장음표시 사용
261쪽
eant ae hoc secundum magis,& minus ratione adduc i iecur magnum, molle,sua ue caro ut plurimum fit iecoris naturae r ondens: sed non adeo tamen mollis, ae , sciatiis ovit inuocarunt quodiatri similis sit. Mediolanenses autem utrem uocanthoi tam gradi eii capite,& in eo lapillos, quasi dentatos lunaii forma periti pisces sunt parui sed caput grandius pro corporis ratione habent: uix enim palmum superant unquam,& sunt uater nobilissimos pisces connumerandi tum saporis iucunditate, tum ouia' saluberrimi sanx licet rid omnes,ob locorum,S pabuli diuertitate, quod de saxatilibus no contigit,qui semper optimi sunt. Quapropter Galenus huiusmodi conitituit differentias tertio de j limentorum facultatibus: qui ergo in purissi- p. et v. mo mari degunt, suorum congenerum sitiat pragiantissimi, omnium autem pessinii sunt,qui in fluminibu urbes expurgantibus uictitant. Caeterum Gobionum ustri. caro ut saxatilium carne durior, ita muliorum mollior, multi sunt succi gobio nebcorpuscn proportione uescentium nutrit: sed quia rarioris sunt substantiae, ideo nomultum nutriunt. Exocetos autem siue adones cum aliis minutis piscibus contan torati p. Ldunt qui plurimum urticis delectantur,oc ut Athenaeus inqui exocetum nonnulli adomum uocant quod nomen ideo est consecutus, quia extra humidum saepius quiescit. Est hic piscis subflauus, uirgam p albam habet continuam,uiriner per corpus a branchiis us* ad caudam:est rotundus Proeterea, ac no etiam latus coitas magnitudo est quanta boum Lutinoriam patriorum littoralium, hi enim octo digito- ,rum longitudinem non excedunt. Simili mus omnino est hic piscis et pisciculo ciuidicitur hircus, praeter id quod non habet nigrum sub stomacho, quod hirci barda uir piscicuocatur. Exocetus autem inter saxatiles pisces numeratur, in locisi saxosis degit vires. ubi tranquillitas adsit, ex unda exiens multum tempus in sicco quiestit supra saxa, sera ipsum Lepius ad Solem conuertit: cum uero satis quieuerit, in aquam deuolui, tur donec unda rursus ipsum accipiens cum effluxu deserat in mare. Cum uigilat in sicco aues obseruanquae tranquillitatem sectantes dicuntur, inter quas est Cori
lus, Trochyllus, Sc Creci similis Elorius. Hae Maim aues ubi fit tranquillitas apud siccum palatin tur, atque in illum saepe incidun quas ubi uidit saltans, ae pvitansfugit, donec in undam se immerbat: haec Athenaeus. ivax supra modum esse competituri triduum enim eis quatriduum absque aqua uiuit, dentibus anterioribus a. cutissimis praeditus est,ta hunc piscem modo ceruam, modo mistarem Romani appellant,est; in iuxatilium honore reponendus.
Depisti mollitanu praeditori malismo. cap. XXXIII.
lsces molli carne praediti,ut aselli,murenae, bufos Iae,passeres, Schuiusmo nisi et mollidi alij qui fluminibus oc stagnis degi Waliqui in mari, Propterea a- carne predi liquando iucundi Sc probe nutrientes repertutum aliquando itero uitiosi uoc mali succi,S horu quidem alij molli fiunt carne, sed nullam habent stia hilitatem,supernatat enim in his glutinosum qui Mam ac pingue:alij nihil glutinis, pinguedinis ue habent, atque in eo sunt saxatilibus consimiles: uerum ab iis duri.tie carnis differunsita hi pelagici sunt omnes, praeter quosdam qui pabulo carnem
suam deprauant, ac uitiant, ut mulli qui cancellos deuorant: sunt ae saxatiles quorum caro ut supra diximus friabilior,ac mollior, quam aliorum piscium exiliit,qui perpetuo inculpati sunt, quoniam nec alimenta mutant, nec soca, nec dulcibus utuntur aquis. dui ergo came molli praediti sun ut aselli,5c caeteri bonitate carnis cum saxatili piscium genere contendere possvnnii purissimo mari capti fuerint, ocprobo , laudatom alimento utantur: nam qui alimento prauo utuntur, in aquis si mixtis uersantur, carnis quidem mollitiem non omittunt, sed pinguedinem acqui cunt,ob quam non aeque ut prius silaues manen nec non oc alimentum excre-
' mentorum plenum corpori praebent, quod ec omnibus commune est piscibus ut di,
262쪽
De illa. n. reii rasauro, siue lacerra. cap. x XX illi.
Sellus a Romanis Merlutius dictus, piscis est marinus, atque talitatius.
ab asinino colore,quem habet ita nuncupatu citius plures iunt species, ta quinque iam notat,esim coloris cineret, pilorum asini colori admodusimilis,molli est carne,atque friabili dum recens est: adeo ut meo uentri. culo nullus concoetu piscis leuior sit,siccatus durior efficitui,lapis qui in capite inoueniti solet molaris figurae esse dicituri nondum ego illum uidi quod mediocribus uterer ossa siluit illi duo post linguam, totidem in gula e regione cordis, ne cum piscis esset uorax aculeis escarum offenderetur dentes no solum in maxillis habet,sed in palato,atque in os rectimos: sunt etiam quibusdam eorum appendices carneae, aut singulae, aut etiam binae circa labra, atque his aliae totidem in superiore labro,
totidem, ciui sub mento pendent, uidenturo hi alterius genetis esse, sed quibus ,
unicus eu cirrus in inferiore labro,his maculae etiam in corpore nigrae sunt, re circa branchias uenae cotractae lumbricorum instar. Mollis omnes huius generis piscessit intcarnis, quemadmodum buglossi,murenae,5 huiusmodi: notandum tame(nequis liallucinctuo quod multum interest inter molles pisces, ae molli carne praedi,ti: qui enim molles absolute appellantur sunt ii, qui exangues sunt, nullanam testa,
spinas,aut squamas habent,& ii carne sint in cocoquendo dura,ac cotuinata. Molli autem carne praediti pisces sunt sanguinei,& spinosi, dc carnem cocoetu facilem, vires. ae delicatam habent,ueluti asellus, qui si optimo cui inquit Galenus 3 atque inculpato alatur nutrimento in puros mari uersetur,eims caro saxatilium carni comparari poterit quia boni est succi,concoetu facilisi minime* glutinosa,imo ex iure lil-bo decocta Febrientibus exhiberi poterit. Uerum si uitiosa pabula deuoret,& in quis mixti atque uitiatis uersetur, mollitie carnis non care dc pinguedinem, Cir tinum acquirit, A sic insuauis redditur, alimentum excrementosum procreat: quare constat non semper optimos esse asellos: editur asellus ex butyro elixus, at frixu ex arancia succo,salitus quo , ait siccatus toti Germaniae importatur, qui rima grume, diu tunsum, aquam maceratus aemum coctura subit. Murena autem piscis est longurum, anguillae formam reserens quae marina est,nec flumina subit, neque instam agignitur,squamis caret, lubrica, sed molli obducta cute, tenuissimam, nec unico- r sedi Uria,subnigra(in lini auratis distincta notis,capite est rotundo,tenus os anseris insitat latisiimo rictu distinctum habet, dentibus quaplurimis acutissimis atque serratis non in maxillis tantum, sed in ima quoque saucium parte dispositis munitu. Branchias quaternas arcii simplices habet,nuilae sunt ei pinnae, ob id rabie tentatur,at S uoracitate cuncta exhaurit, quapropter uiuaria earii alijs piscibus r vita. pleri rion debent, nisi his qui illis pro uictu sint. Ferunt nonnulli maiiam cum sera pentibus inire societatem: ipse tamen ullum unquam audiui pictatorem asserente murenam uidissecimi uipera cubantem. Omnibus anni temporibus ova parit,s rox atm mordax est,aedum mordet, noxium aliquid inserti quamobrem dum eam coeperunt piscatores,eius rostrum forficibus appraehendunt, bacul ob frequentiabus ictibus diverberant,atque atterunt,tuto tamen editur,nec ullam noxam assem vim. eius enim caro candidissima est,suit apud Romanos maximo in pretio mollis tiam ac pinguis,alit non minus quam anguilla,si tamen purisiimo mari degatinam tauris quae quae muttiosis aquis uersatur,ac uiuit,deterrima est. Saurus oc ipse piscis est mari nil a Graecis ita dictus,a Latinis uero lacertus: est enim no solum capite, dc ore, ataque reliqua corporis si ura terrestri lacerto similis,sed colorum etia uarietate, uentre est subalbido, latetibus luteis,dorla ex uiridi nigricant mmaculis quam plurimis uirentibus rubeis cc ulcis,luteis, at* nigri cantibus dorsum, caput nonnullorum serpentum instar,atq; latera etiam uarie admodum pingetibus :& tandem si pedes exceperis,lacerto simillimsi conspicies. Huius meminit Galenus tertio de Alimen ' torum facilitatibus, at in inquit lacertum medium quodammodo esse inter piscesum' mollis ac durae carnis, succi etiam bonitatem at* mediocrem concoctionis laciu-
ratem haberetastus uero, di seritis edi sel nec iniucunde.
263쪽
quo sensim tenuior sit. Corio tegitur minime squameo, robustos habet dentes Wdelphinos atroci odio invadit, cum tamen uiribus longe sit inferiori uerum multae amiae unum delphinum circundant, Sextimulant, non secus ac fora micae serpentem. industria re sagacitate praestant, ut si amum devorent, contra euntes nona linea se trahi permittunt, sed exemplo latronis illius, de quo in technis vimus,amum praecindunt. Dorsum huic pisti caeruleum quod dum lituit splendet, a dorso ad uentrem lines obliquantas licertis sipariis distantes, cauda lunata est: referem Aristoteles amiam gregalem este, carnem tantummodo, atque algauescia Philotino apud Galenum in piscium molli carne Pr,itorum genus refertur,pr vires.hum gignit sucoim,parce tamen nutrit, atque ad excernendum est media . Autiimno tempore commendatissima, atque ab alijs expetitur piscibus, ut ait Aristoteles Uerum quia pontu petit pastus gratia,atque ibi aestatem traducit, hinc est quod minus salubris existimatur reliquis piscibus, qui in puro mari degunt propter dulcium aquarum mixtionem. De palpere, errbombe. Cap. xxxv I.
Lanus est piscis passet, cuius permultae fiunt apud nos disserentiae, quae , tamen maioris re minoris ratione distinguuntur. Proinde flavis lituris i .
in supina accinerea tergoris parte suggilatur, ec subtus ut in reliquispia, nis albicat,in quod mirum existit, od cum paruus sit, disiue dentio is, his V conchas tamen oc cortices duriores edat. Dinerunt uero pas Ieres a rhombis, quod cum ita utrum ch piscem collocaueris ut labrum inferius ac madibula, quae stata molietur terram respicia in pastere pronapars a dextra: supina enim laeua erit.in Rho Mibo uero a laeua quidem prona supina, a dextra contraria ratione. Tot quidem ossi bus capita plerun*horum planorum pisesum, quispinis non cartilagine praedita si in cut affirment, tacite in eis posse omnia labrilia instrumenta inueniri, quorum . delicatiores pas Ieres ac rhombi Ieuidentur.Marini sunt passeres,sed stagna,ae fluum 'mina subire certum es nec ob id absin celara est eorum alimentum, marinos namque fluviatilibu ac stagnalibus praes ritus est:laudatiores enim sunt,et eorum c eo non admodum tenera, sed boni succi, non excrementith, nec concoctu diffici lis, sati sit sunt alibiles pro piscium conditione, refrixi ut plurimum exarancti su eo manduntur, atque dixi etiam .Rhombus autem ad insignem peruenit magnitu dinem longitudine enim cubitorum quin*, latitudine quatuor, altitudine pedistantus,et atri pondere quadraginta quinque librarum uisi sunt,quorum ossa mediit, Iam gustu suavem continent,proinde oceano gallico amplissimi uenantur. Vorax est piscis,& camiuortis,pelle est rugosa cineritia, notis albidicantibus distincta acutis oc caput multis spinosis ossibus resertum. Est autem planorum piscium duplex genus,quidam enim spinosi sunt, ut rhombi, sole repasseres: quidam uero cartila
ginei ut ratae,squatin torpedo,& hUiusmodi. Rhomous ergo nutriorum ostia sta. ignorum m amat, ob id censura non caret, in lautiorum mensis frequentior est,&ἷ' --
eum solidus sit, non facile corrumpitur: difficulter tamen concoquitur si magnus vir Duerit ideo per unum diem asseruatus coqui debeWmultum nutrit,de quo Ga iusti scribens inquin carnem habere cithari carne molliorem, sed aselli inferio-- reni, im88c rhombos &citharos in patinis coctos
uehementer damnat,quoniam sint penitus cruditatum causae.
264쪽
rubus o sua hepra,recit o. p. xxx vi LUCossum a linguae bubulae figura Graeci nominant, Latini uero soleram Sc Romani tenguatam: haec quidem oblongiori est corpore, qtiam quiuis passer,ac minus lato capite breuissimo, ex pinnis undequag circumis secto,sursum subnigra est solea, nullis maculis distincta, subtus candida: caetera uero cum reliquis huius generis piscibus habet consimilia, cuius altera es oculata solea longe priore inserior, maculis in dorsu ad similitudinem oculorum cum itide,ac pupilla: squamis uero adeo firmiter affixis integitur solea prior, ut nisi in aqua diu iacuerit,auelli non queant: duram habet carnem, quae diuicillime corarumpitur,l ni tamen es succi, facile excernitur, eam I longe passere molliorem Galenus pronuntiauit, re cibo suaviorem, principatum inter lautos pisces tenet: ob id mensas principum saepe exornancarnem mire candidam habet, quae ec si di ra, de firma sit, nescio quid tamen glutinis obtinet, quod seruata(longam enim sustinet uectura 'magna ex parte definit,frixa melior est, et per medium dii Iectat fieri para . enim siccam, minimed uiscosam habet carnem, re ex succo aranci j manditur. He-pattis autem a colore, o magnitudine hepatis dieius, a Venetis canesila,& etiam sachetus appellatus, piscis est solitarius, carniuortis. dentibus ameris Praeditus, ut inquit Aristoteles, oculosin maiores habet, quam sitia ipsius poscat, magnitudo, squamis tegitur asperis,e Erythrino, o pagro ualde est similis, felleo carere tradiatur, cis hunc Galenus inter pisces mollem,ac duram carnem habentes connumerari vires. saxatilem uero esse Diocles prodidit , at in cauernis in alto mari uictitantem, cauculos in capite gerit, boni est succi, non excrementi iij, nec concoctu difficilis, sed
cla s. parum alit. Citharus, Sc ipse a similitudine citharae cancellatis lineis quamuis Ru mosus,cui uni lingua soluta est. inter planos,ec ob id ab alijs catharus dicitur, quod cantare sciat a Romanis Taphile, quia squamis contegitur ex Indico splende uuviris. uescitur herbis, carne, pane,' caseo, ex nauibus in mare prole Siis, statuendum aut citharum in uniuersum in medio piscium,qui carnem mediam inter durat et molialem habent iudicamus,ipsumcd boni esse succi, oc gustui fratum,facilis concorum rus, nec pauci alimenti. In sartagine frixus, &as latus, aut in patinis coditus, exalbo iure comeditur citharus,qui sacer fuisse Apollinis scribitur.
Omanorum uulgus piscem hunc umbrinam nominat, quod dum m uetur ad umbrantem quendam oculis colorem iridis in morem rutilet. Matinus est,nec ad flumina unquam adnatare solet, ad maximam deum nil molem, sexa inta plerunque librarum pondus excedit, cuius figura paulo longior est, quam sit lata, aut crassa, uentriculum magnum habet,&carn sum Sc dum parua est,tota sere argentea apparet,at maior facta uel re argenteo, dorso uero,&lateribus subliuentibus, ac ueluti opacis conspicitur, squamis latioribunec obliquis tegitur,caput satis magnum, dentes* in oris ambitu raros,firmos, ac tos,prominentes, rotundos, caninis longiores, graciliores* habet, de caudam utaluti in angulos desinentem gerit lata enim est,&non falcata, lapides in capite prae tis, sui . grandes assert, it etiam Aristoteles, ec Plinius testantur, quos aurifices argento in ritiae. m. ciutas diuendere solent: aiunt enim geuatos, accollo appensos no solum estolicum dolorem abigere, sed etiam prohibere ne amplius redeat. Piscis est umbra carnium
rus re potius tali uagus,quam gregalis, qui Fud ueteres maximo fuit in pretio, ec-- nunc lautiorum, magnatumd mensas fudit sapidissimus enim atque omnium consensu nobilissimus censetur, cuius caput, atque stirrionum quoque(ubi ad cubit lem molem excreuerint, nam in minoribus id non obseruatur trium uiris rei R vmrsci' manae conseruatoribus tributi nomine dantur. Umbrae enim caput inter delicati
265쪽
et istum liguritoris Romani extat exempli nn,expetitur. Coquitur recte atque ad sani talem appposite cum aqua, oc uino, Ac ex aceto editur, nec eius caro dura est,atque vires. merito inter pisces carnem mollem habentes reponitur licet non perinde ac saxatiles habeat, sed paulo duriorem: boni equidem est succi,nec admodum excremen ritia, mediocriter nutrit, nec difficialter concoquitur, suavisin est quouis modo condiatur:at si gaiyophillis confixa, oc in si usia plana concisa, super craticula astetur,accedente sequentiore olei irrigatu, gustui optima erit, nec salubritati incon ua. Elixatur etiam quinae ex iure suo gelu, quemadmodum quoque de rhum o sit,cui uaria ad libitum adduntur aromata, ut gratiam accipiat. Habetur etiamsi fluuialis umbra trutarum,ac lauaretorum generis, quae auro vesci, seu aureis arenis crediturisquamas habet tenues, oc uentrem argenteum, dorsum uero tersis imum ex livido opacum,haec inter pisces salubres ponitur, saporis enim est delicatissimi, atque peroptimi nutrimenti, dc morbo conualescentibus utilis, miluineus uenticulo eri inimica. depinum durae carnu alimento. tap. XXXIX.
On talum in piscibus durae carnis, sed in alijs etiam omnibus duris cibis apparet quod aegre conficiuntur, atque succos crassis in corpus prae- e. huiuiis, bent, Niscuti ex mollioribus tenuior gignitur succus, sic ex durioribus crassior,qui tamen si rite conficiatur,con eius plurimi nn alimenti prae, hQtidurior si quidem cibus substatiam habet crassiorem, ut mollior tenuiorem. ideo pisces pura carne praediti ut dracones, cuculi, musteli, atque huiusmodi dissicilio- riserunt concoctionis, quam molles. Concocto enim quae in uentriculo fit, Nea uae in iecore, aequae inuenis sanguinis, aequae in singulis corporis partibus alenis in mollioribus facilior,in durioribus dis cilior essicitur. Guapropter illud omnibus conuenientissimum erit,ut seruatis retinends sanitatis legibus, eo pacto prq, parari, decoqui j debeant, ut gratiores pant, superius enim demonstrauimus
uentriculo conficiuntur, sic oc crassum inde laccum in corporibus gitini ei lici e Isarium:igitur ut utrique incommodo consulemus,oceo stionem iuuenius S succi crassitie imminuamus, incidentibus utemur, Sc caloriscis facultati conco strici opitulantibus,proinde acetum in primis allium,c pa, pomam,cinamomum. piper,ga riophilli,anisorum,foeniculorum semen, origanum,ec huiusmodi laudantur: nnibus uino,ut melius perficiatur cococtio. durities
diuntur etiam in pluribus regionita di ira VH Eoo ira i ta tari , - .
tenerior fiat recrassities attenuetur haec iram sufficiant, cum de singulis dura carne praeditis piscibus, qui frequentiori apud nos sunt in usu agere debeamus, quotum mi M'
alimentum otiosis,senibus imbecillibus, Sc aegrotis no admodum conueniens est,
i ed potius illis,qui corpus suum exercent uehementer, firmiores postulant cibos, ut supia pronunciauimus.
I iunctos, in quibus uenenum multo lethalius est, quam in branchiarum Mulcis: habet enim siniissos in pinnis, quae ad branchias sun hos seos magnos acuis os,quos ego decerptos seruo. Oblongus est squamasj ualde exiles habet, ut uix rapiantur,caput magnum,atoue rotundum,dentes crebros,ae tenuissimos, sed breues maculas in tergore ostendit obliqua fuluas, at multorum colorum. vul- utilitanus exuuleo dolores febres phlegmone deliri atque conuulsiones excitat, magis dum uiuente pisce si quispiam illum acceperit, ob id cum alioquin piscis siti h a uiua
266쪽
uiua qui ad ultionem non ad necem aliorum uideatur natus, piscatores nuper caa viri . pio caput conterunt. Multiplex uero auxilium. Multi piscis caro per antipamiam, iecur proprium per sympathiam,e pungi saepius eodem aculeo. God pet sympathiam detrahitur, sicut aestus in balneo, per sympathiam uero uenenum extinguit,uelut frigidum a calido extingui solet,atque hae causae prorsus sunt manifestia Pungi autem s epius atque curarim eodem aculeo,ob id cotingit, quod stirporem inducit freciue iispunctito,unde sedato dolore prohibetur phlegmon, aut quia iam
excitato phlegmone attrahitur sanguis ex nouis punctiionibus, unde sedatur comco stione saeia potius quam irritetur, uel quia ueneni Mis addita mitiore tempera tuniit dolor in titillationem quandam conuertatur,seu ad omnia lisc. Deladere autem foueam draconem tabulosum esse reor, ut qui formam huic operationi minia me congruentem,ne uitae genus habeat, sed haec de marino serpente potius sunt credenda,serpentum enim proprium est latibula quaerere. Draconis ita ue caro teste
vim Galeno dura est, quod uescentibiis id aperte patet, de si non immodice dura i aegre concoquitur,et huccos crassos,salsosis in corpus distribuit, sed no uitiosos: quouis enim modo condita,grata est palato, oc se conficiatur,multum nutrit. Cuculus au- - . tem quem Romani piscem caponem uocalit, salso a nonnullis trigola appellatur, ob similitudinem, in Sc corporis forma, carnis substantia, ac idiotis ianitate inuicem discrepent:Sc si plerisque in rebus ualde similes uideantur. Est quidem
iss nonnullis munitum:os latis magnum,ta maxillae asperiores , quae dentium ii ce extant,corpus habet rotundum,totum carnosium,&censu ec capite, dorsi I
teribus, ac pinneis rubet, uentre est candido, re aliquibus rapitis partibus argenteum aemulatur,oc branchias utrinque quaternas habet,ae duplices . Tellinas,cha . mas,chonculas,candros locustas,& id genus crustula edere solet, carnem habet dii ram, sed candidam,si labileni ac suauem,nec temere a plerisque salubris censetur. Et nos saepe taxos aranci j mali succo constersos edimus,nec non&libentius in aqua elixos. Est o piscis lyra dictus quem Romani a rostro biforcato pesctforta uocatili marinus est, atque libentius littora quam pelagum incolit, toto fere corpore rubet, oc cauda, ec pinnis, sed uetrem subalbidum habet ostiarum, atque grandium si tu marum octonis ordinibus tegitur,unde totus octangulus,atque asper redditur:Oput etiam Osthium, angulosum aculeis,ec eminenti js plurimis a erum habet, cuius vires. anterior pars in duo long laeta, ec retusa cornua degenerat. Porro pauca constat carne,ob id nisi paulo maiorem edi solet,carnem duri ustulam habet, raro, in cibis expeti videmus,quia totus ferme osseus, uameus ire existit. Coniusta ipse i Roco . manis peste pone appellatu marinus est,nec selum maris littora,sed profundiora ratiam pelagi loca frequentat, esto adeo cuculo similis, ut non ab re eiusdem generis esse censeatur erum tergus non rubrum habet ut cuculus, sed ex rubro nigricans est. Pinna itero quae utrinque lateribus haeret, non subrubra ut cuculi, sed interna parte caerulea,externa uero subalbida conspicitur,atque minor, caeter ore,rostro capite osseo, angulose,oc caelato,totam demum corporis figura cuculum repromutat, nec solum pisciculi sed cancellis etiam, at tellinis pascitur, proinde Epore, de viret, carnis bonitate circulo cogener esse uideturn duriuscula quidem carnem hadet, sed
albam,achiabit qxiae frixa,ec acido aliquo succo aspero,sapidior est quam
Ustellus ex galeorum genere est, quem Romae uulgariter petretam appellant.Estet in duplici disserentia: alter enim spinis i spina quam habet dictus,alter uero laeuis, sed adeo similes, ut uix differentia percipia
-tur.Rostro enim,branchii pinnis, cauda corporis forma,colore, aloe irrcteraneis coueniunt,rostro namq sunt acuto oculis mediocribus, &oblongis post
quos duo sum insculpata foramura auditui dicata, os habent in patre supina, sipia
267쪽
hax magnis N acutissimis dentibus armatum. Laeuis uero edentulus est:(ae in hoediiseiunt) sed dentium uice maxillas asiperas habet: branchiae in lateribus utrinque quinae,ec sietectae sunt, di spinax a latui non solum, sed omii: bus alijs galeis in hocciffert, quod inter podicem,Sc caudam, nulla alia pinna haeret, cum at is singularis pinna comitia conspiciaturri in hoc ergo Sc a cane, galeo distat,initus sigura mustelliproxime accedit,etii magnitudine longe differant. Teres est mi isitelli corpus, a podices in extremam us d caudam sensim gracilescit, corio tegitur, sed altero laevio
ri,uenter albicat, do istina uero cineresi apparet, eius Uentriculus magnus esi, E caridam bifidam habet,cuius superior portio maior existit. Marinus est piscis, coenos ludi littori proximis locis degit, otia ad praecordia ut author est Aristoteles) continet supra mammas,quibus ut descederint iam absolutis scelus innascitur, unde postea ut reliqua eartilaginea animalia parit, & scelus ilios timentes uulua recipit, ac intra se recondit, timore uero transacto rurius soras incolumes emittit. Camitionis est ut caeteri cartilagines Sc dura ac insuaui came praeditus emultiso, ac plebeius ubique
piscis habetur, mali enim est succi, grauis odoris,oc disicillimae cococtionis, nec mirum si hominibus solummodo insimae plebis cibus esse solea ha quibus elixus cum
illo intinc tu quem alliatum uocat commitur. Catulus aut etiam ex numero galeo, cara Nrum est,quem Romae piscem canem appellant, cuius corpus oblongii, ac rotunda aspera tegitur cute,et maxime si manus a cauda caput uersus deducatur dorsum
relatera subni fricant,nigerrimis: atet latissimis maculis in si situr, caput rotundum habet roi rum acuminatum, oculos oblongos,oc nigricates, os in supina parte oc brachias in lateribus utring quinas, Sc detectas,dc ad cubitalem usi mensura exerescere solet: marinus at* carniuortis ei ut caeteri cartilaginei, in coenosi scii litatoribus ut plurimum degit: ob id non solum duram,atque ii scidam sed male olen- viret, . tem,ac uirosam carnem habe nec fere usquam in cibum (nec ab infima plebe) at
mitti soleti mali enim est succi, dc difficillime cocoquitur,ob id a cibo abdicandus.
Atinus est scorpio, qui Rom s uulgariterscorsino dicitur, pelagius,& saxa scorpistilis,a multis censetur, ab alias etiam 5c littoralis insimul nam Aristotelis testimonio, inter pisces qui indifferenter in utriscis locis degere cometie tunt,cdnumeratur,nec ob scor pionis terrestris similitudinem scorpio dicitur,sed suia dum manu tollitur, laedit. Corpore est rotundo crassiore parte anteriore: posteriori uero multo tenuiori facto, caput grande admodum ha bet, acutis aculeis praemunitum,os magnum exiguis dentibus munitum,oculos in capite exertos, ut bufo,oc branchias superiores plurimu s binosias, uenter subalbidus est, co pus uero reliquum rubet, squamisj adeo tenuibus tegit tir, ut is carere uideatur, in capite lapidem gerit. Adest ec scor pena solo colore, ac magnitudine a scorpi me scortem. differes,quae cum in marinis paludibus, aut in coenosis maris littoribus uictitet colore nigricans est,tongem pelagio,oc sapore renutrimento in serior . Solitarius autem scorpio est piscis,qui came, & alga uescitur, nec sapore est ingratus,si hyeme in saxoso littore,aut puro mari capiatur,carne multa, atra solida conditati quae plurimis vir nnutrit,elixatur,atque asiatur,sed assata durionec ob id concoctu distacilior,quam
lixa quae ex aceto mandi solet: Rpterea si in aqua, ae oleo bene olentibus herbis, ocaromatibus iniectis elixetur no solum salubrior,sed palato etiamulicundior fiet: s
riinis mullum piscem dissecti, ais impositum, scorpij marini ictum sanare, uelut avxsti in
oc sulphur uti tu cum aceto infricatum. Trachurus autem quem Romanis irrum uo Trachum cant, piscis est marinus: atm circa littora degens, cuius sorma nisi paulo logior esset, ouata dici posset, dorsum subcaeruleum em reliquu corpus squamis carens laevi ac tenui corio tegitur,ae uentre,ac lateribus arsenteus est,eius* color purpura etia a liqvado emetitur,oculos habet magno ecbranchias utrins quaternas, os in obli- ilium scisum est dentibus paucis, ac ualde minutis munitu ut edentulus uideatur,
cauda bifurcat de oblong gerit,lineamo obliqua habet a caute ad cauda ut in d
268쪽
extensam,ossiculis adeo horridam ut serra uideatur. Duram habet carnem, ob id vivi. concoetu dissicilem,cralium I succum gignentem, cui nisi aliquo condimento ac
societur est insuauis. ideo assata ac frixa in acerrimum acetum aromatibus condituo phiae ininci solet,& sic palato gratiosa redditur,oc aliquot diebus incorrupta seruatur. Orthus autem piscis est compressus, qui circa dorsum liuet,ac nigricat, sub uentre es
icat,& caput pene rubeum habet, os paruum dentesm scaro persimiles, licet in nores: asperis tegitur squamis,adeod adhaerentibus, ut uix de uamari possincamdam minime biiuream, toe percae quasi similis,sed pulchrior aureo colore in caeruleiim itergente, ac splendido, insignis unica tantum pinia et, etiam differt a perca in tergore,cum ea duas habeat, oc dum natat uelut Gobius, oc Bota pinnas mouet mniuersas, re quod iuxta branchias aculeum habet ut draco piscis, i pineum* bram chiarum integumentum spinis crenatu ut in lupo. Marinus est piscis, sed potius lita toralis locis enim terrae uicinis delectatur, at 3 carniuortis est. Galenus emo cum Philotimo dura carnem merito ei tribuit,quae concoctu disiicilis est, ec cras him succum,pit litosium,ac glutinosum gignit, aegre corruptibilem,sednduitiosum: pli
rimum nutrit atque urinam promouet. I Arte tamen circa caput caudam conco-
vires. istu sunt faciliores: reli ius uero carnosae dii ficulter conficiuntur,& si apud Graecos siue stixus orphus siue elixus,aut assatus maximo semp suetit in pretio, hoc ypro prium habet ut refert Athenaeus,quod genitales meatus ei non inueniunt ob id post sectionem per multum temporis spatium uiuere potest.
On iis quem Romani Elaevom appellant,longus ac lubricus est piscis, non squamis, sed laeuissima quidem cute obdums, qui tum corporis: forma,tum colore anguillae adeo est persimilis, ut a pleno eadem cese
turri distinguitur tamen, ia oculos ea longe maiores habet qui edi cineraces sit coloris, in lateribus tamen re dorta in amplas ec magnas degenerat mac las, nigram per dorsum conspicitur limea, atque duobus breuibus taceisi corii
, culis in ex cremo rostro existentibus constat, quibus anguilla caret,eamin etiam ma
., gnitudine superat, ut ad quinos nonnunquam cubitos accedat,dentes nabet,ec ut A ' ' anguilla mouetur cuius cluplex est genus,ut testatur Aristoteles,alterum quod nis gricat alterurn quod albicane quod albicat,pelagium est, quod uero nigricat paratim pelagium partim cr littorale: tala carne uescitur, ec inter pisces dura carne praeditos Galenus congrum connumerat,succosi crastas, at*ialsos in corpore gen rare asleuerat: ob i. Albertus magnus credidit,ipsum lepram morbum parere. Im- Probi enim est succi,atcpsaporis insuaui mediocriter nutrit nec adin'dum difficia secdcoquitur si purgatus, in frusta discerptus, uino, ole sale, aneth ό, porro, ac romatibus excoquatur. In sartagine etiam tirictus pipersacarancti mali succo con- Dira, ditur. Anguillae sunt non solum ex dulcibus, a id quasi stagnantibus aquis, sed etiasalsis,ec aliae longe a murenis,murenae enim in maiorem molem cresciuit, ec minus,htae, suaves sunt anguillis fluminum,ut quae in mari murenismam anguilla marina ual----Musi. de insuauis est,ae deterior murena, crescit tam e nata in dulcibus aquis ad insignem magnitudinem: sunt enim quae ad libras duodecim,dcultra ascenciunt, longitudine hominis,sed parui,crassitudine cruris humani. Piscis autem est longus, ec subtiacus,qui non squamis, sed tersore tegitur,capite tenui, ais sere rotundo, dentes h bet plurimos,atc3 exiles,multiplici ordine uispositos,color non omnisus unus, uariatur enim ratione aquarum, in 'uibus debunt, nam quae puram ac destientem quam incolunt, uentre sunt candido,dormi cineraceo,sue subcaeruleo: quae uero in stagnant ac impura commoratur, uentre subalbo,dorta uero subviridi, uel subnigro apparent, nec ex semine,ouisue generantur: hoc enim haud dubium est, ulla enim unquam capta fuit, quae aut semen genitale, aut oua haberet, nec recisa meatus,vel semini uel uuluae accommodatos ostenderet, sed ex pingui humido quale etiam sub terra inuenitur. Unde Rondeleti in rescit in stagno magaloneprole
269쪽
equi cadet irere innumeras anguillas procreatas. emadmodum enim quaedam Moista solo semine in proprio loco uelut persecta animalia generatur, quaedam absi pro- oris prio loco ec semine, uelut quae primo ex putredine sola fiunt, ita quaedam ex semine, sed non in proprio coceptaculo, cuiusmodi sunt anguillae . Constat enim quandoque mille sim tu elomeratas capi. Cur autem tot glomerentur,aut ob timore contingit. aut ob inopiam caloris ut di sium est, uel quia hoc loco coitus illis sit, nam dum simul sunt genus earum reparatur. Semeii autem est pingue quoddam, quod non ex certa parte deciditur, perficitur tamen certis teporibus, uelut O ctobrimen. se iaconiunctione plurium. Ergo primum anguillae ex sola putredine pinguis inita mi di generatur, uelut apes,& ues par, deinde tacilius multo e succo unius leu spuma facillime autem ex multorum colluvie. Anguillas uero lacus tres carni uoras est se plane constat, pisciculos enim ranas: persequuntur,& qirauis nonnulli assii mare uideantur marinas non reperiri, sed solum ex fluminibus in mare descendere, sal. . sum esse in libris de Rerum uarietate demonstrauimus. Caeterum eatum caro moblis quidem S dulcis est, sedglutinosa admodum, di pituitosia: echinc cist quod uitae .. . . periculum adfert, at subitum si copiosius edatur. Falsui iam uulgus nos itum cie. V LMm ii dit hoc euenire, ut serpentibus coeant, atq; ueneficiis impleatur: carnis enim dulcedo uescentes allicit ad largius edendum, quo nihil perniciosius: nec mirum si an liqui omnes inter suauissimos pisces connumerent,sed medici tum in cibis sanqrmium aegrorum eas damnat, quia deprauatis aquis nutriuntur, re quamuis longe salubriores silan quae in mari,in aquis puris, ac fluetibus,quam quae in lacubus,ta ita gnis, ae aquis sordidi nulle tamen unquam prauitatem si icci effugere potueriit, ae proinde dixit Galenus in libris de cibis boni,dc mali succi . fAnguillae nunqtia bo-
ni sunt succi, tametsi puro in humore uersentur, nedum in eo qtu urbium sorde p re purgamenta in se recipit. Et alibi. OQuamuis carnem mollem habeant, cum tamen succo lento,ac pitili tota abundent, is qui tenuate dieta uti uolunt, plurimum sitiit noxiae: J Antequam recentes coquantur,excoriari debent,& exemptis interaneis omnibus,capites ac cauda abiectis, in ueria torreri, ais sedulo puluere ex sa charo oc candidis simae sarins tantundem, de tantillo cinamomi conse sto consper gi: exiles etiam seleiae pipere,ac araricii succo comeduntur. Verum frequens earumneis omnibus,capites ac cauda abi edtulissimae sarinstantundem, dctantillo cinam omicon se sto consperi, frietae piper ac araricii succo comeduntur. Verum frequens earum tistis,calculos tum in renibus,tum in uesica gignit, quin re podagras, pinguedo ue Huiue ei io quae ex illis dum torrentur desii Iahauribus in ieeta antiquis earu doloribus me. teri creditur. Uenduntur etiam sumo conditae,sed uere potius sale,quia prius saltu tur,quam suspendantur in fumo . Id accidit 'uod iam semimarcidae sint antequam reponantur: ideo plurimo sale condiunt,ac diu antequam suspendant. Vitarids eo.
vo scinumultiplici ratione, ae quod anguilli,5 quod semiputremae quod salsae ual- -, di gemum iunio codit ex quo natura inimicae, & atrae bilis generationi maxime aptae. Glaucus autem Discis est pelasius, uamorum colore ita di eius, adeos uni.hrae marinae similis,ut Romani falso umbrimini appellent: 'plerun p alterum o altero as Iuniunt: Est enim coloris ex liuido in aureum effulgentis, rDrom obtuso, o culos habet magnos, ac nigros, dentes in maxillis contutas,atque exiguos, ec in capite duos gerit lapillos,caudam subrotundam, cancellis candidis, siue squillis, ec alea uescitur, durae est carnis,sed non illaudati alimenti, ais succi si rite conficia- viretitur,deius caput maximo suit in pretio apud Graecos ob saporis gratiam, ec ant rior etia corporis pars,quae si pingui iucundi sima est, seria enim atque elixa commendatur. Ferunt ieius iusculum laetis copiam augere
Iscis est librum a pelagius, non littoralis, quem Romae CiambriamWin citati
us in supina capitis parte certa voracitatis, oc truculentiae argumenta. Os praema
270쪽
gnum, sub inferiore parte dentibus ualidissimis, acutissimis planis in latusj tarae modo uergentibus, triplicii ordine digestis amatu habet, branchias utrinae in i
teribus 'uinas, dete sta nec squamis,sed cirio tegitur, cuius uenter albus est, ter. gus uero cineraceum ut mustelam referat, ad eximia augetur magnitudinem, neciolum reliquos pisces ma nos, sed homines etiam natantes stibvertit, aloe dilaniata
ob id dicebat Aelianus, cum sit aspeetii infausto, insccticii non est prospera nautis V, , Vtilissimus est piscis quo statum infimae plebis homines uesci solent: est' enim dura, insipida, at instrata eius caro, quin Sc mucco referta, horridi etia est saporis,atque excrementis abundans, improbig succi, non secus quam reliqua cete; quapropter rarε,nisi sale condita in usu habetur, salitura enim tenuior efficitur, at pconcoctu facilior,cum recens uix a robusti atque ualde se exercentibus concoqui possit,fc ut plurimum in eorum uenis magnam succorum crudorum congerit co-M . piam. Lamia aut episcis est maximus marinus, ut mediocris mille pondo excedat, maior ne bigis uehi possit, voracissimi is ut Rondelletius refert, in cuius uentret integros homines cum lorica inuentos es e. Existimant m ob id i quid tamen ad rem Nes.. gerieris piscem esse, a quo lonas deuoratus luit. Sex quod mitii est den- tium ordines habet, quorum exterior extra prominet, secundus recta,reliqui curui sunt intus,quos Galli serpentum linguas appellant. Emi aliquado Rothonias incuriit, re quasi penitus unguibus accipitrum sunt similes, fragiles tamen numerosi, ducentorum aut etiam plurimum numero: sicae largi piscis molares dentes prolapidibiis in capite busonis inuentis,quos tramitinat uocare solen diuendui. Sed ut ad lamiam reuertar ipsa Galeorum est generis,scabram cute integitur,oculos habet cornea dura anterius,at g posterius,non ut in quadrupedibus:neruorum quo F opticorum loco,stibilantia cartilaginea,durabes atque ex dentibus in cinerem d ductis dentisticia sunt. Pisces ex ouis generat ec ut multitudini costuleretur, neces malumse sarium fuit ouaesti parua: at ex ouis paruis pisces non commode poterant gener riis . .... igitur natura effecit, ut incrementirin susciperent extri, at* cito, ne interim cor rumperetur, edita itaque celerrime augetur,uim j fermenti quasi retinent,&s n- te intumescunt atque humidiam pingue tum terrae,ium aquae in se conuerisit. Masuero exterius semelnspergit,quo abundat plurimum ut memina ouis. Crescunt auxi, tenac ira celerrim quia humidum pingue plurimum continent, oc quod facile ex ' tenditur incrementum: in singulos dies ci oscitur. Est ergo Iamia, si Galenum sequamur, piscis inter cetacea connumerandus,cuius caro etsi candida sit, dura n hilonii nus est Sc crassum,uitiosumj succum procreat, at ualde excrementitium, insuauis etiam est,5 muccosa,atquilium hominum, ac infimae plebis tantummodo esca, Sc nisi in frusta dis Iecst atque salire,optimem aliquo intinctu condita siti remis nota, bene cocta, uix confici potest. Aldi autem errorem adnotare debemus inii l. in . Galeni in tertio de alimentorum lacultatibus, qui bis,terue loco lamiae Amiami git,credo potius lapsu librariorum, ac Typi: patet enim aperte quanta sit disserentin,inter lamiam, oc amiam,m praediistis.
cbila cruam Romanorum uulgus Aquilonem uocat, piscis est earia gineus,littoralis,dc in coenosis maris locis uitatas, cuius caput bulanis instar expressum, exemina es in citro oculi satis magni totundi atq;
prominentes consipiciuntur. Ostiat, mediocre,oc ualde denticulatu,
latera latiora, ae magis acuta sunt, quam in pastinaca, ita ut expansas qui laeuolantis alas egregie aemulari uideantur,caudam* multo tenuiorem, atque loratorem b. abet, quam pastinaca radio uel aculeo munitam,qui pernitiosus atq;pestiferus est no solum pitabus,sed hominibus quoque, unde statim capta a pisc toribus cauda abscondi talenne eius radio temere pertra states, laedantur. Plana est aquila atque ut dixi cartilaginea, aetatui remolli tegitur cute, alba inferiore parat iuperiore uero liuida, dura carne non solum praedira, quae uentriculo maximum exhibet