장음표시 사용
241쪽
in Auim dissemit'. cap. XIIII.
ivi in Quadrupedibus complures reperiuntur disserentiae, it declara- avi Afrauimus, aeque etiam ais in auium genere conspiciuntur, quae a cierimore, aetate,ut lix loco,coelom,atu etiam in quibus ciamacas iratione desum. . tur,quibus salubriores,aut insalubriores, aut in cibis magis, ueliminus idoneae redduntur.Tempore enim exempli gratia quo libidine agitantur, tum M vesties,tum domesticonpro cibis ineptae uin extenuantur enim quia labore,& sol licitudine non comedunt, ut manifeste apparet in domesticis: ouis est enim qui li-henter edat gallinas incubantes et Pariunt autem omnibus serme anni temporibus, exceptis brumalibus diebus,quibus maxime pinguescunt, ac tenerae stunt. Porro aliae etiam aestate meliores sunt utpote quo frugibus uesciantur,aliae autumno, que i rictibus,pomi baccis,aim aliis huiusmovi, aliae tempore hyemis gratiam acquirimi, ut merulae, turdi, anseres sylvestres,grues, at cy aquaticae omnes. Sunt reqviedum frigora fugiunt uel hyeme latent,ue loca tepidiora petunt. sensium enim talis natura indidit, ut cognoscerent, quo mutationes a frigore, uela calore facere in Palin Geberent, loca permutare.Reperiuntur nec non Naues, iuccum naturas intim. uibrum indit Decille nec longum iter peragere possinn hyberno tempore in campos discediti it ut tepore patiantur,aestiuo uero, ut aestu semper careant,montes repetunt,& he aii 'tumno pinguiores sunt, quam aestate, ut de coturnicis patet, at alijs huiusmodi. A uia A vietu autem nec paucae adnotantur differentiae: quae enim ungues aduncos hahent,omnes carniuorae sunt ut aquilae,accipitre uultures, S aliae qirae liberer in ci-hatum ab hominibus non latent,dmitti,asiae uermiculos deuorarat,sed complures frugibus uiuunt, ut palumbes,columbi,turtures et huiusmodi,sed ut summatim di eam aliae uictum a terra petunt, aliae a flumine,aliae a lacu, at* aliae a marimec pameae etiam sunt, quae herbisuescuntur.Notandum quo ue carnes avium sylvestrium
semper pabidi oporem gustui referuiit, nam quae formicis uescuntur, formicarum G saporem reddunt,uermiculorum isto quae ueriniculis,&sic de singulis. Ueluti de in this patri,qus piscibus aluntur, pisces etiam olent,& quc circa aquas uiuunt, lutum,
ae num reo lentant. Virus autem illud marinum redolent, quae circa mare
quod nobis Dioscorides significauit dum dixit,quod aviculae illae, quae baccas de
uorant denigrantur,& homines qui eas comedunt, alui profluuio saepe corripiuntur.Praeseruntur quom montanae campestribus, ut infra, ueluti A quae praeabundanti pluuia largius bibunVnec sine detrimento. Non enim mediocris earum
Hilerenti quae in stagnis aut paludibus,aut lacustribus locis degunt,cum ijs, quae
in monti bus, aut locis siccis uiutini.Nam pro locorum nariira, aut animalium proportione carnes(ut Galenus resert siccae N excrementis uacuae fiunt, & ad concoquendum faciliores: aut humidae excrementiti reconcoclaudifficilioris. Suavius etiam, nec non re utilitis castratione eicitur animal, veluti de gallinaceo genere par Aliae quom in infantia placent, quae cum adoleverini,homines abhorrent,si neruis enim semper improbatur, sicuti Neorum caro, quae nuperrime edita sunt, quoniam muccos atque humida, eo* excrementis plena,ut superius diximus se, num uero diu sicca, fibrosa, ad concoquendum contuma at exigui admodum alimenti.Auium autem uolucrium omnium genus, ut Galenus inquit paucissimualimentum exhibensi ad gressilium genus conferatur, ae potissimum si ad suillam, , quae copiosissimi est nutrimenti: uerum facilius concoctu est uolucrium. Aulum tande alimentum in uniuersum tenue es ne multum,neque diu permanens, aut robustinn, sed non malum,m si quarundam caro quae dura est, ut cichoniarum an, serum,anatu pauonum,at aliorum huiusmoui. Porro in omnibus uolucribus amnialibus,ut ei in quadrupedibus scire oportet, quod augentium caro multo est
praestantior,quam aetate declinantium,&media in utranu florentium, iam particulatim de omnibus,quae in usu ciborum apud nos locum habenuexequamur. Ee a De L
242쪽
De Gullo,capo, gallina,v pullo. p. X v.
Ria a Varrone enumerantur gallinarum genera,libro trilip de Re rusim ca: illaticae, Ag.estes,& Africanae . Uillaticae dicuntur uulgatissimaei lae, quas in uillis atque in urbe etiam ali videmus: Agrestes uero mediae
sunt inter uillaticas,&Africana quae rarae tempore Varronis in urbe erant,hodiearero rarissimae oua enim in uillis iaciunt, oc layennalibus temporibus a cariem edi liquando conspiciuntur.Africanae autem stin quae ex Africa in Italiam transseruix ei iuvim. tur,quas gallinas Indicas uulgus uocat. Galli ergo tenelli caro connumeranda est inter uolucrum carnes, quae quandam mediam naturam extenuandi, o crastes ciendinraesitan; a Galeno adeo laudatas.Facile enim concoquitur, laudabilem generat sanguinein, Nappetitum conciliat, at V omnibus temperamentis coueniens est,e praecipue si moderate praepingues fuerint galli,&nondum coierint, Sciam canere incoeperint: Ius etiam eorum humores aequat, re uentrem aliquando mo . vet. Uerum ii antiqui, ac decrepiti fuerint,duraesi eorum caro, nitrosa, salsa, ac coim. coctu difficilis, Sc cibo inepta: iusculum uero ad multa in aetii pratico commenda id a x crumi enim, abstergit aperit, status dessipat,prouocat, aluum soluit, at V melan- g elioli purgat. Gallinam autem soleo ego dicere a natura pronominum com moditate solummodo sui Iecreatam: cum infinitos mortalibus in re cibaria usus i*mmerum si ibiministretudeo foecundissimam natura genuit, quasi Ulod scirci hominum uitae irtilissimam,atu commodissimam: ob id primas gallinaceo generi in re alimen, taria partes tribuimus, non solum quia alimentum optimi succi, re paucorum excrementorum, insimul; temperati praebeat, ueriti v etiam quia obuia est semper ubi I locorum copia,ut in amicorum aut hospitum aduentu in expediato,nullus ci vir i, bus gallinaceo sit paratior. Calida S luimida( moderate tamen) m iuuenum gallinarum caro, eam cp Galenus temperatam censet, re quia eius succus, nec in bilem, nec in pituitam conuertitur,nutrimetum multum da temperatum, at poptimum, harum etiam ius tam sanis, litam aegris ualde commodum est & ideo elixae potius,
strat o quam assatae comeduntur. Castratio quocue in his bonitati suifragatur: compertum bonitati tus enim est castratas gallinas palato melius respondere: est etiam earum caro candias igitur. dior, fitabilis, ae magis tenera. Agrestes uero gallinulae dieiae, & ipsae non mali sunt agri: i, gal. succi quia caro earum alba est, sed durior, ais natura siccior,& concoctu difficilior, itina Cresut nec gustui adeo grata, minus alimenti praebet. Asricanae autem magnae sunt a. uiret. Ues, mirami habent formam: rostrum enim carnoso quodam additamento ue-IDianaestiunt,atque inde supemet, dulo eodem saepe reductili, quoties libuerit, aut proque. est. e capiendae commoditate, alia etiam per collum consperguntur eiusdem colo ris rubri, sed cum iracundia tentantur,liuesciriat, multosv alios suscipiunt colores: viret. caudam expandunt mares nostratium pauonum more,sed longe breuioribus pennis. Hae si iuuenes fuerint, nec sapore, nec si icci bonitate, nec nutritione uillaticis
sunt postpone dae imo eam caro optima est,quia candidissima,& friabili ae gustui
grata,ut dicere audiam alias omnes Epore,ac salubritate superare. Facilius enim est concoctu, boni nutrimenti paucorum excrementorum, re optimum generans sanguinem, si tamen bene macerata aliqua ratione prius fuerit, quod omnibus serme paulo maioribus auibus commune est, alioquin earum caro concoetu contumax . h. essen. bene etiam decoqui debent, ut tenerescant, ut plurimum assaris blent, uel in furno decoqui. Capi autem castratione ex gallis gallinaceis sunt, ob quam ex ca lore, dc siccitate, in conti arium, uel medium potius immutatum eorum temperamentum . quapropter egregie commendatur: est enim undique aequabile,igitur in ter primas epulas capos hodie reponi videmus, ta non solum lautiorum, sed re rusticorum,plebi si mensas ornare. Castratione enim pinguiores sunt,quia cucurri- vir i canere desinunt necli Venerem repetunt, ali omnis animi uigor cadit, optime ac ualenter inter aues alunt, sanguinis multum, indem dc lautissimorum uicocorum copiam,nec tenuium, nec aubrum ruinis praebent, & sacile concoquun
243쪽
tur, ae si quis dicat tenue potius quam crassum esse eorum alimentum, sateonsed tamen nutrimentum ex aequo durabile est.Et senes non adeo facile liccescunt ut hal Ii, quoiaim tamen caro ut omnium antiquorum improbanda uenit. Pulli de ipsi h ne nutriti,sed non admodum saginati,qui nondum coire, aut oua peperete in e perint optimi sunt alimeti,ci eorum caro succi boni plena est,tenerri ina, atq; saporis iucundissima,nec alius est cibus qui innoxie tum sanis, tum aegris exiliberi pora sit elixfitur enim pro aegiis cum lactucis,oxalide endi uia,& caeteris huius inodi pio refrigerando,alietando concoquelado ac somnum conciliando, prout opias suci iliae bimestres,at trimestres laudantur,& his ut gallinis potius elixis utimur: Asiatione enim siccescunt nimis, eorumb ius ad humores contemperandos mirum in
modum ualet.ne columbis. cap. X v I.
Olumborei plura sunt genera,sed quatuor praecipua turriti,domesticipa, cor porrum lumbes,&Altaclis, qui&Alimachs:maximi & pinguiores, ac suauiores p: O fmer domesticis, quorum quidam siligulis mensibus pariunt, laudatur ex his
etiam plumarios habentes pedes, Galenus com mcdat omnium carnes, sed parum distinguit ab attreenis, aut gallinis, nedum inter se, nisi communibus i s. rationibus. At quantum dis eri attagena auis Asiatica,de qua epigrammaticus: intersi pom serti, resum primM,
Suum autem nomen resonare ait Aelianus, idemcd resert inimicam esse gallinae, de .huisti. at quidam uocari apud nos hancolinum, sed quis in columbis Attagenarum sua- bia. . .e. Vitatem, aut candorem alarum Phagiani aut capi uidit,multum autem (ut dixi in. ., ter se, nedum ab aliis differunt optimi censentur Alfacbees, Ut qui hecticis, remor- sis icti ho regio,& cacochymia laborantibus magno prysidio sint adeo ut & cacoethicos, tisici soli persanare possint:omnes prosunt tremulis, ec resolutis,f. cerebro, uisiit,oc
auditui, sed non ita intelligendum est,ut singulis diebus eis utari quemadmodum Curtius agendo uitam breuiorem reddidit. Sunt enim longe duriores ad concoquendum pullis gallinaceis,& melancholicum generant succum, suntT excremet iiij,licet hoc etiam proprium habeant, ut utentes eis tutos reddant a pestilenti se- Ahre.At ipse iam prope L x x. annumerat multis grauibus cutis affli eius, inter reli
quas filii maxime sidiei caede,multis studijs maceratus, Sc quod omnibus maius fuit, Mix quin somni noras explebat. Sed S sanguis qui ab ala uiuentis columbae detrahitur,ubi fieri incipit suiffusio exsanguine,ea uiuente instillatus oculis,quibus oriania rubra apparent,&miningibus fracto craneo sanat, aut iuuat. Discissus colu- .hus et ossib. fractis,impositus 3 dum adhuc uiuit, capiti curat phreneticos in qui 'bus siecitas non diim exacte dominatur. Turriti meliores stini domesticis, minus medicamentosi Alsua cheis.At palumbes lon e uiuaciores columbis sunt, fetuis 'p p purgare se lauro,earum caro melancholicum succum magis gignit,& dissicilior est, quam caeterorum columborum,quod Sc Galenus fatetur ibi, tum in libro de Atte.1 ante uteius ratione, ubi etiam excrementitiam esse illam affirmat. Exoluto tamen Sc nauseabundo itentriculo conserunt palumbes, Ut in Sexto de composi.tione medicamentorum secundum locos: sicci enim sunt ec calidi, ideo eorum se quens usius iuuat,ut S caeterarum auium,quae granis uesci intur. Ob id etiam ster. cus illorum prae caeteris cataplasmate adhibitus capiti, aduocat defluxionem po fui, lenter, calefacit ipsum, ac siccat tu in enim paratum habebatur. Iecur, Nais,3 lan. ira , cap. guis, sui circa renes est cruditati sunt oportuniora, tum quia molliora, tum quia tota togenere alii uinciunt: uitiosa enim sunt: palumbos reserunt Venerem hebetare,
incredibile est quantum reserat ut e nido tollantur, faciles coctu, & suaves, una
lini duodecim horae ec uires, ec gratiam ad unt: ob id nobiles ferme omnes Ee , familiae
244쪽
familiae apud nos sua habent columbaria, in quibus nidulantur, atque educamur, ae inter elegantiores epulas hybernis mensibus collocantur palumbes: parati e tiam solent aestate elixi ex omphatio, ne sua caliditate biliosos laedant, ester pituit s, et in conuenientissimus cibus, sunt enim calidita sicci, & siluestres plurimum, licet m. recenter nati,&praepingues humidiores sint: ob id calidioribus natura sine addia tione alicuius refrigerantis non debent exhiberi, referunt m eorum copiosus utas Anuinam excitare credo ob calidiorem succum quem generant,ec febres quoque.& alios calidos affectus praeter naturam.
Ultos Romani proceres domesticos pavones in domibus alebant, ut ex arrone, atque Athenaeo intelligi potest: mirab, dc memorabilia pretia apud illos sutile testantur: oc primus Romae paupnem occidit cibi oratia
Hortensius,orator augurali coena,nec inde desuere imitatores,imota nostris etiam temporibus tanta est gulae luxuria, ut& si eorum caro dura, si brosii, ecconcoqui contuma atque improbi succi sit, nihilominus saepissime comeduntur, vires. atque lautioribus coenis apponi solent. Caro eorum calida, atque humida est, concoctu tamen disiicillima, non temperamenti uitio: sed quia dura atque fibrosa, ut . . s. tcstatur Galenus tertio de Alimentorum facultatibus, modici est alimenti, ae cras.sum,ac melancholicum generat sanguinem, ut caeterae grauiores aues: ideo ab eo rum esu abstinere debent qui otium, quietem amant, minus mala est eorum c
vi trectior ro multum se exercentibus, os praecipue ii iuuenis fuerit pauonis, quia teneriorem fit Minu quapropter ut praestantior etiam fiat, tameliorem succum creet, iugulari oportet e. o. per triduum, aut ad minimum biduum, antequam decoquatur, atque hyeme per quatriduum ecultra,sim vij pendentibus pedibus onus lapidum appendatur, ut eo pondere carnis durities emolliaturi atque distractione filarae laxentur, ut melius in uentriculta confici possit: oc libentius garyophillis, alijscp huiusnodi inas tantur, quam elixentur pauones: notandum etiam quod plus damni quam utilitatis affert
educatio harum auium, cum constet maximam hortis esse penem, oc tegulas, cul-Grum vim. mosve tectorum euertere. Eadem non minus in grauibus seruanda sunt, cum longe quidem magis praedura, fibrosam sit earum caro, temperamentumo frigidius, ac siceius: ec si quis calidum male existimauerit, ob id quouis modo parata, & meia,tatae,ac dissicillime concoquitur,ec atram bilem gignit, plus. improbi succhatque excrementiti quam alimenti praebet: nec olim defuere qui nas garyophillis cito virum inastitas hyemis tempore in cibis commendarunt, ueluti ec ciconiae, cum tamen M. nullum honorem nostris in mensis hodie habeant: serpentibus enim, alijs 3 uen natis animalibus squae in palustribus locis quaerunt uescuntur, re cum hoc earum caro praedura, rei rosa, ecconcoctu disicillima, quae prauum succum, deterriamumcn omnium alimentum adfers quare pessima in cibis censetur,ec si ali Mando ex adolescente adhuc pullo optime, herbulis,&aromatibus condito,aim diu prius macerato aliqui comedanti sunt populi qui eas maximo in honore habent, quia Elmibocc, serpentes absumunt, enecant*,nec alio cibi enere aluntur. Struthyocamelus au . meumrra. tem nunquid inter aues sit reponendus,nec lenus explicauit: uauissima tamen cap. a. omnium est auis si modo pro aut habenda est cuius caro ut Galenus testatur tertio de Alimentorum ficultatibus excrementitia est,multo. ad concoquendum disiccilion dura eniimNfibrosa, ac tenax cuiusnodi est caro omnium animalium uastae molis, imore alae malae, ac concoctu dissicilis sunt, quia Galenus ipse inter aliarum auium alas connuminerat, quarum substantia fibro. ac dura est.
245쪽
diseres maximo in honore apud Romanos suilla teliarii r Plutarchus, Ansere', iliis uarum duplex est genus domesticu disi luestre,atque hae multis mo- ptatem.
is hominibus utiles existis,pluma nimirum,carne, adipe, ae etiam ste vires. re ipsis. Earum caro inter alias auium carnes calidior atque humidior est terra atque aqua uicium sibi quaeritanti. cohortales tamen, ac domesticae maiori ex parte uictum in terra quaerunt: sylvestres uris ex aqua dum gregatim circiiij uolant stagna,iaeushquarum caro domesticis saltabrior est,prsnimia enim exerciatatione minus excrementitia es atque concochi facilior, uerum omnisi caro damnata est,quoniam dura,& conco siti dissicilis, S ualde excrementitia, atqueam probum generat succum,ualdem putredini obnoxia: imo experimeto comprobatum . est, copiosum eius usum febres excitat te: ob etenim partium crassitiem,atque duri tiem,maximem nisi ualido, robustoo uentriculo concoquatur, obstructiones generantur, quae in febritinam aliorum praeter naturam affectuum sunt in causa. At si recte coniiciatur,multum alit, licet uitiosum corpori alimentum adserat. Earum i lecoris acer cur in miram, ac memorabilem amplitudinem crescit, ci uod ut Galenus refert tem- uires. ratum est sed reliquum corpus multarum esse supertiuitatum affirmat) suauissimum etiam, re facilis coctionis, boni succi ac multa nutrimenti. Alas praeterea inter caeteras partes commendat, dum in libro de cibis boni, remali succi inquiti sReli. Cp. quae anteris partes durae sunt, occoncoctioni adurisanrin , Sc excrementis redundant praeter alas.J In Italia pullo anserum bimestres, Vel trimestres praepingues autumnali, hyemali* tempore assiatos, uel in furno demistos frequentissime come dunt: ad ultiores uerδ, ae senes fugiunt. In aestate autem morbis ualde conflictan . tur. Adeps earum apud nos pro intinetii, ac condiendis ferculis celebratur. Ana. Adeptites quoque ocipsae inter animalia ui etiamtiam Sterea,tum ab aquayercunctantia Aratuum. connumerantur, calidiores sunt omnibus domesticis uollacribus, sed earum caro
. dura est,ci praui succi, ac concoctu difficilis, ae ualde excrementob, ueluti est caro aliarum palustrium auium,sed longe deteriores sunt quae in urbibus degunt, quia
foedissimos cibos, ac coenum deuorant: quae uero libero coelo, aquis, is uentibus fruuntur, palato iucundiores sunt, oc minus uentriculum aggravat, disi exquisite conficiantur, multum alimenti, praui tamen, atque excrementosi tribuunLquod colorem ac uocem clarificat, ut inquit Princeps: impinguat etiam, ae sprema adamget, ac coeundi libidinem accenditi uerum siquis eas comedere cupiat, eligat tuti nes, quarum iecora, ec alae tutius comedi possunt, ut de anseribus diximus, quo niam eadem ferme est omnium ratio, A per biduum antequam decoquantur, iugulenturi ab esu autem ueterum, ac salitarum omnes abstinere debent, sed ludaeis relinquere, quibus continuo uescuntur: nec mirum si maiori ex parte melancholi,
ci evadant,ac mali situ colori re nigri, oc plumbes. .
Deperdice, accolimice. cap. XIX.
T omnium bonarum rerum Italia nostra, ita de perdicum, ferississima est, r. Ite, Hue
quae coturnicibus maiores sunt, carnosiore atque alimeti bonitate prae stantiores,rosti umi habent rubrum, oc inter primas opulentorum escas connumerantur,sed non omnibus terreis, ac regionibus concessae sunt
tum in quam plurimis uiuere, ec propagare nequeant, ut in Anglia, aut Britannia, di has Itali maiori ex partessaren appellant,quae non parum inter te pro locorum natura magnitudine, lore,oc carnis substantia differunt: reserunt enim in Syria earucarnem adeo duram esse,ut uix comedi possit: Theophrastus etiam credidit in Pa phlagonia ipsias duo habere corda. Diu uitam ducunt,ocut Aristoteles testatur, ad ani os usque uigintiquitis ec adeo sunt calidae,5c astutae, ut opus fit uenatores admodum solertes esseu eas decipere debeant: libidinosae quod inter alias aura sun hiis ut semen emittanhnon solum sis nurias uiderint, uerum si earundem tantum
246쪽
uocem auditurini,dc numerosiores semper laetus alunt. Eligantur ergo pro cibo sivisti. usu iuuenes,ac pin ue quas Uulgari nomine pernigones appellant,quae maximo in honore apud nobiles habentur,alcue earum caro temperata est, re aliquantulum ad caliditate declinans, praestantissima quidem tum succi bonitate,tum concocti nis facilitate,parumi excrementi re multum nutrimenti in se habet,& si potius t nuiori cito* resolubili ac difflabilis quapropter quato corpore maiores fuerint. ec solidiore, ac densiore carne plerisores, ita uberioris, ac diuturnioris alimeti copia eis inerit nec ob hoc caro cococtu dissicilis sed senes,& uetuis raro re si aliquis do hyeme menses subeant, si prius tamen per biduum aut triduum c ut aeri exponi possinhmacerario) iugulatae fuerint: semper apud nos assantur lardo transfixae que at is etiam utunturint in stibus, liquoribusq; ut palatum magis irritenL acuem trem lacescant, tanta est nostri temporis ingluuies: candidior uero sit earum eam si
rite deco stae fuerint, quae optimum dc omni ex parte laudatissimum succum prata snar,re quod magis refert uentriculum scatentem excremetis expurgat, &humidDrior i lci tates exugit. Esis optimus morbo Indico laborantium utilita ut dicere audeam, si curatio. nullum aliud toto anno integro ferculum comedereti sed singulo die perdice tantum uel duas pro ratione consuettidinis, absque alio praesidio a tam perniti alae coturnia liberari posse, ut in nostio memoriali diximus. turnix autem auis eu nec ma na,
quae. nec multarum uirium,sed ponderoso corpore, ideo* terrestris potius quam si dili-mis,oc nostri qualeam uocant,quaerut Aristoteles inquio locu mutat, ut frigora amfugiat oc pedes scissos liabet,nec nidum facit,sed arena eligit, quam fructicibus ob , accipitres operit, in eam postea oua incubat: iunt ocipta, ut perdices admodum ita hi dinosi ita ut desiderio foeminarum , ac coeundi appetitu inter se dimicant, atque
Et lesti. dulcia adhuc Romanis afferunt dimicando Elatia, extat , etiam Augusti Caesaris
exemplum,qui Erotem ex Aempto redeutem submergi iussit, quia audiuit coturanicem omnes alias pugnando Liperantem,atque inuiciam,mmo tandem assatam comedissse. Tanta in etiam maris intemperantia, ut statim,quod icemina canit, ipse
recanit, de tunc ad eam accedit, quare aucupes mutatione cantus seminarum eos decipiunt, uel multotiens foeminas per totam hiemem nutriun halunt , inem, i te Uere eas probant,ut unam inter tot uenatu optima,ac omnibus maribus eanem
tibus(quod raro tamen contingit respondentem comperiant, quam si adinvenerint, innumerabiles profecto rete capiunt, quod saepe nobis contigit, quo uenatu viren nihil iucundius uideri potest. Calida est coturnix atque multa humiditate praedita, re mali nutrimenti censetur dissicilis cococtionis,& facillimi corruptionis, ta tandem omnibus tam lanis, quam aegris inconueniens cibus: praeparat enim corpora ad febres uel eas adauget, ferunt etiam multos exfrequentiore carnis coturnicum, eis interan ac conuulsione, o musculorum extensiones incidis Mut Galenus infirmat sexto Epidimiorum: quod tamen neminem unquam nobis uidisse contigit. quamuis rationi consonum uncum huiusmodi asse stinus corripiantur, ut Plinius testatur,quia helleboro uescantur,cuius uis cum in edentium corpora transferatur,
ut multis placuit, cduulsiones produciti aliis uerό ui quada, ac proprietate occulta id efficiat, quod tame si uerum eisset, no tam pauci protecto hoc morbi genus sentirent,nec tam freques apud gentes esset earu usus: ergo potius dicendo,oc alimetiuitio prout alimen tu est nasci ex plurimo enim earii usu pi e tofi,crassi,ae uiscidi humores generans, qui comitiales morbi materia sunt, ae ideo ob hoc potius credem dum est suboriri,quam ob occulta illam proprietatLad quam ut plurimum imperia Diremiurere restigiunt. Damnatur ergo crebrior earii usus, tum ob mala ac putredinosam imbriore uis temperiem, qua multiplicantur excrementa,tum obuiuosum humore adiposam p M. pinguedin qua laxantur uentriculi uili, ocinappetentia excitatur. Eligantur ita pii quis aliquando comedere cupit iuuenes,ae bene carnosae,sed no admodum pro Pingues,ut autumno potius, quam alio anni tempore existun inasseritium diligem ter. nec lardo. sed pinguedine alia. utpote uituli muniantur aestiuis uerg calorib. m
247쪽
Tlagen auis est Asiatica, quam Hispani francolinum uocant, perdice paulia maior, atque referiint ipsam dorsum habere colore aliquantiatum rubicundo picium, sincunda est, multa enim parit oua, dele staturm puluere ut perdix ob corporis pondus, re alarum breuitatem, ae canibus auenatoribus capitur: uocalis est ualde, uerum capta statim obmutescit, poniturm inter aues nobilissimas atm maxime quae in Ionia nascitur, nec noci interesculemtiores praecipuo sapore,& bonitatis commendatione. Phagianis proxima habetur testatur,laudabilenam succum, ac optimum sanguinem generat, ct sa- viret. cillime concoquitur,multunam alimenti,&parum excrementi praebet: eius etenim caro candida est, tenera, minime Abrosa, qtiae bonitatis alimenti sunt signa. Phahantis autem quo ad nutrimentum et conco stionem gallinae est similis,uoluptate tamen in edendo tam superat, ut Galenus inquit tertio de Alimentorum facultati.hus. Ideo quae de gallinaceo genere diximus, eadem mei de phasiano animamus, iis supposita proportione circa aetatem, sexum, pabulum, ac pinguedinem, qua mitis rettas ersciosiores reddat phasianos, ac etiam saporis iucunditas, qua uentriculus libentius amplexatur,Sc melius conficit, exercitatio quoque, ac caeli libertas plus grati ac bonitatis in eis conciliat, quam in gallinaceo genere, quod inter parietes inclusum degit. Ob id Auerroes phasianum caeteris auibus, quantum ad obsonia praeponcndum censet,nec immerito quidem cum regum menses, atd principum tantum habeat,opulentetm, conualescentibus etiam mirifice conuenit atque ext nuatus. larum quia temperatum,uel paulo tenuiorem generat sanguinem, ut Galenus uelle uideliinae nutrimentum non admodum solidum praebet,ob id minime opportunum uidetur illis,qui plurimum se exercent, somnum in prout libet prodiicunt,atque uitam a negoc asciuilibus procul delegerunt: lienum crassis, glutino sis* cibis potius indigent, ut superius demonstrauimus. Turtures equi in &si humiditate quadam superflua ais excrementitia non careant, S praecipue si praepingues fuerint, strangulantur enim ut plurimum nimio pinguedinis infarcstu: sunt
tetenetidae siccae, re ut refert Galenus in libro de Attenuanti ut sitis ratione: s Sicca est potissimum qus in montibus deginitam illa vesci quis potuerit innoxia,'
recens tamen non turtur modo non est mandenda, sed nec perdix, nec alia omnia quae carnem habent moderate siccam,sed ubi unam diem ad minus suspenderi ita demum in vadas licet. Porro palumbes praeterquam quod carnem habent columbis,di perdicibus, turturibus duriorem, difficilem etiam ad concoquendum,5 ἐ-cremcntitiam lia rent. Perdices uero, ac turtures neque durissimas habet carnes ne- que concoctu dissiciles, neque prauo succo,uitiosias, sed S ipsarum durities si mora tuae uno die asseruentur,facile uincitur, fiunt limabiles omninδ, atque inculpatae. Alimentum enim corpori dant laudabile, sanguinemm minimum uiscosium pen rant,dc crassi, ac tenuis medium. Proinde quibus salubris cibus citrae est eos ut arahitror uti his conuenieta. Haec eadem assirmat Princeps imo subiugit quod earum caro mirabili quadam proprietate ingenium acuit, Sc usum Uenerem irritat, a praepinguibus tame auere oportet noxiu enim humorem, ac damnosum dubio Procul uescentibus afferun t:ideo mediocriter pingues eligi debent.
Ria esse turdorum genera, scribit Aristoteles nono de historia animalisi - , a quorum primum A maximum par est picae, quod etiam Fiscedulam adi pellant, quia Fiscum edit, renunc Itali ditati uocant,secundum steri 'π'
pilare siue Trichas dicitur, quod acute sonat etiam magnitudine merulae aequat, turdij nomen retinuit. Tertium his omnibus minus itata nuncupant.
Iou inmus maculis distinoum. Calidi & sicci sunt turdi quorum eam duriore sediapore gustu admodum grata,E prses uesi iuniperi baccas uorauerintima, vim.
248쪽
xime enim pinguescimi et si ita pingues statim v capti fuerint,inastratur, intestinis minime exemptis adeo sunt suaves,ut inter laudatissimos cibos connumerari pocstat,ut nos saepe experti sumus nec de eis immerito cecinit Martialis,dum dixit:
ister Aues turra si quis me indice certet.
Non multum copiosum, sed probum corpori alimentum praestant, dc minime excrementitium, nec dissicilis sunt coctionis ob carnis leuitatem, quae multum ae . tis continet, Sc si quid insit brodijs,facile tolli eo test, Sc ciui in montibus nascuntur, , ei A degunt,praestantiores habentur, non modo aeris, sed re alimet quod nobis pr(pressit mirum, omnibus alijs in locis aquosis, ac campestribus dedentibus,tit Calenus nobis tradidit in libro de Attenuante uictus ratione Quod de o mnibus animalibus eadem ratione censendum est.Quae enim in stagnis ac locis ais quosis re campestribus degunt, humidiora sunLatque excrementora, quae uero in montibus uiuunt,omnia temperatura sicciora sunt, ac calidiora, atque eorum caro minime pituitosa ec lenta: ob id imbecillioribus uentriculis natura, aut morbo ita redditis,ucuti conualescentibus comm edantur, sed euitandi sunt antiqui, scinacilenti, qui*simul nigri cantem carnem habent: non enim atrabiliario humore crum rare usui. rent omnino. Merula autem auis ' quae ex nigra rufescit, aestate canit, hyeme baiabutit, circa Solstitium obmutescit, turdis ualde amica est: altera uerorut Aristote les inquit; merula est candida, rem agnitudine, ac uoce uulgari similis, quae circa Cyllenem Arcadiae nec usquam ulli binascitur: calida & licca est nostrae uulgaris viris. merulae caro dc licet ab aliquibus turdorum carne melior censeatur,eos tamen manifeste decipi constat, cum longe suavior sit turdorum caro, imo non desunt, qui merulam odio habent, quoniam uermes, oc locustas comedat, dura quod est eius caro, sed nutrimentum a Galeno non improbatur: inter enim illa edulia connum ratur, quae tenuantium, crassum facientium in confinio sunt: eligatur iuuenis, ec. praepinguis quoniam in omnibus ferme turdo est similis, ut ocGMelius sentire ui detur. Sturnus quo* merulae uulgari fere similis inmiger enim, sed albis maculis distinctus est. Cateruatim ac gregatim uolant sturni,calidi oc sicci sunt, oc ab usu s re hominum abdicantur, non silum quia eorum caro durior sit, re uirosum quendam saporem referat: uerum quia cicutam quae nobis uenenum est pernitiosum iapsi innoxie comedunt,quae nec modo eos refrigerat enecat ut in nos sed alit, ac etiam calefacit, proinde manifeste patet amicitias quasdam, pugnantiasin qualit tum omnibus rebus inesse re quod familiare est,expedite aseimilari Nodueto contrarium ad internitionem ducere, quas familiaritates a totius substantiae propriet te oriri demonstrauimus in decimo Cotradicentium medicorum: ubi etiam di v. tati ir an quicquid calidam substantiam ala eius calorem adaugeat, ac tueatur. Mi re uuas sturni appetun qua ualde pinguescunt,quapropter eius tempore meliores ac suauiores evadunt pabuli optimi copia, sed statim quod capti fuerint, caput ata scindere oportesinec tamen ob id prorsus insuauiter edi possunt. ne inviti tortu , M M. , s alibi minutis mculis. cap. xxii. silla auis est Alauda nulli non nota, cuius duo sunt genera, ut Aristot les in libro de Historia animalium adnotavit. Alterum terrenum,crist tum galerita a crista appellatum:quia apicem habet ,hoc est, plumam claram in capite, adsimilitudinem galeri, siue galeae: alterum gregale, nec singulare,niore alterius, uerum colore simile, quaquam magnitudine minus, ec galero carens,cibo uero idoneum, ochoc ubique hiberno temeore ob aesum admodum capitur,nisi penaris necessitate, qur plerianque ues ob frigoris uehementiam, uel ob niuium abundantiam,atet diuturnitatem contingere potest,et tunc ne dum
hae,sed oc alit huiusmodi aves perire solent:utrunque genus calidum, ec siccum est, . saluta, lardos interpositis inassari solet, diuersis etiain condimentis lixariar, octialem concoquuntur alaudat si iuuenes pingues, ta bene coetie fuerint, optimum*generant succum, ut refert Galenus experimento compertum est galeritamin- iure ei.
249쪽
iure elixam,colicis crucitatibiis mire subuenire,nec solum maximam in pr seruando utilitatem, Verum etia in in curando p aestare,ad eosdem quoque tisius eius cineres ualere alii prs dicant.Hortulani autem quaedam aviculae in Italia admodum pin .pties alaudarum magnitudine sunt, quarum captura Bononiae, de Horentiae largi
sim alicae apud nobiles magno in pretio habentur, suauissimi quidem siuiit iaporis boni succi,i acillimae concoctionis, dc ualdesalubres, atque hyeme altiles litant, solent is Romae,& multis at is in partibus depilatae, at farinae asseruatae in scatulis recentes,3 intactae transmitti . Passeres Nipsi aviculae sunt paruae omnibus no- p pereum tae atque apud nos copiosissim quae omnibus auibus calidiores sunt, male alunt, viris. difficilis sunt concoctionis, ae libidinem mouere creduntur, teste Principe qui talacissimae sunt,quarum caro gustui ingrata est nimia siccitate,atque calore, di incile euentriculo descendit, aetitiosum, atque illaudatum venerat succum, biliolum nempe,acetiam auabiliarium, Sc quamuis Galenus passerum carnem maxime lauόdabile et Ieas firmet quarto de ratione ui eius in morbis acutis, atque aliis in locis, quae uerba Conciliator per passeres omnes minutas aues Galenum intelligere interpretatus est,cuius tamen opinionem haud nobis arridet, cum eo loci de patiere, ac licedula mentionem faciat. citare dicendum potius Galenum pasterum carnem in turribus habitantium, aut in montibus degentium laudat Ie tempore Autumni , ut eius uerba sonant, qui utris, Sc glanis maxime aluntur, oc pinguiores h. unt A iuuenes sunt,nec adeo salaces re succi bonitatem acquirunt, raro autem nobiles in suis mensis admittunt: ferunt: mares ob coitus immoderantiam, ac Elacissimam libidinem, annum integrum non uidere, ob id Mauritani cibis in totum D 'Ioi abdicarunt. Reperiturae ex hoc genere passer solitatius aliquanto maior, ac subni. Di ior qui suavitate cantus a multis in eum usum educa tur. Adest de pallet ab Aetio Trogio turioni dytes appellatus,quem refert miram habere a natura contra renum, ac uesicae calculos facultatem, S multi insurno exsiccant, dic totum cum plumis inpolinem reducunt,& cum uino,uel iure uel stillatitiis appropriatis exhibent, quod nos quoque aliquando experti sumus, sed pauca cum utilitate. Uerum quia magnum est a uicularum agmen, atque poene infinitum: adsunt enim cardueles, ligurini,ncedulae, atque huiusmodi aliae, quas persequi immensi es Iet laboris, ac di inculi tis. ideo sat erit in uniuersali de omnibus sermonem habere, oc eo magis cum uoluptatis cantus potius gratia capiantur, alanturm quam loco cibi utantur. Mon- Montinae Dianae tamen multo sunt praestantiores ijs, quae in locis planis oriuntur, atque degunt quoniam quae in stagnis, paludibus,tocism aquosis, atque campestribus d gi insilium idiores,di excrementosae ualde sunt, tuae uero in montibus calidiores, Noti. re sicciores existunt ae minime excrementosae. Omnes quidem tenuiorem generant sanguinem,nec multum alunt,ci facillims sunt concoctionis, quandoquidem ipsa tum corporis substantia no parum aeris habet, oc parum excrementi adferunt, ec si pingues fuerint, laudabilem succum praestant, oc conualescentibus ac etiam aliquibus aegrotantibus mirifice conueniunt, oc ut Galenus refert passeres, turdos,merulas, perdices, ae reliquas id genus aues monticulas mandere licet. Qui uero tenuanti uictu uti uult, abstinere debet ab auibus quae in locis aquosis uiuunt,
ut anseribus, anat s ec alijs id genus magnis, quae dissicile concoquuntur,&crassum praebent alimentum,carnem . excrementitiam habent, dc hic de auibus dicta subilician ad quarum oua transeamus. De ouis. cap. xxi II.
r Uorum uero historia tam multiplex, tam in uaria est, at longa enarratione siquidem uariantur de specie,oc partibus,& tempore re pri- paratione,3c comparatione ad corpora, uerum omissis speciebus de quibus in singulis locis dicemus, utpote perdicum,ta columborum, ec aviacularum, de piscium, secundum genus, & unam quanam speciem, siquid in eis nou uel ratione ipse,uel experimento depromenderim, uelut Sc testudinum,quorum Ff et tantum
250쪽
tantum inter quadrupedia otia ed endo sunt, hic solum de ovis gallinarum, atque phasianorii in sermo erit, haec enim illis simillima, illa praestantissima, ec optima, renumerosissima, dicemus de reliquis different is, quanquam oc ipsa primum in hy- penemia, seu subuentanea, oc foecunda distinguantur, nec sensile discrimen in his
uel ratione,uel experimento depr(hendere potui, quaecunque tamen gallinae gau. lis assidue congrediuntur, oua saciliora ad concoctionem, oc aliquantulum calicdiora edunt. Accipere autem oportet a sensu ipso quod ova longe tardius putre- . ix me p* selint carnibus etenim exposita soli in aestate uix triduo foetent, carnes spatio qua-
' ' tuor horarum,si teners sint,oc comminutae putrescunt,neque tamen credas eas putrescere,autputruille cum apparent uermiculi,nam persspe ante putredinem a maioribus muscis,quae illos pariunt dum carnibus incumbunt,natos este intelligas, octamen uel sic, ut dixi, longe celerius putrent carnes, quam oua, oc ex ouorum Pa tibus celerius candidum quam luteum, hoc enim expertus sum, quod una uel alte Putredo ovi ra die ex candido oui uermiculi generantur, Squammulti, non ita ex luteo, sed re
deterrima. si putruerit ouum, adeo corrumpitur Ut omnes carnes excedat putridas, neque serri possit prsclarum ob id auxilium ad prolapsius uteri, si supponatur,magis uero ad illius dei censum cum spontaneus fuerit, robustus, sed Nouum utraque sui parte maxime uiscidum est: albo enim diu asitato, Sc flore calcis gluten efficitur, quo uiati i partes adeo adhaerent,ut alibi potius suae in sutura si occasio detur rumpi taleat, sed ec luteum si trahatur,sequitur,et lentorem magnum ostendit, quin etiam totum ouum enumero eorum quinque Ust, quae exanimalibus quo magis coquuntur, eo magis concrescunt, Sc duriora fiunt: sunt autem reliqua sanguis, &lac,oc iecur, occerebrum, siue elixentur, siue asistentur, sed astata tamen longe plus, oc celerius coguntur,ambae etiam partes otiorum coetae, Scin camino politae, transeunt in lapides durissimos: partes uero eius ut coetum fuerit,medio inter quatuor sunt mani se asiae, luteum quod secundo loco concrescit, de pars media candidi, quae prima omnium Sc aestima,quq concrescit,& adhaeret cortici oc suprema quae ualde pauca es Di erimen . quam lac uocant,quae serius cogitur,oc suauis est, cic aqueae substantiae. Viscrimen
tempore. uero a tepore est,quod quanto diuturnus fuerit,eo inanius,et deterius tum ab aere, qui intro continetur omnia enim ab aere corruptantur tum quia retatutae sunt paristes tenuiores, tum quia putredini paratum natura, omne enim pingue ubi mortuufuerit, putrescit,3c ob id etiam hypenemia aliquanto celerius putrestant. In uniuerasum autem refugere oportet iam diu nata, Sc si foeteant, prorsus ut ueneficio absti nere non idem tamen est tempus,oc terminus omnium, nam aestate 3c detenta loco
D esse. calido, post quatriduum inutilia sunt, tima ea die nata, na etiam pridie, hyeme uero etiam pridie, dc perendie optima. re bona etiam usio ad octo dies, si coseruem
tur stteido loco, non tamen immodice, ne congelentur, an gelari possint incertum mihi est,id certum aerem intro corticem penetrare dignoscuntur, exposita tali non Experimem fallente experimento, quoniam quae inania sunt,obscura uidentur ea parte, ectametranslucent,cdtra recentiamo enim translucent,oc rubicundiora uideatur, sunt etiagrauiora quae sunt receti Sc leuiora,&humidiora,ac leuior adeo ut quida dispen Discrimen aiato nobilis, singula distingueret,ac seligeret. lnco ione etiamultiplex discrimen, comone. elixata in aqua, in laete quaesitavissima sunt, cocta in cinertibus, taxa in sartagine, tum uero leuissime coeia,di ira,& apala. Omnium comune est, ut nulli alii cibo recte misceantur,uel quia obstruunt, uel quia celerius concocta relinquunt reliquos cibos crudos,uel quoniam cum tenerae substantiae sint,iacile corrumpuntur, pessima quom sunt his qui uentriculum, aut iecur corruptis humoribus refertum nabet
ob eam causam, tum etiam quia plurimum nutriunt ,hoc enim commune omnibus
ouis est, Sc quouis modo praeparatis,durescut etiam in febrientibus, ec ob id etiam dura concoctu laboriosissima, atque uitanda: sed magis alba pars, nam lutea ma- bilior redditur.Mala sunt generantibus lapides in renibus, aut in uesica lapidem habentibus,3c liis quorum maiores morbo attonito, aut resolutione correpti sunt, feruntur enim ad cerebrum,oc plurimum nutriunt,ae uiscidum, ac insuperabile praebem alimentum,quod in cerebro nunquam dis Ioluitur, plurimum euam nocet eo-dagricis