장음표시 사용
151쪽
circuli sectionibus, quae aequaliter ab ea in centrum terminantur. Di da ergo taxeodem tempore, at ciue in diuersis alimenta genere, aut specie, aut qualitate, (nora quemadmodum lac lactantibus, uitelli ouorum puerulis, agnitia raro pueris, uiris
suilla, quae sibi qualitatibus,& substantia respondent, solum sicco oc humido diis
runt, mollitie, atque duritie: ut quantum ex alimenti natura uariatur, quod nuper assumptum es ab co quod olim tantum iam nutritae parti ex aetatis decursu, itidem ad eandem partem declineno diuersum generant alimentum in membris. Alimia ean circa necesse eu, ut quae assumuntur, eandem naturam semper habeant, aut solum mnaturam diuersis temporibus proportione respondentem aut similem,sed aequaliter sempose 'babra comistam: aut diuello tempore semper dissimilem ( quod uocant abrumpere cor re dctent. suetudinem ) inter se autem similem, uelut siquis ut nos pane utatur, ec uvis passi S,
cum antea dum in uenis esset carnibus,atque otiis uteretur, uel alternando, ut m
neutiis passis,uesperi carnibus, uel ut singulis cibationibus quae assumitur, sibi in uicem respondeant ordine dissimilia dissimilibus,qui modus omnium qui admittuntur, pessimus est, ut sint in uniuersum quinque modi primo omis', nam fieri nopotest, quod in illo exigitur ut homo, perpetuo lacte praecipuo solo materno at
tur,loco eius quintus eu, cum homo uel rarissime a colueto deflectit, nihilomi imas ex hac uarietate ciborum, potuumj, tum etiam multitudine, ac alijs necessariis sa- militer mutatis,aere,somne motu,curis, necesse est partes in solidis uarias generari: neque inde proprietates affectus tam corporis,qtiam animi debilitates, symptomata quaedam, morboss deinceps, ad circuitus,ta pro occasionibus tum circuit bus coercitos, tun erpetuo se augentes, atque alios consistens, ac demum pro properam mortem succedere se. haberes huici odi hominis partes inuicem, iam ut malam coalitam plebem in urbe, quod ob tranquillitatem attinet, atque cor cordiam, S ut in unum maneant ad unum talum hominem sibi constantem. Ac vi M. Origo huiusmodi homo perfectus non es lepoterit, nisi cum ab initio restitutionis, Propprii' di ante ortam multitudinem, atque ciuiles ordinationes natus fuerit, uocantat
Pro. 13 3. eam aetatem auream,
T altius quidem deiicit multifariam. Primum quidem ob humectasi nem mectim, unde iura plurimum, ae cibi liquidi aluum deiicere solent:
Alio modo interposita lubstantia leui inter intestina,&foeces ut Iabam Air, nec possint coiitineri quemadmodum ab oleis aluus moueri solenta quo genere etiam mixta sunt, oc cassia nigra, dc mucilagitiosi omnes succi . Te iij eoieris sui it omnia quae mordent, ec irritant,non talum superius sumpta, sed etiainserius immissae glandes ex sepone, uel bilitis radice, salis grana,coriandrum se ch aro insperso circumdatum mel, stercus muris,dc infinita alia. Superius ius leg minum,cochlearum,chamarum, caulium spinacsia, multorum. aliorum tum ima ae a m r tum substantia. Qii arti quae astringendo deiiciunt, inter quae praecipui mirabo lani meminit huiusmodi etiam Galenus. initim est noti cimum purgatium na Li' TMe tura,velut scammonium,lathytis,i habarbarum,&huiusmodi. ios omnes mo- pr *- dos praeter tylium adeo Galeno familiarem, attigisse Mestum haud dubium cum i mihi 3- sit,illud certe omissum ab illo tanto magis mirandum est: sed non est praesentis hoc Fm NM c instituti, nec nunquam fuit ista persequi, id potius in dubium reuocemus, quod ab m e o ram Aristotele tangitur,scilicet cur pleram quae purgant male olentia sint et Recte ille iubquam ut solet, quia talia subigi nequeunt. ae ergo pumare debent, oportet ut
non sint prorsus naturs familiaria,nam in alimentum transeunt, aliena igitur neces par. t. r. sario sunt, quae aliena aut omnino inimica, at haec uenena sunt,aut uinci possimn Medica ta aut etiam amica: amica retinentur, tametsi in alimentum transeant, re ob id paucacia alia et odorata purgant tandem, tamen postulant educi, cum sint naturae aliena:eam ob id moueant, alia urinas mouent. De quo est problema illud rursu Philosophi. Cur ex medicamem urinam tinalia aluum soluunt,uesicam autem ume. Orata enim omnia, ae odorata re
152쪽
huntur aduenas,ideo aluum soluere nequeunt. Quae ergo purgare debent, non
se uidetur, ubi tria illa prima depseris,scilicet cibos, uenena, aromatica. Et cibi qui- u, dem non indigent ut lubducantur, cum in alimentum transeant: Uenena uincunt naturam,non uincunturi Aromata transeunt ulterius. Nisi ergo materia reliquorunimis alimento admista sit,aut lenta, aut astringens, aut crassia aluum mouet. Cum ergo medicamentum,aut cibum prae manibus habueris, nec odoratum ualde, nec ueneni e genere, nec prorsus pingue,aut dulce: considera si lentum nimis sit, ut caseus recen aut crassii in ut uetus,caro salita, aut astringentis facultatis, ut pyra, mea spis tuc specia an nitrosam,aut iniiccosam, aut amaram, aut a queam habeat factibtatem, uel etiam admodum astringentem,egenere erit purgantium medicamento rum, unde multorum deco sta aluum stringunt, quorum subfiatia ob id quod miliari nequeat,aluum mouet,ut scobiis ligni caneti, contra caulium cremor aluumouet, substantia ipsa quia alit, sistit. Qitae ei so sunt ualde amara, nisi immodice calida valde amara fuit, mouent aluum,& praecipue purgant bilem. Et quo magis horribilia suerint, re quea
si alba potius nec admodum amara, sed abominand3 pituitam, ut agaricus,5 cni. acant.cus, si modice acria Scamara satis,ut ellebortis nigram bilem Epithyinum uero maris, quia nigrior est, limiliter quae dulcia cum sapore acri , Niniucundo ut polypo-ium. Sed si ingrata non sint muccosa, astringentia,niit rosa, ta hiimida ualde, mouent aluum,nec proprie purgant,si quis nunquam uidisset cassiam nigram, illius tamen odiosam dulcedinem primum gustaret, non ne illico suspicabitur illam aluum debere purgare et ita odorata omnia urinam ciunt,non ob excellentem caliditatem tantum. Praecipua autem duo esse uidentur ad dei jciendam aluum, unu inter clys mata fistula palmi longi magnitudine ex albo plumbo teres,ec superius aliquando i iii, arei tonrotunda, crassitudine, pollicis, impletur butyro, cui scxta pars salis,ut cum a. crior,aut duodecima cum leuiosita imponitur. Superius uero succum cassiar nigrs orientalis,est autem tenuis corticiis,rubra, teres non adeo manna, ponderosa,dulcis c. hi Ggustu,ec suauis exunc. h. cui admisceantur olei amygdalini dulcis recentis drac. . combibit enim optime origani orientalis, aut thymi, aut pulegij,& ipsorum orien V talium in pollinem reda storum dra c. i. usque ad drac. ij. sumat autem ante cinia amprimum drac. iiij. indeiq. si operetur dracij tertiadi inde bis drac. h. inde pers libet cum dra c. i. si operetur ita in xv ii l. diebus,aut paulo minus contii met illam quantitatem, ab utro b horum aluus mollis redditi ir.lia delicatioribus optima in in nautemur,ac simplicis,ec duplum assumemus pondetis. Tertium auxilium alias est relatum,oleum mastichinum,sed id ieiunis conuenit, quantitas drac.ij. qtiandoque drac. i.lusiicit maximum Poridus unc.v. Ab his omnibus lenitur uenter in po- uerum Porro in senibus non solum indigemus ut faeces educantur, cruda aquo- Sinti qu dissa, qui sunt duo primi scophsed alia bilis, ec humor quidam ct udus illis proprius, purgatios in
inter nigram bilem , , pituitam crudam medius terreus, frigidus, durus, non adeo et t. termis, ut qui ex edul is eiusnodi generatur, carne suilla, pane absque sermento, otiis duri piscibus magnis, non squaminosis. Ad faeces tantum uuae passe coctae in
tute exuntii n. Quae ex Aelio coprotica, styrax, mastiche ex unc.v. cum aqua tere, Lib. i . cap.
Denthins cocialeatium,aloes drac.i. sinapi allia cum oleo, S garo, ficus cum nitro, i s s.cnici medulla. Medicam e nostru succi rosarum lib. i f. succi mercurialis,3 maluae, ruditari are catilium ac betaean.lib. i. colentur, indecoquantur suspendendo in linteo raro propriis. unc ii. masticis recentis ae mollis, donec ueniat ad mellis maiorem spis uitudinem ecabiectio mastiche seruet quantitas a drac.f. ad drati, in bolo catapoi orum for- ire limina, Regium eatropicum : Manna dis Ioluta in aqua borraginis, sic ut sit clara aqua regi M. inde destillata ex uitro aqua per Mariae balneum, relinquitur puris stina, ec , et candidissima pro usu quantitas ad uncis . adunc.h. ante coe- E . nam statim, aut per M. horas ante pran- dium mane.
153쪽
M lata Orio obiicies sorsan, non eadem esse amica uentricultae iecori, ac telis, inita uini,c uim ii quemadmodum laurus nocet uentriclito, re confert iecori, ae renia. o finii eo bus,lapidemmii lorum frangit. Verium ut dixi alia est ratio aegrarum pararies inibis tium, alia sanarum . laurus obest iecori,ac renibus: hos tamen alapide, hostioli., is a regio morbo liberat. Accidit praeciaeue hoc in duabus causis, prima cum medic t ei, ab mentum obstruetiones aperit,nam c cum hoc uentriculo fuerit inimicum, uidebita tur prodesse iecori, quod saepe obstructione corripitur,di tamen uentriculo inimi cissimum esse poterit,ut gentianamam uentriculus aperietibus non indiget, quo lin obstructiones incidere non soleat, regula tamen nihilominus uera erit: nam agentiana, N Tedoaria,S similibus offenditur,nam illius uires exsoluunt, occales ciunt immodice,siccant*,secunda causa quasi huic contraria est scilicet cum cibus, aut medicamentum expurgat cruda, ac detergit, licet enim inutile sit iecori, uentriculo tam en prodeste creditur,uelut sipinachia,ostrea,atet huiusmodi. Sed si vacuo. uentriculo tum his,tum ii ire chamarum, de concularu utatur assidue, manifes in etiam in uentriculo,& euidentius quam in iecore,detrimentum sentiet. ltas a dichorio multi circa uentriculum offenduntur,qui tamen melius se habere circa iecur putant, nam cut dixi ut aperiendi cichorij parum uentriculus indiget.
De cibi,ac medicameritia erratia. op. L.
Ibus est qui corpus nutrit: Uenenum autem quod corrumpit: Medi
mentu quod non nutri sed corpus mutat.Liquet igitur manifeste, quod medicamentum medium est inter uenenum re cibum: no enim comm pit ut uenenu, nec nutrit ut cibus,sed mutat. Cibus igitur non mutat corapias, quamobrem huic la stuc alteri foeniculus, alijs caro cibi is erit. Oportet enim simpliciter cibum uoratum nutrire corpus, Sc nulla noua qualitate assicereillud, ut nec calefacere,nec instigidare,nec siccare, nec humidius qualitate reddere, non erodere, non astringere, non purgare aluum, nec etiam laxare, nec irritare: quodcunque enim horum aut similiti ecerit, praeterquam nutrire, non erit cibus. Atque eadem ratio de potu erit,sed nunc alimentum quod cibo,ac poti est commune, retur. Quod autem alimentum dentitum egenopere ut cibus dicatur: quod non ii diget potus appelletur. Quod igitur nutrit,& immutat corpus, postqua nutrieriti quia non ex toto qualitas euincitur, uocatur cibus medicinalis, seu medicamentosus,ut laetuca.Tria uero oportet ut habeat hic cibus medicinalis, quod nutrian ecquod facile euincatura natura,& quod suae qualitatis uestigia postquam nuti Crelinquat. At uero si prius excalefaciat, aut refrigeret, demtai uix nutriat, eui minatandem a natura alimentum medicinale dicetur, ut nas hirtium, tale autem semper parum re aegre nutrit, nec nisi postquam corpus aliena qualitate affecerit. Horum uero alimentorum quae uel medicamenta cibaria uocantur,aut cibi medicinales,
duplex est genus: quoddam quod sua qualitate agit excalefaciendo.uel refrigerari do, aut siccando,aut hume stando, A huic quandoq contingit maxime alimento medicinali ut sit purus cibus,ut lactuca in puero pituitoso, re foeniculus in calidio re iuuene,se minus humido. Quoddam uero genus non adeo frequenter est alia
mentum purum, ut quod ait una saxat,aut irritat aut odit, si tamen cisiquam horum contineat, cibus erit. Est autem triplex discrimen inter cibum medicinalem, medicinam in cibalem, nam cibus medicinalis omnis nutrit non parum, nisi sitii graeui,nec permutat militum a temperamento, nec celeriten at medicina cibalis, receleriter,ec multum permutat, re omnis parum nutrit, quoniam plurimum est re mota a temperamento illius hominis.Constat inquam quod omnis cibus consimitalis est illi, cui est cibus, re quod lactuca frigidae N humidae temperaturae erit cibi re temperato cibus medicinalis,N arido, ac sicco medicina cibatis: cum igitur duo sint scopi in unaquam reperie non aequali, conseruare eam quae est, oc permutare in
ciborum me diculas duplo g in .ravi media italum quo
154쪽
r iii s,ho im primam a consim ilibus alii ne aequalibus it, reliqumniabaequaliterreritrarii aut nitito epotentia.Constat biliosis utpote in duobus giridibus cibos omiari contineti a frigidis,atque lium idis insecundo gradu usu ad calidum ec si scutauo iticum insecusidoniadu. ita a calidis ae siccis in secundo gradu, conseritabitur abieni mi
omni cibo frigidiore illo, atque humidiore, ad meliorem statum traducetur, donec aevasi. ad secundum gradum frigiditatus, atq; lium idae qualitatis peruenerit: a calidis ii ro, aut siccis iii tertio, uel quarto gradu laedetur, sed a frigidis ec humidis in tertio gradu,non nutrietur penitus, A. grotabitipossibile est etiain ut a frigidis,& humidis in secundo gradu non nutriatur. Qxiamobrem intemperies magna ad aequalitatem reduci non potest. Nam medica in enta uiolenter permutant,ae non possunt iis et esse perpetua, quam ob causam malefaciunt medici, qui malam temperiem tonse Ii immedicamentis reducere conantur. Cibus enim fami laris naturae est, &lon conliuetudine,omnem malam dispositionem tandem euincit: At in grauisisima intemperie, cibus non potest esse, tu contrariam illi obtineat facultatem, ob hoc se nes hi inae ari non postimimu luna nana nec ab humidis ualde nutriuntur nec erutra periculum aquaei 'terius tales cibos assumere possunt. Dico autem cibum po- et etia humidum, nam substantia omnis cibus livmidus est, omniscn humectat.Quia i tyd nutrit ut docui totum pingue est, at* ideo calidum N hunc dum. His igitur initis, qui bene se haben .cibis solis indigent, qui autem minus, medicinalibus cibis qui uero det erius, medicinis cibalius: lui etiam aegrotant, medicamentis. At quo rum salus prope est desiperata,nonnunquam etiam uenenis.Hume stat etiam cibus o
omnis quia Languiuem adauget, re calefacit etiam: praecipue autem si tales natura S sint di homines eiusdem temperamenti. Triplex autem est cibi differentia alia a
qualitate ut calidus, aut selyidiag alia a si Assarariticibus tamen non es
parum nutriens,lertium neutro modo . verum dices pucinam,non ergo conuenire in mordis magnis,cum sit cibus medicinalis, dicemus si uires substinerent multo meliora esse alia quaedam, ut seminum peponum lac,quod in ardetibus dubio dirocul esset melius plicana, re mercurialis folia in iecoris inflamatione. Quae Galenus A . preponit illi in hoc morbo: sunt realia sius proprietate dicunt coset iecur ludi nute nil Neochlemuidebitur aute Galenus differentias horum enumerasse generidicis omissis. in tertio igitur genere uenena etiam connumerantur. Est aut cibo ir. agis proprium ut nutriat,at illius prima differentia nutrire, aut non nutrire t ii et praeliant nutrimentum tenue, aut crassium,solidum, aut inane plura habere eo cisti fienta,uel non sic Guel difficile colici obnoxium ei e corruptioni, aut unc do se corrumpi .Hsc igitur omnia ad primam, e maxime propriam differentiam ciborum, re portuum pertinent: calefacere autem. aut refrigerar uel siccare, illius sunt crimedicamentum,laxare uentrem, aut confirmare membra, ad totam pertinet ecientiam. apropter suis locis etiam dicemus de omnibus his, non tanquam cibo propriis,sed ut necessiariis sciri sicut enim cognitio auri calchi necessaria est ad cognitionem a uti,non quia sit auru, aut auriyars:ita scire non possumus in quo dii erat alimentum puro cibo,nili sciamusquae sunt illipto. 'pria, secundum temperamentum, aut formam,
155쪽
HIERONYMI CARMBANI MEDIOLANENSIS,
O M i is v M status nouem sunt. Primus est ualentium iuuenum cum optimo habitu, calore uehementi, comire admodum temperato, aequali in omnibus sitis par tibus, cute dens latis uenis,nusquam laeso, astutio la boribus, gorcae calori,a neutro multum patiens, & iat
dici solet Polycleti statua. Secundus est qui huic proxi mus est, ae de his ambobus est ars tuendae sanitatis, conseruandae per plane similia. Tertius est eoru qui medio.
iter ab hoc recedunt,ut possint si uelint, uelut priorem in eodem permanere,similibus utendo: preterqua quod caueant ne ulterius labantur: ut in his moderate contracoderate ria adhibere oportet, magis in aere, post in potu, inde in cibo,ec magis omnibus tantinia. in exercitatione. Quod si statum mutare propositu est, hic medius erit inter secundum e ouartum, Sc siet sensim,dc per moderate contraria, ec otii temporeaetin hii midore sicco maior diligentia adhibenda est: pingui &humido sempe ad hirini ditis, in qualitate ad contrarii quod cum Galenus no animaduerterit, uiuendi tragulam maxime in senibus perturbauit: si enim humidis rebus pauetis, eis ci hi, . dropicos: si similibus, duplo celerius senescet,quam si humidioribus, re qualem clis usum etiam decrepitis consulit,ne dum permitti et Et unde Pollio, interius mae- ph so,exterius melle Quintus fiatus est eoru qui sani sunt toto comore, sed uno meni si 'ma ca formato ut lapide in uesica uel inaniodice calido uel frigido, uel imbecibirari nitia ii, quibus duplex simul cura debetur conseruandi totum 5 est per similia, occustomu, dia per contraria illi membro.Et manifestu quod differt a tertio in hoc, quod ei potest adhiberi alterum regiment sed non ambo simul, in hoc ambo simul necessario: quia unum tantum non susticit, ae hoc praecipue in nobilioribus membris, qui niram ra noli cerebrum, cor, pulmo,iecur, ae uentriculus.Post quae sunt usca,renes, oc interiina, liva que, ubi si magnus lit lapsus, ibi maximus in quoci inque alio. Sextus status est eoru in Dorbi uix -- qui senectunt aut morbo insanabili detinentur: uelut lapide paruo, ae leui uesicatarum admi: tm nec pati situr exscind carcinomate paruo in membro ignobili, sed confirmato, ei terocelmelephantiast etiam ab initio.ldem autem est si recusent sanationis moduni ut si ipsa morbi magnitudineant insanabiles: Et si ulcus habuerint in pectore, resicapitis dolores per circuitus patiuntur, qui tame sanari non queunt uitiatis ossium interioribus,tat idem de comitiali morbo laborantibus, de oculorum imbecillitate. qui ad caecitatem tendu'i: Horum est uera cura, sed tamen hia procrastinatio finis, i uti senilis hecticae.Septimus est morborum,uelut a calculo remiiij podagra,destillationibus, inaequalibi is intemperiebus, prscipue uentriculi, cum iecordire cer brouenum cum iecore in quibus prohibere nitimur aduentum morbors.Octauus est in his qui morbis insanabilibus detinentur, uelut phthisici hydropici damnati a magno,& rupto carcinomate, ut medici talum blandientibus utantur: hi minime
ad praesentem locum pertinent,sunt enim extra aleam, ut etiam qui sub nono patri sunt
156쪽
Linta gr&umphrsnetici, licmoptole disinterici, arderitis bre laborantes: horum
im in curandi ratio obieruarida, ut ex nouem partibus tosius artis tuendae sani tatis: si opus unum tantum ei parti, quae est extra limites relinquatunalterum quod curami, rationem prosequitur. Atque etiam in hoc plurimum negocq habet custodia haec. Cosmilia haec multis contingit,abstinendo ab omnibus noxiis, sed etiam no iam me pro ea, cessarid N in illis adhibere temperamentum: ut non solum quale sit, eligamus, sed stodia iamisi
quantum,& quando,oc ordinem,acpraeparationem etiam adhibeamus. Necessa- ymiasoti. Dum dico quod plus habet commodi uel tum,uel ex usit atque consuetudine. Atio modo ci istodiam administramus medicamentis, aut auxilijs ualidis, ut exerci-iationi etiam immodicae, purpationibus clysteribus, acuationibus, astringetui-hus, frietionibus, fontibus, balneis calorificis, ustionibus Props manus,aut pedes, re etiam caput, uentrem, primis,im gationibus, sustitibus. Cstera autem ut sani deis
gunt edente ac bibentes,& dormientes, ac exercentes. Tertius modus est, ut uia. Not
mur solitis in ut eius ratione, uelut dictum, sed praeparati uelut iure albo cum pisesbus,in pituitosis muria,sinapi, raphano, in his qui non concoquiit pipere longo, aut albo, in cruditatibus gingidere condito, in frigido uetriculo diacito nite ex iacchato, si nihil est detergendum cum pipere, si detergendum ex melle cum eodem, inde embaminat iura, uin re talia. Darius est per propria, quae excitant calorem innatum, ut in quibus ingreditur,ambra,crocus, eniceus,ae nectar siillatiliu Quo-riiam uero ista inuicem permisceri possunt, ecperseelle ex quatuor modis ut ae v. quos utiles esse dico, sed raro contingit ut simplicis solum sit usus: ut si ob paupera ratem, aut aliam causam cogamur inseruir homines etiam ciuiles ito adeo possunt rotioacare rastodiae. Item si membrum aliquod multum sit laesium,oc proprie cuius ostis,ac operatio sit necessaria. Item quoties homo cogitur laborare, aut si non potest habere necessaria uestit columbos, iecora gallinarum . item cum est aliquod necessariorum uitiatu ut aer,aqua, habitatio ubi exercitis usu destituatur. Cum etiam
meimbrorum naturale iam cotraxit noxam ex materia, aut ex noxa materiam praecipuum uetriculi os, post fundus: inde iecur, post renes, demum uesica, ubi salutem eae abstinenti expectare uolueris, plus augebitur morbus ex mora, quam ex conistinentia minuaturi. quamobrem adiuuare cogimur torpentem naturam . item per
quaeda interualla,licet raro, oc ualde propriis, aut prannio cogimur, modico ae suaui, ac spatium concedere naturae noniiunquam occlusis etiam intestinis, ne colica sui ei ueniat prius expectando. Et ideo magnu malum est paupertas, quia ipsa ad- p. maiestadiicit inoibos, ae mortem,S luctus, ac tristitiam, contemptum neci; ob id desisti hae i. Hi ob id quasi pessimum saltem nostra aetate: reliqua mala rio adducunt adeo alia, neque paupertatem,imo plerunque uno aduenient reliqua non adueniunt,ae si iam acceperint,cessant. cetoniam homini ut paupertas est impedimento omnibus in commodi ita iam inIoata adauget uel nodum comta irritanat aliis in malis, cum non desunt necessaria homini, reliqua comoda non subtrahuntur: Et parcitate; oradine, amicorum auxilio,& bonorum,dori testicorum, ac proprio consilio potius auget rem,quam minuat,&ita commoda alia augendo saeatium in calamitate. Et maxime quia paupertas tollit amicos, defensores Famam, inde contemptum adauget iste et ii in usu apud mortales comparatum est)ν hic est alter inliseriarum ortus. Re- in modeundo ad rem, hi etiam qui oris uentriculi imbecillitate laborant, uix possunt eo inbecillii optimo modo esse cotenti, nam imbecillitas oris uentriculi parere solet uertiginem, oris urist iis comitialem morbum, cordis desectum,inappetentiam, capitis dolorem,aenonun- li. quam materia ad cerebrum ex illo transit, re pirecipue: in febri hus,item insaniam aetimores ualde molesta, propria mortui Mys a stetist dolori si uritus paruus,& desus, est etiam illius propria qusdam assectio singularis. Et alia quasi ei contraria laxitas, seu quam uocant relaxationem, item roso,ac alia quae proprie accidit, cum non potest concoquere cibos duros, graues: Propria quoque ames, nimia sitis, lupinitas stabuerso fastidium, nausea, uomitus, e viatio, saliuae abundantia, oris quae
dam siccitas, syncopis etiam qiundo civictiliit. Accidit etiam illi distenso, quam R i os late,
157쪽
. Delatis os late hiscit. Unde non concoquit cibos,& dentes etiam halitu corrupuntur. Item p. i. o a. oculis impedimentum ex hoc suffusioni proprie simile, sed ec tinnitus in au ibos: eum ergo tot critingant,3c tanta mala ex liae parte imbecilli,& si nutrias magis i ,-ditur,ouia si uentriculus fuit imbecillis antea, quanto magis nunc,cum materia
cessit et qui naid accidit incoctio, transit in simile,re aliquato deterius, si biliosu H. mi,. hiliosius, si cratium,crassius, si putridum,putridius: Si no nutrias uentriculus hi m becillior, quia illius tunica quae communicat gulae , solum nutritur a cibo, Poto, e . iiii vii ideo talibus non sufficit abstinentia. ideo habere os uentriculi ualidum mul ni sa---uritas cit ad robur ualetudini ob abstinentiam quam possunt perferre cibi, sicut e diu, --- se uentriculi imbecille, iacit ad uitae longitudinem,& ianitatem longam, Sc ma
xime si facile evomat,aut erudient: nam omnem minimam noxam errorum statim
sentiunt,ec coguntur abstinere,quod in imbecillitate iecoris plurimum nocet d tam Q m '' minus sentiunt, ecina gis tamen afficiuntur. Ergo habentibus os uentriculi imbem et seu e aliud membrum e nobilioribus ualde uitiatum, his cduenit aliquod auxia me t/-innocens proprium,ualde raro, potens tamen,& in pauca quantitate, Mi adu tW iq uiso,dico quod ex his x v .modis, primus omnium est optimus p ripae ins sitne,ec quanto senior, tum quia his est generalissimus omnib. magis ex aequo cor
ueniens, uelut circunserentiae partes omnes minus distant a centro, quam intea se
Est etiam facillimus,quia paucissimis indiget, dc quoniam naturam habet sui ope
ris ministram, quae toti simul satisfacit aequaliter,aut prope. Etenim uix cotingit in tanta multitudine membrorum, accdtraria etiam in sanissimo corpore, quicquain administrare e regnauxilii quod nullum ex illis offendat. In his etiam magis mi tatur consuetudo, ae magis repente quam in continentia, nec quod multum res ei:
cogitur natur nec heicit in noxa externum auxilium expectare,ex quo tempore morbus semper si ideterior,& aliquado evadit in lethaleni, nec si aberres tam mac, η- , Periculum incurris Auxiliu Petatur ex consuetis, iucundis, ec patriis ratione sis iure utilibus experimetis, inde confirmaberis in proposito. Exemplum in frigido, oc humido,dclaxo, ciuios superius hians habet,dabimus lenticulam bis coctant,s cuda uice cum iuret poris,ec si restigerat,addemus pulegi u. aut anethum, aut ci orientalis, sed rarius aut in magno frigore, piper album. Porro singulis horum x v .modorum, commune est ut optimis auxiliis curentur, ut optime curari queant,optime autem curari palam est quod conuenit, stultum pesset secus aut nefandum:optimii igitur quot modis dicatur est intelli dum, opti quoim in simpliciter est quod maxime propinquum humanae naturs,ut somnus,panis siligineus, cuius proprium est ut pluribus conferat,ae paucioribus nocet. Ei detrimenta quae parit in pluribus sunt minora, ec ut optime habitis plus emolumenti a serat. Dicitur ec optimum, quod ratione optima conuenit omnibus, subiecto at tem non est unum: ueluti simile temperati e simillimum est ytimi capulaec contrarium intemperato Sc magis aequale,oc in substantia simile: Et hoc dicitur per sinalogiam iuxta consiletudinem,nam re distinguitur per genera plurifariam: simile contrariu 3c substantia conuenies, cui Galenus nomen proprium no adinve lised ueluti in tenebris caecutienti dixit,modo siniit modo semper humidum,et se cie etiam ueluti calida frigidis, frigida calidis:non sunt autem eadem c ida Minais, quamuis conueniant in hoc quod sint contraria, sed contrariis inter se,& similia ara igitur ita optimum est ut in ullare subsistat, sed in sola comparatione. Sic ecquintum genus quod non est nequem
mile, neqtie contrarium , sed habet conmarationem: uelut uitellus oui uentriciato,
qui nil aliud persecte concoquere potest omnibus his modis, es alijs uelut propri
tale dicitur optimum,quod maxime ratione conuenit. Tertium optimi si inca tum inquod homini habenti temperatura uentriculi admodum seigidam, in iam triculum magnum, cum amplo ore,de iecur calidum cum angustis uenis, cibus au
medicamentum quod ei conuenire deberet iuxta omnes conditiones pariter ac mptas.
158쪽
utasseu illud esset simple seu compositu,conditiones hae sunt in primi ae secundi s,ae tertiis qualitatibus,in similitudine substantiae,in densitate, in eo quod sit sine . noxa,ti multitudine, mediocre uincat in his quae opportuna sunt, re uincatur re moliam, re contrarium corruptioni familiare,quod etiam facile eligi,& haberi po sit medium in crassitie, aut tenuitate, aut quale esse debet(quod de omnibus condiationibus intelligi debet, scilicet alternaum suave quod flatu potius discutiet, quod admittat praeparationes optimas,ta plures, re non ualde operosas, Sc quod praetet reliqua facillime concoquatur. Sed de hoc mox,& dissuli. artum optimi significatum ei quod non ad morbum' aegrotatem in specie resertur: sed omnino ad eum qui curari debet, utimur eo cum res est in arduo, uites labant, aut morbi socii cum illo ruinam minitantur, uelut coctio, utemur uice uerea cum celeritas faeti uraget, ec morbus minus periculosus est. In uniuersum ergo intelligo per optimum. optimis arto modo quod ex ratione omni citra tamen experimentum conueniret illi homini ad uit stolicitudinem ad corporis incolumitatem,quatenus posset illi conti Dire ad robur,& decentem habitum. Quatuor enim haec spectanda sunt,sed quinto modo etiam addita experientia omni, illis rationibus re praeparatione, re etiam permutatione aeris si necessaria sit, ut addat hic modus si necesse est tres obseruationes supra quartum,&ideo luc modus in opere est perfectissimus solum. Primus autem consideratione, re consistit in hoc, quod ex tali ratione uictus conserirentur uis illa quatuor nuper dicta, de hoc medio generationis sanguinis omnino mediocris, qui neque sit serosus, neque assus, nec lentus, nec siccus, nec frigidus,nec nimis calidus,boni coloris ec qui bene fitianae sus iciens in quantitate, & ut bene nutriat corpus,nec facile corrumpatur, ut sit boni habitus, pinguis potius, quam macer,m hostias, tolleret labore bene dormia cum omnis pauci ac laetis cum animae op rationibus, memoria, sensibus, cogitation bonis nec impeditis,corpore leui, redesiderio exercitationis, appetitu congruo cibi,'rerum bonarum, saliua dulci, e mediocri absque pruritu, pediculis, oris sapore malo, & odore quouis malindeiectione alui Scutinatum , hic est modus dignoscendi primum,in quintumodum. Ptimum qui persectus est ratione,&est optimum in deligendo materia meditam. intus in opere,ec sine. Cum uero omnes res mortales sint in continuo fluxu, tu optimum primi modi uariatur regione, Sc tempore, ut uinum quod est aliqu ando optimum,permutatur in acetum,uel quod deterius est corrumpitur. In quinto autem modo etiam sit peruetta, Sc mutatio, sed non tanta, quia non hoc uinum optimum est quo semper utimur, sed optimum singulo tempore eligimus, expeti, mur, probamuSA utimur.Tria genera media secundum,tertium,S quartum optimi sunt ad coniecturam, quod optime ratione conuenire potest in secundo genere,ut est in filo genere non contractum ad aliquam speciem, uelut quod optimum est quod conseruat unumquodque in suo statu, aut reduciti uel quod neutrum pie, ne, exquisite facit, sed conseruat per similia paulatim, Sc sensim per leuia, contra,ri3 contrahendo quasi freno indito, ne ulterius possit augeri . In tertio significato praesupponimus laborantem cum suis dispositionibus propms, tam naturalibus. quam praeter naturam,quibus occurrere debemus. Quartum differt a tectio, quia cecernit hominem cum suis praesentibus conditionibu utpote aetate, consuetudine,moribus,ut quidam qui nolunt a uino abstinere, nec ieiunare, uel cauere a nere. Et in uniuersum quartus modus est specialis desiimptus in operando a mor- his generalibus, id est, ratione ut dictum est. Tertius autem a speciebus rerum, de conditionum praeter naturam, sed non a proprijs hominis, uelut secundus gene- italiter solum considerat curandi rationem,non determinando, sed ad proprium, utpote si debeat curari consciuando per similia, aut reducendo per eontraria. Estoc levius modus per comparationem nil simpliciter aflirmas, uelut luod lens bis cm 'optima, addito croco, aut pipere, ec pulegio cum carne leporis. In hoc non dicimus quod nullo modo quod lens optimus fit cibus simpliciter, sed quod inter legumina utimur, hoc in inopia bonorum ciborum uel obtemperando necessit ei; ro antis, uel illius mollities, uel ob singularem quam fecit in habet proprieta
159쪽
L. Metili tem, ut in phthisicis, uelut Hippocrates, est enim suauis cibus, odoris hons, Ererisphim: u. concoctionis. boea. Postquam alitem incidimus in sermonem de facili cococtione, dico quod faciliutacilis coctio concoctio in cibis obtinet plusquam dimidium conditionum omnium boni citatem cibi viui nam reliquae sunt,ut bonum exhibent alimentum non facile corruptioni obnoximpraestit. plurimum,solidum,consuetus sit, suauis, innoxius,& non multorum excrementorum in prima,uel secuda coction ut eius sit copia:&ut possit bene praeparari, nam haec conditio deesse uidetur inter caetera, cerasijs ae si cubus siccis. Dico ergo quo a cibus qui facile concoquitur,erit suavis, nec supernatabit,ae si consuetus, iacile co- coquitur,qui facile concoquitur, erit consuetus, nam consuetus melius concoquetur perfacile, intelligo enim simpliciter. ocirca nec flatus gignet, tum quia non bene concoqueretur,non enim gigneret in supernat areniad ergo facili concoqueretur,& si facile concoquitur, bonum celeriter Praebet alimentum, nec comiptioni obnoxium, in eo calor naturalis aliter esset excrementitium, ideo non multum nimii iret solidum: concoctio enim condensa aut liore Aristotele, in prima uel secunda coctiora si plura excrementa gisneret, non facile concoqueretur. Est etiam inno/
preparat q- fiui nido maturantur. Propterea ficus sicci non debent edi, nisi plene decorticati, Urumis enim sacile colicoquuntur,utiles sunt uentriculo, ex aluum molliunt,&iuncto acto,& piperi,uel i utae utilissimae iecori.
Facili coctis- Qtiod uero facile concoquitur est, primum si nullum uentricillo inseri negocii mi Atra, si corpus cito cit, si urinam paulo p8sita calidam cit,si substantia similis, ut caro suis annui bene exercitati, si itiabilis manu N in ore, si aqua breui dissoluitur, im
pistillo,si praeparatiis, consuetus, si leui nec tamen siccus is albus recoctione etiamulto candidior factus in candidissima enim rara,si natura calidus &humidus,no superfiticii genere ut sanguineu specie, ut castrati cibo, ut aura, quae granis uescim-tur partibus, ut tale iecur lactes pulmo sanguis cerebrum: praeterea odor, sapor, a hora descenius Famis enim aduentuspaulo ante bonum lignum multa crisAraus re p. tib seu super lenientibus, somnus praecipue prodi indus eclongus, aut .... quies. Pi paratio autem,quae masnam uim habet, est resolutione excedemi pili, emollitione substantiae, ae per militone partium tenuium cum classis de hu. . in idi distrilbutioire. Et emollitio fit uel tundendo, uel madefaciendo, uel liquando,' in partibus autem ipsis,& potestate ab acribus, salsis,ec acidis.
De parre u ibis aliment sipra diuersatammmmlura. cap. it. Um necesse sit nutrimentum innutriti, aut nutriendi substantia conueravi qM ti,illud in primis notandum, non unum esse, idem in omnium partis in rium ciborum temperamentum:at i in hac diuersitate, unum quoddam Ct oi non dari toti humanae naturae commune, cum neminem latere excogit
Mel/ t ipse mus, nonullos nostra tem Destate arena,aut pannos lineos pro cibo deuorasse, pios appetiuis solis camibus,ouis, piscibus, re huiusmodi uescentes cum temperamentum hoc loco dicimus, forinam illam, quae ex tota nititur substanti intelligimus, cui hauddubie qualitatum quatuor mixturam quandam inense declarauimus. Ideo calidum ne, an si midum,humidum an siccum, aut huius Homesis modi tandem habendum, existimandum in sit, ignoramus: proprietatem autem particularis. quandam s enumeroparticularem in multis experimur,qua ali raseum, umutauauersantur,aiij absiliemij sunt,nonnulli poma,cucurbita alij,alij aliud odio habent, accultant. Memini enim me cognouissequendam, qui nedum cum cucurbitam comederet, sed etiam condimenta, in quibus parum cucurbitae ingrederetur, est lingua intumescebat huius p rationem adduximus in sexto Contradicenti sicuti multorum aliorum quoru obseruatione tantum at D experientia, dc nulla alia rat , cognitio habita es nunc enim leporis una cum Galeno ad eam, quam occultam
160쪽
occultam uocat, propriaetatem omnes subterfumunt. Sed haec missa faciamus, cum praesentis no sit inlii tuti, de ius nam egimus iatis in libris Contradicensium. Nuetaer5 a nobis potissimum consideranda est ciborum substantia, an uidelicet crassi, Considero an tenues, an calidi an frigidi, di huiusmodi naturae sint, ut quilibet conuenientem dam cibis sibi ad sanitatis conseruationem eligere possit. Alijs enim crassus conuenit cibus, quae. alijs tenuis,aliis calidus,alijs minus calidus ae sic dereliquis, nec hoc paucies momenti : sicuti enim videmus animal exutiens quandoq; prae nimia edendi auidit a. Nditire,limum, lutum, ec multa alia praua comedere: sic& membra cum proprium at psibi conuenientem cibum non trabeant, attrahunt naturali quadam necessitate humores prauos,qui in eis putresiuia secundum temporis sistatium quousj ad acuentur, ac supercalefiant, recalidas generant aegritudines,&febres actitas, , alias liti. iusmodi. Qitare Princeps tertia Primi inquit: tille in quo mala digeruntur nutrien-e-tia, ob hoc non decipiatur,quoniam post dies no multos, mali in eo senerabuntur Ma sit iis, humores, aegritudines,oc pernecantes tacientes. J Qtiod ec sensit Galenus terito de .. .uia Alimentorsi facultatibus dum dixit: ONon igitur oportet nos in purgandis seminibus, qui adesum comparantur, esse negligetes, Petulatas etiam si noxam, quoquo o. ultimo.ridient ob exiguitatem,sensu non percipimus, quod tamen longo tempore ex ipsa acertiatur, tandem erupturum:J diection&in secundo loquens de cucumeribus, eaddidit: sob eam igitur causam ab omnibus praui succi eduliis censeo abstinendum, iamsi ea aliquibus concoctu sint facilia.Nobis enim no aduerteiitibus,pra uias sumis ex ipsis post longum tempus in uenis colligitur, qui postea exiguam ad putrendum occasionem naeius, febres malignas accendit. J Et ideo dici solet, ne gaudeant malis cibis utentes, quoniam si in praesenti nocumentum non sentiant, suturum tamen periculum non euadent. Constat igitur cibaria in generali nec absolute tenuia,nec crassa pro sanitatis conseruatione commendari. Tenuia enim de remacs mollia re si facilis sint cocti oni oc in sanguinem conuertantur, ae membris assimi. ria q-, lentur facili me tamen corrumpuntur,nec solidum praebent alimentum, sed imbo, q ibinc a cille,& exiguum, nec danda sunt uentriculum habentibus calidum, dc multam bi. ni M.tem generantem:quia corrumpuntur,re in bilem uertuntur, ideo tales crastos in lius conquunt cibos,quam tenues, A melius carnem bovinam,quam lacudinam,ec pullorum ae hoc ob uehementiam caloris agentis in chylum cibos tenues stiperas santis,crasius uero optime concoquentis. cInuenient ergo tenuia cibaria genera.tia sanguinem purum ec subtilem, corporibus non multum se exercentibus, ec d hilem calorem innatum habentibus Nillis praecipue,quae epatis,obstruistionibus, aut alienis, ae renum, ac cerebri, ta aliarum corporis partium superfluitatibus sub- creet. a.
teria sunt.Crassa autem cibari ueluti sunt lenticulae, lepores,castanea fungi fabae,souae boua dura.&frixa, caro ceruina, i na,bovina rape crude presertim Phaseoli pisces diae corat,
duri re magni,caseus ae huiusmodi similia:etsi nullis conuenire uideantur, eo quia crassum generent, succum,ae concoetu sunt difficilia,ais obstiti stiones faciunt, occorpus aggravant, re membra, uenavd crassis, ac lentis Eumoribus replent, ae chronicis,ato curatu difficillimis affectionibus, coipus disponunt: nihilominus ali
qua reperiuntur corpora, quae coacta sunt, huiusmodi crassis nutriri cibis, uel con suetuatne iam multis annis contraeia, uel quia sunt admodum calida, quae aemul- . . oro utuntur exercitio, somnod ideo s lido indigent nutrimento, quod praestant ci re Pharia cras si tamen conficiantur,ut fuit sententia Galeni in libro de cidis boni, Nniali succi . Inquit enim: OQuicunque plurimum exercere se possunt, somnum ibi Mu pro eo,ac lubet producere,uitam 3 delegerunt a ciuilibus negot is procul, possunt sane hi crassi glutinosio succi cibus capere: praesertim si cui post longum horum e. sum nullus nunquam in dextero hypochondrio, aut ponderis,aut tensionis sensus oboriatur.in pauca tamen quantitate assumi debent, ut concoqui possint, nequis sibi persuadeandum solido indiget alimento,si plus de eo astumaneo maiorem tin-tire debeat corporis restaurationem, imo si plus,quam parsit assumpserihut ea concoquere non possit tantum abest ut corroboretur,quod maiorem etiam sentiet cor cibaria in
Poris molesti ain. Cibaria ergo quae generaliter lai dantur, sunt ea, quae optimum exbis puta. - ri praebent