장음표시 사용
71쪽
sitit; calidum, frigidum, humidum, & siccum. quae Ioco te rae, aeris, aquae. εc ignis Vsui laantur . Satq. fuit Hipp.hoc in loco aduersus a erentes hominem unum es isse, concludere eundem ex pluribus confici ; quemadmodum & cetera omnia conficiuntur ; quaecunq. illa sue rint . Quae vero hominis sit propria natura, non ex hoc
loco, sed ex ijs, quae inferius ab Hipp. dicuntur, accipienda erit. r NotatCalenus in expositione aduersus quosdam male Hipp.exponentes, eum pro calido, frigido, sicco, & humido, intelligere quattuor elementa, appellatione sumpta a qualitatibus simplicibus, immixtis, ac summis. Ex quibus verbis hoc in loco, illa se se ingerit difficultas Loomnino contemplatione indigna. an a abae dicantur esse in summo qualitates in elementis, an una tantum. tum quia apud Galenum res ipsa dubia euadit, cum quadoq. de una tantum loqui videatur, quandoq: de amba --bus . tum etiam quia apud philosophos hac de re versatur controuersia, quidq. tenendum sit, numdum satis est
compertum. Res haec cum ab utraq. parte accerrimos
habuerit defensores, illud hoc in loco requirere videbatur, ut illius,hinc inde adductis rationibus, exactam tractaremus quaestionem. Quod quide minime faciemus,ttim quia expositoris officio abutaremur, tu quia huiusmodi negotium longe magis conuenit philosophis, qua medicis. Illud nobis tantummodo satius visum fuit, uti quid rem hanc apud philosophos dubiam faciat, ostendamus quidq. teneri iuxta eoru placita possit, decla e mus. Quo vero ad medicos, illud solum quaeremus , numquid ab ipsis possint statui summae istae qna
litates in elementis, nec ne . Ad rem igitur deuenientes eam elametata a philosophis ipsis dicantur esse corpora simplicia, & impermixta, si una in illis ponitur tantummodo qualitas summa,'alia vero remissa; statim propria videatur amittere naturam ό nec amplius corpora sim
72쪽
plicia vocari poterunt. cum remissio in altera qualitate, non nisi ex permixtione rerum contrariarum fieri va- Ieat. Mamobrem ut istud euitarent inconueniens Peripatetici quat lurimi bona fronte dixerunt, ambaS ad- - , esse extremas qualitates in elementis. quibus subscripsit Averroesiluribus in locis . praesertim vero iij.de coelo. quamuis aliis in docis' aliter senserit in suamq. trahunt sententiam Arist.qui numerum elementorum, ex quattuor qualitatum inuicem combinationibus, ut vocant, quaternarium esse demonstrauit ij. de ortu,& interitu. Ex altera parte cum vidissent pleriq. alij, Arist.eodem ij. de ortu, & interitu. statuere terram magis esse
sicci, linam frigidi; aquam magis frigidi, quam humidi ;aerem magis humidi, quana calidi ; ignem vero magis calidi, quam sicci: haud veriti sunt asserere,unam tantu- modo qualitatem summam in Uno quoq. elemento, inueniri nec sola auctoritate Arist.contenti,rationes etiaquasdam ad suam comprobandam sententiam afferre voluerum . quarum una illa est . cum duarum qualitatum unumquodq: elementorum unam primo, aliam vero secundo sibi assiimat, ut ex Arist. nuper attulimuS, nequaquam erit verum dicere,eandem qualitatem duobus su biectis alterius speciei aeque primo conuenire . ideo cucaliditas igni, & aeri conueniat, uni primo, alteri vero secundo tribuenda erit. caliditas certe magis propria esst ignis; cum in propinquiori loco coeli positus sit, ergo secundo aeris erit. & quod uni primo conuenit, eidem maxime conuenit. viii methaphy.habetur. Altera ve 4.tenro utebantur ratione hoc pacto: qualitates in elementis, eorum formae nullo pacto statuendae sunt, ut aduersus Alexandrum disputauit Averr. v. phys iiij. coeli, & viij. methaphy. sed tantummodo qualitates consequentes ε' H'φ' formas eorum. Sed quia latent nomina uniuscuiusq. earum , ideo illud usu comparatum est , ut loco formarum ijs qualitatibus utantur homines . quamobrem si quali-
73쪽
rahe unt,quid prohibet eas accipqre posis intensi ei
Iti aiunt. , & remissionem Z Adiungunt praeterea illud idato etiam esse formas, minime inconuenire, & intendi, A remitti posse in elementis. Vt apertissime tenes Averr. 7 ' γ' citi eoeli. Et ratio est . quoniam Qtinae elementorum dicuntur esse mediae cuiusdam naturae inter, formas. ωὐ ntiales persectas,& accidentia . Ex ijsigimrom-
nibu concludunt, una natantun inglementis solaeedendam esse qualitatem extremam, non autem duasu Quibus do tissimis, paritem firmis imis rationibus , eoacti fuerunt nonnulli doctissimi viri, & praecipue excellentissimus Zimara, huius disceptationis hanc adinvenire solutionem . Aliquam qualitatem esse in semino in ele- duobus modis intelligi potest . vel enim quo adi iei. gradum λrmae; vel quo ad posse agere. hac distin stione Ilata si iungunt. quod si quis intelligat ambas qualitates in summo non esse in elementis , quoad gradum formae, ita ut una sit in siimmo, & alia sit rennisa per si tu i contrarium, t quamplurimi post Alexandrum expositi-i
se vis sunt, neutiquam verum intelliget. Sed si hoc ac ucipitur quantum ad potentiam agendi, in eorum senten: tiani it pedibus, ac manibus Zimara. Rhoc pacto exponit dicta Arist. quae sibi videntur aduersari. Quando dii it Arist a meteorolonterram essefrigidissimam, hoc es se verum quantum ad gradum serinae concedit . quia fri giditas terrae non est admixta caliditatis Qtiando vero a d e ortu,& interitu dicit, aquam esse magis frigidi,qua terram vero magis sicci, quam frigidi,&c istud qxponit ipse, quantum ad potestatem agendi. quia plus potest infrigidare aquae, quam terra. & plus valet terras' i by itate, quam ignis. &sic de Verum haec . philo phos, qui e elementis, quatent IS
cprtax a quaeda sinaniciasium, loqtiuntur, recte undi disputat stuat e s apud medicosi longe aliter se habet . an m*dici, cum stat artifices sensibus om-
74쪽
iabus in rebus quam maxime fidentes, elementa ipsa n6 'ohstituunt corpora impermirili, ais simplicia sed ea c6fusissima, inuicertiq. maxime ad mlesta esse tenent V Gal. r.eap. enim tuiti t. de elem. tum praesertim infra hoc eodem jn p Iib.elementa minime esse sylicefa testatur. &catissam cur syncera esse non debeant, subinde tradit. ut videbimus, cum ad locum illum deuenerimus. Et ne quis credat Gal.intelligere elementa non esse syncera aliquo alio modo, praeter admixtionem rerum contrariarum, auadiat verba haec, quae ex eius ore prodiertihi. At tu exigis a me, ut tibi ostendam in animalium corporibus is terram syneeram , at'. impermixtam j quam neq. tu inmundo talem potes ostenderet' nam quamcunq. ipsius raportionem assiimpseris, statim haec & calorem,& humi- is ditatem, & substantiam aeream participat . cum tamen avterra, quam pro elemento antelligimus, sit maxime den- usa, grauiS, 'de frigida, ac sicca Deinde non nullis inter- is positis vel bis susiung1t Quare si quaeris in ahimalibus ν,
terram, talem potes etiam reperire in mundo imperam1x 'am autem, & integram, & solam, neq. iii illo facilE HInueneris . sicuti neq. aquam synceram omnis mixtionis: ,, expertem, neq. Ignem, ne q. aerem. Haec omnia sunt Hadulterata, alq. alterI naturae commixta. Nec ullo pacto lati11t ver1tas haec Aristotelia si quidem S. ipse lJ dπ xo.& xi. tis. ortu 1nteratu non dari elementa synceta 1n uniuersis memoriae tradidit . Quae eum ata sint, quo modo pote rimus nos, ex medicoru placitis statuere unam,aut duas esse 1n element1s immixtas qualitates quaobrem cum
de summis agitur qualitatibus ab aliquo, sciant onmes de elementis tunc loquendum n0n esse, pro vise habent , sed eo pacto, quo suapte natura essent, si inuenirentu si cera. Ex quo sequitur quaestionem istam philbsophis, qui eorundem naturam, quatenus fiunt corp6ra simplicia contemplantur ; non medicis, qui eadem non nisi maxime Permixta, agnoscunt, conuenire. ut iam diximus.
75쪽
Quindvem ad Galenum attinet, adhuc anceps sum, an unam, an duas ponat qualitates in sumimo in elementis,
cum dubie, varijsin locis, loqui mihi visius sit . quidquid tamen hac de rescripsit, omne illud tamquam: philoso phice traditum, ab eodem, accipiendum est. siquidem si vera simi eiusdem de elementis dicta, medici ipsi, ut
medici, nequaqua poterunt tenere hanc, illam ue quaestionis partem, cum iam, ea non esse syncera, sed quam maxime admixta traditum sit. Galenus idem, in hac eadem expositione, opinionem Athenei Attalei, qui quattuor qualitates primas omniuelamenta,vocabat, non autem ignem, aerem,aquam,&terram irridet. de qua re fusius aduersus eundem dispu-σ.ς ν. tat ide elem. lib. Hic verosatis breuiter, ac concise . in quibus expositionis huius verbis inesse etiam mendum in omuibus codicibus graecis, a verbis illis-οι- ο - ται , vsq. ad illa deinοτος του : notauit Trincauelius. quod pariter in versione Macchelli asteri- . sco notatur . sed id quidem emendare, homini praesem tim copia librorum manu scriptorum carente, ac solum 'modo opinione propria innixo, non dicam impossibile, sed omnino difficilimum iudico. Hermanus Curserius
habebat forsan textum quam optime correctum. siquide. . latina Verborum eius interpretatio, satis clara, & absq.
dubitatione videtur. Quae ita se habet. Qua igitur '' caussa adducti quidam humidum, siccum, frigidum, δι cal idum ab Hipp. existimant elementa costitui, ut quae
N in homine esse animaduertantur, ignem autem, aquam, aerem,&terram non recipi, eo quod tu hominis corpo- re nihil videamus eorum, non intelligentes, quae appa -υ rem in corpore calida, frigida, sicca, & humida corporis esse oculis subiecta elementa. quae quis esse communia omnium corporum elementa, dicat Nemo sane, udit infantissimus.
76쪽
in Rursus etiam necesse est si intere te hi ano corpor imum -quodq. adsuam redeat naturami. humidum ad humidum: sic
cum adsecum, calidum ad calidum,ω frigidum gd frigidum
Adducit Hipp. in hoc textu rationem, quam ex modo resolutionis,&interitus corporis humani desumptam esse, supra diximus, ad ostendendum hominis corpus ex pluribus constare rebus; quae hoc pacto ab effectu demostrat. Corpus humanum in sui in lutione, & corruptione in plura abire contigit, ergo ex pluribus compositum
fuisse, non est negandum . exeoq. probat hominis elementa intrinseca, ad mundi elemeta secedere,quia omnium animalium, & omnium generabilium, & corruptibilium , cum homine eadem est natura. ergo cum hoc eueniat ceteris ortui, & interitui obnoxiis corporibus, . idem & de homine omnino dicere debemus. Admonet Vero nos Gal.i. elem .Hipp.accipere frigidum, calidu;& ceteras qualitates primas, pro aqua, igne, & reliquis elementis . Athanc esse eiusdem particularem consue dinem, iam admonuimus. Secundo notat Gai. dum dicit
calidum reuerti ad calidum, frigidum ad frigidum, &c
istud non esse intelligendum de qualitatibus tantum; ut caliditas mixti, reuertatur ad caliditatem ignis; & sic de singulis ; sed de substantiis ipsorum elementprum LNam soluto vinculo illo, quod elementa in unum adnectebat in aliquo corpore naturali, unum quodq. ipsorum veluti e carcere solutum, proprium locum petere , & ad sui simile tendere habet. Dicit Hipp. necesse est , cum sit res generabilis,& corruptibilis,ex ijs constans, interem- tte hamano corpore, unumquodq. scilicet, elementorum, suam redire naturam, hoc est, ex potentia, qua existunt in
corporibus, ad actum perduci postmodum ceteris
77쪽
permisceri simplicissimis corporibus . Vel secundu eos, melementa adesse in corporibus secundum substantia, subesse restactotenent; exponatur sic.Vnum quodq. ipsorum hoc pacto refractum, hi alicuius rei corruptione,& interitu, redit adfluam naturam, idest, ad suum esse perfectum , & integrum, dum ad mulidi clementa rediens, ipsis permiscetur. Duo dicit hic Hipp.quorum rationes inuestigandae sunt . primum, quod ex corpore corrupto fiunt elementa . secundum, quod haec elementa, ad sua naturam propriam redeunt. primi dicti ratio redditur paullo infra; quia Vnum quodq. compositum, abitin ea, ex quibus constat, vel ut philosophi verbis utar, compo situm resoluitur in ea, ex quibus componitur. sod vero secundo loco dixit Hipp. elementa, scilicet redire ad
suam naturam, possumus dicere eum in verbo illo necesse, Unam potuisse tangere huius rei rationem, nempe necem sitatem istud hoc pacto requirentem quoniam enim ele- ι .expo. menta dicuntur esse inmixtis violenter, ut habemus ab Aueriij. coeli.& erira locum situm naturalem in corpo ribus reperiuntur ; ideo necessitate ducta,cum quae vio lenta sunt, minime perpetua esse possint , coguntur ali quando separari,& ad suam redire naturam,statutaq. si1-bi loca petere: calidum quidem ad calidum,frigidum ad frigidum,&sic de ceteris. Praeter quam, duas alias rationes possiimus addiicere ; similitudinem nelape,& motum . similitudine trahi unamquamq. partem elementbad totum elementum, cum omne simila appetat suum si mile, facile possumus persuaderi. Ratione etiam motus Vnum quodq. eorum proprium locum petere debet. nam
statim ac genitus est ignis,omnium corporum leuissimus efficitxir; α sursem ferri aptissimus. quare nisi aliquid fuerit ei impedimento,suum naturalem locumconfestim petet. ita & de omnibus alijs dicendum. Alias etiam possemus addere rationes, sed ne videamur exquisite nimis
Velle pertractata eat quae mmimum qu id in medica δε-
78쪽
eukate faciunt , eas studio praetermittimus: de ad uti-: liora properamus. Superius ad mentem Galeni statui - aYp.. mus elementa in mixtorii generatione no actu, sed potetia adinveniri; cum hanc unam, & eandem esse Peripateticorum, & medicorum mentem diceremus. quod notantum de actu illo, qui fit in instanti intelligendum est; sed de unione illa miscibilium alteratorum, ex quibus resultat sorma, & compositio corporis naturalis. Adeo ut tam in actu ipsus generationis, qua m etiam postqua
genitum est mixtum,Verum sit asserere, elementa pote
tia, non actu in eis adinveniri . Modo hoc stante, ex iis, quae hoc in loco diximus, oppositum omnino asserenduesse videtur. Gal. nainq. j.de elem.Vt Ostenderet Hipp. s.hap. pex voces has calidum, frigidum', humidum ,& siccum, non tantum summas intelligere qualitates, verum etiacorpora ipsa,in quibus hae in summo esse dicstur, terra, scilicet, aquam, aerem, & ignem ; verba Hipp. in hoc eodem contextu contenta in medium affert. post quae hoc pacto loquitur. Non solum ait qualitates siccum,&humidii, calidum, &frigidum , sed ipsas substantias, in ,, quibus sunt qualitates. ipsae enim sunt, quae recedunt
in hominis morte, & vn1uersi elementis commisceritur. iqu litates vero corrupi quidem in hominis morte dicerentur, ad propriam vero reuerti naturam, non dicerentur. igitur si ex hominis corpore intereunte , elementa ipsa corporea secedere ad mundi elementa verum es asserere, erit Pariter concludendum, & eadem actu in corpore,non potentia,existere. Sed praeter hancGaleni
auctoritate, adsunt & duo alii eiusdem loci, in quibus id
ipsum affirmare videtur. viij.enim de decretis Hipp. & .eap. Platonis libro . iis verbis aquam iuxta naturam suam revoriri in corporibus, scriptum reliquit. Solum autem is ereii elementum in animalium corporibus iuxta natu ,,rgm suam tum in inspirationibus , tum inpulsibus cerni- ,,uius praestitisic. quin etiam in palpitatorus affectibus, ,,
79쪽
inflationibus , tumoribus, atq. in iis, quos satus diceres .eap. consuevimus. Et j. de elem. non tantum de aqua locutus
est, sed etiam de omnibus alijs, ut patet in ijs verbis. Atri qui & mundi elementis synceris saepissime utimur; aqua is quidem quotidie & in potu , & in balneis, & quouis alios, modo. aere vero nobis Vndequaq. adiacente, ac per i
ipirationem attracto. & non numquam algentes indigeis mus igne. Quare nescio quid velint concludere inquie- tes, quod neq. extrahimus, neque corpori imponimusis ignem, aquam, aerem, & terram. Ego enim illum, qui in ,, gelu ab igne calefit, dico ignem in corpus resumere; &is qui aquam bibit, aquam; & qui respirat eadem rationeis aerem. Et quidem, quaecunq. animalia vel arenam,vel M terram, vel lapides, vel coenum,uel ossa comedunt,haec , , omnia liquido intra corpus terram assumunt. Quamobrem nostra interest ijs omnibus respondere,ne Galensi ipsum sibi repugnantem faciamus. Nodum igitur duarum ultimo loco adductarum rationum tali pacto dissetuebam. Aliud est idqui de mixtione illa quattuor elementorum,ex qua restillat forma,&compositio alicuius corporis naturalis, quam fieri negant medici, & Peripatetici interueniti substantiae elementorum. aliud vero de conseruatione ipsius animalis, postquam genitum est; Pro quo conseruando non negamus quandoq. aerem, &aquam, & cetera elementa, & coenum, & terram, ut pote aliquibus animalibus alimenta, illud realiter ingredi. veI de eo quod est praeter naturam . quo pacto quandoq. aer, ut in affectibus palpitatoriis, vel in inflationibus, &ceteris huiusmodi; vel coenum, & terram aliquo casu ingesta, animalis corpus ingrediuntur, ut dicitur locis allegatis . ex quibus concludere non positimus eodem Prorsus pacto ingredi elemeta in mixtione, coni positi neq. formali rerum naturalium . Sed excellentissimus Paternus, quem commentarioli huiusce mei censorem
.habui, hoc pacto respondet. Sententia Galeni viij. de decretis
80쪽
decretis Hipp. & Platonis libro, ita intelligenda est ,
occurratur tacitae obiectioni. Nam dixerat elementa actu in corporibus non eonsistere humanis, probauerat autem hoc de igne, aqtia, & terra; de aere vero dubium esse poterat . quia dum inspiramus, in nobis actu est; &in fatuosis affectibus, ut inquit Galenus, verum est tunc in nobis reperiri. Verumtamen aer hic non facit ad nostrorum corporum constitutionem, ut ex eo membra ipsa constituantur. quare neq. aer actu esse in nobis dici potest, quatenus est membrorum elementum. sed tunc s0 .lummodo cum inspiramus, & in statuosis affectibus. Auctoritas vero allata ex j. de elem. nihil probat ; cum illa adducantur a Galeno, ut ostendat elementa quattuor prima concurrere ad constitutionem nostrorum corporum; argumento desumpto ex iis, quae extrinsecus accedunt.
quae quidem dum intro summuntur, nil aliud facere videntur, quam aliquid elementis addere, ex quibus constamus . quod euides signia est, ex quattuor elementis nos
constare. non ex hoc tamen sequitur actu in nob1s existere, ut concludebatur. Quando vero ex hoc loco con
cludit Galenus Hipp.pro calido, frigido, & ceteris qualitatibns primis,intelligere substantias elementorum ipsorum, verum est . tum etiam verum est ex interitu hominis , & consequenter omnium rerum naturalium elementa haec, scilicet, corpora ipsa ad mundi elementa
secedere. sed non debet intelligi, illico, de statim post
interitum, elementa ipsa veluti ex vase fluentia segregari ex partibus mixti ,& mundi elementa communia petere; quoniam istud haud quaquam verum est . quin etiahoc pacto argueret ea actu esse in corporibus. Verum ita res se se habet, per corruptionem enim partium mixtorum, generantur ibidem elementa in eis virtute permanentia, quod non fit, nisi aliquo temporis interuallo thacq. ratione genita, & ad actum redacta, mundi postmodum elementis permisceri dicuntur. Sicq. pariter ve- i