장음표시 사용
281쪽
ipsum fluviatilem astarum pusillum es te. Eius enim bifurca brachia duabus latum
tralationibus ituercipiuntur, quae duo pedes utrinque forficulis in extremo denticulati subsequunturnreliqui quaterni non diffindunt, , ad pedem sinisti una dex, cto crassiorem habet, de caudam quinis tabellis loricatam, pinnulas* in extrema pinnas atque ijsdem ambo cornibus, dentibus, rostris,mucronibus,tibiis, oc exteranis panibus, internis* praediti sunt, frigidi atque humidi ambo sunt, multum nutriunt uentrena cohibent, durae sunt carnis, ut uix decoqui possint, sc praesertim si . magni fuerint(parui enim meliust ob id aliquo indigent condimento. quo eorum. crastities emendaripossit. Ego autem asiacorum fluxiuialium usu oble rumor, atque innoxie credo ob sympathiam, quod mater dum essem in altio, tam avide comederit,saliarum uero aquarum fuco, quia carne dura nimis sunt. Et illos acerrimo aceto ec pipere com edere soleo Decoctum ex chelis Sc caudis crudis e cortice exutis in aqua hordei: empyemati cum sebre ualida addito saccham plurimum confert.Cortices uero illi cum pectore, oc reliquo corpore, in fumo siccati curant urins profluuium .
squilla. cap. L v lii. Istis est locusta ex crustatorum genere,cornua ante oculos bina, longa,& taceti qum aspera habet, dictus a similitudine terrestris, estq; in eo genere quod sanis
glii necare atque hirto corpore,cuius tota pars anterior aculeis riget, u
scitur pisciculis,qui circa sua cubilia,quae in alto locis asperis , Scauernosis construi inhoberrare solent. Dentes primores binos, magnos, dc concavos haben locust e in quibus humor continetur in stomacho etiam dentes conspiciu-tur, mox a uentre intestinum rectam ad caudam finit: Meatus quoque a pectore dependens, ad excrementi ostium pertinet, qui eminis prouulua, maribus progenitalis seminis est receptaculo. Latent mensibus quinis,hUeris principio senectutem exuunt,an tum more renouatione tergorum. In aquis natant, ac reptantium modo stilitanusi nullus ingruat metus recto meatu, cornibusq; sunt rotunditate praepilata ad latera porrecti in pavore in latera procedunt, spectaturi admiranuum naturiae ingenium in locustarum fabrica, quibus cornua insiliit ad praeten- tandum iter, simul ad pugnam idonea. Praeterea aculei di in toto dorso asperitas,iptam capite, re tabellarum ordo, ac connexus' articulorum uincula a quibus e emplaria suarum loticatum militantes acceptile uidentur. Carnitiora: sitnt,ut dixi- imus,nec solum pisciculos uenantur, sed & maiores superant, uerum ipsae a polypis uincuntur, imo uita talum modo polypo emoriuntur metu, oua tribus mensibus gerunt Malo. Iunio, Iulio, quo tempore in cibis sunt gratissimae, mensi si magnatum apponuntur. Autumno de ore pinguescunt, plenilunio magis: Galenus inter solidae carnis pisces enumerat: ideo difficulter concocti iuntur. admodum nutriunt,oc salsi,siccis humoris sunt participes, qui si iterata Laepius elixatione proli
ciatur carnem uentrem moraturam relinquit,re nisi uiuae feruenti aqua incoquantur gustui sint ingratae, ae caro adeo dura fit,ut ilix mandi possit, ferunt etiam non. 'nulis earun testae combustae,atque inpolinem redactae,si cum uino meraco bibantur, quod e renibus calculos expurgant,atque multam a renulam educunt, quod tamen nunquam expertus fiam, crediderim tamen earum iusculum in quo aecoctae
fuerint, hoc longe melius praestare posse: squillae autem locustri j sunt genetis, quarum Sc simultae reperiantur species, minores tamen quae gibbae sunt magis commendantur,& has uulgari nomine gambarellas Romani uocant, a gambis siue tibiis,quod iis multiplicibus constet: paruus est piscis, cuius frontispicia acutis uinis tostris praedita sunt, caudam contractam habet, in cuius extremo pinnae sunt quianae,inter pedes duo priores,quibus manuum uice utitur forcipati sunt. Atque nu- Diatiles squille a marinis sola magnitudine differre conspicii intur subsulue lunt, coctae uero russescunt.Carne sunt dura,sed non iniucundi saporis, nec improdi alim
282쪽
humidius nec aliciuali calida qualitate carens habeant, ob id oneris deside aenae uere creduntur. Efficaces quoque peculiari quodam munere ad mulierumcon plus tradi intur. Elixantur,& ex aceto eduntur,iriguntur quoque cum crusta, di pedibus pax is profrtim. Hecticis oc a morbo extenuatis eximie prosunt, si aqua hora dei ablutae in carnium iustulo coquantur
Anctos uisus est Aristoteles appellasse, quibus corpus rotundum est,e cauda deest, ut quarto de Natura animaliu desumitur. Hos tam fluviatioles,quam marinos Romani graicios appellant, stantet adeo similes, ut u- rio simul mixti, uix discerni possint. At fluviatiles duriore, rotundio, re .ec crassiore testa conteguntur,&suauiores sunt marinis. Praeterea tibiis aspe noribus,3c branch iv rugasioribus praediti sunt, re ambob.forcipes multu sunt cre, nati oc marinus liuidum corticis colorem refert: fluviatilis uero ex ruta nigricat, ocambo in obliquum feruntur. Uerum fluviatiles in sexu distinguuntur per operculum,reflexum subtus, quod latiusculum ferunt sceminae, suo eo enim ova exes dunt: mares uero angustum. Fluviatiles quolibet anni tempore eduntur, sed aestate longe meliores sunt,oc uberiores plena luna, humidum ac modice refrigerans alia mentum pr benVob id extenuatis conferre tradit Princeps. Marini eadem praestat, licet longe inserior, dc uterque dissicillimae est concoctionis, solida enim eu eorum Palmus uia caro, nec sine uentriculi labore concoqui potest, concocta tamen multum nutrit. Paeurus di ipse in cancrorum genere annumeratur, imo a plerisque uocatur cancer aeui ac robusta integitur crusta, quae nouem in gyrum crenis imbricis modo in cisa est crura blaesa utrins quatuor habe uillis hirta, ternis articulationibus gen culata,in quibus ungues acuti,oblongi T sunt minime bifidi, brachia bisulea parieanteriori binis articulis intercepta, sorcipi b.crenatis munita,in extremo nigra, quibus quae constringit ut edab etiam dura confringere potest, sunt enim pene ovea, color admodum uiuidior est, imo tergora prae nimia rosei exhalatione, ueluti suis nigra apparent: coetus colorem mutat caudam sub thorace reflexam gerit, crustam exuit,ut reliqui cancri. Eiis inter lautissimos cibos connumeratus, cum palato afviris. modum sit gratus, sed durae carnis ut caetera crustacea, quod Galenus ainrmat, oc ob id dissici is concoctionis Sc crassum generat succum . in furno assari solet ore, ecano occlusis ne liquor qui est intus, exeat, quia siccus remanet, oc nullius fermes potis. Notandum cauod cancri in fumo siccati mollisa cane rabido per quadraginta dies sumpti auxiliantur,sed exurere prius candenti ferro uelim locum, oc cyno rodi radicem cum aqua , vel lacte exhibere.lus tandem omnium crustaceorum ac sumptus aluum mediocriter subducit, exterius sedat pruritus, conserib omnibus ulceribus prauis,& carcinomatibus ruptis. Et eorum cinis ulcera pulmonibus noua, oc parua curare potest.
Axima est omnium cancrorum MD, quam Romanorum uulgus ira, tellum uocat. Pelagia est, Sc ualde paguro persimilis, sed rotiandior,& par M te anteriore magis eo coar statur, ae angustior sit, ec in parte posteriore in latitudinem se diffundi crura habet cluaternis articulis intercepta, alta, ct exilia forcipibus imbecillis dentata grauis est corporis, re ad incesssum fere in ptis ia, sed in aquis uelocissima est : pedes unguibus munitos habet re tibias multa scabritie exasperatas,quatuor utrinque stant circulis utitur in natando. Coeia r bet ut reliquum crustatium genus, ilitia uero aut liuet,aiit uirescit,aut rubore pho niceo aspersa est oc dorso spinose .Quae cum carne dura sit praedita, iccirco ide me: alimentum preb quod alii crustacei disicilis enim est coctioni recrasium gen rat succum. Echinum autem ex crancrorum genere esse scribit Plinius, quibusi ins
283쪽
a in pedibus insunt, ec quia undique aculeis circundatur echinus, ut innareus, ob id itali riccium marinum nominarunt, cuiusta si plura sint genera telia Aristotele, de eo tamen quod cibo idoneum est agimus, in quo oua ita appellata magna sem, per atque es bulenta sunt, siue in maiore, siue in minore sint corpore. Pesam sunt chini,piona parte plani,supina autem rotundi paruis aculeis praediti, breuibus, ae
obtusis spectilis intercepti, colore ad extrema albicantibus, ad radices liuentibus, ex purpureo virentibus. Horum autem testa cinerea es Novi anserini magnitidinem excedi in tande cum reliquis maiores sint,ideo alijs anteponuntur, qui me tida,ain ara e nigra carne sunt praediti,nec esculanti. Optimi ergo sunt illi,qui dum omisi uraduntur,lacteum quiddam emittunt, &ferme semper inter saxa capiuntur, ubi se continent ne ducitibus iacientur. Teneri sunt, bonum. generant succum,sed sa- visi.cile corriam puntur,oc si cum Oximellit apio, ae mentita comedantur, uentriculo sunt utilcs,& quo maiores, eo delicatiores existimatur. Alimentum uero imbecille, corpori praebent tenuitate, ae crassitie medium, uerum deiectam appetentiam ex citare pol sunt,oc urinam repurgarneoso crudos mandi mos est. De Mollibus piscib v eorum cap. 1 xl.
T institutum ordinem sequantur, reliquum est ut demollibus piscibus
carent, nec alicui mirum uideatur exanguia ani se
malia uiuere, cum animalium partes sanguine nutriti uideantur. Inquit enim Aristoteles: OHumorem genus quodque animalium contine quo sit aut per vim, aut per naturam ipsam priuetur,in perniciem agatur necesse est. Habent etiam id diuersum, in quo humor illeae fiat, re contineatur: sunt haec in alijs sanguis,&uen in alijs quod is proportione respondeat, quae quidem imperfecta sunt, atque alterum fibra, alterum sanies dicitur.J Quam borem exanguia cum sartaguine careant, humoren, siue saniem sanguini proportione respondentem ex quo nutriuntur,irabent,& sic patet multis pro sanguine alium adeste humorem ex quo nutriuntur, ut sepiae in mari sanguinis uicem atramentum obtinent. Molles ergo dicuntur qui neque squamas, ned asperam,neque testaceam cutem habent sed ino lem proinde ac in hominibus habetur,ueluti bunt polypi, sepi loligines, oc huiu modi, quae de si tangentibus molles uideantur, carnem tamen duram habent concoctu difficilem, succumj salsum,atque exiguum in se continent,qui si tamen concoquantur non parum nutriunt, sed crudum semper generant succum, statuosi i m. sunt, ocelixi meliores ac utiliores fiunt quoniam humores, quos prauos obtinent, eluuntur: quod si assentur siccantur, Scaro durior efficitur. in elixatione autem si libet potest addi salis modicum, aut roremarinum, coriandrum, piper, crocusci huiusmi odi: sunt qui immergunt melli, aut saliunt temporibus calidis,&ij non mi Asatisfaciunt, acetum etiam nimis immutat eorum gratiam, atque naturam, m lius est cum aqua di sale bene coquere, ec aceto addito loco frigido reponere, ut gellicidium fiat. Qui uero frigunt in patella, perperam agunt: bene frixi enim, nimis siccantur, & duriores evadunt, nec usui sunt cum refrigerantur: non sei-xi persecte corrumpuntur, nisi magna arte sertientur, ut inter solia lauri, myrtim: elixa ergo cum iure albo melio ruunt, quorum etiam interiora praecipua exiliunt, dico iecur, lacte propagines, Noua. Oua enim sunt uelut semina, quae in
eis sunt sicciora.dipo o sep loli . cap. LXIL' Olypus quem Romae pol uocant, marinum est animai, cuius Plurima pol pia si .l atque uaria reperiuntur genera quae ab Aristotele optime distingi iuntur atque declarantur, quarto de Historia animalium, quorum unum ualde . i. notum est, atque ipsorum maximu de quo nunc sermo est. Alii enim param uiat uatij sunt, qui non omeduntur. Polypus ergo qui in egregiam magnitudi-
284쪽
nem crescit ualde robiistus est,ta forma araneorum si maxima mi nimis comparare liceno stonis pedibus,ut mollibus pleris , quibus tame nullus turri os corneum non absim de psit aci rostro, in quo S magnum robur habet, eo dirum cuneia durissima comminuit,&excrementi locus prope os ipsum. Pedes uero seu citri duplici acetabulorum ordine muniti pelle conteguntur uaria, unde colorem mutare uidetur,dum eam contrahit, at s remittit, ut nunc album uideas, mox rutam postea liuidum, uatij si tandem coloribus distinou,oculi iuxta disceptus in centum partes animam uiliorem tamen diu retinet. Masculus a coitu adeo debilitatur ut in arena postmodum iaceat alsas piscibus praeda, memina a partu cum racematim ova pariat, atque ita uterm bimarum poli- quam arroseri congerere solet. Dele statur olea,& ficu, sed hac ob fructum, cum cancro sa pe polypus decertare conspicitur, humoremm non nigrum ut in sep is,
sed subrum T in e continet,quem in netu per aquam margit,&-obnoxius et .
Dura carne omnes polypi sunt praediti,ne cum molli essent cute, a fluctibus sonerentur. Escis adeo firmiter haerent,ut truncat otius se patiuntur,quam aurei.D ra Sc coqui contumaci. est eorum caro teste Galeno, succum continet quae si tamen concoquatur non parum nutrit, sed ci crudi gignit. Quae omnia de si mollibus omnibus piscibus typis tame esse ora existunt. insuaues praeterea adeo sunt, ut ac hominibus infimae plebis edules sint, & potius elixi dc Discatores a Quibus frequentius comeduntur,antequam elixent, fere per horam ligno eos contundunt aut ad lapidem atterunt, sic enim fracta multo facilius coquuntur. Elixatio fit in aqua, oleo, olentibus herbis atque pipet additis. Aiunt nerem proritare ut flatuosa caetera. Sepia quonis ita dicta marinum est animal atq; potius littorale quam pelagium, cui ut mi ris mollibus octioni sunt pedes,binis acetabulorii ordinibus duci ci perpetuo, quorum duo inferiores maximi sunt,habet etiam duos inferiorem,at ille innare illius atramentum est, quae apud os uesicae: crura breuia ob id maiorem uim natandi
maiorem binas m promuscides praelogas,inter quas os habet, di oculos quibus
e luit ancoris innitatur, sed stabiliat in ossio nauigij iugente tem estate ne die
turbetur: procul etiam uenatur, oris e longinquo het ac ueluti corneum, inter cirros licum,quo duraqus conficit, siquis eam in sectetur,illa atramentum infundit, ac in eo occultatur, ulterius aufugere simulans. De qua etiam illud dicitur ut refert Athenaeus,quod si foemina tridenteres auxilian tui hanc detrahentes, sin autem capiantur mares
disicilis exi uum: in se succum salsum continet: uerum si concoquatur tineleno alimentum corpori exhibet,caeterum succi crudi plurimum Ttius quam assata comedi debet cis acrioribus condimetis condiri, ficitur, ori magis grata , concoetu facilior, Salitum
, scorides Plinius Galenus, ta alia antiqui. Loligo autem quam Romam ac imal e Italia piscem cauniarim uocant ec sola inter molles pelagica, atque e mari flumina sthirec spicie esim ualdecu lolio consimilis,non sol una ramoris figura, etiam almacitodus: habet in loligo reliquoru molliu instar caput inter pedetecuentrem uod Aristoteles affirmat dum inquit: Eueniae init caput inter pedes.&uentrem habeant in quo oculi duo v et o in inseriore pos tum est, in quo dentes duo extant caio agini n
C. - seriim Horro illi est ostiaco simillimum quo cum
aero in interiore politum ei in qU
u unus superior, ter inserior, rostrum porro tuli est pittaco sintillimum pra ricta atterisicorporis alueum habet magnum,ta sepia tangiqrem,arctiorem,
285쪽
diorem qui pinnula circundatur,qua quidem non solum a polypo e sn,ia,sed a lolio etiam talae internosciturae aluei postrema pars ualde acutitur. Eiiunt octo pe- - :des qui sepiae pedibus pronus sunt similes,eoru enim crura breuia sunt: polypiueta praelonga. Atramentum in se continet, ius locum, naturam, S usum manifeste est, iriplicat Aristoteles quarto de Historia animalium : subalbidae fiunt, Sc longiores,
quarum tergus pleriinque ex albo leuiter purpurascit, coeunt ora applicantes brachia inter se complectentes, pariunt. in alto, bimatum non explent, caniae uestitiatur non secus quam mollia reliqua, mandi mi enim cancellos, squillas, pisci iculo duram habent carnem,ut caetera mollia, tali teneriores censeantur(authoret
Galeno concoctii dissicilem,crudum succum gignentem. Minores tamen quae satis tenerat scitan Scoti admodum gratae in delitiis habentur, ae praestatiores si ut
rum gerunt: uams autem modis apparantur. In Lartagine friguntur, atque ex mali Mancij succo manduntur: sed multo melius alij in aqua re uino partibus aequalibus eas elixant, atque oleo pipere, re bene olentibus herbis condiunt, accum suo auamento decoquunt: sine eo enim minus suaves esse solent. Decimi ineli planistra eo altatium cup. Lxili.
E longis cauilagineis iam superius egimus, nunc de planis disserere pro- cambis,iri
positum qui tanquam plana atq; expansa manu in aequore natant, & histri plani non erecti, nec spinosi sunt ut rhombi, passeres, Et soleae,sed cartilaginei oui ut rata, squalina, torpedo, oc consimilia, quae Uere pathmi,5 ferunt ut tum sex mensibus, Hyeme latent stigidissimis diebus: cum enim frigus est minime o - - capiuntur. Camiuora sunhflatus procreant,difficulterconcoquuntur,ec assiduus, diuturnuso eorum usu uisum hebetiorem ficit. inpellavi et,cr Torpesiae. Cp. LXmi,
Astinaca Romae dicta pelagius est piscis, nec longe etiam a littore, O.'
in locis arenolis uitam degens, in cuius simeriore corporis parte anterius aliquod capitis uestigium cernitur, non absimile capiti palustris ranae: in . quo tamen nonnisi oculi oblongi, dc grandiusculi existunt, pars oculis anterio rextenuatimatque in rostrum carnosum acuitur,orum ha bet paruum, ec edentulum, maxillas* asperiores dentium uice, ec ante os foramina olfactui inseruienti branchias iatri iam quinas,in medio uentre anum paulo insta circa caude exortu quae eosteriori parte annectitiar, rigida,5 longa,super qua aculeus osseus palmo etiam longior, acuti Simus,atque utrin serratus eminet, quem radium appellatPlinius. Totius corporis figura non orbicularis, sed quatuor laterum es leui ocmolli cute tegitur,uentre albicalidorso uero liue nec denas excedit libras. Carni
uora est,sed quia graui S pio nec pisces quibus uescitur asstqui potest, ideo se iapsam occultat, ae radio transeuntes percutit,at* lacerat: cst enim pastinacae radius non solum piscibus, sed hominibus. animalibusin reliquis, ac etiam arboribtis peraniciosus ob id piscatores statim caelis caudam abscinatintanon enim a cibo cen in abdicata est, nam abscisia cauda a nonnullis in cibos admittitur,imo Galenus de ea seribens illam carnem habere mollem inquit, iucundam, ec mediocriter perum trem subeuntem, nec concoctu difficilem&nonnunquam in saxatilium enuit, 'Rhrum is uti laudatur,at* iure albo,ac piperis momento praeparari docet,ad crassos, tu Gnosos* suceps dissecandos,nec quidem haud mirari possum huic modi uenoeiae: tos pisces a tanto uiro sic edmendari, cum constet, apud nos hunc piscem non nimeri insuauem, mollem carnem habere, sed serinum,ac tetrum quid resipiente in h. ororsus succi, cuius argumentum est quod uilis atque plebeia ubiqire existimae tin aetatum nautarum,&piscatorum cibus esse olet, re non uitae nitidioris homi- rimi neci sti ZAntonius eam lethalem dixin, uilem: existimauit et Diostoridesciam seu it Asturacs i. com iit; dolores inextricabiles, neruprum distema
286쪽
siones, molestioni aguores, mentis alienatio, ec multa alia symptomata. tinti iuretomedom e. mnium cura igne si aut cucurbitula: exugit enim uenenum, re etiam absumitet, bedo autem a torpore sua stigiditate,quem tangetibus inseri, ita dicta, marinus est piscis litoralis ac coenosus, fluviatilemo etiam esse Athenaeus asseuerat, cuius co Dus planum ec ualde depressum, ac orbiculare est, capitis nullum uestigium appuret,in superiore tame parte oculos duos exiguos liabet anterius,ac alia duo foramina paulo post oculos.Parte uero inferiore,os purum tenuibus dentibus munitum,hra hias quinas utrinque detectas habet, atque in utroque uentris latere quinahranchiarum orificia parua, semicircularia; tenui cuticula fere contecta conspiciuntur,caudam habet carnosam,oc breuem, in latiusculam pinnam desinentem, atque circa eandem caudam pinnae nonnullae eriguntur. Molli, oc lubrica cute conreiatur, uenter subalbidus est,eorsum uero subflatium in quo aliquando quinae maculae uel plures roliuidae nigricantes,oculoso repraesentantes depi me sunt,ec ob id . . a Romanis occhi arcta dicitiar, quae solo tactu omnia congelat,latitat in arena mortue simili ut pisces praetereuntes decipiat, cum aliter pigrum anim assequi non Us sitiipsi enim mortuam credentes uellicant, cum & capientes capiuntur, nec loluin pisces sed oc homines quoque ab ea torpidos fieri certum est, iret procul atque elonginquo maneant,ut sussciat solus tactus hastae,uel uirgae. Dicebat enim Athe naeus,si quis rete in qua capta fuerit torpedo attigerit, torpescit,dum uiuit: mortua enim omnino illa facultate priuatur, quod Galenus explicat undecimo de simplicium medicamentorum facultate. Eandem etiam incibis eximie commendat, imo(quod magis refert saxatilibus posse substitui piscibus oscitanter affirmat, carnem enim inquit mollem habere, cococtu facilem, ori iucundam, mediocriter alentem, ac per uentrem subeunte: nemo equidem qua ratione ductus, cuin manifes econvisi, fiet eam uenenatam esse, insuauem, concinis difficilem, nec insigni foetore carentem,qui nisi aliqua praeparandi, aut condiendi ratione auferatur, uix degustati m.
te apropter eam improbi admodu succiesse cesemus, atq; a cibis abdicanda.Reseit aut Aphrodiseus eius ueneno trigiam obscuriore quada causa aduersari. italia Ferici
Taxillatineorum genere sint ram, quarum phirimae sunt species, laeuis,
undulat rostrata cum aculeis,& sine:aculeata,laeuis,ec aspera: austerasta militer duplex, laeuis,& aspera, spinosa, clauata, re sine spinis 5 cum spinis,fullonica,aspera,ec asperrima ut in uniuersum sint quatuordecim iam
notae.Rostiata cum aculeis licet aculeos passim habeat,in cauda tame seorsum tres ordines habet, quorum medius impari loco maiores habet, quam caeteros: quium .ec sub mento ad circa caudae pinnulas sunt ad latera utrinque cotiuertuntur: qiu axtremo uersus caput respiciunt,iuxta oculos quatuor sunt acules, ilii in os tecumi ad pisces capiendos,ac retinendos . Clauata uero pin - - - -- alarum instar, nigra in curuis aculeis unguium instar, ut aquila merito a similitum-ine dici possit, cuius marin cibo suave eu, soluimrm in oleum vatis,tantiis utile. spinosa lanifico instrumento ferme similis est ,adeo frequentibus 'leis, cis munita est. Raiae duo foramina uuluae habent, quod rarum est mirami instat
commune etiam omnibus illaru speciebus nebulam quandam oculis auium more obducere: habent & foramina iuxta oculos patentia, quae interiore parte.operculumlabent,orem aperto dilatantur,occluso occluduntur,sed non periei in horum usus est ut branchiariim,quoniam caput tenuius est,ideo natura suppletat. Ponunt oua more gallinarum singula,aut bina tantum cum corticibuae,reli uero absque corticibus, magnorum o in suprema parte uteri manenti cum ablatuendas insidescendiuit ad imst,sed imperfecta uelut etiam in gallinis, uitellum ostendunt, cum in uitellum candidum etiam contineatur: nam ut Rondelletius assimiat se expertu es I si igni haec uitella exponantur, candidum exprimunt, etenim ab initio uideritur ambae hae partes este concretae, sed colore luto uincerite, latet candidum: omposimo
287쪽
ac spostmoduni utimisist dictum est quae cunelasmarat album extrudente, apparet utraque pars. ipse uero cortex haud rotundus es quemadmodum in ovis auii quod molli loco reponere, nec stabili ob maris motum nd liceat,sed quadr uus esticum appendicibus altera parte longioribus,ac tenuioribus, reliqua latioribus, sed hreuioribus. Asperrima autem rata dicitur, quae etiam in uentre aculeos habet: qus igitur aridiores sunt, aculeos habent ex ossibus : cartilago enim cum dure t I ...cut alias docuimus in os transit. Has autem omnes ratarum Ipecies ad duo genera Areduxerunt Aristoteles,re Galenus, cum omnes aut aspera cute levantur,aut laeui. Quae aspera orata dicuntur,quas Romani Perda siue petrassob lapideos aculeos ap-
ant.Quae uero laeui,inuidiae,& a Romanis siue Bauos, dicuntur. Quae autem dorsum notis quibusdam depictum habent,stellares Ralae,ec a Romanis Anil i uocantur. Hisb generibus asine est, quod siquatina dicitur ob cutis squalorem, hoc est, asperitate, a Romanis ueros ita tim cuius pars anterior lata circularis, WPA Datque retusa adeo est, ut rostro prorsus careat, oso plurimis ualidiorum dentium ordinibus munitam, oculos paruos habet, atque in superiore capitis parte sitos, ochranchias in lateribus, ae caudam longiusculata Et licet ex cartilagineoru plano numero si longior tamen, atque magis eontracto corpore est, quae reliqua plana, cartilagineatini. Pars supina cute tegitur alba,& laeui, prona uero cineracea at asper qua artifices ad poliedaligna uisitur magnitudine insigni: visa enim est quae centum sexaginta,ut Rondelletius refert, superaret: re haec genera simul misceri, ac generare inter tam multi plices formas piscium memoriae proditum est. Nascitur nurem ii , caudi,quasi ita 'quatina, cum rata seu squalina rata: anteriore enim parte certi et ne antiquis etiam temporibus uilia habita sunt,suare uel plebeis hominibus,multu bse exercentibus derelinquenda,uel in totum a cibis abaicanda.Notandu tamen ra- iam stellarem inter hic minus duram,&minus mali succi carnem habere,filauemla Hepar solum omnes tenerum, alip sapidum haben hyeme minus insuaves sunt,ec maioribus elixis alliato condimento,minoribus uero frixis, at* aranci j mali succo,
di pipere conspersis sos lares,m lares,nautae,5c homines infimae plebis uesci solet:
quatilibus cete appellasse indetur,quaesoras animal perfectum edunt ex semine non ex ouo genitum: taliam animalia sanguinea sunt,ac respirant. Omnia i. mgvium igitur quae animal pariunt,magna sunt,& sanguine multo abundant, re ossibus, aesorum p carne praedita sunt .Quae enim animalia abh ouo pari ut, ex sanguine generari ne
cesse emec multum sanguinem ob id oc calidum:cogeretur enim multus ac fri, Cnidus,quod uero plurimum calidioris sanguinis habet, magnum esse necesse esti I Hii quod igitur animal parit,dc sanguineum emec carneum,dcoileum, re magnum, & cet cra pr'
resipiratione praeditum uelut delphini:hoc enim uelut etsi non magnitudine, sensu tamen praestare apparet.Ceracca etiam membra iuxta genus proprium habent co- Hiristituta,re inter se ualde diuersa nam balen uituli deli in genitale promines ha- ut es tamen intus reconditos ne natationi obeuerit, hi ent quocue mammas. este detractos,sic orcas,&Physeter, aliam eiusmodi,quoniam cstillam habet, calida sunt,ec sanguinea,& animal pene siti generant,semine intus indiguerunt, qua re dc uulua,ec genitali quemadmodu quadrupeda. Dentes habent obtusobet qua
simuerib ordine latos anteriore posteriores uero acutos, quod factum esse crediderim,quonlam si anteriores acuti essent haereret cibus:na in minoribus acuti sunt.
Mon imbecilliores sunt,ne praeda effugiat: ac cetacea adeo robusta sunt,ut hoc Li pericum
288쪽
periculo careant: posteriores uero acuti sun ut carnes promptius diuidanu quotis imagnis,at 3 ideo duris piscibus uescuntur. taces ergo genus non solum in m
lem eximiam crescit, sed pinguedine, ae obesitate solet caecum ferme, ac surdum e uadere, tum etiam iners. Eius pinguedo,quod miruest, haud concrescit ut reliquo rum sed uelut oleum manet:ob id in lucernis ea utunturtano concrescit autem quia eis nimis diluta est ob multitudinem,& alimentum,locuml in quo animal degit. Poris, ohe . -Galenus omnes hos cetaceos Pisces duram, ais praui succi,plenam j excrementis carnem obtinere constanter afrirmaF, quae crudi succi multam copiam in uenis . .. ta, gigni nisi exquisite in uentriculo conficiatur: ob id sale eos condiri oportet: ea Onim conditura facit ut alimetatu quod ex ipsis prouenit promptius,facilius p in cor pus distribuatur, ac cocoquatur,oc sanguini procreado utilius,aptius reddatur.
Astissima est maris bellica, Balena uulggdiela: audiui enim a similiati
quodam meo iam duobus annis exactis Genuae, caput balenae extra Mie mari in littore diu iacuisse,quod adeo prserande fuit, ita faucium, imo ad os decem nouem passus numerarentur.Imo S inter piscium miracula reponi potest eiusdem copia pellucidi adipis: cum ex uno oculo undecim lagenas quos totidem uiri uix ferre potuissent, ei luxis lGut Albertus affirmat. tui partis es Eriputi. piscis,rostratus, pulmone praeditUS,branchiarum loco prs grandem sistitiam infro regerens, perquam humorem,quem ore exceperat,magno impetu effundit, ac relicit,ut eo uel onerarias interdum naues submergere dicatur. Pinnam utrinqueli henta aliam in dorso,caudam lunatam corio glabro,ac spisso integitur,nigro,duro, firmo ac solido, squamis carente,quo lora ad pondera cleuanda aptissima fieri te runt: linguam habet magnam,ac multarum librarum, quae salita nobis maximis in
delit ijs haberi solet, ec praecipue diebus quadragenar i ieiunii, coquitur cum pisis
v rei rem niseem suillae supplesialij in veru torrenti recens admodum noxi salita innocentior: pertinaciter concoquitur,oc qui cholico dolori obnoxii sun .eam effugere de hent,ijs uero qui graues sit betant labores, uehementer exercitantur, non tam inautilis erit. Balenae autem caro recens durissima est, excrementitia, & praui succi, tat lite, censetur: nonnulli tamen eam sale condire solent, quia minus noxia res vitis M i i ditur Sc gustui magis grata. Phoca autem quem uitulum Latini appellan celacra est, aquatilis genus,littorale potius quam pelagium, uitii parum, quadrupedes, prato sum, qui dum pari ius es hcedorum more ballat,cum magnus fuerit, rugit ut leo, per sicca littora saepe divagatur, de more terrestritim uitulonim depascit: constat visum ex- nim extra aquam ipsum uiuere,ut patet de illo qui educatus in Letini insulae xenotra aquam bio, , de alio in Scotia tribus annis,sed ita ut avitus ad aquas eis non prohibeatur: re. ascendit etiam cicuris scalas, dum j somno grauissimo tentatur, stertit more homi num dormienti lim,cui collum breue,dc crassum, uel columella excidit, cum destit latione tentatus fiuisius libentissime comedit, laetiis extra aquam parit: dein tram secto duodecimo, uel tertiodecimo die in mare deducit. Caput uitulino simile habet abstr tamen auriculis sed auditorijs meatibus praeditum: Dentes acutos, serra
tosvlinguam bisulcam,&crura,veluti imperfecta geri hac manus fere ursinis simi les,quino digitis membranis intertextis . Genitale maribus obloneu est, sconianis ad terrestria accedens. Refert leon delletius Borealibus flatis subsidere, Austi nis erigi: alij erigi in tempestate subsidere dum mare quiesci has firmant. Pellem po oh.3, au dagricorum pedibias superpositam doloribus conferre existimant. Eius autem ca.
grum P - to ueluti oc omnium celaciorum in primis dura es insuauis,muccosa, concoetum . tumax alimenti, succi*crassi,at*mali, ei ut plurimum horridi saporis cum recens es salita uero aliquantulum melior euadit: nonnulli enim ex uulgaristatis hominiabus eam salitam, in partes sectam comediit, re quia ingrati est sapori ac mucco Dephin cum sinapi, aceto,atet id genus acribus condimetis eam manciunt, referto
Galenus eius coagulum castorei uires obtinere. Delphinus autem piscis inlittoralise
289쪽
toralis longius,&erastis, glabentarine squamis liuente tergo, dc uentre albicanicpinna illi utrin* ad altera unica es alia in dorso os Iea,cartilagineas, abset oculeis.
ouod celeritate, redovibus istis munitus Ie: habet enim rostrum praelongum a-ceo, utqOdraginta dentes in utra pinandibula ex alterutra parte contineat, qui tahi inuicem pectinatim occurrui, coeunt*aostrum ipsum anserino simile, planum, Imma,humile,reeium: nem enim crassum habere potuit, quoniam capite magno
filisset,atque ideo pigrum in natando, si autem siri in imbecille necessatio fuisset linguam habet solutam, occarnosam, mobilem, in ambitum parum serratam, qui
hus fit ut uocem emitta oculos habet magno sed cute adeo contectos ut solo a
pareat pupilla, eost oculos meatus qui uix cerni possunt, his audit, dorta C cib- Doso,sed non adeo deformi,ac inciatu ut depingi solet. In capitis summo fistulam
habet C.litterae tam gemina tamen intus caro nigricat, tis missa, firma, sub qua pinguedo uelut in suibus, fele caret. Decem mensibus catulum, aut catulos gerit, aestate parit. Uerum hunc non esse delphinum, Aristoteli,5c Plinio cognitum satis constat, cum Aristoteles delphino linguam non solutam tribuat, neget: meatus habere auditorios:os insuper non re mim,sed in supina capitis parte, ut non nisi a- 'luersus pisces capraepossit, quemadmodum oc pingi solet: aculeos quod Plinius
C tribuit, quibus no iurearere cernitur. Quanto orem antimos multa ex auditu potius,quam uisa conscripsisse necesse est. Sed mirum de Aristotele, qui cum in littote maris tandiu habitauerit tam* diligeter omnia sit perscrutatus dii hos errores tam obsurdos incidisse: quont ut potius existimem aliud genus fuissedelphinorutunc . . cognitum. Multa autem ais maxima ostendit delphinus humanitatis, ac discipli. nae argumenta,iliterquae breuitatis causa unum tantum hic subiicere uolui, ut na ruram horum piscium intestigeres.Cum foemina duos parere soleat, educati secu: si hamo,ret u aut tridente alter eorum captus,aut percussus fuerit, mater alteriun et cauda uerbera oc morsu abigit,dein misera captiuum filium sequitur, iis p ad moratem. Curam quom mortuorum gerere creditur,infirmos etiam gestare,concumbere humano more, re filios lactare,ae una uni tantum adhaerere. Triginta prope annos uiuere ferunt. Asili dele stamentis insistat una quo laterali pinnae inherenti tantopere cruciatur, ut magno interdum impetu ex mari in siccum exiliat, illico pira
re carnem celaceorum succiut Galenus scripsit,quae cum pinguis sit, nauseam excitati di u triculum relaxat,ob id libentius allatur, ac succo aranein comeditur, quam taetur. Salita longe melior euadit,&l in Machepar multum commendantur. 'de prius, misit Iacis. Cp. Lxvr ILUinet uidentur praecipue propter hominem laeta.Ex arbori bus uitis, ex praea herbis brassica, e quadrupedibus equus, ex auibus gallina, e piscibus a- rip e pro quarum dulcium cyprinus, omnibus enim his omnia insunt commoda pleri, munem humano generi,nec ullum in eis magnum, quod ad humanum usumfra non pertineatin ciuicquam homini uidetur neces latium, quod ab O genere empectari possit,illim uesinnam cyprinus, quem Ruinam Bononienses uocant, primum prinis sponte nascitur, adeo ut si pitanam claram, de ex aqua currente, piscibus tamen ira mam fil)rices, post tres aut quatuor annos hanc piscium specie plenam inuenies. nitus autem mirum in modum propagatur, ex ouis ac foriura, partim ter in anno. li alimento uescitur, etiam salubertimus est. Est enim squamosus, albus,leuis, i latus, mollis carnis, at* suauis.Crescit praeterea in immesum,adeό ut pondus, non nunquam triginta librarum superet, uiuit quam diu, scilicet ad annos x x v. uspirexti mih&omnibus in regionibus, necti iis adeo obnoxios est ut alii pisces: pro- Pterea merito magnas negotiationes ab eo seciunt, nobiles praecipue in Germa via, tvlongius amat aveo ut quidam x v. talentorum summam excedant. Hoexi .. habet
290쪽
habet pricipuum ut lactem habeat maximu pio corporis magnitudine, Irat , admodum,& suauissimum,& iecur maxime praegrande, quod elixum, hixum, asecum, patinis*co sitim cum iure autembamatibus suauiter comeditur. Cum oleo etiam conditur carpis,sal atque piper tum petrosilio,& roremarino. Acida quoque conueniunt, oc ad commendationem saporis,& suauitatem. Eligantur malam lati sita recentes, ut uiui prothciantur in patinam rubri: hoc enim signo pretiuant non
minores Lae. uncijs, non maiores quantum licet, uerum cum cxx. libras excesserint,non nisi molliores partes in usu sunt. Sint uiuaces, re ex aqua clara,currentem re si ad orientem resipiciat fluuin ortus est melius, aut decursus ex ea parte fiat: sol diore sint carne ac candida, sanguinem i plurimum habeat,oc sumi suaves. Pro . ris is lib. stant ut in caeteris magnis piscibus laetes,itenter,iecur,tum cauda si recentes sint: si
obsoleti re iam molles, ac disiensi dorsum, caput in utrocue casuparum bonum est, ita eximi debenta intestina. Calidi edi debent pisces omnes seu praecipue cyprini, quod sint temperamento frigido ualde dc hi lini do: unde si stigidi devorentur, an .
tequam incalescant in uentriculo,immodice ueratriculum refrigerabunt, & hum meora ve- Aosunt. Oua eorum frixa lata, oc sic comesta, venerem mirum in modum, etiam mmca in decrepitis excitant, ec ad generationem faciunt propter naturam animalis : plurimum enim generat Scuiuaces et magno nec eius generatio facile impeditur. De hoc autem dictum est supra. Alimentu eorum est humidissimum,&ob id ex aqua sola postunt generari,iret ut etiam ranae ex limo, re ideo non sim liciter describi eo rum temperamentum debet,sed in comparatione ad caeteros pisces, uelut marinos quibus sunt longe humidiores ac frigidiores: sunt etiam humidiores tinci sed me- . lioris alimenti, cum inter caetera sint multo candidiores, minus lenti, oc multo mi
nus etiam solidi luciis, sed tamen pinguiores,& facilioris coetionis si par sit moles.
..i licernuae. Quia tamen immodice hume stant, melius euut siccentur, siccatur autem primuin
ex condimentis garo, quod familiatius est nobis synapi diluta cum melle, dc pi pere,& aromatibus, frixi etiam, sed antea diuisi, aut in patella condit eligantur ad
hoc condiendi genus minores scilicet ab una libra ad dirus, prout integri coquam ttur: Dorsum si coquatur,ta xauda mellera fiunt uentre. Lactes autem dc iecur utris que habentibus uentriculum humidiorem,&ob id languidum: manifestum est tiam quod multis misit cibis, aut uarijs, aut si aqua, aut uinum ualde dilutum, aut imultus quiuis potus assumatur: si exercitemur a cibo aut uigilauerint, facilem rumpuntur, non tamen adeo facile, ut multi alii cibi, qui difficilius concoquuntur, uelut anguillae,t inconranae, fungi: neque illorum corruptio adeo mala est, quin sim cedenti inpedia, quiete, somno, maxime etiam assumptione di amon pipereon, aut gingiberimonditi, non iterum restituantur,oc alimentum praebeant : bonum eum nim eorum ali natatum humidum,tenue,aquosum frigidum, non facile corrupti ni obnoxium, nisi lanxcormptae rei misceatur, lactes utilissimus est hecticis, acce dit enim magis ad temperamentum. Et iecur conpert iecori, maxime calore, re sicci-
tate laboranti: crediderim Nascilicis ab initio maxime utile fore. Immodicus usus . huius piscis languidum, resupinum efficit uentriculum, maxime conseri si currit-no Aethiopico, aut odorato, aut origano orientali misceatur, aut sale ecpipere, re semine iunipericum aceto taxusseruetur. Manifestum es autem ex his quae dicta sunt, paruorum cyprinoruesum prorsus inutilem este lapide laborantibus, aut non nocent, aut admodum parum. Est cyprinus lyncae ualde similis, cui re si recta sere linea per uentrem uideatur, nihilominus curuuiis adeo habent dqrsutu, ut piscis totus,si cum longitudine sua conseratur, latus manifeste apparet: squamis subtusis, tegitur maximis,ac duriusculis, re prster binas quas habet utrinque pinita una est in medio dorso,aculeo robusto innixa,quae ad caudam usu extenditur, re altera in imo uentre prope caudam: Ad insignem magnitudinem deuenit ut crebro uiginta librarum pondere reperiatur. Carnosum habet palatum, quod plerique linguam ita que, putant quod communi consensu saporis excellentia commendatur.Tinca autem
(quam quidam Pholim esse Graecorum putant, quod in suo lentore reuoluatur, ae iimetestat, ec olida siqnihilominus pholis inter marinos recenseti nisi sorsui ut pam . ita