장음표시 사용
441쪽
& consequens sunt necessaria, uel utrimque non necessarium, est bona & formatis. Exemplum primi. Homo est animal ergo est habens animam, Exemplum secundi, homo dormit, ergo quiescit, & ratio huius regulae fundatur in prima, quoniam scilicet contradietorium cri sequentis, infert contradietorium antecedentis. Nam respectu primi bene se ii itur, homo no est habens animam; ergo non est animal.& respectu secundi bene sequitur, homo no quiescit ergo homo non dormit. Si autem antecedens si necessarium,& consequens nDia necessarium , consequentia non est bona, ut hic, Homo est animal ,ergo homo est uidens,& ratio huius tandatur in secunda parte primae regii lae,scilicet quoniam contradictoriam consequentis, no inferre contra die ortu antecedentis, non enim sequitur, Homo non est uidens , ergo non est anima imo de facto ut demus, quod aliquis homo non est uidens, ut caecus,& tamen est animal, quoniam sentit & mouetur. Quarta est Omnis consequentia in qua antecedens,&eonsequens sunt postibilia, Vel utrimque impossibile , est bona,& sormalis. Exemplum primi,Tu es dux belli, ergo
tu habes exercitum. Exemplum secundi, Tu es lapis,ergo tu es inanimatus. Et ratio huius tandatur super primam, nam contradictorium consequentis infert contradi et orium antecedentis, quoniam bene sequitur, tu non habes exercitum, ergo tu non es dux belli. Exemplum secundi, Tu es lapis, ergo tu es inanimatus,& sundatur super idem. Nam bene sequitur,Tuno es inanimatus ,ergo tu non es
lapis, si autem antecedens sit possibile,& consequens impossibile, consequentia non est bona nec formalis ut hic, homo uigilat,ereo lapis uigilat. Vel sic, homo loquitur,ergo motus loquitur. Non ualet, quoniam contradi et rium consequentis, non infert contradiciorum antecedentis, imo stat cum antecedente , nam bene stat, quod lapis non uigilet & quod homo uigilet,& bene stat, quod motus non loquatur,& homo loquatur, quoniam stat homo indesinite. Quinta est, Omncedit ad antecedensis consequentia, in qua quicquid ante, aute cedit ad consequens, ct quic-
442쪽
di id sequitur ad conseqnens, sequens est antecedens , est bona format s. Exempliam primi, Haec est consequetia bona & formalis, Homo currit, ergo animal currit Ad antecedens antecedit ista, Plato currit, & antecedit ad conse quens. Nam licut ista est uera, homo eurrit, ergo alat cur rit. lic ista est uera, Plato currit, ergo animal currit, quonia Plato est homo, ergo est animal. Similitet ualet haec, Homo currit, ergo animal currit, Ad cosequens sequitur ista, ergo corpus cutrit,& ista, ergo substantia currit, & idem sequitur ad antecedes, Nam bene sequitur, Homo currit, Ergo corpus,ergo substantia currit. Na sicut corpus praeis dicatur de animali,& de corpore substantia, ut patet in arisbore Porphvrii, sic praedicantur de homine, Ex hac regula sequitur illa famosistima, regula. A primo antecedente
ad ultimum consequens quando consequentiae inter mediae sunt bonae & formales,& non uariatae, est bon i & me malis consequentia. quod manifeste N in fallibiliter patet in linea praedicamentali. Nam si at haec cosequentia, Sortes est homo, ergo Sortes est substantia. & probatur se, Sortes est homo. ergo est animal, Si est animal, ergo corpus. Si corpus, ergo est substantia. ergo a primo ad ultimum, Sortes est homo, ergo est substatia, & a diaerte quos ualet, dummodo consequentiae ita termediae sint boni fesormales,& non uariatae. Nam si ais qua ex intermediis non sit bona & formalis, consequentia non ualet a primo ad ultimum. Unde haec non valet, Sortes bene bibit, ergo Sortes saluabitur. Solet enim sic probari, Sortes bene bibit. ergo bene dormit, Si bene dormit, non peccat, Si non peccat, saluabitur, ergo a primo ad ultimum , Sortes bene bibit, ergo saluabitur. Non ualet inquam, quoniam prima non est bona. Stat enim quod non bene dormiat,& tamen bene bibat. similiter secunda non est bona, quoniam etsi dum dormit non peccat, potest uigilans tamen peccare. Dicitur & non uariatae . pro cuius notitia aduerte, quod non uariatur, si consequens prioris conseqncntiae est praecise antecedens posterioris, ut patet in tota linea praediis camentali, arguendo a specialissimo ad generalissimum. Si aute aliquid addatur,uariantur intermediae,& tunc non
443쪽
ualet consequentia a primo ad iii timii. Vnde haec non ua let Tu in nullo loco es,ergo in aliquo loco es . Sic enim solet probari, Tu in nullo loco es, ergo tu non es Romae. Si non es Romae,& alibi es, ergo alibi es, Si alibi es , eroo in aliquo loco es , ergo a primo ad ultimum, tu in nullo loco es, ergo in aliquo loco es. Non ualet inquam, quo- . niam secunda est uariata. Nam antecedens secundae con
. tinet plus, quam consequens primae, scilicet ly, & alibi es.. Sexta est, Omnis consequentiae branae si antecedens est concedendum,& consequens similiter, & si antecedes est negandum,& consequens similiter,dummodo consequentiast scita esse bona. Exemplum primi, Tu es homo, ergo i tu es risbilis', nam cum risibile sequatur ad hominem, ut
proprium quarto modo, qua ratione cocedis antecedens, debet concedere consequens. Exemplum secundi. Tu noes asinus, ergo tu non es rudibilis. Nam sicut risibile sequi
tur ad hominem, sic rudibile ad alinum: ergo qua ratione
negandum est antecedens,negandum est, & consequens. Si autem antecedens est concedendum,& consequens negandum, consequentia non est bono,ut hic, Animal sentit, ergo planta sentit, non ualet, quoniam contradictorium consequentis stat cum antecedente . Nam bene stat,quod planta no sentiar,quoniam caret anima sensitiva,& q, animal sentiat, quoniam constituitur animal per animam seri. stiuam, ut tibi haec declarabutur in libro de anima. Dici tur, dummodo consequentia sit scita ei e bona , abeo, cui fit consequentia, nam si haec conseque iitia, fiat Philoso, pho , sol ecliptatur, ergo luna interponitur inter solem, et aspectum nostrum, concedet totum, quoniam scit eam esse bonam. Si autem sat idiotae, concedet quidem antecedens, quoniam uidet ad sensum solem obscurati, sed negabit cou sequens; quoniam nescit causam huius eclipsis. Istae sunt regulae famosae, & generales consequentiae so maluisquas admittunt Logici reales, & term mistae.
D e regulis particularibus consequevtia formalis. C A P. t IrtI N cap. quarto ponendae fiant particulares regulae co- sequetiae formalis. Ordo enim doctrinae exigit, ut ab uni
444쪽
uersalibus regulis ad particulares descendamus. Diuidemus autem praesens caput in septe in partes. In prima ponentur regulae penes superius & inferius. In secunda ponetur regulae penes propones quanta S.
In tertia ponetur regulae penes proponeS no quantas. In quarta ponentur regulae penes terminos pertinetes& impertinentes. In quinta ponetur regulae penes probationes proponi'.
In sexta ponentur regulae penes hypotheticas copbl-tiuas&disiuncti uas. In septima ponetur regulae,penes hypotheticas conditionales, Et aduerte, quod oes regulae, quae infra ordina ibuntur laudamentu habent in uia Peripatetica, ut tibi notum erit, cum exercitatus sueris in doctrina Aristotelis.
IN prima huius capitis, assignandae sunt regulae parti culares cosequentiae formalis i uxta superius & inferius, &aduerte , quod arguendo ab inferiori ad superius assignantur tres regulat,& tres a superiori ad inferius.
Prima est ab inferiori per se ad stium superius per se affirmati ue& sine distributione, & sine signo immobilitante,&in suppositione personali, ualet consequentia formalis,Tu es homo,ergo tu eS animal . .
Primo dicitur ab inferiori per se. Pro quo nota, quoae a se habent, ut superius & in serius per se, & e conuerso, quae in linea praedicamentali ita se habent, quod unum
sub ordinatur alteri, ut ascendendo a specialissimo adgeneralissimum. Unde haec est uera consequentia, Homo est animal, ergo homo est corpus animatum, & haec Homo dormit ergo animal dormit. Ea autem se habent, ut inferius & superius per accidens, quorum unu est minus commune ,&alterum magis, sed non subordinantur in linea praedicamentati,nec magis praedicatur de minus communi per se & essentialiter, sed per accidens. Se hoc modo se habent, homo,& album. Nam de multis praedicatur album, de quibus non praedicatur homo. In his igitur non ualet consequentia ab inferiori ad superius . Non enim sequitur.Homo currit,ergo album currit.Stat enim, quod nul-
445쪽
ualet consequentia a primo ad ultimii. Unde haec non ualet Tu in nullo loco es, ergo in aliquo loco es . Sic enim solet probari, Tu in nullo loco es, ergo tu non es Romae. Si non es Romae,& alibi es, ergo alibi es, Si alibi es , eroo in aliquo loco es, ergo a primo ad ultimum, tu in nullo loco es,ergo in aliquo loco es. Non ualet inquam, quo niam secunda est uariata. Nam antecedens secundae con-
. tinet plus, quam consequens primae, scilicet ly, & alibi es. Sexta est, Omnis consequentiae bonae si antecedens est concedendum,& consequens similiter, & si antecedes est negandum,& consequens similiter,dummodo consequentia sit scita esse bona. Exemplum primi, Tu es homo, ergo, tu es risibilis; nani cum risibile sequatur ad hominem, ut
proprium quarto modo, qua ratione cocedis antecedens, debet concedere consequens. Exemplum secundi. Tu noes asinus, ergo tu non es rudibilis. Nam sicut risibile sequi
tur ad hominem, sic rudibile ad alinum: ergo qua ratione
negandum est antecedens,negandum est, & consequens. Si autem antecedens est concedendum,& consequens negandum, consequentia non est bona, ut hic, Animal sentit, ergo planta sentit, non ualet, quoniam contradictorium consequentis stat cum antecedente . Nani bene flat,quod
planta n si sentiat, quoniana caret anima sensitiva,& q, animal sentiat, quoniam constituitur animal per animam sen. stivam, ut tibi haec declara buturin libro de anima. Dici tur,dummodo consequentia sit se ita est e bona, ab eo, cui fit consequentia, nam si haec conseque sotia, fiat Philoso-i pho , sol eclipsatur, ergo luna interponitur inter solem, et aspectum nostrum, concedet totum, quoniam scit eam esse bonam. Si autem sat idiotae, concedet quidem anteceden', quoniam uidet ad sensum solem obscurati, sed negabit cou sequens; quoniam nescit causam huius eclipsis. I llae sunt regulae famosae, & generales consequentiae so mali , quas admittunt Logici reales, & ternatu istae.
D e regulis particularitus consequentiae formalis. C A P . i I r tI N cap. quarto ponendae sunt particulares regulae co-
sequetiae formalis. Ordo enim doctrinae exigit, ut ab uni
446쪽
versalibus regulis ad particulares descendamus. Diuidemus autem praesens caput in septem partes. In prima ponentur regulae penes superius & inferius. In secunda ponetur regulae penes propones quantaS. In tertia ponetur regulae penes proponeS no quantas. In quarta ponentur regulae penes terminos pertinetes& impertinentes.
In quinta ponetur regulae penes probationes proponsi. In sexta ponentur regulae penes hypotheticas copulati uas&disiuncti uas. In septima ponetur regulae,penes hypotheticas conditionales, Et aduerte,quod oes regulae, quae insta ordina abuntur laudamentu habent in uia Peripatetica, ut tibi notum erit, cum exercitatus fueris in doctrina Aristotelis.
I N prima huius capitis, assignandae sunt regulae particularerum cosequentiae formalis iuxta superius& inferius, &aduerte , quod arguendo ab inferiori ad superius assignantur tres regulat,&'tres a superiori ad inferius.
Prima est ab inferiori per se ad suum superius per se affirmati se & sine distributione, & sine signo immobilitante,&in suppositione personali, ualet consequentia formalis,Tu es homo,ergo tu es animal . . Primo dicitur ab inseriori per se. Pro quo nota, quod ea se habent, ut superius & inferius per se, & e conuerso, quae in linea praedicamentali ita se habent, quod unum sub ordinatur alteri, ut ascendendo a speciali sinio adgeneralissimum. Vnde haec est uera consequentia, Honao elianimal, ergo homo est corpus animatum, & haec Homo dormit ergo animal dormit. Ea autem se habent, ut inferius & superius per accidens, quorum unu est minus conam une, & alterum magis, sed non subordinantur in linea praedicamentali, nec magis praedicatur de minus communi per se & essentialiter, sed per accidens. 8c hoc modo se habent, homo,& album. Nam de multis praedicatur album, de quibus non praedicatur homo. In his igitur non ualet consequentia ab inferiori ad superius . Non enim sequitur Homo currit.ergo album currit.Stat enim, quod nul
447쪽
Dicitur negatione non praeposita, quoniam praepolita distribuit terminum immediate & mediate sequentem, ut docuimus in tractatu suppositionum. Diximus autem in prima regula, quod ab inferiori ad suum superius, non ualet consequentia, cum distributione. Vnde non ualet, Noaliquis homo currit,ergo non aliquod animal currit. Stat enim, quod aliquod animal currat, puta canis,& tamen no, aliquis homo currat.
Dicitur stan te suppositione di se reta uel determinata, quia in suppositione distributiva & confusa mobili,nd ualet. Exemplum primi, Omnis homo non currit, Omnis
homo est animal, ergo omne animal non currit. Ex emptuni secundi, tantum substantia non est accidens, S omnis substantia est aliquid, ergo tantum aliquid est accidens. Dicitur & personali. quoniam in suppositione simplici
non toler, non enim sequitur, Homo non est genus, & homo est animal, ergo animal non est genus. Dicitur cum debito &c. quoniam sine eo non ualet, &probatur sic Pono, quod omne animal currat, & uolo, quod demonstretur homo mortuus, puta Sortes, & arguatur sic. I lle homo, scilicet, Sortes mortuus non currit, &homo est animal ,ergo animal non currit. Non ualet, quoniam antecedens est uerum,& consequens salsum per casum postum, scilicet, quod animal omne animal currat. Non ualet inquam , quoniam non sumitur debitum m dium. Na debitum meditum est hoc, & homo est animal. sed est hoc,& ille homo, scilicet, Sortes mortuus est existens animal. Istae sunt tres regulae gen crates arguendo ab inferiori ad suum superius modo praeexposito. E conuerso autem sunt aliae tres regula .
Prima est, a superiori ad suu in serius sine distributione
non ualet consequentia: Unde non sequitur,animal currit, ergo homo currit. Potest enim animal, puta asinus curre rein tamen homo non curret. Sed aduerte, quod lie et novaleat de sorma, ualet tamen in aliqua materia,ut in Renere numeri, nam bene sequitur, numerus est, ergo binarius est, quoniam omnis numerus supponit binarium.
448쪽
, Secunda est, A superiori ad suum inferius distributive
affirmative cum debito medio ualet consequentia, Vt, , Omne animal currit, Ergo Sortes currit. Dieitur distributive, quonia sine distributione non ualet per primam regulam, nec sufficit suppositio confusa, non enim ualet, Tantum animal currit, ergo tantum homo currit, nam patet consequens esse falsum, Cantec
Dicitur cum debito medio,quia sine eo non ualet uniuersaliter. Non enim sequitur, Tu differs ab asino, ergo differs a Brunello, sed dicatur sic,Tu differs ab asino, Bru-nellus est asinus Hergo tu differs a Brunello. Tertia est, A superiori ad suum inferius negatione prae posita & distribuente ualet co sequentia. Nam bene sequitur, Nullum animal currit, ergo nullus homo currit. Dicitur negatione praeposita,scilicet ad superius, quia postponatur, non ualet. Non enim sequitur, Animal non currit, ergo homo non currit. nam bene stat, quod aliquis homo currat,& quod aliquod animal,puta Brunellus non currat, stat enim animal & homo determinate & non distributive. Dicitur distribuente, quoniam negatio praeponitur se periori,& impeditur per aliam negationem quod non distribuat ipsum superius, consequentia non ualet, ut hic. Non nullum animal currit, ergo non nullus homo currit, nam ly animal & ly homo,non stant distributive, sed determinate, ut docuimus in tractatu de suppositionibus. Unde aequi pollent istis,Aliquod animal non currit. Ergo aliquis homo non currit, constat autem hanc consequentia non ualere, ut diximus. Idem iudicium est de ista consequentia, Non omne animal currit, Ergo non omnis homo currit.Non ualet, quom
niam ly non ,non distribuit ly animal, sed stat dctermina
Haec de regulis penes saperius & inserius dicta sint.
Pari secunda.IN parte secunda assignandae sunt regulae consequentiae formalis penes propolitiones alicuius quantitatis,quae scilicet
449쪽
scilicet sunt uniuersales, uel particulares , uel indefinitae
uel singulare S. Et aduerte,quod ex parte uniuersalium dantur tres regulae' ex parte particularium indefinitarum & singularium dantur quatuor regula'.
Prima, Ex parte uniuersalium est haec,ab uniuersali af firmativa & negativa ad suas subalternas,ualet consequentia. Exemplum primi. Bene sequitur, Omnis homo est albus, Ergo homo est albus, quae est sua indefinita, Ergo ciuidam homo est albus,quae est sua particularis, ergo hic homo est albus, quae est sua singularis. Exemplum secun- , di, Nullus homo est albus , ergo homo non est albuy, ergo quidam homo non est albus, ergo hic homo non est albus. CSecunda est, Ab uniuersali affirmatim ad omnes tuas singulares tam collective quam diuisue est bona consequentia, Collectitie quidem, ut hic. Omnis homo currit,dcisti sunt omnes homines,ergo & iste homo currit, & iste,& isse,& sic de omnibus aliis. Diuisiue autem sic, omnis
Et aduertae,quod ratio regulae est haec, quoniam ut doetiimus in tractatu de suppositionibus sub termino comuni stante,& supponente distributive, licet descendere ad omnia sua supposita copulative. Vide tu illic. Sed aduerte, quod realet & terministae in hac regula conueniunt& disconueniunt. Coueniunt quidem in hoc, quod quando sit uniuersalis affirmativa in materia contingenti,regula ualet cum debito medio, ut hic. Omnis homo currit,& isti sunt omnes homines, ergo iste currit,&iste & sic de lingulis. Nam sicut antecedens est contingens,sic & consequens. Dil conueniunt autem, quando sit uniuersali affirmativa in materia naturali, ut omnis homo est animal. Dicunt enim terministae regulam non ualere,nisi gratia aliquando materiar, quoniaui antecedenS es set necessarium, scilicet,Omnis homo est animal, & consequens contingens, scilicet iste est homo, & iste est animal . Nolunt enim aliquam singularem in rebus corruptibilibus esse necessarium , quoniam quodlibet singulare,
450쪽
mo est asinus . Vnde docuimus in tradi, de syllogismo demonstrativo, quomodo propositio per se est de omni, e tiam quod non apponatur signum uniuersale , ut haec est per se,& de omni . Homo est risibilis, aliquis homo cit rationalis, quoniam sunt virtualiter uniuersales. Secunda est, a particulari ad suam indefinitam,& eco uerso , & affirmatiue , & negative, & in omni materiatam naurali, quam contingenti, quam remota tenet consequentia . Nam bene sequitur, aliquis homo currit,ergo homo currit,& e conuerso, aliqui S homo non currit, ergo homo non currit,& e conuerso,& in materia naturali
aliquis homo est ration iv, ergo homo est rationali, , &e conuerso e in materia remota, aliquis homo no est asinus, ergo homo non est asinus,& e conuerso;& ratio huius regulae est , quia subiectum propositionis particularis,& indefinitae si est terminus communis, eandem suppolitionem habet, scilicet determinata, ut docuimus in tract. de suppositionibus. Tertia est a particulari, uel indefinita ad oes tuas lingulares disclinctive sumpta est bona consequentia mana bene sequitur,aliquis homo currit, ergo hic, uel hic, uel hic currit. Idem intellige de indefinita. Nam bene sequitur, Homo currit,ergo hic, vel hic, &c. & ratio huius regulae
est, quia subiectum propositionis particularis , & indefinitae si sit terminus communis, supponit determinate lubquo licet deicendere ad sua singularia,disiunctive, ut docuimus in trae . de lappositionibus. Sed adii erte, quod in hac regula sicut in secunda supraposita respectu propositionum uniuersalium dii set ut
terministae & reales. Nam terministae nolunt hanc regu lam uallare nisi in materia contingenti. Dicunt. n. in materia naturali hac non ualere. Homo est animal, ergo hic
homo est animal, vel hic homo est animal &c. quoniam
securulii eos antecedens est nec ellarium, & conlequens contingens, quoniam ut iam diximus, nolunt aliquam singulare esse necessariam in his corruptibilibus . Reales aute nolunt hanc regulam ualere in omni materia , quoniain materia contingenti sicut antecedens est contingens,