장음표시 사용
91쪽
ouis considerare voluerit, nullo pacto silentio inuoluendaa erant. siquidem supra dixit, minime res oriri ex suis: possesrincipiis, nisi bene inter se, qlio ad temperamenia, tum, illa sese habuerint . quid autem praese ferat,' qii phactbintelligi debeat istud, interse se attemper riid laarauit Hipp. de hominis principiis loqdens ita hoc textu ,
ubi quoad facultatem, &copiam humores requirit attemperatos ; & maxime commixtos. Qtiamobrem si vertim fateri licet, nec Trincauelli nec multorum aliorum hoc in loco mihi plane satisfaciunt versiolies. i At Brentius ilicet concise admodum verterit, hunc tamen locum fatis apte transtulisse visus est mihi. ait enim . Valet qui dem praecipue, cum & inter se vim,&copiam, mediocri D ter temperatas, maximeq. permixtas habuerint ἰ A quo nec plane dissentit Germanus Interpres, qui hoc patio ' latina verba Hippi fecit: sanus equidem maxime est ubi emparamentium haec interse habuerint moderatum tu f facultate tum copia , & ubi maxime. fuerint permixta adeo ut sensus huiusmodi resultet. Humores cum mediocriter, mutuoq. temperati penes facultatem, & quantitatem se se habuerint, & maxime, si optime mixti, &confusi fuerint, fieri nequiquam potest, 'vnsanitatem non efficiant. .Quid autem acquotuplex sit ianitas, alio in loco requirant studiosi . In humoribus igitur tria contoplatione digna sunt; facultas, quae caussa quaedam eia, .eap. sectrix est Vij de simpl. medic facula dieitur a Gale no: quaeq. ex primis qualitatibus p ouenit; quantitas, seu multitudo; & optima cinnmixtio omnium inter sese. quorum vnviti quodq. cum modum vel excesserit, vel ab eo defecerit; idq. notabiliteri& non sine manilasta acti num laesione , illico morbos introducitur. Cum igitur nullus eorum vel virtute, vel quantitate, limites sibi a natura constitutos pertranserit, favitatem omnino fieri, necesse est . idq. maxime eueniet, si optime, & adamu- .sm mixti, ac toti per totos, confusi fuerint. Vt res cla-
92쪽
rgor adat, liceat nobis uti hoc exemplo . In corpore Sortis sirit naturaliter quo ad qtialitatem duae heminae atticae bilis flauae,quae,quantum ad facultatem,calida: S sicca sit , exempli gratia , ut tres. &haec insimul cum aliis humoribus , sub debito modo, ac conuenientibus gradibus existentibus, optime, & undequaq. eommiscea
tur, attemperetum ., profecto valebitcorpus eius. Detur imodo casu aliquo, ut puta, calidoria cibarioru assii in lptione immodica, hunc humore augeri usq. ad tres heminas; & quo ad facultate usq. ad quartu deue isse gradupex locoq proprio egressam os ventriculi occupare, necessario aegrotabit Sortes ,, facillimeq. in febrem tertianam 1ncidet. male etiam se habebit, si vel qualitate sol si nimis increscat,vel in facultate tantu pernicie acceperit,' aut ex fiaturali loco in alium praeter naturam suxum,
impetumq. habuerit . quemadmodum cum in locis de terminatis, naturali praedita facultate, & in debita men sera aderat, bene se se habebat. Posset quis hoc in locci quaerere, cur sicuti dixit Hipp. copiam, & facultatem thumorum mutuo inter se se mediocriter habere, tempe-irariq. debere, ad hoc ut sanitas efficiatur, ita etiam nonἰ pronuntiauit de miYtione 3 sed hoc pacto locutus est ;ωimaxime si commixta Herint. Ad hoc dicerem miretio et humorum in corporibus nequaquam mediocri opus esse. quia hoc pacto uulpabilis esset. sed eam potius e vadi i Ωtimam,& ad unguem, ut dici solet, requiri dicere debemus . quam rem confiderans diuinus Hipp. ne quis eum damnare posset, demixtione imui noluit eo pacto , tuo de copii, & facultate secerat. Sed verbis, quibus nobis insinuaret,eam exactissunam necessario debere esse 'sine
qua, o pacto fieri posset, quaeso,ut ex praescripto eius
lib. de alimento , vere possemus pronuntiare, corporum confluxionem, ac conspirationem unam esse. Sed aduersus haec, quae dicta sunt, poterit quis hoc pacto instare. Sicuti triplex est corporis nostri compositio, v t supra di-
93쪽
ximus,ad mentem Galent,ita & triplex est sanitas; quae optimas illas constitutiones, & compositiones sequituro Vna, quam ευκρας M, &- αν elementorum, ex quibus constant partes similares, appellant. Alia est, quae in numero, figura, magnitudine, ac dompositione partiuinstrumentalium consistit. tertia erit, quarumlibet partium unitas. His sic se habentibus, quam facillime fieri poterit, aliquam corporis partem , siue sit similaris, siue instiumentalis , solutionem continui pati, quae morbus est; pariter& in partibus instrumentariis, vel numerum,
vel figuram,aut magnitudinem,composidionem ue vitio εἰ
iam reddi, & hoc pacto corpus sanum non esse ; se bene tamen habentibus humoribus, quo ad virtutem, quantitatem, & commixtionem. ergo non ob haec tantum sanum, corpus efficitur; ut videtur affirmare Hipp. Vt haec
tollatur dubitatio, illud absq. contradictione acciperct debemus, quod sicuti non semper fallitas ascribitur se. . bus externis, ita pariter & morbi non est semper .cavssiae procatar 'ic ut dicunt graeci, inquirenda. sed tam sanitatis,quam aegritudinis intrinsecum principium inuestigandum est medicis ipsis. ut pote quod illis postmodum medendi indicationes in curandis aegris; in sanis
vero optime conseruandi, praeseruandiq. potissimum suciministraturum est . quod omninoi humoribus accepta reserre debemus . . idq. hoc in loco Hiep. innuere voluit . quam ob caussam quotiescunq. st solutio continui in ali' qua parte corporis;vel instrumentariarum Partium morbus aliquis insurgit ex interna caussa, quamuis in toto .
non adsit intemperies 'niux alis in humoribus,& parti bus similaribus,debet nihilominus istud humoribus astribi . quia praeter illos, non est inuenire in corpore humano aliquid aliud, quod hoc efficer se possit. & hoc pacto triplicis morbi pariter Striplicis sanitatis interna causisa humoribus adscribenda erit. Verum est quandoq. morbos quosdam casu , nulla interueniente interna caussa,
94쪽
euenire posse; ut exempli gratia, venam, vel manum ali cui deficere, quia ei amputatae fuerint. sed istud est per
accidens . Neq. propter hoc tenetur medicus causas - huiusmodi sortuitas, tamquam si semper vere essent, ponere ; ubi de caussis morborum agere velit. sed eam assis gnare debet, quae sit magis sempiternae veritatis. quare cum praeter humores non detur eam inuenire, humoribus istud tribuere minime ex natura rei repugnat . Vidimus igitur quonam pacto humores omnium sanitatis generum sint caussa,textumq. absoluimus; si illud tantu- modo addiderimus ; Macchellum, scilicet, ita textum hunc vertisse. Sanus igitur maxime degit, cum haec me- diocriter se habent penes mutuum, facultatemq. ,cΟ- piamq., Mq. si sint mixta. Adeo ut secundum hanc ver- assionem quattuor requirantur sane in humoribus, ad optimam perficiendam sanitatem. quorum primum est mutuum : per hoc autem,quid intelligendum sit, nescio; tum
facultas,copia,& mixtio . verba autem illa τους αρος α, λωλα nullis vocibus latine expressit. &Praeter
id,quod huic versioni aduersatur sententia Hipp. alio modo se se habens, suis postmodum manibus, ac suo gladio ut aiunt) se ipsum iugulauit . qui dum verteret exposia tionem Galeni verba illa τους τε κοὐ τῆ αλέ- υτεως, sic transtulit. penes mutuam facultatem, copiamq. cum facere debuisset, ut sibi ipsi constaret, verbum verbo reddens, penes mutuum , facultatemq. copiamq. Reliquum modo est, ut nonnulla dicamus quo ad expositionein Galeni, ut quae angustioribus verbis dicta sunt, quoquo pacto ampliora reddantur. Cum ergo duplex fuerit secta eorum , qui generationem nostram elementis tribuerunt, quartura altera eorum appositione, S connexione corporum utebatur, ut de Empedocle dicitur j.deelem. Altera, quae ea simul temperari dicebat, cuius dux extitit Hipp. docet Galenus, quonam pacto iuXta Vtra Q.
Opinionem extendatur, & verum sit dictum Hipp. in hoc
95쪽
- textu, quod, scilic et, in quadam moderatione consistat V sanitas . ut exinde maiorem ei fidem,& auctoritatem coia: parare possit. & ait, quod secundum primos haec mode-- ratio cosistebat in tenuibus meatibuS, in eor dem. f. anh- . pliatione, & coangustatione moderata; Vt capere possumus ex Gal. lib. de diff. morb. Iuxta vero secundos, nos - potimur sanitate optima ex moderata temperie elementorum, eo pacto, quo iam diximus. : XX. . Dolet autem, cum horum quippiam aut minus , aut amplius fuerit ; uel ab aluis seorsum costiterit, nec omnibus sit attempera
Superius, quo modo se se bene habeat corpus hominis,
- declarauit ; nunc quo modo male afficiatur, exponit. L si iet igitur corpus, cum horum liu morum, quippiam aut minus, aut amplius fuerit . quod ide est ac si dixisset. vel defecerit, vel excesserit , quo ad facultatem, aut copiam, ut dicit Cal. cum in iis duabus rebus opus sit τῆς αρος αλλαα idest, mutuo inter se se tempera meto. Vel ab a s seorsum constiterit, nec omnibus sit contemperatum. Istud contraponitur ad illud, praesertim si commixta fuerint . curi autem posteriora adiunxerit verba, cum priora & satis AElara, & eandem habeant cum sis sententiam, iudicio meo, doctissimam attulerunt, grauissimi viri rationem. a nempe Hipp. adiunxisse, ut duplicem malae mixti -
nis modum connotaret . quorum alter est, cum omnino
sunt separati, alter cum, non bene suntpermixti ; nam exrambobus morbi oriri possunt: Quoniam igitur in inte- gra sanitate facultas,& copia medioeriter quoad tempe ramentum se se habere debent,& optime esse commixta, exinde manifestum relinquitur, quod quotiescuuq . ali'.quid horum vel excesserit, vel desecerit , vel locum mutauerit, morbum illico efiiciet. Et quo modosibiatis ea rietibus
96쪽
xietibus, vel tecto, domus non est amplius persecta d .mus, ita conditionum harum aliqua deficiente, nonso'. him sanitas culpabilis redditur, immo morbus introdiri
Necesse est, ubi horum quidquam persie, abali s excretum
extiterit, non modo locum, unde exierit, morbosium reddi: uerum et, eum ubi xt et erit, influxeritq. impactum fuerit, d lore tentari, laboreque.
Hac & duabus sequentibus particulis,quia dixerat superius Hipp. corpus morbidum reddi , cum inter cetera humores ad alium locum sibi non naturalem transmi ituntur, nil aliud intendit, qnam declarare modum, quo humor secretus ex proprio loco dolorem inserat, ac quo- in plex noxa ex hac secretione prouenire soleat. Qua in re notandum; alias esse humorum transmissiones a natu ra institutas &alias praeter naturam aliqua de causa faetias . qiioch exemplo hoc facillimo monstrabitur . Bilis satiae proprius locus, ac naturalis est vesica illa , quae iecinoris simis partibus adhaeret . qua κυς ιν vocant. idest, vesicam bilis susceptricem. ex qua quandoq. naturaliter egreditur, quandoq. praeter naturam. Naturaliter demandatur per folliculum quoddam ad εκ ουσιν,seri ad duodenum intestinum; ut adrnixta fecibus veluti nati rae stimulus acredine suasit, ad eam irritandam, ut eas expellat. Feces enim cum suapte natura sint siccae, ac terrestres, nulla l. virtute praeditae naturam irritante, non ita facile, nec ita saepe expellerentur. Vt iiij. & v. de usu partium, corporis humani dicitur a Gal. Transmissio haec cum sit naturalis, nullam praesesert noxam:nisi inlata:copia humor redundauerit, & adeo saeua
97쪽
qualitate praed itus fuerit, ut exulcerationes, tormina& cetera huiusm0di facere possit. Altera est huius humoris in alium locum semper praeter naturam fluxio.
quemadmodum contigit ijs, qui praediti sunt ex peculiari quadam constitutione corporis, meatu illo,qui supra pilorum in ventriculum inseritur. qui interim adesse vi. les .c p. anoth. adminis . scribitur a Gai. Ex quo cum semper affluat praeter naturam maxima copia bilis in ventriculu, vitam infelicem vivere dicuntur . Quando igitur dixit Hipp. Vbi borum quippiam perse steterit, non modo locum unde exierit morbosium reddi, sed etiam eum ubi neterit. hoc non est intelligendum de his fluxionibus, quae a natura institutae fuerunt. sed de ijs, quae praeter naturam, vel ex peculiari structura alicuius vasculi,ut nuper dicebamus, vel casu aliquo fieri contingerint. Locum unde exiet humor, morbosium reddi, necessarium est; siquidem antequam exiret, optime se se habebat. Morbosium, idest,
distemperatum, praeter naturae modum constitutum ..
Verum o eum,ubi Ileterit, si optima praeditus erat sanitate locus hic,prius quam aduentaret iste humor, quid mi rum si morbosus, & dolorosus efficitur eo illhuc defluxo λDuabus usus est Hipp. vocibus, dolore, scilicet, & labore.
quae graece ita scribuntur, οδίον , & α-ν. quae etsi quandoq. usurpari consueuerint pro una,& eadem re,
nempe pro dolore; nihilominus tamen hoc in loco duo significare existimarem quidem, id, quod proprie
dolorem nuncupamus qui ex soluta fit continuitate. zz-ν Vero laborem . quae vox quandoq. significat acces ν ς pφ' stolies in sobribus; aliquando casus, S sympiliomata, ut . docuit Cald aptior.q ndoq.etia laesionem, ut ij. aphor. ρ'' dicitur. Locus igitur in quo infarctus fuerit humor ex alio loco demandatus , praeter dolorem, quem patietur ex solutione continui, labore etiam molestabitur. vel intelligas modo pro labore accessiones, & exacerbationes eorundem dolorum; vel casus aliquos , 't partem in tu-
98쪽
morem atolli, vel rubedinem acquirere ; vel laesionem membri, in quo haec erunt, adeo ut usus , & functiones suas praestare non possit; nihil refert. quomodocunq. vero dictu fuerit, optime pronuntiatu crediderim. Galenus in expositione hac, videtur duas esse doloris caussas, asserere; solutionem, scilicet, continui, & interiperiem . Cumq. ad eiusdem mentem teneamus, Vnam
tantum esse loquor autem de prima, &4mmediata sci licet, solutionem continuitatis ; adsintq. ex neotericis medicis Galenum maxime sectantibus, qui intemperiem etiam per se, absq. soluta continuitate idem efficere pos se , ad mentem Galeni affirmauerint ; nostras esse partes duximus, tum ut hunc locum conformem aliis Gal.dictis
ostendamus, tum ut veritatem sectari velle videamur, ut
eorum rationibus adductis, breuius quo d fieri poterit, eis responde mus. chii duas ponunt d oloris caussas, s0lutionem nempe continui, & intςmperiemi; vel illud af, firmant hoc pacto,quod ambae adesse simul debeam quo
pacto interpretatus est Atticenna Galenum, vel ut unaquaeq. per se, ac separatim id efficere possit . Vt Altima .rus in suo de humani corporis morbis curandis libro, tenet . .Qua stante distinctione, sciant lectores me non disputaturum aduersus Avicennam hoc in loco. Sqd tantummodo verba facturum in illos, qui secundo modo loqcuti sunt. Hi igitur praeter infinitas auctoritates Galeni, quas adducunt ad suam opinionem comprobandam, hanc etiam inter illas connumerasssent, si ut se oculatissimos profitentur, ita vigilantissimi extitissent . sed ijs vltimo loco respondebimus. Nunc autem hac potissimuratione utuntur. Sicuti experimur partes, quae propria seruant temperiem, si laeuiter, aut aequaliter alteratae fuerint, non dolent, ergo quotiescunq. inaequaliter, &violenter intemperatae reddentur, statim dolore efficientur. quod confirmant auctoritate Gai. j. de caussiSsym' s. eap. Pth. ubi vehementes euenire in tactu, a naturali habitu
99쪽
transn utat1ones, ob violentu dalidi, & frigid1 citetissum, affirmauit . sussiciet igitur, aiunt illi,quod intemperies sit inaequalis, & v iolenta, ad hoe ut dolorem faciat . non
imitur perpetuo ad solutionena continui recurrendu erit. iiii hoc modo argumentantur, & Vulnus inserunt, , medicamen vito,&eodem tempore praebent. Nam Galensi citantes, Min stiam sententiam trahentes, nobis respondendi modum,veluti digito,osi endunt. Galentis enim eo in loco te ipsum citat, ac lectores ad libros de simpliciumedic. facult.relegat. Quemadmodum & in omnibus sere loeis, ubi verba habet de dolore ab intemperie proue nielite, facito ut caussas sciant, quibus calidum, & frigi dum violenter, & inaequaliter corpori admota, dolorem efficere possint. sed ea efficere dolorem, media solutio De continui, 1b1 docet: se g1dum quidem diuellendo, contrahendo, d condens alido, caliduim vero erodendo, dissoluendo, & fundendo, ergo Dariter Scin lib. de sympth. caussis non absq lutione contii lui,eadem praestare de bere, non negabit . falsa igitur est eorum imaginatio , ut ' caliditas, vel frigiditas 1mmoderata, violenta, & inaequalis dolorem , abs'. qDod diuellat, vel dis Bluat, efficere possit. Secundo idem eliciunt eu mente Caleni,qui pluribus in locis, visus est c0neessisse, partes aliquas do tere exsolutione continui, alias vero ex intemperie sola
inter quos magnifaciunt illum, qui habetur libro de inae,.eap. intemperie. Vbi Gali de calida fluxione in musculis
loquens, dicebat arterias, & venas ipsoriam, praeter ceteras parte S eorum, vario dolore amici : cum interius a fluxione tum excalfiunt, tum extenduntur, ac diuelluntur; exterius vero non modo excalfiunt, sed etiam prae muntur, ac degravantur.reliquae particulae aliae conprimendo solum, vel incalescendo, aliae viroq. genere
V laborant'. Ex quibus quidem verbis deducunt isti, qua sedam musculi partes, quod incalescant dumta xat, absq. solutione continui, dolorem sentire . Sed quam longe
100쪽
a veritate ι & a mente Galeni recedant, omnibus palanthfieri; ex iis, quae dicemus, crediderim. Humores duobus modis dolorem inferre posse, copia, scilicet, absq. caliditate, vel frigiditate, vel aliqua alia qualitate ex cedente p& ijs qualitatibus excedentibus , quamuis non peccent in quantitate; tum pluribus in incis, tum praesertim ex hac expositione Galeni, unicuiq. apertum esse poteriti. Insuper dolore partem aliquam occupante, maximam fieri attractionem ad locum illum succorum adiri centium, nemini non est conspicuum . in qua quidem attractione, tam humores aliqua qualitatepeccateS,quam qui naturaliter se se habent imaximum habent confluxu.
Succi igitur hi, qui absq. vel caliditate, vel frigiditate in-- farcti sunt in partibus, sua multitudine diuellunt, ac di
laniant continuum . qui vero adsunt vol nimis calidi, vel nimis frigidi, qualitate excedente plus afficiunt corpus; quam copia,& multitudine sita. quia qualitas excedens. poterit coniungi, & permanere cum pauca quantitate humoris . Ubi vero aderit humoris peccantis in qualitati' biis copia in aliquo membro, illud magis oliturum verisimile est; cum habeat duas caussas lutionem continui inducentes, copiam, scilicet, & malam qualitatem; quarum ,unaquaequet hoc idem per se praestare potest. ina amobrem quando dixit Galenus musculi alias partes affici ex intemperie solum:istud intelligere debemus hoc pacto.. id est, humores 4n lys partibus ,. licet non habeant molestantem qualitatem aliquam , do rem efficiunt. alias vero incalescendo) hoc est partes, aliae ex humorbbus, qui non quantitate, sed qualitate calida excedente,
dc dissol uente dolorem inducere possunt,dolorem patiuntur. Si dixerint isti, quod caliditas: absq. t erosione, &dissolutione inducat dolorem, sciant non solum teneri modum ostendere; sed etiam & sensui , & Galeni ratio nibus contradieere. Galenus igitur nihil aliud voluit eo in loco,nisi qnod partes aliquae absq. intemperie dolent,