장음표시 사용
581쪽
diatam,& falsam aduerte, quod est syllogi rabilis per ora
logismum ignorantiae in prima , in secunda figura, quoniam in utraque concluditur uniuersalis negatina, non autem in tertia, quoniam in ea tantum particularis negatiua,& affirmativa concluditur. Potest autem syllogi Eari duobus modis, ut patet per Aristotelem in primo Posteriorum. Primo quidem,ex duabus falsis, & altera salsa in prima figura, Exemplum primi. Haec est uniuersalis negatiua immediata,& salsa, Nullus homo est animal. Nam sicut propositio affirmativa uniuersalis in qua praedicatur
diffinitio, uel pars diffinitionis de diffinito, est immediata in uera, quoniam inter diffinitionem, & diffinitum, nullum cadit medium sic eius negatiua uniuersalis est immediata in salsi. Haec igitur, Nullus homo est animal, poteshsyllogi Zari sic in prima figura ex duabus salsis, Nullus asinus est animal, omnis homo est asinus, Ergo nullus homo est animal. Constat, quod haec concluno,& utraque praemissa est salsa. Exemplum secundi, Syllogi Eo eandem conclusionem sic, Nullus lapis est animal, omnis homo est lapis, ergo nullus homo est animal. Constat, quod ibi ma. est uera,& mi. falsa. Potest etiam syllogi Eari ex nam salsa,& minore uera, ut hic. Nullum risibile est animal, haec est falsa. Omnis homo est risibilis,haec est uera, ergo nullus homo est animal Secundo syllogi abilis est in secuda figura, ex utraque salia,& ex altera falsa ,siue sit m a. siue mi. Exemplum primi, Sumo hac, Nullus homo est animal,& arguo sic in Camestres. Omne animal est rationale haec est falsa; nullus homo est rationalis, haec est salsa, Ergo nullus homo est animal. Exemplam secundi, Sumo eandem, & arguo sic: Nullum animal est lapis, haec est uera,Omnis homo est lapis,haec est falsa, Ergo,in Caesare,nullus homo est animal. Item potest esse ma. salsa,& minor uera ut sumo eandem, di arguo sic, nullum animal est risibile. haec est salsa. On nis homo est risibilis, Ergo nullus homo est animal Quantum ad uniuersalem negatiuam mediatam,& saliasam,qualis est ista, Nullus homo est substantia (nam inter Praedicatum,&subiectum cadunt multa media per Dae py
582쪽
test syllogietari, scilicet animal, corpus animatum, corpus ut patet in arbore Porphyrii ideo est mediata aduerte, Test syllogitabilis per syllogismum ignoranuae in prima, resecunda fagura. Exemplum primi, sumo istam. Nullus homo est substantia,& arguo sic; Nullum animal est subitan tiae,omnis homo est aiat, ergo nullus homo est substantia. Exemplum secundi, Sumo eandem,& arguo lic, Nulla substantia est corpus, Omnis homo ei corpus, ergo nullus homo est substantia. Constat ergo,quod est syllogi Eabilis in prima,& secunda figura . Potest autem ad mentem Aristotelis syllogi Eari duobus modas. Primo, in prima figara potest syllogi Eari ex utraque praemissa salsa,& ex altera false,idest maiore, sed minore uera . Exemplum primi, sumo istam, Nullus homo est subitantia,& arguo sic, Nullus lapis est substantia. Omnis homo est lapis, ergo nullus homo eli substantia. Exemplii secundi dema. falsa, Sumo eandem,& arguo sic, Nullum animal est subflantia ; omnis homo est animal, Ergo nullus homo est sub llantia , patet quod ma. est salsa,& mi. uera,& aduerte , quod non potest
syllogi Eari in prima figura, ita quod ma sit uera, & mi. salo,si sumatur medium proprium, id est , quod eli eiu
dem praedicamenti cum extremis conclusonis , si autem medium sit alterius praedicamenti ab extremis, ut patet in primo Posteriorum , tunc non est proprium, sed dicitur extraneum,& tunc potest syllogi Zari uniuersalis negatiua mediata, & falsa ex ma. uera,& mi. falsa . Verbi gratia,
Sumo hanc, Nullus homo est substantia,& arguo sic, Nulla albedo est substantia, haec est uera: omnis homo est albedo . haec est falsa, ergo nullus homo est substantia. Con stat igitur quomodo uniuersalis negatiua mediata, & sal - saes syllogi Eabilis in prima figura, ex utraque praemissa
falsa,& ex ma. salsa, & minore uera, ct ex maiore uera,&minore salo.
Secundo potest syllogioeari in secunda figura ex utraq; praemissa falsa in parte, & ex altera praemissa salsa, siue sit
ma. siue minor . Exemplum secundi, Sumo hanc, Nulliis
homo est substantia,& arguo sic : Nulla substantia est albedo; omuis homo est albedo , ergo nullus homo est sub -- din s stan-
583쪽
stantia. Ibi in a. est uera,& mi. salsa. Quod autem ma pota sit esse salsa,& mi. uera patet hic, omnis substantia est albedo, nullus homo est albedo, ergo nullus homo est substantia. Exemplum primi, Sumo eandem,& argo sic, Omnis substantiae in persecta,haec est salsa in parte, quonia aliqua substantia est Persecta,& aliqua imperfecta. Nullus homo est perfectus, haec est falsa in parte, quoniam inter homines aliquis est perfectus, aliquis imperfectus, ergo nullus homo est substantia. Dixi ex utraque praemissa salsa in parte, quoniam non
potest utraque esse falsa ex toto, quonia non potest inueniri medium, quod sit uniuersaliter in omni contento sub una extremitatum,& uniuersaliter remotum ab alia. Vnde tale medium uel est simpliciter extraneum cuilibet extremitatum, uel conueniens alicui illarum. Si primum, sempernegatiuaerit vera. Si secundum,nu- quam quaelibet praemissarum crit salsa in toto. Verbi gratia, Quia color est omnino extraneus ab homine,& a substandia, si arguatur sic, Nulla substantia est color, Omnis homo est color, ergo nullus homo est substantia .LPatet quod ma. est uera, Quia uero lapis est extraneus ab homine, non autem a lubstantia, cum sit subitantia , si arguaturi
sic, Nulla substantia est lapis, Omnis homo est lapis, Ereo nullus homo est substantia. Patet quod ma. non est salsa in toto, quoniam aliqua substantia est lapis, & aliqua non . Constat ergo quomodo utraque praemisia non potest esse salsa in toto oQuatum ad propositionem uniuersalem affirmativam mediatam& sallam aduerte, quod non est syllogi Zabilis nisi in prima figura, sicut nec propositio uniuersalis affirmativa immediata de falsa. Nam ut docuimus in tracta. de syllogismo formali, tantum in prima figura , & in primo modo concluditur uniuersalis affirmativa ex duabus uniuersalibus affirmativis potest autem per syllogismui ignorantia' syllogi Eari in prima figura duobus modis ad mentem Aristotelis in primo Posteriorum. Primo, ex utraque praemissa falsa, quando Silogi Eatur per medium, quod est extra neu ab utroq; extremo. Verbi gratia
584쪽
gratia, sumo hanc, Omnis ho est sapor,& arguo sic, Omnis lapis est sapor, Omnis bomo est lapis, Ergo omnis homo est sapor. Patet utranque esse salsam, quoniam mediusumptum , idest lapi v. non praedicatur de sapore, nec de
Secundo ex altera praemissarum existente falsa , & hoc
tripliciter, quia aut medium est proprium aut extraneum. Si proprium, tunc maior erit salsa, & minor uera . Verbi gratia, Sumo hanc, Omnis homo est circulus,& arguo sic, Omne animal est circulus, Omnis homo est animal, Ergo omnis homo est circulus, Patet maiore esse salsam, & minorem ueram, quoniam medium, id est animal praedicatur de homine. Si est extraneum, hoc dupliciter, quoniam aue
extraneum est solum a minore extremitate, Sc tuc ma. erit
erit uera,& mi .salsa. Verbi gratia sumo hanc, Omnis homo cli triangulus,& arguo sic, omnis figura habens tres angulos est triangulus, Omnis ho est figura habens tres
angulos, Ergo omnis homo est triangulus. Patet naa. esse ueram,& mi. falsam, quoniam habere tres angulos est remotum ab homine,& extraneum, est autem propriti tria ita gulo, aut extraneum est solum a tua. extremitate, non alieamino.& ttic ma. tantum erit salsa, sed mi uera . Verbi gratia,sumo hanc, Ois ho est color, & arguo sic , Omne animal est color, Omnis homo est animal, Ergo omnis homo est color. Patet maiorem tantum esse salsam, eo quod medium, id est animal, est extraneum a colore. Constat igitur tibi quibus modis est syllogiae abilis propositio uniuersalis affirmata mediata & falsa. Haec de ignorantia prauae dispositionis dicta sint. N unc agendum est de ignorantia simplicis negationis,
puta de ignorantia coloris, tu ae est in caeco, & ignorantia sonorum, quae est in surdo,& hic duo agenda sunt. Primo declarandum est unde proueniat de necessitate talis ignorantia, ita quod est impossibile acquirere per inuentione propriam suum oppositum , id est scientiam tali ignorat tiae oppositam. Secundo probandum est intentum. Quantum ad primum aduerte, quod ad mente Aristotelis in primo Posteriorum radix hucus ignorantiae est caren
585쪽
tia sue esse priuatum aliquo sensu a natiuitate. Verbi gratia, Si quis nascitur caecus , non potest per suam inuentionem habere notitiam de colore,& sic de necessitate ignorat quid sit color, quomodo immutat uisum, quomodo distinguutur species suae &c. Idem intellige de priuato quocunque alio sen sit, ita quod deficiente nobis aliquo sensu, necesse est, ut ignoremus subiectum illius siue obiectum, di proprietates talis obiecti,& contenta sub eo, & aduer te, quod semper hic loquimur de scientia obiecti sensibilis, quae possit haberi per inuentionem distincte & determinare per proprios conceptus..Hanc. n. probabimus am-
postibile haberi, si caremus sensu talis uel talis obiecti. Quantum ad secundum probandum est intentum praepositum, quod sub tali conclusione formatur, Deficiente nobis aliquo sensu, est impossibile habere scientiam de sen sibilibus illius sensus. Pro illius probatione, praemitto adimentem Aristotelis, quod omnis uera notitia scientifica si debet haberi per inuentionem, oportet quod habeatur aut per demonstrationem, aut per indictionem. Nam omnis notitia complexa habita perdiscursum , est notitia alicuius liniuersalis conclusae ex praemissis uniuersalibus ueris, uel conclusae ex singular diis susscienter enumeratis. Primo modo habetur per demonstrationem. Secundo modo per inductionem , ut patet ex diffinitione demostra itionis,& inductionis, quas assignauimus supra. Hoc sup- .posito, probatur sic concluso praeposita, omnis notitia scientifica alicuius obiecti sensibilis, habetur ex inuentione,aut per demonstrationem , aut per inductionem , haec patet ex supposito. Sed siue habeatur per demonstrationem siue per inductionem , ne cellarius est nobis sensus il lius obiecti sensibilis. Nam si habetur per inductionem, cognoscitur uniuersale per singularia. Sm gularia autem non cognoscimii , niti per sensum. Est enim sensus singulari v. Verbi gratia, Non possit in per inductionem cognoscere
hanc uniuersalem, Omne rheu barbarum purgat coleram,
nisi per sensum experiar, & hoc & hoc & hoc rheu barbarum,& sic de singulis purgare coleram. Si autem habetur per demonstrationem, arguitur sic Omnis
586쪽
Omnis demonstratio est ex uniuersalibus, & uniuersalia cognoscuntur per singularia.Cuius signum est, quod etiablathematica , quae in dentur abstracta a materia sensibili,ut tibi declarabitur in tertio Metaphysicae,& in secundo Physicorum, non cognoscuntur nisi per singularia. Verbi gratia, Cognosco hanc uniuersalem, Omnes recti anguli sunt aequales, quia uideo hos esse aequales , & illos,& iillos, & sic de singulis. Constar ergo, quod siue acquiramus notitiam icientificam de obiectis sensibilibus perinductionem uel per demonstrationem, necessarius est. nobis sensus. Et sic patet, quod de sciente nobis aliquo sensu , impossibile est nos habere scientiam illius sensus, ex consequenti oportet nos persistere in ignorantia simplicis negationis obiecti sensibilis talis sensus. Haec de praesenti cap. di ista sint. De processu demonstrationsi in infinitum.
. IN cap. decimo agendum est de processu demonstrationis in infinitum , & hic quatuor principaliter agendae sunt. Prim b, quod in demonii rationibus no contingit proucedere in infinitum, in praedicatis quiddi ratiuis. Secundo, quod non in praedicatis substantialibus. Tertio, quod non in praedicatis accidentalibus. Quarto quod nullo modo. Quantum ad primum aduerte,quod praedicata quidditatiua sunt praedicata diffinitiva, ut animal est praedica tum quid litatiuum de homine, quoniam ingreditur eluet diffinitionem, & sensitiuum est praedicatum quid ditatiusside animali, & sic ascende in arborem Porphyrii. Tu igitur aduerte, quod procedere in infinitum in praedicatis quid ditatiuis . est non dare statum in dissinientibus, & diffinitis , ita quod non possumus assignare primum diffiniens, supra quod non sit aliud, nec ultimum di nitum, infra quod non sit aliud. & quoniam Aristote, in primo Posteriorum in hac materia est maxime dissu sus, ideo ne addiscentis, & noui iij ingenium confundatur, compedios procedendum est. Sufficient igitur tibi pro nunc duae conclusiones.
Prima est , In demonstrationibus affirmativis, non est Proces us
587쪽
processus in infinitum in praedicatis quid ditati uis, probatur se tibi datur talis processus in infinitum, nullum diffinibile, uel diffinitum poterit perfecte cognosci per diffinitionem suam,quod est fallum . Falsitas consequentis patet, quoniam si per diffinitionem rei non perfectae rem ipsam cognoscimus,de nullo dabitur perfecta & distincta cognitio, qu*niam sola diffinitio indicat nobis rei scibilis naturam per praedicata essentialia , ut tibi manifestabitur in septirino Metaphysicae. Consequentia autem sic manifestatur. Sumo hominem, ut diffini bile per animal rationale, Scarguo sic, Si per diffinitionem hominis debet homo perfecte cognosci, oportet quamlibet partem diffinitionis suae
perfecte cognoscere, ergo oportet perfecte cognoscere animal. de cum animal diffiniatur per sensitiuum , oportet sentitiuum perfecte cognoscere,& cum sensitiuum diffiniatur per animatum oportet animatum perfecte cognoscere,& animatum diffinitur per corpus , dc corpus per sub stantiam, Se subitantia per ens, de cns per a ,ε a,per b, dc b, per c, de sic in infinitum, non poterunt omnia diffinita Scdisfinientia cognosci, quoniam non possunt infinita pertransiri & deuenire ad primum , quo ignorato impossibile est posteriora cognoscere, ut tibi declarabitur in j. Physic. Ergo constat tibi,quod si est processus in infinitum in demonstrationibus quoad praedicata quid ditativa, nulla res poterit per diffinitionem suam perfecte, Sc distincte cognosci, Sc sic aufertur ab intellectu humano, omnis uera, dc di stincta ac perfecta cuiuscunque obiecti scientia. Secunda conclusio est haec, Si non est processus in infinitum in demonstrationibus affirmatiuis , ergo nec in ne gati uis, probatur haec conditionalis sic. Nunquam contingit syllogi Eare conclusionem negatiuam, nec si est mediata, reduci ad immediatam, nisi altera praemissarum existente affirmativa, nam ex puris negati uis non ualet argumentum. Ergo nulla apparet ratio, quod possit esse proces
sus infinitus in negati uis , stante processu finito in affirmativis.
antum ad secundum aduerte, quod praedicatu substantiale ad mentem Arist. in. s. Poster.est illud, quod significat
588쪽
scat totum subiectum aut partem subiecti,& est in eodem praedicamento substantiae, sicut subiectum. Exemplum primi. Substantia sensititia est praedicatum substantiale de animali. Exemplum secundi. Corpus est praedicatum substan . itiale de homine, est enim corpus pars hominis compositi ex corpore,& animal, & tale praedicatum substatiale tam primo,quam secundo modo distinguitur contra praedicatum accidentale,eo quod illud non est subiectum nec pars subieeti, sed significat aliquid in subiecto, ut cum dico, homo est albus, significat albedinem inesse homini. Hoc declarato, ponitur haec conclusio, In demonstrationibus ninest pro essus in infinitum in praedicatis substantialibus,neique ascendendo sursum, scilicet ad magis,& magis uniuersalia, sine statu , neque descendendo deorsum, scilicet ad minus,& minus communia sine statu, neque circulariter. Prima pars sic probatur, Si est processus in infinitum in ascendendo,ergo nihil possemus scire , quod de praedicamento substatiae per diffinitionem suam, quod sit salsum. consequentia sic deducitur, cum diffinitio constet ex genere, & disserentia si illud sciretur per genus , & disserentiam. Sed si esset processus in infinitum in ascendendo, genera essent infinita, & non esset deuenire ad generalissimum,& oporteret ea omnia perfecte cognoscere, modo
constat quod esset impossibile omnia illa perfecte cognoscere,quoniam non est infinita pertransire, ergo constat, quod nihil possemus scire, quod sit de praedicamento substantiae per diffinitionem, si est processus in infinitum in praedicatis substantialibus in ascendendo. Secunda pars sic probatur. Non est processus in infinitum in ascensu, ergo nec in descensu. Ange cedens patet ex probatione primae partis, consequentia probatur, quoniam in descessi est deuenire ad singulare, ut patet descendendo per arborem Porphyrii, puta usque ad Socratem, & Platonem sub homine. In singulari autem est status, quoniam singulare, ut singulare,de nullo inseriori praedicatur. Tertia pars sic pro ibatur, si est processus in infinitum circulariter in praedicatis substantialibus,id est, quae sunt de praedicamento substantiae, sequitur quod omnia genera de praedicamento sub-
589쪽
substantiae de se irriticem aequaliter praedicantur. Quod est falsum,quoniam essent conuertibilia, sicut homo,& risibile,& unum non esset uniuersalius atro,& sic auferretur omdo lineae praedicamentalis, in qua disponuntur species, &genera secundu sub & supra, usq; ad generalissimii, ut docuimus, in trac. de praedicamelis. Cosequetia uero sic pro ibatur si datur talis processus in praedicamento substantiae, ergo sequitur, quod postquam demostra uero homine esse animatum, quia est animal,& homine esse corpus, quid est animatus,& hominem esse substantia quia est corpus, pet circulum reuertar,& demonstrabo substantiam esse hominem per hoc medium, quod est animal, sic arguendo, omne animal est homo,omnis substantia est animal, ergo omnis substantia est homo . Constat autem, quod libe demonstratio non esset de conclusione uera, nec ex ueris, nisi substantia,& animal,& homo essent aequalis praedicationis de se inuicem, sicut sunt aequalis praedicationis, homo rationale,& risibile,& quod dico de substantia,& animali, & homine, idem intellige de animato & corpore, & substantia. Cum igitur ex tali processu destruatur ordo praedicamentalis, non est admittendus, Manifestu ergo est, quod demonstratio non procedit in infinitum praedicatis sub statialibus, neq; surtum, neq; deorsum, neq; per circulum. Quantum ad tertium, probandum est,quod in demon ias ratione non proceditur in infinitum in praedicatis accideralibus, sed aduerte prius, quod praedicatum accide tale est
duplex, scilicet accidentale per accidens, & est illud quod cum subiecto facit propositionem per accidens, ut homo est albus . & accidentale per se,& est illud, qudd cum sub tecto facit propositionem per se, ut homo est risibilis. Primo igitur probandum est propositum primo modo, deinde secundo modo. Respectu primi ponitur haec conclusio, In praedicatis per accidens tacientibus propositionem per accidens, non est processus in infinitum circulariter, neque sursum, neque deorsum . Prima pars sic probatur, Si est processus in infinitum circulariter in praedicatis .per accide, primo modo , hoc potest esse tripliciter, Primo, ut comparantur ad inuicem
590쪽
adinvicem in eodem praedicamento, puta ut comparatur
album ad coloratum, & coloratum ad qualitatem passibilem,& qualitas passibilis ad qualitatem.& iterum retrocedendo,& ut sic processus in infinitum est impossibilis per
circulum , quia tunc omnia accidentia eiusdem praedica menti essent ad inuicem conuertibilia, & demonstraretur superius de suo inferiori, sicut etiam docuimus in praedi camento substantiae . Secundo, ut comparantur ad omni Praedicamenta accidentium, & sic iteru talis processus est impossibilis, quia sicut demonstrarentur accidentia respectiua de absolutis, sic & e conuerso , quod est omnino impossibile. Tertio, ut comparatur ad praedicamentum substantiae, & sic iterunt talis processus est impossibilis, quia cum praedicata sint finita, sicut & praedicamenta, tadem de monil raretur substantia de accidente, sicut accides de substantia, quod est penitus impossibile. Secunda pars conclusionis, scilicet quod non sit processus in infinitum in praedicatis accidentalibus facientibus propositionem per accidens ascendendo sursum, probatur, Si talis processus est possibilis, uel est, quando unum praedicatur de uno, ut homo est albus, uel quando plura
praedicantur de uno, ut ho est albus,Musicus, magnus,&c. NO primo, quoniam cum omne unum praedicatu sit in aliquo praedicamento, & praedicamenta sint finita , oportet etiam praedicata, quae praedicantur ut unum, de uno esse finita. Non secundo, quoniam si praedicata sunt finita,oportet multiplicationes eoru esse finitas ; sicut si unitates sunt finitae,oportet numeros esse finitos. Sed praedicata sunt finita, quoniam ut diximus, omne praedicatum est in aliquo praedicamelo,& praedicamenta sunt finita, cum sint latum decem, ergo cum praedicata sint finita, eorum multiplicationes, in quibus plura praedicata praedicantur de uno subiecto, sunt finitae,ex consequenti non est possibilis in ascedendo sursum, praedictus procellus in infinitum. Tertia autem pars confusonis deducitur ex secunda , nam si non est processus in infinitum in alcendendo, multo minus in descendendo, quoniam sicut in praedicamento