장음표시 사용
71쪽
meo deposita pecunia is peneS quem depoSita est utatur, ut in coteris bonae fidei iudiciis usuras eiuS nomine praestare 6 mihi cogitur. Ob res depositas dolus tantum pr3eStari solet. 6' 'Latae culpae sinis est non intellegere id quod omnes intelle 7 gunt. In iudicio depositi ex mora et fructus ueniunt et 58 usurae rei depositae praestantur. 'Si quis rem penes se de positam apud alium deposuerit, tum ipse directam, quam is , qui apud eum deposuit utilem actionem depositi habere pos-9 'sunt. Si pestianiuria deposuero e3que uti tibi permi Sero, muralia magi S uidetur quam deposito. ac per hoc periculo tuo flo
'quam redemeris perdideriS, Semel admisso dolo perpe-l l 'tua os positi actione teneberis. Ex causa depositi lege duo decim tabularum in duplum actio datur, edicto praetoris in 12 simplum. In causa depositi compensationi locus non est, 35 sed res i usa reddenda est.
l Dobitor disti uetis fiduciis a creditore de super suo δd-lμ uorsus eum habet actionem. 'Si autem lardius Superfluum restituat croditor id quod 3pud eum depositum eSt, ex mora 20'etiam usuras debitori hoc nomine praestare cogendUS eSt. y Cum debitor gratuita psecunia utatur, potest creditor de DUc- 'tibus rei sibi pigneratae ad modum legitimum HSuru S reli-2 'nere.' Quidquid cruditor per fiduciarium Seruum qUBeSi-3 uit, sortem debiti minuit. D sebitor ereditori uendere fiduciarn 25 non potest: sed alii si uelit uendere potest, ita ut ex pretio eiuSdem pecuniam offerat creditori, atque ita rem3ncipatum 4 sibi rem emptori praestet. Si per suppositam Person3m creditor pignus suum inuito debitore comparauerit, emptio non uidetur et ideo quandoque tui potest: ex hoc enim cauS3 pi- 30
redem. post eam Cinacius ij perpetua Coll. , perpetuism Cou.P, serpetuo Coll W li 3 I rubricam de lege commissoria, quam codices inter ἔ 5
et 6 inserunt, huic loco restituerunt edd.
72쪽
debitorem conuenerit, ut fiduci3m Sibi uendere non liceat, non soluonto debitoro creditor denUntiare ei Sollemniter pol est et distrahero nec enim in t3li conuentione fiducias actio nasci potest. 5
6 Si ore litor rem fiduciae datam uni ex heredibus usei sex traneo legauerit, hi duei SuS omneS heredes actio fiduciae com
7 pusit. Si crudit0r rem fiduciariam fecerit meliorem , oh sea recuperanda quae impendit iudicio fiduciae debitorsem hab0- d8 bit obnoxium. Νouissimus creditor priorem oblatη pecunia. quo p0SSessio in eum trunSseratur, dimittere potest. sod et prior creditor Secundum creditorem, si uoluerit, dimittoro non pr0hibetur, quamqu3m ipSe in pignore potior Sit.
9 Seruus si mutuam pecuniam tempore Seruitutis aece- aperit, ex ea obligatione 90St manumiSSionem conueniri non pote St. xiv DE Ysvstis
Si pactum nudum de praestandi S uSuri S interpositum sit,
3 tem minuunt, consumpta sorte repoli possunt. Traiecticia pecunia pr0pter periculum creditoris, quamdiu nauigat na 4 uis, infinit08 Usuras recipe re potest. USUI 3e, quδe CenteSi 5 mam excedunt, per errorem Solut3e reputi p0SSunt. Si quiS 25 pignora debitoris citra auctoritatem iudicantis ubduxerit, 5 uiolentiue crimen admittit. 'Si tutor e0nstitutuS quos in Ue- nerit debitures non conuenerit ac per hoc minus idonei essi- ciantur, uel ius ra sex primos menses pupillo res pecunia8 D0 coll0cauerit: ipse in debitam pecuniam et in usura S 3θ6 eius pecuniae quam non fenerauit conuenitur'. 4 utor in HSUPRS non coDuenitur, Si pecuniam pupillarem ideo non col-
73쪽
looauit, quod idonea nomina non habeb3ι, cui pecunia collo detur: cuius rei conteSt3tio apud praesidem prouinciae do-7 ponenda est. Ob fenus pupillaris pecuniae per contumaciam
non exercitum aut fundorum omiSSBm compar3tionem tutor, si non ad damnum resarciendum idoneus est, extra ordinem 5 coercebitur. lxv DE MANDATIs
4 ob subitam ualetudinem, ob necessariam peregrin3tionem, ob inimicitiam et inanes rei actiones integra adhuc cau-2 sa mandati negotio renuntiari potest. Si meis nummiS man- 40 dato tuo aliquid tibi comparauero, etsi rem postea 3ccipere nolis, mandati actio mihi aduerSuS te competit. non enim tunium quod impensum est, Sed et USur3S eiuS conSequi pos-3 sum. Certo pretio rem iussus distrahere si minoris uendiderit, mandati iudicio pretii sunmia poterit integr3ri uendi- 35tionem unim dissolui non placuit. XVI PRO socI0 Sicut lucrum, ita damnum inter socios communicatur nisi quid culpa socii uol fraude euePSum Sit.
XVII Ex EMPTO ET VENDITOJ 20s Vonditor si eius rei quam uendidit dominus non Sit, pretio accepto auctoritatis manebit obnoxius aliter enim non 2 potest obligam. Si res simpliciter tradito e euincantur, t3nto uenditor emptori condemnandus est, quanto Si stipul3tione 3 pro edictione cauisset. ReS empta mancipatione et traditione 25 perfecta Si euincatur, Auctoritatis uenditor duplo tenus oblii gatur. Distracto fundo Si quis de modo mentivtur, in duplo
3 pecuni B collocentur πι, pecuniae collocentur deit. Il 9 ob in aries rei actiones L, ob inanis rei actionem M, seu Ob inanes rei actio nes Dig. li integra adhuc tuetur interpretatio: secundum Inst. 3, 26, 44
Dig. 47, 4, 23-25 e ectes nec integra it 30 negotio L, negotium M li 2 non enimJ e ectes nec ii 43 et om. codices ii 46 enim ML, Om. deit. li 26 duplo tenus H, nullatenus Vesontinus teste Cinario observ. 23, 35 li 27 ante i 4 codices inserunt rubricam de modo ii de modo Μ, de modo id est de spatio L, cf. ad p. 68, 3
74쪽
eius quod mentitus est officio iudicis aestimatione saeta con 5 uonitur. Redhibitio uitiosi moncipii intra sex mensos fieri 6 potest propter latens uitiuΠa. Si Ut Seruum quis pluris uen doro ι, de artificio eius uel de pecUIio meDtitus est, actione exempto conuentus quanto minori S ualui Sset emptori praestare 57 compellitur, nisi paratus Sit eum redhibero. Ex die emptio nis, si pars pretii numer3t3 Sit et fructu S et oper0e Seru0 rum set fetus pecorum et ancillarum partuS 3d emptorem per-8 titioni. Fundum alienum mihi Vendidisti postea id0m ox
causa lucrativa meus factus eSt: comΡetit mihi aduersum id 309 ad pretium recuper3nduin 3ctio ex emplo. Post rem tradi tam nisi empt0r pretium Statim eXS0JUIt, USUI IS eiUS prηθ-
sus autem neque uendere neque emere poteSt. SeruuS bona sitis comparatus Si ex ueteri uitio fugerit, non tantum pro- 45tium dominus, sed et ea quae per fugam abstulit redderet 2 l3j cogitur. Cum probatio prioris fugae defecerit, Serui reSponsi0ni credendum est: in Se enim interrogam, non pro domino 33 aut in domini uidetur. In eo contra Lia, qui ex bona fide
descendit, in Strumentorum oblatio Sine causa desideratur, Si 2043- quo modo vemias de fido contractus possit ostendi. 'Instru- mentorum nomine sea omnia Reeipienda sunt, quibuS CAUSA 'instrui potest: et ide0 tam testimoni quam perSonae tu Stru i5j munici rum l0 0 habuntur.' Fundus eius eSSe uidetur, LUiUS nomine comp3r3tuS QSt, non a quo pecunia D Umerata e St, Si 2545 12 amon fundus comporatori sit traditus. 'Herodibus debitoris 'δduersus creditorem, qui pignora uel fiducias distraxit, nulla actio datur, nisi a testa toro inchoasa ad eos transmissa
7, 43' - Dig. 22, 4, 1 li 37, 35 - Consultatio 6, 81 ossicio L, de modo id est de spatio M li 3 vitium ceti. . uitio ML li 7 si pretium numeratum sit Vesontinus teste Culacio Observ. ' ,
1 Ο Schke hoc cometria, quod ad reliquum huius sententiae argum6ntum
75쪽
16 -sit - Electo re0 principali fideiussor uel here S eius libora
tui . non idem in manda toribus obseruntur. IVi II DE LOckTO ET CONDUCTO
3 Η01110 liber. qui statum smam in p0testate habet, et peiorem eum et meliorem lacere poteSt: atque ideo oper3S Suas 32 diurnas nocturn3sque locat. Fundi doterioris facti et cui turae non exercitatae et aedificiorum non resectorum culpa 3 arbitrio iudicis domino a conductore Sarciri potest. Domi- 'nus horre0rum effractis et compitalis horreiS non tenetur, iii Si custodiam eorum recepit: Serui tameti eius cum quo η θ oontractum est propter aediliuiorum notitiam in quaestionem 4 peti possunt. In conducto sundo si conductor Sua opera ali quid uocessario uel utiliter auxerit uel aedificauerit uel in stituerit, cum id non conueni88et, ad recipienda e3 quae impendit ex conduoto cum domino fundi expseriri potest. 455 'Qui contra legem conductionis sundum Ante tempus Sine iusta ac probabili causa deseruerit, ad Soluendas totius tem- p0ris pensiones ex condueto conlaeniri poteSt quale DuS locu riora in id quod eius interest indemnitas Seruetur. xlx DE NUPTIIsi 20l Sp0nsalia iam inter pub0reS quum inter impubere S COI12 trahi p0ssunt. Eorum qui in potostate patris Sunt Sine UO-luntate eius matrimonia iure non contrahuntur, Sed contr3cl8 non Soluuntur: contemplatio enim publicae utilitatis priu33 torum Commodis praefe)'tur. Intor parentes et liberOS iure 25 ciuili matrimonia contrahi non possunt nec filiam sorori S
38, 3-5 - Dig. 39, 2, 35 li 39, 3-5 Collatio 6, 32 idem Cuiacius, enim codices it 3 Schultino ad htinc titulum rettulit
Legem Rom. Burgund. 35 arrn pro quibuscumque rebus u uenditore accepia ab eo qui emit uenditionem persectam eSsu. pretium tamen poStmodum emptor venditori impleturus emptore uenditori impleturos schkej, si out inter ipsos conuenerit aut uirorum bonorum BeSi imB-tione constiterit, seCundum speciem Pauli li 4 peiorem deit., peiorare
2, Contemplatio ... 25 commodis praesertur Sichardus, contemplatione - . . Commoda pr3eseruntur codices ii 25 iure ciuili ant8 26 nec eοIlocat Huscuhe
76쪽
'aut neptem uxorem ducere possumuS: proneptem aet3ti S4 uatio prohibot. Adoptiua cognatio impedit nuptias inter pauentes ac litiesros omni modo, inter fratreS entenu S, qu3tenu S5 Napitis minutio non interuenit. Nec Soerum nec nurum nec priuignam Dec nouerc3 In Bliquand0 Citra poenam inessti s uxorem duo ore licet, Sicut nec 3mitam 3ut materteram. soli qui uel cognatum contr3 interdictum duXctrit, I semisso mu- lieri iuris errore ipse poenam adulterii lege Iulio patitur, 6 mon otium ducta. Inter Seruos et liberos matrimonium con 7 trahi n0n pote St, contubernium p0teSt. Neque furi0SUS neque dsuriosa matrimonium controhere possunt: Sed contractum 8 matrimonium furore non tollitur. Vir absenS uxorsem ducere
9 potest: semina absenS nubero non Ρ0test. Libertum, qui ad nuptias patron3e uel uxoris fili3eque patroni adsuetauerit, pro dignitate pers0nae metalli poetas uel operis publici coercuri 15l0 placuit. 'Si quis officium in aliqua prouincia admini Strat, inde oriundum uel ibi d0micilium habentem uxorem ducerere0D Ρ0te St, quamui S SponSare non prohibeatur: ita Scilicet, ut, si post officium depositum noluerit mulier nuptiuS contrumere , liceat ei hoc facere arri S tuntummodo redditis quas 20l3 racceperat. Veterem spori Sum in prouincia, qua qui S admi mistrat, uxorem ducere potest, et dos data non fit enduca.l2 Qui in pr0uincia aliquid administrat, in ea prouincia filias
suas in m9trimonium collocure et dot0m conStituere non pro-43 mibetur. Νon est matrimonium, Si tutor uel curator pupil- 25 'lam suam intra uicesimum et Sextum annum non deSPOD- 'sam a patre nec testamento destinatona ducat uxorem uel
'oam filio suo iungat: quo facto uterque infamatur et pro di- gnitate pupillae extra ordinem coercetur: nee interest, siliu Sli 'Sui iuris an in patris potestate sit. Curatoris libertum eam , 3. pupillam, cuiuS patronus res administrat, uxorem ducere satis inciuile est.' xx DE CONCUBINIS Eo tempore, quo quis uxor sem habet, concubinam habere non poteSt. concubina igitur ab uxore solo dilectu Separatur. 3.
concubins igitur nonnulla intercidisse monuit Nurch e
77쪽
2 'Concubinam ex ea pr0uincia, in qua quis 3liquid adminis 'trat, habere poleSt.'
l 'Si mulier ingenua civisque Romana uel Lalina 3lieno Se 5 'Seruo coniunxerit, Si quidem inuito ut denuntiante domino in 2 'eodem c0ntubernio perseuerauerit, efficitur ancilla. Si seruo pupilli ingenua mulier se coniungat, denuntiatione lutoris 3 'efficitur ancilla. Mulier et si , tamen ei quae Se Seruo 'iunxerit denuntiando adquirit ancillam. Procurator et filius so'samilias et seruus iussu patris aut domini denuntiando faci-5 'unt ancillam. Si poculiari seruo filii familias liboris se mu-
lier coniunxerit, nulla disquisitione paternao uoluntatis iure 6 'sollemni decurso adquiret ancillam. Liberta seiente patrono alieni serui secuta contubernium eius qui denuntiauit ess- 357 'oitur ancilla. Liberti, si ignorante patrono Seruo Se 3lieno coniunxerit, ancilla patroni officitur ea condicione, no ali-8 'quando ab eo ad ciuitatem Romanam perducatur. Filii sa- 'ucili3S Seruo , quem Ox castrenSi peculio habet, Si Se inge-raua mulier coniunxerit, eius denuntiatione efficitur ancilla. 209 'Filia familias si inuito uel ignorante patro seruo alieno Se iunxerit, etiam post denuntiationem st3tum suum retinet,
quia facto filiorum peior condicio parcntum fieri non poteSt. 30 Filia familias si iubsente Dalrse inuito domino serui alieni
'contubernium secuta Sit, ancilla efficitur, quia parentes de- 25ll 'teriorem filiorum condicionena facere possunt. Liberta Serui patroni contubernium secuta otium post denuntiationem in eo statu manebit, quia domum patroni uidetur deserere no- 12 'luisse. Errore quae se putauit ancillam atque ideo alieni serui contubernium secuta est, si postea liberam se se tenS 3ο33 in contubernio eodem perseuerauerit, officitur ancilla. Si patrona seruo liborti sui se coniunxerit, etiam denuntiΘ-li 'tiono conuent3m ano illam fieri non placuit. Mulier ingenus,
78쪽
qu8e se sciens Seruo municipum iunxerit . elisui citra de nuntiationem ancilla efficitur: non item, Si nesciat. Descisse autem uidetur , quae . comper in condicione contubernio se 15 abstinuit, aut libertum putauit. Libera mulier contuber 'nium olus sponta, qui plureS dominos h3buit, eius fit an uilla. 3 6 'qui prior denuntiauit, nisi sorte ab omnibuS laetum sit. Si mater spruo filii se iunxerit, non tollit Senatus consultum Claudianum eruboscendarn matri S etiam in re turpi reue 'renti8m exemplo eius, quae se Seruo liberti Sui coniunxerit. 4 Tribus denuntiationibus c0nuenta et Si ex Senctius consulto d facta uideatur ancilla. domino tamen adiudicata ei tra aucto ritatem interpositi por praesidem decreti non uidetur ipso 48 'enim dubet ausurre qui dat se potest libertate in . Filia fami 'lias mortuo patre si in Aserui contubernio perSeuerauerit, pro tenore senatus consulti Claudiani conuenta efficitur an b'cilla.
4 Dos aut antocedit aut sequitur matrimonium, et ideo uel 3nte nupti3S uel post nuptias dari potest: sed ante nuptias ' data earum expectat aduentum. 'Mutus surdus caecus dotis 204 nomin se obligantur, quia ei nupti3S contrahere p0SSunt. Μη- nente matrimonio non porditura se uxori ob haS causas dos reddi potest: ui sesse suosquo alat, ut fundum idoneum emδι, ut in exsilium uel in insulam relegato paren ii prae Stet 3 limonia, aut ut egentem uirum, frΘtrem Sororemue 25
2 L0go Iulia do adulteriis cauetur, ne dotale prBedium
maritus inuita uxore alienet. XXII DE PACTIA INTER VIRUM ET UxOREM
3 Fructus fundi dotalis constante matrimonio percepti l Ucr0 3st mariti cedunt, etiam pro rata anni eius. quo factum est diU01 2 tium. Omnibus pactis stipulatio subici debet, ut eX Stipii latu actio nasci P0SSit.
79쪽
Paul. II, 23-24 xxIII DE DONATIONInvs INTER VIRUM ET UxOREM
4 Mortis causa donatio est, qu3e impendentis metu mortis sit, ut ortu ualetudinis peregrinationis nauigationis uel belli. 2 Manumissionis gratia inter uirum et uxorem donatio fauore libertatis recepta est, uel certe quod nemo ex hoc fiat locu- 3pletior: ideoque seruum manumittendi causa inuicem sibi 3 donare non prohibentur. Inter uirum et uxorem nec per in- terpositam personam donatio fieri potest. Inter uirum et uxorem contemplatione donationis imaginaria uenditio contrahi 5 non p0test. Superstite eo qui matrimonii tempore donaue- 3 0rat, antse decedente cui fuerat donatum, id quod donatum est penes donatorem remanet. 'quod Si simul tam is cui donatum est quam is qui donauit decesserit, quaestionis decidendae gratia magis placuit ualere donationem, quod don Ator non Su-6 peruiuat, qui rem condicere possit.' Quocumque tempore 35 contemplatione mortis inter uirum et uxorem donatio facta 7 eSt, morte secuta conualescit. 'Si quis uxori ea condicione donauit, ut quod donauit in dotem accipiat, defuncto eo do- natio conualescit.' xxΠi,i 'd Mulier si in rem uiri damnum dederit, pro tenore legiS Aquiliae conuenitUP.
1 Si Seruu conceperit et postea manumissa pepererit, libe-2 rum parit. Si libera conceperit et ancilla lacta pepererit, 253 liberum parit: id enim fauor lihortatis exposcit. Si ancilla
conceperit et medio tempore manumiSSa Sit, rui SuS facta an-23, 5 - Dig. 34, 5, 8 lj 23, 7 Dig. 24, 3, 59 li 23A Dist. 9, 2, 562 impendentis motu schste, inpendente metu Mi inpendentis L la ortu dubitanter scripsi, ori M, est L il 5 uel Sichardus, uelut codicea lquod Μ, quidem L li ex M, Om. L It 7 prohibentur deit., prohibitur Μ, prohibetur L li 40 superstite sqq.J si inter uirum et uxorem donatiosacta fuerit, priore defuncto cui donatum ost ad eum res redit qui do-Dauerit Dig., ubi sequuntur quae supra inde a u. 4 2 suppleuimuε li 3 3 donauit decesserit Studemund, donauorit F ll 8 defuncti F li 25 pariti purit id enim fauor libertatis extorsit codices eae v. 26ὶ
80쪽
cilla pepererit, liberum parit: media enim tempora libertatii prodesse, n0n nocere poSSunt. EX eB muliere n3tuS, qUne eXeausa fidei commissi marium itti debuit, si post moram libo 1 5 tali factuin nascatur, ingenuuS nu Scitur. Si mulier diuortiosacto grauidam se scicti, intra tricenSimum diem uiro de un- 5hiare debet uel patri eiuS, Ut 3d Uentrem inspiciendum ob seruandumque custode S mittunt quo omiSSO partum multoris 6 omnimodo coguntur BgnOScere. Si prBegDRntem se esse mulier non denuntiouerit uel cuStodeS uentris miSSOS Don ad miserit, liberum est p3tri uel BUO n3tum non Blere . ceterum 30 neglegenti3 motri S, quo minuS SuuS Ρ3tri hereS si L. obesse V n0n debet. Si mulier se ex uiro pr3egn3ntem neget, permit-Ν titur marito uentrem inspicere et uentri custodeS dare. Ven ter inspicitur per quinque obstetrices, et quod maXima pars 9 earum donuntiauerit, pro uero h3betur. ObStetricerri, quae 'Spartum alienum attulit, ut Supp0ni poSSit, Summo Supplicio
's' melacat, sed set is qui abicit et qui alimonia denegetit et is qui publicis locis misericordiae causa eXponit, quam is Se n0n habet. 20
l Adoptaro quis nepotis loco potest, etiam Si filium non 2 'habet . Eum . quem quis adoptauit, emancipatum uel in adoptionem datum iterum non pote Si adoptBre.' XXV QUEMADMODIM PHII sVI Is EFFICIVNTvni 254 Pater ab hostibus captus desinit habere filios in p0te- State: p0Stliminio reuersus tam filios quam omnia sui iuris in poteStatem recipit, ac si num quom ab hostibus captuS Sit. 2 Singulae mancipationes uol isd0m uel aliis testibus fieri poS-3 Sunt, uel eodem die uel intsi misso temporE. Emancipatio 3. 24, 10 Dio. 25, 3, 4 li 241 - Dist. 1, 7, 32
2 non scrip3i, non enim codices ii 3 si post m. libertati sacram iacius, si per m. libertatis facta L, si m. libertati factum M li quo .mi8So deit., omisso ML, quibus missis Sicharsis secutus Interpretationem, Sed contra Dist. 25, 3, 4, H It 8 omnimodis codices fi mulier eSSecodices it M suus Sicharetis, suo codices ii 48 perlacat F lj 26 de' Sinu deit., dssitiset M L, de senet Jh li 29 I 2 om. M