defender of mora ireedom maintain that withi a certain limite Sphere man' volition and consequently his action is no inevitatii predetermine L his character an sur- roundings. The admi a that his spontaneous o indelitierate aci are meret the utcome of motive an disposition b that he
whicli hein immediate leasure Permanent Sel1- interest, an clutyso that even in deliberate or ire actions hecis larget in encis, though no inevitatii determine by superior force of attraction. Thus a man CCu Stome to ive R i a Particula temptation. Wil ver probabi yiel again-though reely-when it recurs. Itis no at Once evident ho easit genera uniformity even in inclividua conduci is reconcitatile illi the libertarian View- Maher. Psych. P. 2IJ. When rom a nowledge of motives e Ca forma protiatile anticipationi the bellaviour oliver individua out o a large Ody.we OSSeS a practicali Certain foreknowledge O the bellaviour of the generality. Whicli Certitude hecomes more indefectibi a the Lod is more numerous. his A the foundation principi of the Science of human action. The StateSman and the public economistare o concerne to decide tiat thi or that articular an illdo thei concer lies illi the Lehaviour of the masses of themthe caesti fur of the individual the Cannot an Care notri De. I ring an Xample, hiches ingle ut hecauserit has Leen urge asirreconcitatile illi ree ili SuppoSe the Duildin trade hecomes more lucrative than the est at Onc it dram Capital from the ther trades unti the equilibrium os profit i restored Thi occurrenCema he ooke for a confidenti as the motionis ater o iis levet. though the atteris a physical and the forme a mora Phenomenon. Stillis jus suspicion is ast o the re mill of the capitalist, horuSties into riclis an mortar. The determination to turn uilderis no absolutet calculatile in the Case of an individua Speculator. Hut it is calculatile for the generality on the PrinciPle flaverageS, without rejudice to the reedom o the individualS- Richaby, p.
413쪽
Servationi energiae phySicae juxta quod nulla Vis erit, nulla oritur, sed summa energiae actuali et potentiali semper constans est data enim voluntatis libertate, Continuo augeretur energiae quantitas per voluntati influXum. Iteην. Exercitium libertatis, quum Sit actio spiritualis et immanenS, et Proinde, qua taliS, extra Sphaeram virium materialium existens, tia vires minime afficit. Ne ex eo, quod membra Corporis influxu voluntati moVentur, ullum incommodum libertati obvenit volunta enim OrPu movendo nullam vim novam gignit, Sed vires potentiales Corporis Acitat, dirigit et ad opera XSequenda applicat. Non quantitas igitur, Sed tantum tialitas energiae exercitio libertatis assicitur. 1
414쪽
3. D Libertati ExtenSione. 336. Ex dictis probata manet libertatis humanae eris
tentia hic autem de ejuSdem extenSion Agitur i. f., quaeritur circa quaenam objecta voluntas libertate non fruatur, circa quaenam illa fruatur amVero
1'. Voluntas necessario sertur a in bonum in communi ti)in beatitudinem c in omnia eum beatitudine necessario nexa, d in Deum intuitive ognitum.
Prob. assertum per partes a Volunta non potest esse libera circa objectum, quod ut Oniam nullam rationem mali continenS, i. e. Solum ut bonum, ei proponitur secus esset indifferen respectu ui objecti adsequati. Atqui bonum in communi est bonum OnCeptum Cum praecisione ab omni limitatione, et proinde cum XClusione omnis rationis mali. Sicut coloratum est objectum visus, ita bonum S Objectum voluntatis. Unde si proponatur aliquod Objectum Voluntati, quod sit universaliter bonum et Secundum Omnem Onsiderationem, e necessitate voluntas in illud tendit.
si aliquid velit V S. I li. I, 2 q. O a. a).b Beatitudo est hominis finis ultimus subjectivus
seu ultima ejus periectio atqui omne en habet naturalem, ideoque neceSSariam, determinationem in suum ultimum finem et periectionem ἰ ergo Volunta humana necessario fertur ad beatitudinem Volendam.
c Qui scaciter vult finem, neceSSari vult ea, Sine quibus finis haberi nequit Secus enim efficaciter vellet
et non vellet. Atqui ita re Se haberet, Si Voluntas, dum necessario Vult beatitudinem libera maneat Circa ea, quae Cum beatitudine necessario connectuntur ' Finis ultimus ex neceSSitate movet Voluntatem, quia eS Perfectum bonum et Similiter ea, quae ordinantur ad hunc finem sine quibus finis haberi non potest : Sicut esse et
415쪽
ne CeSSari appetuntur, quamdiu judicantur esse media
d Deus intuitive cognitus est bonum, cui nec deficit nec tamquam deficien apparere potest quidquam bonitatis in eo igitur tendentia voluntatis pleniSSime X-pletur et beata redditur atqui tale objectum ita trahit
Voluntatem, ut nulla ratione Se avertere queat ergo Deus intuitive cognitus actum Oluntati e ne COS- sit te determinni.
337. OBS.-Sequitur respectu boni in communi et felicitatis voluntatem ita SSe Constitutam, ut Si intellectu de his cogitet, Volunta ex natura Sua ad ea appetenda neceSSitetur quoad speciβ-cationem acti s. PoteSt tamen volunta intellectui imperare, ut de ei non Cogitet, et per OnSequen nullus actus respectu illorum in voluntate excitabitur. Sub quo respectu voluntas libertat exercitii relate ad bonum in communi et felicitatem gaudet. Voluntas movetur dupliciter Uno modo quantum ad exercitium actus, alio modo quantum a specificationem actus, quae eS ex objecto. Primo modo voluntas a nullo Objecto ex neceSSitate movetur potest enim aliquis de quocumque objecto non Cogitare, et Per OnSequen neque actu velle illud. Sed quantum a Secundum motioni modum. Voluntas ab aliquo objecto ex neceSSitate movetur, ab aliquo autem non S. Th. ib.ὶ Et Homo ex necessitate appetit heatitudinem. Dico autem ex neceSSitate quantum ad determinationem actus, quia non poteSi velle OPPOSitum o non autem quantum ad exercitium actus, quia poteS aliqui non Velle tun Cogitare de beatitudine, quia etiam ipsi actus intellectus et voluntatis particulare sunt Qu. Disp. II. . . in . Unde liberta et electio non Solum Circa media, Sed etiam circa finem versantur. Licet igitur libertas evidentius et perfectius XerCeatur in electione mediorum, tamen se electio non Si Cum ea Convertibilis et proinde ViX Sufficit ut per talem electionem definiatur n. 328).2'. Voluntas libera est a cire omnia bona sinita, quae non habent necessariam connexionem cum ne ultimo, b circa bonum inlinitum, prout tu hae vita apprehenditur.
Prima par uniuSCujusque Xperientia Vincitur, et jam antea Th. XXXii. ratione probatur. Quantum ad b) dicendum est Objectum amcit et movet Voluntatem.
416쪽
prout apprehenditur atqui in hac vita Deus a nobis imperiecte apprehenditur ergo imperiecte etiam assicit
Sitate ad se trahit. Praeterea Deus licet sit Summum bonum, tamen, quia eju Servitium et amor Semper aliquid incommodi mentis et corporis adjunctum habent, cum aliqua Specie mali voluntati proponitur qua e X CAUSA Voluntas non necessario sed libere eum diligit immo, quia non apparet ut bonum omnibus facultatibus Satisfaciens bona finita illi praeferre potest volunt AS.
3'. Voluntas non fertur necessario et in id, quod ut melius apprehenditur, D nec proinde inter bona apprehensa ut aequalia ab eligendo praecluditur.
a Leibuit suique assectae licet non negent libertatem, docent voluntatem per judicium rationi neceS- Sitari ad amplectendum majus vel maximum bonume illi omnibus quae Simul proponantur. AtVero, in tali sententia libertas voce dumtaXat relinquitur
electio enim in tali casu non aliud SSet, quRm natu ratis determinatio ad unum. Praeteren, e Parte minoris boni non deest ratio Suffciens, Cur VoluntASSUUm actum eliciat minus enim bonum Si verum
bonum, licet deficiens voluntas autem illud appetit non Ut Si deficiens; sed prout rationem boni includit. Denique, quum bonum peccati non possit peStimari meliu bono virtutis possibilitas peccandi e Xcluditur, niSi quidem dicatur omne peccatum errorem in FideinVOlVere nam in peccat ' is, qui peccat, percipit aliquam rationem boni delectabilis quam non OnSpicit in bono virtutis. At idem habet in potestate ut libera electione voluntatis bonum illud admittat atque ita in actu Xercito ipsiusmet voluntatis praeierat bono Virtutis seu legis divinae in qua e Xercita praelation 'ConSiStit tota malitia peccati Quod si absolute diju-
417쪽
dicare deberet actionem inhonestam simpliciter Prae' stare in bonitate actioni praeceptae, illud perSpicuum
abSurdum ConSequeretur, neminem peccare POSSU,
nisi prius admiserit judicium haereticum est enim manifestu error in Fide absolute et simpliciter praeterre per intellectum bonum delectabile bono honesto seu legi divinae. At contra, Xercita illa praelatio, quaerit per ipsam acceptationem voluntatiS, quaeque Pro priam malitiam peccati constituit, ostendit PerVerSitatem Voluntatis, non supponit perversionem in Fide V
CenSuit voluntatem, Si duo aequalia bona ei proponantur, neutrum eligere posSe. Ad quod probandum attuliSSe dicitur exemplum asini, qui, inquit, Si Coram Sehaberet duos acco avena plenos et aeque appetibileS, neutrum posset adire et iam ibi periret. Contra hanc opinionem Valent argumenta contra Priorem allata, quum utrumque bonum habeat rationem
boni et appetibilitatis nec dicendum est voluntatem sequilibrio bonitatis teneri nihil enim prohibet, Si
aliqua duo aequalia proponantur Secundum UnAm On- Siderationem, quin Circa alterum conSideretur aliqua conditio, per quam emineat et magis flectatur OluntaSin pSum quam in aliud V S. h. I, 2 q. 3 R. 6 ad 3).EXemplum asini ad rem non facit, Siquidem Sino
Φ. De Indisserentia ad Libertatem equisita. 338 Essentia libertatis consistit in aliqua indifferentia seu indeterminatione voluntatis ad actum eliciendum. Hi igitur quaeritur in quonam reponenda Itilla indifferentia, Seu quaenam Sit ratio, Cur VoluntAS maneat libera circa bona finita ei obversa. In XPOSi-
418쪽
408 DE INDIFFERENTIA AD LIBERT REQUISITA.tione Sequentis thesis diversa, sententiae hac de re
asseruntur. ΤΗΕΝΙ XXXΙΙΙ.-Λd voram Iibertatem humanam requiritur indisserentia non solum objectiva, sed etiam subjectiva, et quidem non passiva, Sed activa et positiva.
Stat quiaest.-Indifferentia Si proprietaS, qua O-tentia aliqua simili modo se habet erga plura. OceSV simili modo V non intelligendae sunt de similitudine aequilibri seu de aequalitate propensionum, Sed de Similitudine indeterminationis, quae nimirum, OPPonitur determinationi ad unum. Indifferentia afficere potest judicium intellectus Circa
Objectum, vel ipsum voluntati actum, et Secundum
hoc duplex distinguitur indifferentia objectiva Seu judicii et subjectiva seu voluntatiS. 339. Indisserentia objectiva in eo consistit, quod Objectum judicatur indifferenter appetibile, i. e. non Periecte OnVeniens naturae voluntatis, Sed Partim On-VenienS, Artim non Conveniens. Hanc indifferentiam requiri nem negat, eam sussicere contendit annez,
celeber ordinis Praedicatorum theologuS, UXta quem actus liber est V actus voluntatis cum iudicio rationis indisserente elicitet S. Indisserentia subjectiva se tenet X parte VoluntatiS, et Si duplec activa et passiva activa, Si VoluntaSinclinari potest ad agendum, ita ut haec inclinatio Sit partialiter saltem effectus ipsius voluntati : et in
passiva, Si haec inclinatio sit tota effectus agenti eX- trinSeci sora. Dei praedeterminantis). Nonnulli BanneZPOSterioreS, ad libertatem requiri concedebant indifferentiam SubjectiVam, sed passivam dumtaxat quam ita Xplicabant, ut voluntas humana de se indisserenSSi recipere vel non recipere inclinationem ad objectum bonum Propositum P quam inclinationem si accipiat,
419쪽
ad modum passionis, a Deo ut causa eiciente, sit
determinata voluntas ad unum actum Van deroa,PSych. P. 4 310. Indisserentia activa est duplex : positiva et negativa a Positiva habetur, si voluntas indifferens quoad actum, non ab alio determinatur, sed vi propria Sedeterminat. b Negativa habetur, Si volunta Ad Suum actum eliciendum requirit motionem physicam Voluntatem ad actum eliciendum determinantem. Alii tandem admittunt ad libertatem requiri indifferentiam Subjectivam et quidem activam, at Contendunt Sufficere negativam P positivam vero nec requiri nec possibilemeSSe, quia, inquiunt, diVina praedeterminatione non prae-Stita metaphySic repugnAt, ut Volunta actum Suum eliciat, praedeterminatione autem praeStita metaphySicerepugnat, ut Voluntas actum non eliciat. Nihilominus, juXta hos auctores, Deus Voluntatem determinni, non
quocumque modo, Sed modo naturae humAnae ACCOmmodato, i. e. ut liber agat. δ
311. Prob. hesis Arg.-1'. Nequiritur indisserentia
objectiva, quia, ut Volunta dicatur libera, neceSSe St, ut objectum eam non necessitet atqui si objectum non proponatur ut indifferens i. e. habens rationem boni et mali , aut proponitur ut impliciter malum, et Sic ab eo Volunta neceSSario se retrahit, aut proponitur ut simpliciter bonum nihil mali importans et sic ad
Qui praedeterminationem physicam defendunt, Onunt a eam essentialiter et metaphySic necessitate requiri eam esse Semper ad actum singularem et individuum, et essentialiter ex natura Sua Cum esseCtia, Ad quem moveat, Connexam, ita ut Deu in illa infallibiliter omnes Ctiones Ctionumque modoS, ad quo movet, CognoSCat eam ut habeatur, a voluntate Creata non Pendere di eam tamen optime Cum libertate voluntati Creatae Componi OSSe ideo quod, quamvi voluntatem ad Ctum Singularem praedeterminet, eam tamen ita praedeterminat ut ipsa Sese Cum libertate determinet. At nos quidem Contra dicimus PoSita Sta prae teterminatione Physica jam verae libertati Creaturae nullum locum esse - Pesch. Sych. V. 3, P. 36O).
420쪽
illud volendum necessario trahitur.-Non suscit, quia libertas est formaliter proprietas voluntatis indifferentia autem objectiva pertinet ad intellectum judicantem, et est tantum libertati radi. n. 25 . 2S. Indisserentia subjectiva, non passiva, sed activa requiritur. Etenim a libertas est Voluntatis proprietas atqui indifferentia passiva non est voluntati propria Sed communi est omnibus facultatibus et rebus initis. ut videre licet in intellectu et sensu reSpectu actUS cognitioniS, in appetitu brutorum, ac generatim in
omni causa emcienti, quando deeSt aliqua necessaria conditio operationis. b Actio ad quam mea Voluntas Se non determinat active, Sed ad modum passionis determinatur ab alio, non est proiecto in mea poteState,
quum reVer non gam Sed actionem alteriu patiar.
Nisi igitur datur indifferentia activa voluntatiS, Ollitur verus libertati ConceptUS.
3'. Requiritur indisserentia activa positiva. Ex dictis
Sequitur non Sumcere indifferentiam ASSivam, Sed requiri activam. JamVero haec indisserentia activa nequit SSe negativa, Seu SalV Verae libertati notione, admitti nequit praemotio divina voluntatem ad actum Praedeterminans. Et revera '. ad rationem libertatis
requiritur, ut voluntas, antequam Ctu Suum Ctiam
elicit, Sit indifferens erga objectum, et pene Se habeat illud accipere et rejicere : secus volunta non haberet Sui actu dominium, Seu libera non Sset. Atqui admiSSa praedeterminatione physica quae juxta ejuSASSertore Praeit, nitem natura, Voluntati actionem VoluntaS, antequam elicit actum, determinatur ad unum determinatum actum eliciendum, nec in Sua poteState est hunc actum omittere nec alium elicere. 29. Tunc solum voluntas intelligitur libere agere, quando expeditam habens potestatem non agendi, Actum Ponit, Sela, quando, OSiti omnibus ad agendum prae-