Summula philosophiae scholasticae in usum adolescentium

421쪽

requisitis, in ea existit simultanea potestas agendi et non agendi. Atqui si voluntas, ut agat, indiget prae- determinatione a Deo impertita, numquam agit umeXpedita poteState non agendi, numquam ab agendo abstinet cum Xpedita poteState agendi, Seu num 'quam in ea Xistit Simultanea potestas agendi et non agendi. Enimvero, aut Voluntas absolute impeditur ab agendo ob deiectum praedeterminationis, aut absolute movetur ad agendum ob praedeterminationis praesentinna. Aliis Verbis antequam voluntas instruitur omnibus praerequiSiti ad agendum, adest potentia non agendi, deeSi potentia agendi deest enim aliqua conditio requiSita Simulatque autem Voluntas inStruitur Omnibu praerequiSitiS, adest potentia agendi, deeS autem potentia non agendi tollitur enim influXu praedeterminationiS, quae requiSita Supponitur numquam igitur habetur Simultanea potestas agendi et non agendi, ita ut cum omnibus ad actum praerequistis Carentiam Rctu Volunta conjungere possit. Ergo ratio libertatis POStulat, ut Voluntas non determinetur ab alio sed a SeipSa, et plene Xpedita ad agendum pene Se habeat tum actum tum actus omiSSionem. JamVero, in hac expedita potentia ad agendum et non agendum, quam voluntas habet, etiam quum adsunt omnia praerequiSita,

consistit indifferentia activa positiva quae proinde requiritur et uincit ad libertatis Xercitium. 312 Cor. 1.-Ergo in solis intellectum habentibus

liberum arbitrium invenitur, non autem in illis, quorum actiones non determinantur ab ipsis agentibus, sed a quibusdam aliis causis prioribus . . . Potenti VoluntatiS, quantum in Se est, indifferens est ad plura, Sed quod determinate Xent in hunc actum, vel in illum, non Sta alio determinante, sed ab ipsa voluntate. Sed in naturalibuS, actus progreditur ab agente, sed tamen determinatio ad hunc actum non est ab agente, sed ab

422쪽

412 DE INDIFFERENTIA AD LIBERT REQUISITA.eo, qui agenti talem Maturam dedit, per quam ad hunc actum determinatum St. Et ideo propriissime actus voluntatis a Voluntate esse dicitur unde si aliquis defectus sit in actu ejus, ipSi voluntati in culpam et peccatum imputatur N. h. In 2 DiSt. 25, A. I, et

313. Cor. 2.-Ergo indifferentia ad bene vel male moraliter agendum non est de essentia libertatis ad e Xercitium enim libertatis sum it potentia eligendi

inter actus boni positionem et omissionem vel inter plure Actu bonoS. Immo, quod volunt A posSit esse indifferens quoad bonum et Alum Ornie, Agnnm

hujus facultatis indicat imperiectionem. Indicat enim

Voluntatem OSSe bonum apparen prae bono reali eligere eique adhaerere, et proinde a fine ultimo hominis

deviare. Praeterea, quum Volunt A non amplectatur

malum, nisi hoc Sub specie boni appareat talis indit-ierentia praesupponit imperiectionem cognitionis in Volente. Denique, eo quiSpiam S liberior, quo magiSabhorret a malo morali. Quod nisi Verum SSet De US, qui eadem, qua e XiStit, neceSSitate a malo retrahitur, periecta libertate careret, seu infinite periectu non esset. Unde V magna liberta eS POSSe non e Care, maXima non posse peccare V S. Atig.).

423쪽

3ιι obj. 1. Argumenta Supra allata involvunt SophiSma elenchi.' Supponitur enim quod idem modus agendi Conveniat Deo, qui Convenit Creaturae, et eadem est ratio auSalitati divinae et Causalitati Creatae. Quod est falsiSSimum et ab adversariis ipsi rejicitur. Atqui si diversus modus agendi Convenit Deo et Creaturis, et diversa ratio causalitati est in uno et aliis, nonniSi per ophisma Concludi potest, quod causalita diVina phySic PraemoVen Seu praedeterminans voluntate Creatas auferat ipsis indifferentiam et libertatem. ex eo quod auSalita Creata, Si valeret Voluntate Creata Physice Praemovere Seu Praedeterminare, ipSi auferret indifferentiam et libertatem - Zigliara, V 2, P. 52Iὶ.Re9p. 1. Si fundamentum quo innititur objeCtio, Verum SSet, rueret omni nostra de Deo Cognitio I Semper enim aliqui objicere poSSet Quo dicis verum est reSpectu Creati agentis, haud vero respectu Dei. U. g. dicenti omnem effectum debere finitum esse, reSponderi poSSet quum ratio Causalitatis diversa sit in Deo et Creatura, nonnisi per SophiSina dici poteSt effectu a Deo productos CSSe finitOS, O, quod Creatae CRUSse non OSSunt infinito effectus

Resp. 2.-Qui praedeterminationem PhySicam rejiciunt, non argumentantur ex notione auSalitatiS, URSi hae notio SSet uni-VOC reSpectu Dei et Creaturae, Sed ex notione auSalitatis Deo et Creaturae Vere Communi, etSi analogice Ont. n. 273), et dicunt ipsam notionem libertatis quae postulat in iacultate potentiam expeditam agendi et non agendi Pugnare Cum notione Praedeterminationis physicae, qua facultaS, data ha praedeterminatione, insuperabiliter determinatur ad tintinet. Actio Dei inquit Gonet Voluntatem, priusquam se determinet, ita ad aCtum movet insuperabili virtute, ut volunta nequeat OmiSSionem Sui actu Cum Praemotione Conjungere. JamVero, Ctu PraedeterminatuS, juxta Supra dicta, Si ille, qui Spectat eju Principio externo, non OleS non SS Ctu vero liber Si ille, qui Spectat eju Principio externo, PoteS non SSe ergo nisi idem Simul assirmetur et negetur, actu liber non PotesteSSe PraedeterminatuS. Inst.-Deus omnia praemovet SeCundum eorum Conditionem ergo ita praemovet voluntatem, ut hae libera maneat. Resp. 1.-Ergo ita OVet voluntatem ut Pene eam periecte maneat actu poSitio et omiSSio, et eam non ita movet, ut impulSufore, e CtS CCordin to eason, he Cis of himseli, an according

424쪽

praedeterminanti indeclinabiliter exeat in unum actum determinatum. V Deus voluntatem movet Secundum ejus Conditionem, non ut ex necessitate, Sed ut in determinate se habentem ad plura S. Th. Q. Disp. II. q. 6, a. I . Resp. 2.-In hac instantia, ex una Parte Supponitur actu Physice et antecedenter a libertatis exercitium ita praedeterminatus ut ex indole hujus Praedeterminationis insuperabiliter et infallibiliter equatur et omitti ne Uent altera vero PRrte SUPPonitur nCtUS.Cujus volunta eSt Omina quemque Pro lubitu ponere vel non ponere valet. Hae autem duplex positi eqt manifeste contradictoria quam Proinde ne divina quidem Causalitas efficere potest. Neve dicas cum quibuSdam oportere nos hanc duplicem positionem ut mysterium Credere. Sicut Credimus mysterium Trinitatis etiamsi

non intelligimus V Dannet) captivandum esse intellectum in obsequium Ficte V Alvareth nam jure quaeri potest utrum hic nobis

offeratur mysterium divinitu revelatum an contradictio humanitus elaborata. Utrum in CASU Captivatio intellectus esset obsequium rationabile V Rom. C. 2 an Caecum. 0bJ. 2.-Voluntas in sensu composito, i. e. SUB Praedeterminatione necessario agit minime vero in SenSu diviso, i. e. abStracta praedeterminatione : atqui ad libertatem Sufficit, ut voluntas possit actum mittere in Sensu diviso, non requiritur, ut in sensu composito illum omittere valeat. Et revera, quum VolumUS P. f., Sedere , infallibiliter et necessario volumus in sensu composito non enim est in libertate nostra non velle et velle Simul Attamen licet nostrum velle non CSSit Simul Componi Um non velle est tamen innoStra PoteState onere Otiu velle quam non velle quocirca insensu diviso velle et non velle in noStra potestate sunt - Zigliara . Res p. 1'. retorquendo. -Voluntas in sensu diviso non libere sed prorsus necessario mittit actum ergo in neutro senSu gaudet libertate, quum in hac Sententia Plane repugnet, ut volunta quidquam agat absque praedeterminatione. Jamvero libertas ad C tum omittendum non consistit in impotentia agendi sed in potentia non agendi. Unde in sensu diviso tantum abest ut actus voluntatiS sit liber ut sit prorsus imposSibiliR. Re Νp. 2'. Nisi voluntas poteS in SenSU OmPOSito Cum Prae- determinatione physica actum Suum omittere nullo jure libera dici poteSt, quia praedeterminati voluntatis ad unum praecedit natura et causalitate V ipsum actum voluntatis et proinde Voluntas in ipso fieri sui actus praedeterminatur, ne Pene Se habet actum mittere. Proiecto nemo diceret beato in Caelo SSe liberos, quia licet in sensu

425쪽

Resp. 3'.-Sophistice provocatur ad necessitatem, quam habemus volendi dum volumus o nulla enim paritas existit inter hanc necesSitatem et illam, quam praedeterminatio physica induceret. Nam a necessitas volendi Sedere in sensu composito est neceSSitnSSequens ipsum actum liberum, necessitas volendi sub Praedeterminatione est necessitas princedens et ineluctabiliter Causan actum voluntatis. Prior necessitas importat impossibilitatem componendi velle Sedere cum non velle, posterior est impossibilitas Componendi non velle Cum prideterminatiorie. o Prior necessitas Stat cum expedita potentia non volendi sedere), posterior excludit expeditam Potentiam non Volendi, quum voluntas non habeat vim abjiciendi praedeterminationem. d Ergo prior necessitas genuino libertatis Conceptui nihil repugnans habet, poSterior hunc ConCeptum ContrB-clictorium reddit assirmando et negando actum liberum AS in potestate voluntatis.

De Animae Rationalis Natura Relatione ad corpus, origine.

DE AN1MAE RATIONALIS NATURA.345. De existentia animoe in homine constat ex Parte 1 Psychologiae. Hanc animam Sse a materia distinctam ConStat, tum quia operatione Vitale ordini Vege

tativi et sensitivi Xigunt principium materiae viribus altius n. 171 tum quia operatione intellectuale pera

guntur cum intrinSeca a materia independentia n. 266 . Nec ambigere qui poteSt eam SSe SubStantiam. Quum enim operatione intellectualeS, utpote accidentia, poStulent Subjectum, dicendum est ne in infinitum regrediamur earum principium esse en in se subsisten. i. e. SubStantiam). His praeSuppositiS, ad animae rationali naturam intimius perscrutandam tranSimuS, et primo quidem

426쪽

416 DU ANIMAE MATIONALI, SIMPLICITATE.

agemus de ejus simplicitate deinde de ejus spiritualitate demum de ejus immortalitate, quae, Ut propritim, spiritualitatem equitur. ART. I.

DE NIUAE RATIONALIS SIMPLI cITATE. 346. HESIS XXXIV.-Λnima rationalis est substantia integraliter simpleX.

Stat quaest.-Simple dicitur illud, quod immune est a compoSitione. Non agitur hic de immunitate quae provenit X Xiguitate realitatis, ut accidit in puncto mathematico et in nunc tempori Sed de immunitate, quae nobiliorem modum essendi alicujus enti comitatur. Quo major est hujusmodi immunitas a compOSitione, eo Simplicior et periectior est rei entitas. Unde distingui Solet ahens metaphysice simplex, quod scilicet immune est ab omni compositione et Compositionis posSibilitate : tali est Deus solus ens physice simplex, quod quidem aliquam compositionem admittit et .g. e SubStantia et accidente , non ero compositionem e materia et forma reSultantem. Entium physice Simplicium communiter distinguitur duplex species. Alia enim hujuSmodi XCludunt par

Talem esse simplicitatem formarum inferiorum est communissima opinio ScholaSticorum n. 177 . Alia entia simplicia tam parte eSSentiale quam parteSintegrale excludunt. Animam humanam hac Simplicitate gaudere thesi affirmat. λ

427쪽

DE ANINLE MATIONALIS SIMPLICITATE. 4T7Hic oportet monere animam humRnam, qua rationalem, identicam. OSSe iam anim humRΠR, UR Sensitiva et vegetativa. Quare, Si probatur animam, qua rationalem, SSe Simplicem, XCluSae manent omneSobjectiones contra thesim haustae e integrali compoSitione animarum interiorum. Minime oportet, ut Xplicite probetur animam rationalem Sse essentialiter Simplicem, tum quia omniS forma hanc sibi simplicitatem vindicat i enim prorSuS ineptiret, qui diceret formam con Stare materia et forma), tum quia anima rationalis non habet partes integraleS, quae quidem deeSSe non OSSent a Substantia essentialiter Composita.

317. Prob. I hesis. 1 g. Ι.-Anima rationalis Stprimum principium Vitae intellectivae : atqui tale principium compoSitum SSe nequit Ergo. Prob. min. Hoc principium ope intellectus format ideas, judicat, ratiocinatur atqui a ideae simplices requirunt subjectum pariter imple in quo inhaereant ideae compOSiloe i. s. quae pluribu notis Constant in diversis subjecti partibus diStributae eXistere nequeunt sic enim pSe conceptu ideae compOSilae VnneSceret.b Actus judicii et ratiocinii in subjecto Xtenso locum habere nequeunt. Uterque enim actus consistit in Comparatione, quam men essicit inter duas ideas objectiVAS, et in SSenSi in cognitam earum identitatem vel diversitatem Log. n. 59 atqui ut fiat com- Paratio, re Comparatae recipi debent in subjecto

simuS, qui proinde in parte Subjecti distribui nequit.

428쪽

DE ANIM E RATIONALI, SIMPLICITATE.

31S. Dices Actus judicii et ratiocinii dari possunt in subjecto constanti duabus vel pluribus partibus

Resp.-In tali Supposito actus esset vel partim in Singulis partibus, Vel integre in Singulis, Vel integre in una parte, minime in cliquiS. JamVero, primum membrum S AbSurdum, quum actu intellectionis, utpote simple X, sit indiVisibilis I allertim contra testimonium conscientiae, fingit plura intellectionis principia ac plure in nobis Simultaneas cogitationes de eodem objecto. Quod ad tertium attinet, vel haec pars et ipsa habet partes, et tunc redit quaeSti tota, Vel datur principium integraliter impleX, e quo procedit et in quo recipitur operatio intellectiva. a

429쪽

DE ANI ME RATIONALIS SIMPLICITATE. 419

319. ΙΙ. Anima nostra tota in se redit reflexione psychologica, ita ut totum principium cogitans fiat objectum cogitatum atqui animae partibus integralibus constanti talis refleXio esset prorsus impossibilis,

quia Si partes SSent ineXtenSae, ad Summum quaequePOSSet SUOS proprio actu cognΟScere, quum quaeStio VerSetur circa actu immanenteS: Si partes SSenteXtensae, potest haberi refleXio unius partis in aliam, non autem reflexio totiu animae in SeipSam, nec Proinde cognitio totius animae. V Sic, e .g. Cum ChBrtae

folium plicatur, numquam eadem par in SeipSam redit, sed altera flectitur Supra alteram. Atque ita quidem, ut, dum id fit, prior Chartae conformatio et figura prorSu amittatur, OVaque eXurgat partium dispositio. Quare, si folium illud Conscientia rueretur, dum refleXionem perageret, numquam priorem Suam modificationem attingeret, Sed novam indueret quam, ut deincep per refleXionem perciperet, ob eamdem rationem Xueret, Atque ideo numquam ad Xitum deveniret. At, ut quisque ibi Si ConScius integer animus in Seipsum redit Suasque omne modificatione refleXione perlustrat. Quae quidem modificationes, dum

sed etiam vividiores Constantioresque efficiuntur. Ergo non Xte11Su Sed Simple eSt animus ' Liberatore, Psych. P. 278).

430쪽

42 DD ANIMAE RATIONALIS SPIRITUALITATE.

350. H. 1. Quod per partes corporis diffunditur est et ipsum eXtensum atqrι anima rationali per totum corpus diffunditur

ergo.

ReSp. Dist mas. Quod diffunditur definitive ita ut totum sit in singuli partibus neg. n. 76 quod ita diffunditur, ut habeat

parte partibus Corpori reSPondenteS, trans. Vel conc. Contradisi. min. Anima rationalis diffunditur definitive, cons. quantitative,

0bJ. 2. Id quod habet potentias extensas, debet SSe extensum atqui Potentia Sensitivae et vegetativae animae rationalis sunt

ReSΡ.-Dist maj. Id quod tit subjectum habet potentias extenSRS, OS extenSum, cons. id, quod tantum ut radiet hahet tales PotentiaS, Si extenSUm, nee Contradisi. min. Anima rationalis est radix unde cleriVantur praedictae potentiae conc. I S subjectrim, in quo inhaerent, Medi ho enim St Compoqitum animatum n. 28I . 0H. 3. Per nutritionem novae Parte animatae corporis humani formantur, Per abSCiSionem Parte Prius animatae depereunt atqui haec facta indicant animam Simul Cum Corpore Parte acquirere tamittere ergo. Resp.-COnc mas DiSt. min. . . . indicant animam rationalem acquirere ubicatione Seu praeSentia prius non habitas et prius habitas amittere, conc. indicant pluralitatem artium in anima nee Plures docent anima inferiore nOVAS Parte acquirere Cum corporis nutritione. Anima Rutem rationalis quia habet originem et naturam a materia in lependentem, non enlitative e praesentialiter CreSCit, dum Corpus augetur. QuRnd membrum humani corporis amputatur, anima deSinit illam partem animare, et proinde incipit minorem quam Prius habere PraeSentiam, Sed non minor SSe. Haec desitio non est intelligenda fieri per modum retractioni vel contractionis animae e Parte abSCiSR, Sed Per modum, quo teneStra velata sol desinit ubiculum illuminare.

DE ANIMAE RATIONALIS SPIRITUALITATE.

351 ΤΗΕΝΙ XXXV.-Λnima rationalis est substantia spiritualis.

Stat quaest.-Spiritu negatius describi potest v ens, quod nec materia Si nec in esse dependit a materia. In hac a materia independentia consistit rei