장음표시 사용
391쪽
spectu praedicati concernentis actum animae, siue spectet adactum primum, siue secundum, siue tertium, supponit simpliciter, ut homo diffinitur, homo intelligitur, homo praedica ur de pluribus differetibus numero . Ratio huius regulae collat ex diffinitione data de suppositio e simplici. .ETertia regula, Omnis propositio cuius subiectum su
ponit simpliciter est singularis. Nam cum fit categorica, ut homo est species, oportet quod sit alicuius quantitatis, ut declaratum est in secundo traci. non potest autem esse uniuersalis, nec particularis, quoniam nullum apponitur sigini m. nec indefinita, quoniam cum non respiciat supposita, non poteli sub subiecto fieri aliquis descentus. Sed iub subiecto cuiuslibet indefinitae, licet descendere disiunctive, ut tibi declarabitur in cap. sequenti, ergo a sufficienti diuisione est singularis.
Sed dices, In hac propositione,homo est species, subiectum est terminus communis, cum lit aptus praedicari de pluribus,ergo non potest esse propositio singularis. Consequentia patet, ex diffinitione propositio nas sine utar: s . Respondetur in hac propositione homo, eli species, lyhomo, non est terminus communi,, quia non respicit supposita, ut supernis inferiora, sed tenetur discret 8, lu: a s at pro natura apprehela ab intellectu . ut una, & ut lic est lingularis, quoniam excudit omnia sua supposit i. Vnde seMabet sit forma abstracta a materia, quae in se ell una. Et haec natura intelligitur denudata ab omni conditione in . diuiduali, per quam diuersis catur in suppositis, ideo aequi pollet singulari abstracto, & terminus simponens pro . ea stat singulariter. In hac igitur, homo est species , & in hac animal est genus & in hac, Substantia eli generalissi-
. mum,& in hac, en, transcendens, subiectum tenetur singulariter, ut haec tibi mam sellabuntur in septimo libro primae Phlosophiae. Pro nunc tu nouiti, supponas sic eis e. Haec desuppositione simplici dicta sint. P . Appositione ac rideat is perso ruit.
In capitulo sexto agendum est de suppositione acci- dentali personali, cuius usu frequentior eli in scieti is rea- A a libus.
392쪽
libus. De ea igitur tria uidenda sunt, Prinio, quid sit. Se ado , ponentur omnes diuisiones suae usitatae in scientiis. Tertio, assignabunt Vr regulae generales de illa. Quantum ad primum,aduerte, quod lic diffinitur. Snppositio accidentalis personalis est acceptio termini substantsui, uel substantiue tenti in priapositione extra materialiter te habentis, pro suo formali signiscato respectu praedicati accidentalis realis,conuenientes iubiecto, ut hahelelle ad extra.
Istae particulae praedicati accidentalis,& realis, ut habet esse ad extra,ponuntur,.ut distinguatur suppositio personalis a naturali,& simplici,& intellige, ut habet esse ad extra, id est in rerum natura pro aliqua disteretia temporis, ouoniam, ut tibi manifestabitur in tract. de ampliatione,
Subicctum in suppositione personali aliquando tenetur pro eo, quod est, aliquando pro eo quod est luol fuit, aliquado pro eo quod est uel erit, aliqn pro eo quod est, uel potest e,& tuc exeplificabitur. In hac igitur propositione , Homo est iustus, homo supponit personaliter, quoniam praedicatum iustus, est praedicatum reale, & accidentiae,& conuenit homini pro aliquo suo supposito existenti. Haec enim est uera, Homo est iustus, quia hic, uel hic est iustus. Constat igitur tibi quid sit suppositio personalis distincta a naturali, & simplici Quod distinguatur a materiali, nemini est dubium, quoniam in illa stat terminus pro materiali significato,hic autem pro formali. Quantam ad secundum aduerte, quod diuisiones suppositionis personalis sic ordinantur.
Suppositio personalis , prima diuisione diuiditur in discretam, S communem. Discreta est acceptio termini substanti ut discreti, uel termini commuis cum pronomine demonstrativo in singulari numero,& caetera. respectu praedicati ealis accidentalis conuenientis subiecto, ut habet ede ad extra. Exemplum primi, Sortes est iu sus, Exe-plum secundio Ille homo est iustus. Imperite scribis. Et aduerte, quod si propositio conuertatur simpliciter, scut subiectum iu conuersa supponit personaliter discrete, si e praedicatum in convertente eodem modo supponit,
393쪽
ut hic, Sortes cst iustus , iustus est Sortes,& hic, ille homo currit, uel tu curris, currens est ille homo, currens
Communis diuiditur in determinatam, & confusa m. De terminata est acceptio termini communis substanti ui&caetera, sine signo, uel cum signo particulari tantum,sub
quo licet descendere ad sua supposita disiunctive, ut, Homo est albus,& licet sic descendere,& Isti sunt omncs homines, ergo iste homo, uel iste, uel iste, & sic de singulis, est albus, ergo homo est albus, & sicut de hac infinita . sic intellige de hac particulari,Quida homo est albus.Quod
si de nullo ueris caretur praedicatum, propositio esset falsa, quoniam praedicatum non conuenit subiecto , nisi ratione alicuius suppositi. Confusa est acceptio termini substanti ut comunis &c. sub quo non licet descendere disiunctive. Sed si descendatur, descedetur disiuctim. Pro cuius notitia aduerte, quod descendere disiunctive, est sormare plures disiunctivas singulares, ex quibus necesse est unam esse determinate ueram. Verbi gratia sub hac, Quidam homo currit. sic desceditur disiunctive,& isti sunt omnes homines, ergo uel iste homo currit, uel iste homo currit, uel iste homo currit,&cae t. ita quod necesse est unam ex his este determinate ueram,& dummodo unus currat, haec est uera, Aliquis homo currit. Descendere autem disiunctim,est formare una categoricam de extremo disiuncto, quam non est necesse ueriticari determinate pro uno, sed potest uerificari pro pluribus,& pro omnibus in confuso,& indistincte. Uerbi gratii, i n ista,Tantum homo est sapienS, ly homo, supponit consula,& licet deicendere sub eo disiunctim sic,&isti sunt omnes homines, ergo uel hic homo, uel hic homo, uel hic homo est iustus. Haec est una categorica de subiecto disiuncto,& non inconuenit, quod ueriscetur pro pluribus hominibus, uel etiam pro omnibus indistincte. nam eum soli homini conueniat iu stitia inter omnia animalia, nihil obstat quin reperiatur in pluribus , nec repugnat quin reperiatur in omnibus. Confuso,dividitur in confusam tantia, Sc confusam uni- A a ci vetι-
394쪽
uersalem. Exemplum primae, tantum homo est iustus,tantum homo est figurae r ectae, Exemplum secundae, Omnis homo est iustus. Consusa tantum, diuiditur in mobilem & in immobile. Confusa tantum mobilis est acceptio termini &c. sub quo licet descendere disiunctim, ut tantum homo est iustus,ereo tantiam hic, uel hic, vel hic est iustus. Confusa immobilis est acceptio termini subitantiui, Scc, sub quo nullo modo licet descendere; ut in ista, Tantum tres ciues seruant patriam. Non licet descendere, quoniam omnes istae sunt fallae, Ergo tantum iste seruat patriam, uel tantum iste ser. uat patriam. Nec ualet disiunctim, Ergo tantum iste, uel iste, uel iste, quoniam tres cives collective,& non disiunctive seruant patriam, polito casu, quod sic sit. Et aduerte , qtrod terministae exemplificantes de cosuta tantum immobili formant hanc propositione, Necessario homo est animal, sub qua dicunt non licere descedere disiunctim, ex parte subiecti, quonia nullus homo singularis necessario est animal, sed contingenter, quoniam potest non est e. Id non recipiunt reales, quoniam dicunt illam esse suppolitionem naturale in qua praedicatum est de essentia subiecti,& praedicatur essentialiter de omni contento sub lubiecto,ergo necessario,& semper, & immutabiliter. Vnde ita est necessaria ista , Sortes est animal,sicut ista, Homo est animal. Nec obitat, quod Sortes possit no esse, quia in suppositione naturali, non requiritur ex illentia extremorsi,
sed immutabilis habitudo, & unio praedicati cu subiecto.
Vnde haec consequentia no ualet, Sortes contingeter est, ergo contingenter est animal. Nec ista, Sortes necessario
est animal, Ergo necessario est, quia in prima fit transitus ab esse existentne ad esse essentiae, In secunda autem fit
Confusa uniuersalis diuiditur in distributivam, & collectivam. Distributitia diuiditur inmobilem, & in immobile. Distributiva mobilis est acceptio termini, &c. sub quo licet descendere copulative ad omnia sua supposta ; ut, Omnis homo est mendax, ergo hic homo est mendax , re
hic homo est medax,& sic de aliis omnibus, Distributiva
395쪽
immobilis est acceptio termini &c. sub quo non licet descendere copulatiue , ut si omne animal currit, Omnis homo currit. Non enim sequitur, ergo si hoc animal, puta asinus, currit, omnis homo currit.& si hoc animal, putaequus currit, omnis homo currit. Constat enim conditionaleni esse ueram, & tamen omnis copulativa formata
est salsa. Distribit titia mobilis diuiditur in absolutam Maccommodam. Absoluta est acceptio termini &e. sub quo licet descendere copulative absolute,& nulla apposi tione secta, ut, Omnis nix est alba, omnis stella lucet, ergo ista stella, & ista,& ista,& sic de omnibus,nulla exceptu ata lucet. Accommoda est acceptio termini &c. sub quo non licet descendere copulative absol ite, sed oppositione facta, uel pro tali, aut tali scnere, ut omnes dili gunt muliera, scilicet Iudices iniusti. omnes homines resurgent, scilicet qui fuerint mortui. omnis qui petit,
accipit, scilicet is debitae & rationabiliter petit,& h aedsuppositio distributiva accomoda, necessaria est pio intelligentia sacrae scripturae, & in politicis legibus ac decretis. Vniuersalis collectitia est acceptio termini&c. sub quo non licet descendere copulatiue, sed aut non descendere, aut descendere copulatim, ut omnes Apostoli sunt duodecim,non sequitur, ergo iste est duodecim, & iste est duodecim,& iste,& iste omnes sunt falsae, ut patet. Sed de
scendatur sic,ergo iste, & iste, & iste, & omnes alij simul
sumpti, sunt duodecim.& aduerte, quod descendete copii latiuae est descendere per propositiones copulati uas sin gulares. Copulatim autem, est descendere per unam cateis igoricam de extremo copulato. Exemplum primi, Omnis nix est alba , ergo & haec nix est alba,& haec est alba,&c. . Exemplum secundi, Omnia elementa sunt quatuor, eigo hoc,& hoc,&hoc,& hoc, simul sumpta, sunt quatuor. Cois
stat igitur, quid sit suppositio formatis,personalis,& quoesnt eius diuisiones saniosae, & quid sit singulum membrusingulae diuisionis. Quantum ad tertium aduerte , quod cngulis membris diuisionum sue postionis personalis, assignantur certae tegulae uniuersales per quas cognosces, quomodo, & in qua
396쪽
specie personalis stippositionis termini supponit uti Incipientes igitur a personali discreta. assie iramus ei talem regulam. Omnis terminus di scretus, uel communis c um pronomine dena onstrativo sine utaris numeri, uel circun locutiis existens pars orationis, siue ex parte subiecti,siue ex parte
praedicati, siue praecedat signum particulare, siue uniuersale, siue affirmativum, siue negativum supponens personaliter, supponit discreth. Exemplum primi ex parte subiecti. Sortes currit, Iste homo currit, Sophronici primo genitus currit. Exemplum secundi ex parte praedicati. hue ligno uniuersali, aliquod currens est Sortes, aliquod currens est iste homo, aliquod currens est Sophronici primogenitus. Cum signo autem uniuersali affirmatiuo , ut hic, omnes peccauerunt in Adam, omnes peccauerunt in primo homine, Omnes peccauerunt in primo creato ad
imaginem Dei, Cum signo uniuersali negaritio, ut hic, Nullus asinus est Sortes, nullus asinus est ille homo, Nullus asinus est primogenitus Sophonici. In omnibus his datur suppositio discreta personalis,in omnibus exemplis primi modi ex parte subiecti, & in omnibus exemplis secundi modi ex parte praedicati. Determinatae personali assignatur haec regula, omnis terminus, quem nullum signum praecedit, uel si praecedit, est signum particulare affirmativum, supponens personaliter, supponit determinate, tam a parte subiecti, quam a parte praedicati.
Exemplum primi, homo est iustus, tam sub subiecto,
quam praedicato licet dei cedere disiunctive, ut patet exercitato, ergo tam subiectum, quam praedicatum supponunt determinate. Exemplum secundi, aliquis homo est iustus,tam praedicatum, quam subiectum eodem modo supponunt. Confusae tantum mobili assignantur istae regulae,ut generales, Cuiuslibet uniuersalis affirmatitiae praedicatum si est terminus communis, supponens personaliter, supponit confuse tantum mobiliter. Uti, Omnis homo est bipes,ly bipes stat confuse tantum mobiliter,quia licet desce
397쪽
dere disiunctim. Nam bene sequitur, Omnis homo est bi pes, erro uel est hic bipes, uel lite bipes, uel hic bipes. Dicitur affirmative, quoniam in uniuersali negativa, distribuitur subiectum,& praedicatum ut hie , Nullus homo est lapis, ut tibi manifestabitur in cap. sequenti. Dicitur terminus communis, quoniam is praedicatum esset terminus, discretus , supponeret discrete, ut dictum est in regula assignata suppositioni personalis discretae.
Cuiuslibet propositionis exclustiae tam amrmativae, quana negatiuae primi ordinis dumodo negatio non cadat super notam exclusionis ubiectum supponens personaliter, supponit confuse tantu mobiliter quia licet sub subiecto descendere distinctim, nabene sequitur, latum homo est albus per casum, ergo tantum hic homo, uel hic homo est albus. Dicitur tam a Trimalitiae quam negativae, quoniascut in ista tantum homo est albus, homo pupponit consula tantum mobiliter, sic & in ista, tantum homo non est albus. Dicitur, dummodo negatio non cadat &c. quoniam si negatio cadat super notam exclusionis, pro postio erit tota negati ua, ut, Non tantum homo est albus, & tunc mutatur suppositio subiecti. Dicitur primi ordinis i quoniam ut tibi mani stabitur in tra et de prob. ter. exclus uast tribus modis. Primo quando nota exclusonis antecedit sit biectum, ta quod cadit super illud, ut tantum homo est tis bilis,& haec est primi ordinis, Secundo, quando ipsa nota mediat inter subiectum,& praedicatum, siue antecedat uerbum , sue subsequatur, Exemplum primi, ut Plato tam tum scribit. Exemplum secundi, Sortes comedit tantum panem,& haec est secundi ordinis, ergo quido in tertio ponitur nota exclusionis. Vt,habeo unum librum tantum,&haec est tertii ordini Regula proposita in intelligenda est
de exclusu a primi ordinis, quoniam aequi nollet unitiers li affirmativae de terminis transumptis, ut tantum homo
est ris bilis, ergo omne risbile est somo,& in hac uniueris sali praedicatum supponit confuse tantum mobiliter, ut i bi declarabitur in sequentibus. Confusae tantu immobili assignatur hare recula, Quandocunque praedicatum non potest heri sicari de contentis
398쪽
sub subiecto divis m, sed solii coniunctim, supponitiir subiectum confuse tantum immobiliter, ut hic, Elementa mundi sunt quatuor. Planetae sunt septem, praedicamenta sunt decem, nam si fiat descensus disiunctim sub subiecto praedictarum propositionum, manifeste erit falsus. Verbi gratia, fiat sic descensus sub prima, Et omnia haec sunt elementa mundi, ergo hoc elementu, uel hoc uel hoc est quatuor. Manifestum est, quod descensus est falsus: quoniam praedicatum numerale no uerificatur de subiecto nisi coniunctim. Idem in tellige de subiecto aliarum propositionii. Similiter, hic est suppositio confusa immobilis, Duo homines trahunt nauem,& hic. Tres personae sunt trinus, Deus& hic,pater & filius sunt unum principium spiritus sancti. Qui uero sint termini, qui communiter confundunt immobiliter, declarabuntur in cap. sequenti. Cossse distributivae mobili assignatur haec regula, Omnis propositionis liniuersalis affirmatitiae, & negatiuae subiectum supponit confuse distributive mobiliter, & licet descetulere sub eo copulatiue, ut, Omnis homo currit, nullus homo currit. Ex parte uero praedicati, in affirmativa stat confuse tantum mobiliteri in negativa autem distributi vh, ut, Omnis homo est albus. lv albus, stat confuse lati- tum mobiliter, quia licet descendere disiunctim nullos homo est lapis,ly lapis:distribuitur quia licet descendere copulative. Idem intellige de praedicato particularis negati, uat. Nam icet subiectum stet determinate, fi est terminus communA , tamen praedicatum stat distributi ue propter negationem habentem uim distributivam, si non sit impedita. Vnde in ista, Aliquis homo non est albus homo stat determinatae, quia licet descendere dis unctive , & lva bus distribuitur, quia licet descendere copulative. Descende tu Consu sae distributivae immobili assignatur haec regula, In omni conditionali,cuius subiectum praecedit signit uniuersale affirm, uel nega. supponit subiectum distributiuat immobiliter, in ordine ad totam conditionalem, ut lirc , si omne animal currit, omni, homo currit.& hic , Si nullum animal currit, nullus homo currit. Non enim possunt sic descendereo
399쪽
descendere,ergo si hoc animal currit,omnis homo currit, quia hoc animal non est omni homo. Idem intellige ex parte negatiuar,non enim sequitur. Hoc animal, demonstrato Brunello,non currit, ergo nullus homo currit, po- test enim Sortes currere non currente Brunello
De distributiva ab taluta mobili,iam data est regula, det
accommoda autem datur haec, Quandocunque praedicatum uniuersalis affirmatiuae uel negatiuae non uerificatur
de subiecto absolute, sed per appositionem, subiectum supponit distributivae accomooae,ut hic, omnes homines indigent poenitentia, appositiuae peccantis , nam infans est homo, quia est animal rationale,& tamen non indiget poe, nitentia, quia non peccat,& hic, Non est inuentus qui pla ceret Deo,appositiuae,in filiis peccatorum. Collectivae assignatur talis regula, In propositione uniuersali affirmatiua , in qua praedicatum non uerificatur de subiecto pro omnibus contentis sub eo, nisi simul sumptis, subiectum supponit collectivae, ut omnes Apostoli sunt duodecim , omnes Senatores regunt ciuitatem,constat enim, quod omnes simul, & non aliquis divisim r git ciuitatem.
Haec pro regulis assignandis cuilibet membro singulae diuisionis personalis suppositionis,dicta sint.
De terminis habentibus uirtutem confundendi tantum mobiliter, et distribuendi mobiliter,et immobiliter. CAP. v II.
I N cap. septimo agendum est de signis & oncategorematibus,& terminis , siue sint nomina ,siue uerba, quae ii bent uirtutem confundendi,& distribuendi mobiliter uel immobiliter, Se primo expediemus nos de terminis confusiuis tantum,sue mobiliter, siue immobiliter, secundo de terminis distributi uis. Qualitum ad primum tonuntur octo renula. Prima est, Dictio exclusiva confundit con se mobiliter tantum terminum immediate sequentem, si est terminuS communis,ur, Tantum homo est risibilis, quia. sub lyhomo,licet descendere disiunctim, ut patet. Secunda est . dictio exceptiua confundit confuse tantua mobilite
400쪽
mobiliter suum causale, si est terminus communis, quia licet descendere sub eo disiunctim, ut, di ullum animal praeter hominem est loquens,ly praeter hominem, stat consu- se tantum mobiliter. Tertia est, Dictio reduplicativa conscindit stium casuale confuse tantum mobiliter,& praedicatum confuse tantum immobiliter,ut homo inquantum homo, est rationalis, Ly homo, stat confuse tantum mobiliter,& ly rationalis,immobiliter. Quarta est,uerba concernentia actum mehiis, ut scire, intelligere uelle,credere desiderare,& opinari, & dubitare,& imaginari confundunt confuse tantum mobiliter iceminum immediate sequentem, si est terminus communis,& non supponat simpliciter, ut ego scio aliquam conclusionem, ergo hanc uel hanc. Dico . si est ter . communis, quoniam n esset terminus discretus, uel communis cum pronomine demonstrativo, supponeret discrete, ut, Scio hanc conclusionem,credo Socrati,imaginor Caesarem. Dixi,& non supponat simpliciter, quonia sub termino com muni supponenti simpliciter non si aliquis dei census.stat enim ii aetura, ut una in se considerata. Vnde sub illa, intellige hominem, scio rosam,nullus debet fieri descensus, quoniam sum ur homo, ut homo, rosa ut rosa, ut di di imus supra. Quinta regula,adverbia numeralia, localia, temporalias adhaerent uerbo, cuius actus super idem numero, re iterari potest,confundunt confuse tantum mobiliter terminum immediate sequentem,ut bis uidi hominem .ergo bis uidi hunc, vel hune, uel hunc hominem . Hic & illic uidetur homo, semper erunt elementa, &c. Si autem adhaerent uerbo, cuius actus super idem numero re iterari non
potest, confundunt confuse tantum immobiliter, ut bis comedi panem, lupanem stat immobiliter, quia hic descensus est salsus bis comedi hunc,uel hunc, vel hunc panem,quia panis semel comestus non est iterato comesti-bilis,lit patet. Idem intellige hic, Hic & Romae uenditur piper. Ubique est corpus,& hi Semper erit homo,neque