장음표시 사용
301쪽
iitauium non quod amarum quia quam commune habeat cum salso, nam ex aloe, colocynthrida,ec anguino cucumere,ac gentiana fieret Lallior sapor, quam ex cinete. Verum non sit ex amaro, sed tenui parte salsa, quae cum cinere,ac similibus perismista est. Unde patet causa cur sal nitrum nostrum adeo (si praeparetur celeriter uratur. Utraque enim pars terrea aquae tenuis est,ae calida ac licca, nec ignibus in eis deperire potes ut nec terra,nec aqua: sed haec exhalat, sed haec extra limites. um autem iermes ali aduersatur, in quibusdam tamen stimile est, resistit enim pu et ix res tredini mirum in modum, S uitam producit, sed liumectat plurimum, Sc copia illius subuertit,non solui, uentriculum ut diximus, sed illum labefactat: omne oleuiaxahoc ad lapsum iuuat, occidit uermes,dc serpentes: plurimus usus eius gera rat herniam, ac ramices laxando omentum, unde etiam procidi i , atque disrumpia etur,ae etiam e thrordam tunicam emollit, oces ficit ut flatus, ct intestina peream descendant super pubem deinde etiam inserotum usque.auxilii ina eius est a sile,& melle,ideo haec tria recte copulantur, scis mel quod ad gustum attinet. neque his, neque amaro ulli commode iungitur,ut nec saccnam,aut aliud dulce. Dulce enim pingui nec amaro non conuenit: uni nimis simile alteri contrarium. Ulci duplex semini omnia
natura, alia ut oleum est, alia ut alicuius oleum, uelut oliuarum, aut amygdalartim otii contine- oleum continet semina omnia, ut alias demonstraui, quae tamen copiosum essuri. re.
dunt unt oliuae, amygdalae, lini, ec rapae semen, dc nuces, est oc glans unguentaria oleorum di,
quae oleum mittit,quod non fit rancidum. Disterentiae etiam huius plures a modo: feremiaeque, hunt enim olea ex immaturis oliuis, ac seminibus, alia ex matutis, sed nuper decer. et uires.pti quae optima sunt, alia ex maceratis, quoniam plus excipitur, sed eo deterius. Damprimum a faece purpandum es aliter corrumpitiar. Optimum,clarum leti
inter uiridem aureum p colorem, quod quasi dulcescit,dc expers odoris primo gustu uidetur, oleum olivarum humidum est, ae in ultimo eius quod esse poteti, in primo autem ordine calefacientium,oleum autem balsami non proprie oleum est, sed lachryma,&es tenuissimae substantis adeo ut lapillos etiam uesicae epotum siquid aliud exterat,ae putredini omni intusae extra resistit. Caeterum oleum e semine ra. - .diculae,quam uocant raphan si,siccas partes habet immisias, esim tenue calidius: oleum mediocriter nutriCamygdaliniim confert tussi, di lieni, sed uentriculo obesii omphacinum quod ex immaturis iniis elicitur dysenteriae utilis imum et , ac quasi refrigerat,mendae sanitati,dc maxime uentriculo cdfirmando praestantissimum habetur. Ponitur frigidum disiceum in primo ordine,quod mirum uidetur,cum toto genere sit adeo calidum de humidum: oleum omne humores cras Ibs reddit, corrupitur oleum cum solum coquitur, ob id aquae parum immisceri debet: olea e semi ne urticae,5 Cnici, S Gnidii, Sc Heliotropin purgant uentrem,ex amygdalis autem amaris,&nucleis perlicorum etiam urinam prouocant, praeter id oleum e fabis, lentibus,& semine piloselae maioris,mirum in modum hemiae colari: at ea ratio- me in alijs seminibus. Flores omnes in tale positi in oleum uertuntur, praecipue sambuci: potentia enim sunt ad semen. Sed ta balsaminae stinctus. Oleum sic e flo ribus uerbasci ad herniam , dchaemorrhoidas utile, alimentum ex oleo crassiusculues re tarde conficiturn oleum non tamen contumax est in biliosis, ad bilis naturam sicili transit. Non corrumpitur,nec corrumpi sinit humores. Ca is de farcimina Noti. non solum in oleo incorrupta seruantur,sed multo efficiuntur melior oleum quoque superimpositum, succos seruare solet.tu Actio. M. LXX vir. Cetum autem inter temperata in calore resertur,exiccat in secundo ordi. Acrii mne,sed tius calidas,&frigidas partes habere uidetur. Est enim aridum simul,re acie no ut limunissuccus, aut Oxalidis acidum tantum, uel ut piper acre tantum:cdmunicat cum tribus aliis in hoc, quod putredini ma/gis etia in corpore humano resistit,non tamen seruat ut alia quae imponuntur: nam 'it eat putredine tuetur,ita corrumpit exedendo illa.Immodicus eius usus ut pestimi lentibus
302쪽
lentibus febribus solum utilis es etiam extra si laeaetiit homo, si igni superas et itur,ec loco aquae cubiculi solium, ita oculis, nerui uentricula,cerebro,ipsum m gnae pestis loco est. Moderatus tame usus eius excitat cibi appetentiam,m eo mella ec aqua fit oximel omnibus notum: res corporibus pituitosis, crassis, obstrueti robusto uentriculo ec iecorctam utilis, quam alijs noxia: adeo enim iecori nocet, ut illius assiduo usu hydrops gignatur. Est autem potius medicamentum quam cibus, non magis quoa nihil aut propemodum nutriat . Cur uero acetum si uas, uel minimum aquae tetigerit, saporem acrem amittat, atque coriumpatur, talibris de Rerum uarietate declarauimus, in quibus etiam modum quo acetum fiat, ac uia mim in ipsum transeat, edocuimus. De Mille,ersare io. Lxxviii
Miri uiret. Et cum calidum sit 5 siccum, nescio cur Galenus non prohibuerit sinc bis no. 'bus,quib.uult omnia eiusmodi obesse, cum tamen nihil illis sit salubrius: ...t nutrit parum,calidum est atque siccum in fine primi ordinis, biliosis in tile.&his qui calido,d puto sunt uentriculo,asusiciti. sed si cum aqua coquatur re desipumetur omissa acredine melius alit,nec citat aluum, nec vetticulum
laedit. Optimum Hispanicum, lentum ut laibis lachryma densum, admodum al-hum,S dulcissimum, post quod est quod ex Graecia uehitur: maxime Cephalonia Insula: si plus edatur ex illo solet uomitum ciere. Optimum uernale, inde tativum, peius hyemate. Adeo resistit putredini ut Mictus horarii, de carnes, etia in loco iti-gido media aestate diu in eo Gentur,si impositis illis tamen coquatur, alit et di subtur,inde putrescit, nec est quod minus inficiat quae in eo seruantur. dii hilominus . quatenus dulce admodum obstructiones parit, re maxime mistum cibis crasti ali menti: ideo solum cum pane,& oleribus acribus edi debet, inflammat etiam iecuri nec uidetur iuuenibus utile: cum piscibus autem optime sociatur, qui tamen facile concoquantur,ut gobione, ae saxatilibus uocatis. Ulceribus omnibus internis nedatur utile e , es externis appositum. Tantum utile pectorita pulmoni semper, quantum solet iecori obene, generat uermes,aliis saltem eos ad superiora licens in periculum non leue uitae,adducit illis obnoxios: propterea arceri ab infantibus omnino debet, cohum per se corrumpitur, e minus nutrit, fit amarum, bilio sum. Improbi seplasiarii ut candidius uideatur,re densius,ac dulcius, miscent mill
larinam,quo nihil nocentius: est enim lames morborum,cum larina illa nunquam concoquatur. Et iecur ob mellis dulcedinem illam ad se rapiat. Omnia enim meimbra iaci bis bra naturalia, lingua, os uentriculi, Sc imum iecur, intestina, nares, talien dulcibus Mentur. mirum in modum desectiantur. Ex melle quatuor eliciuntur partes destillatirem quarum una tabidis est utilistima, habentibus uentriculum imbecillem, re iecur,
mel parum conducit urinam mel prouocat cum aqua coctum, crudum uentrem per se coctum neutrum, sed nutrit uberius. ocirca cum nec ponatur excremem
titium,ec tamen parum nutriat, dubitatio subit, quomodo aliquid possit parum D latio. nutrire, & non eue excrementitium: necesse est enim plurimum supetesse exta menti, si parum transit in alimentum, aut si multum alterius substantiae, umore
carnis in alimentum transeat non esse excrementitium: modo non uidetur cal nus ipsum dicere excrementitium: quin imo laudat ipsum, commendati pro seniabus, quibus nihil excrementitium conducit. Verum si in hoc animaduertamus, Galenus nulla ex parte delituit, cum non excrementitium uocet, quod pluriamum faecum gignit, sed quod uersum in sanguinem plurimum, postmodum in eo relinquit inutilis, uel ob tenuitatem, uel ob clauitiem: unde dum de ovis sinus DLm git,inquitis Prauum succum gignunt atque excrementitium, adeo ut excrementi- sim' β' * 3 uum non ad rem,sed ad succum referri debeat.) dc infra: sExtremae autem pratula Dp si isseeundum consistentiam sanguis est tum crassus ut pix liquid tum serosus, ac eo ut postqua e uena effluxerit, atque cocreuerit, plurimum relinquat aquosus tu stantiae superuatantis.Iuxta haec ergo quatuor cussereniue alimentorum reliquum tuli
303쪽
tur,quae plurimum nutriunt,aenim excrementitium succum gignunt, ut ova apa triac tenera quae plurimum nutriant,oc excrementitium saecvgignsit, ut oua stixa maxime dura, caro porci senis, re inter pisces celarea, ec molli ut polypi, & m agiales fluminum ora nutriti transeuntium permagnas urbes: Parum autem nutriunt, re excrementitium succum gignunt radices omnes, mala insana, fructus horari, Scacria omniaues ut porri,aecae patrapaucum,ae parum, idest,non excrementitium iami ut mel,& saccharum in quibus concoquutur, nam ut dixi quod nimis tenuis sub stantiae praebeant alimentu, ec calidum, ac siccum ob id in bilem facile ueriuntur, si uel calidus fit uetriculus,aut te naut bilis ibi adsit, aut febris,no quia dulcia. Sunt re pauci aliment oc non excrementis pisces saxatilessae gobii oc pastares, oc asini: de paruulis omnibus duo: nes dubium est tales huiusmodi esse. Accidit praeterea
his alimentis,ueluti melli ut flatum excitet in tertia coctione, ideo ueneni utile et quaedam non excitant uelut caro solida, de iecur gallinarum. Et aliorum succus est tenuis ues ut mellis ideo facile dissoluit unita hiatulae purpurae. buccinae, ungues Mertebrae piscium genere. Et porcina inter carnes solidum exhibent alimentu. Mei
ergo paucum, calidum & tenue,& pinum praebet alimentum: probaturo magis quod oritur ubi flores odorati proueniunt, uescit thymi quo maxime gaudet apes,u nde illud Virgilianum:
thomo pascentur .pessim rere cicas.
Calidi est,aelicti temperamenti in secundo ordine,dete oriae facultatis,unde e. v. in p.
tiam ulcera mordet.Materia ferme omnium medicamentorum, quae intus sumuntur,ob gratia ec innocentiam,& quod illa a putredine seruat ut dixi, m iscetur etia Mil omnium multis emplastris extra, quod repurget, siccet ulcera, de calefaciat moderate Ergo
ut ad rem redeam non est excrementitium, licet parum nutriat: quoniam tametsi ior et ne
plurimum gigneret stet aut urinae, nihilominus excrementit a nome non prome. m. retur, quod tu ad succum non rem res ridebeat. Qtuaedam etiam sunt quae etsi parum nutriant,neque tamen plurimum sicis,aut urinae procreant pro ratione assumpti:(semper enim eo reserenda est oratio 3 quo uam exhalant in uapores, atque ea noxia sunt capiti plura uero ex his, quae parum nutriun in urinas uertuntur,ut p ponum semina,&olera: quaedam mollem essiciunt aluum,quae deteriora sunt, uelut cerasa,quoniam humor ille iecori parum gratus 'oc crudior est. Habes igitur excrementitia,& parum nutrientis di imen. Mellis autem non unum uidetur esse genus, quanquam omne ab apibus conficiatur, praestantissimum enim omnium ex Cephalonia insula aduenituri sunt oc mella vesparum, ec crabronum, quae adeo hoc ipsis apum inferiora sunt suavitate 5c paucitate,ut inter mella reserri non mereantur. Alia etiam ex apibus ob regionum uarietatem,multo mi armiora, diluta,insi-pida, nec amoris expertia. Eiij mel omne ex rore:nam apes ex floribus fauos em, Melex rore inunt Scarborum lach trima cera, ex rore autem mel. Ros igitur aut cogitur ab ani- qmmodo.
malibus,si ij mel, vel eo tur sponte, si ij mel quod manna sicca uocatur, ues poncogitur siti manna liquida, ea est ut ros congelatus, uiscida, oc gustui maxime iu- Anada. Ex eo genere etiam est quae cedria uocatur, cuius meminit Hippocrates libro de uulnerious nam manna ferme tota colligitur in connisecis arboribus, uelut cedro,& larice, colligitur et in salice sed pauca, multom minus in alijs arboi thubii que in tota arboreuila, sed solum in cacuminibus mut dixi marcime connim rum causaesta qui undis circum ambit propter soliorum exilitatem, nam in h- his latioribus spargitur . Ex notis autem mel optimum nunc dignoscere licet, dul- meo simicissimum enimhacerrimum optimum est, hoc idem luteo coore est, substantia M.
uero tenax admodum ac uelut uiscum, lentum necive assum admodum, neque
renue perspicitu at et purum,S odore suaui. mel liquidum purum se ipsum redisdit,expuriit rericiens quod impurum est supra,ut expertus sum, quo sit ut aberarare non possi si in uase semaueris: sed durum mane impurum, interim uero sen scit. Saccnarum autem nostrum etsi non desinnoxii dubio procul existiment.unum i Mnec idem esse eum eo, quod ab antiquis inter mellis genera describitur, ex eadem*Planta prouenire, nihilominus constat maecimam inter ea esse differentiam, ut nos
304쪽
in sexto Contradicentium dei nonstrauimus, non enim super arundinum folia ex rore in modum mannae concrescit, ut illud antiquorum, quod est genus mellis si per cannas concreti,ut testantur Dioscorides, & Plinius, sed ex cannarum expres.sione fit, deesti matella coelestis, roscida; illa, ab exhalatione per sudum, ex qua linei,& proinde acrimoniae minus in saccharo, nec caliditas tanta: solis enim seruo ribus ex arundine succus exprimitu gummi P modo duratur, haereis aperto O tic quod uoce Arabica labaro dicitur, quod lac Plinius libro duodecimo at Armat inquiens: O Saccharum de Arabia feri,sed laudatius india Esi autem mel in arundinibus collectum, gummium modo candiduni, dentibus fragile amplissimum,nucis auellanae magilitudine, ideo non ex rore ut manna euenit Ideo cum primum ab hominibus depraehensum merit in tota planta succum subesse suauissimum,ducente ingenii sagacitate, excootare coeperunt, hoc idem arte ec longe pulchrius f ctutos posse, nes id incassum. Nunc enim temporis saccharti integros calamos ac sumunt,minutim sincidunt,at ignis caloretandiu decoquunt, donec uniuersus liquor absumpta omni aqua diu enervescens in saccharum salis modo in uasis fundo concreuerit,& quod tertio decoctum es summi est candoris,& densitati quod secundo uilius, omnium uero ullissimum, Quod primo tantum rubrum j uoc tur quo in metimatibus utimur: quod secunda fit coctura deme sera uocatur, quod sinum,ac perseelissimum, quod tertia, hocq pro lautioribus persaepe seruatur, ut
quae in mensas neniunt eo condiatur. Nec tamen omnibus plane conuenit, nec omni tempore, nec omnium est cddimentum. Assa enim ac fiixa,elixa verite, eo potius deteriora fiunt: paulo etiam calidioribus naturi aut temperamento, aut aetate,
aut utro, semper nocet facili conuersione in bilem,ais eadem ratione aestiuis tein poribus. en peratum alitem est, ae minus melle calidum,impurius tamen,& rudGidest, primae coeturae culidius es nec acrimonia ex ners,abstersione*:candidius uero,quod quarta uel quinta fit cochira minus calidum est, coctione enim acri in
abstergedo reliquum quod nobis in usu eu propter admistam aquam, cum palamst melle dulcius minus abstergit: frigidis autem at ii siccis obsoni js adhibitum ad temperamentum reuocat, nec calidis d. humidis aliquod deuimentum affert, sed omnia lenit,ac mitescit: eom dulciaria pistores in panificiorum genera utuntur, e seplasiarii militas, uarias* cguras, ac formas ei tribuunt, ad hominis delitias, nec non etiam in medicamentis,abominandi scp potionibus delitiae locum habet, nam tibi aluus non demittat, paratur sacchartim roseum huiusmodi: libram unam se isti, iis . chari cum libra una roris,dis tu purga, ut solet cum oui candido inde unciam im/ nam rosarum Persearum immitte,cum iam seruet sacchamm,oc ubi paululum co-
eris, trahe: aliam cp unciam simili modo indito,atin ita usip ad duodecimam tamiam: praestat autem rosas cum rore esse collectas: demum coquito ad persectam
exponito: hocinem, addito uncias quatuor Tlatum rubearum in sole exponi differt ab alio saccharo,&innoxie purgasicum uoluptates deuoratur.
Multa quo, Roxima sali Muria ex eo nata, Sc ab antiquis celebrata. Fit sane ex illo damodo, ira s condiuntur pisces, sicut S garum. Pliniussitquit, Aliud etiam num Ima. uis. litoris exquisiti genus, quod giron uocauere, intestinis piscium, cael
in. r.e. . riscn qus obiicienda essent sale maceratis,ut sit illa putrescentium sani s. olim conficiebatur ex pisce quem garon i iocabant nunc e scombro pisce laudat iissimum in Carthaginis Spartaris cetariis: sociorum id appellatur,singulis millibus nummum permutatibus congios Denebino nec liquor ullus pene praeter ungu ta maiore in pretio esse coepitinobilitatis etiam gentivus: Alexande rima prodiematum:carum quia tenue calidum est idcirco minus petriste esse autem diuerasaga-
305쪽
lim,ec muriam, quanquam garum seu garon Graeca uox si sicut alia non respondet Latina ec Muria Latina, quae Graecam non habenaliam in eodem significato ostendunt Plini j uerba, paulo post: Laudantur,oc Claetomenae garo, leptism Pompei, sicut Muria Antipoli ac Thurii: iam uero dc Dalmatia, uitium huius in alexim pera secta, nec colata sex: coepit tamen oc priuatim ex inutili pisciculo, minimos consitaci Apuam itosilai Aphytis Graeci uocaiahqtioniam his ei sciculus e pluuia nascitur. Lot. uliens piscem ex quo faciunt lupum appellant. Dansit deinde in luxuriam, .
creueruntet genera in infinitum. idem quod muriam sponte emitti ex nitito pissice, ' dum coquitur sit harundine diuidatur,aliorum sententia refert.Constat ergo re M. Dp Q rum esse pisdem, unde nonae sumptum,& liquamen muria nobilius, iit quod ex garo pisce unde nomen sumpsit inde ex intestinis nobiliorum piscium,S scombro,ac mulo fieret:Muria autem ex lupo,alex ex aput haec est rei ueritas,at sententia aliti oris, quanqtiam parum inuoluta. inrodergo habemus nunc exapuis Genuatrii simis:alex est muria inferius multo magis garo.Massatius in Pliniit addit Spar- cap. i T. tariani fuisse insulam e regione Chartaginis,ci salsuginem piscium uocari alme potius quam aleceiam quae e i sex gari, garum confici ex scombrorum uisceribus re e- ti m carne:addit Niondelletius causam, carnis mollitiem,&suauitatem, spinartim cydefectum: fit oxalme ex aceto, dc garo maxime tenue,velutNscoro latine ex alis Ao Sc garo,incidens quasi medicamentia. Porro garum ut sumatim repctam si et popdicium, id est,piscatum liquamen, quod in piccatis uasis pisces condirentur, ita ut . sit sentes quaedam ex intestitiis gari piscis smaridis egenere, uel scombri,sale conditis in piccatis uasis appetentiam admodum excitans gustui iucunda, & cruda distemq- caiis,attenuans, ac de iciens. Sapa autem quam nostrates itinum coetum appellaningenii est, non nature opus, decocto usim ad tertiam musto, quae nec melli qualitatibus suis dissimilis est, calido enim ais sicco est temperamento, evaporatis aquosis omnibus partibus, ideo recte adiniicetur opsoniis natura frigidis, ali humidis, de praecipue si pectus ac pulmones purgare postulent, a Galeno enim pro conficiendo relegmate Diacodion pro tenuibus ad pectus destillationibus defrutum mel Not ii praeponit, quia longe magis crassim faciti fit enim defrutum cum mustum ad di- infretum: midiae partis consumptionem decoquitur. Praeclaros quod Sapa praestat intinctu ut multa opsonia rite parentur, condianturm & saepe poma, pyra in ea inco- . quuntur. Arrenibus etiam atqueuesica soldities detrahit, flatus autem parit, tarde vires.concoquitur, & uiscera obstructionibus implet: in eo uel ea moderate uti, uel ac tu aut aliud tenuantium ei admiscere oporte .ut innocentior fiat, ec pulmonibus utilior.Omphacium ex omni uuaru immaturaru genere in Italia paratur, ipsi ins oridibutata ueteres ad medicinae usum solummodo conficiebant nunc uero ad ciborum etiam
condimentum ae si pluribus diebus sub sole dimittatur ut sex subsideat, di inclarescat succus: non tamen cogitur ut illud antiquorum. Exprimitur enim succus exuuis nondum maturescentilatis, prius contutis, deinde ins blatur, aut leuiter exco- .
quitur, salem: nonnulli adiiciunhquod nobis non placet. Miras mortalibus utilitates praebet, , pr aesertim in magnis aestatis feruoribus: succurrit enim uentriculonis asum, cibum; fastidienti, acidum est, ob id refrigerat, ut Galenus multis in locis memoriae prodidit,atin sicca sed omni acrimonia caret, ideo non penetrat ut acetum, cras Iarum enim est partium, imo laeviqia adamastrictione,uentriculum, i cur corroborat re saepe dissolutam appetedi facultatem reuocasiatm biliosos humores absumit. Eius etiam grana detra vis acinis, in carnium elixandarum iusculis decoqui solenuuiems condimenti praestat, atq; aliorum esculentorum calidita tem attemperat. Multos etiam in arte medica usus habet, ut Dioscorides testatun contra oculorum nebula ac scabrities,non laeui iuvamento paratur, sed cauendum est a salito, quod febres etiam plerumque acui hoc Gl: corpora plus iusto sicca reddit.
306쪽
lnamomuin putat Graecia ab Horto, Medicus Lusitanus utrolus Custus Attrebatensis, qui illius librum in compendium redegit dici,quasi Cinae amomi im: sed Galenus scribit Cinnamomum, necue credo illum Cinam Regionem agnouis ictum praecipue quod Sc Chinam alij scribunt. Sed quid opus est uerbis,non ne haec est illa regio, quae a
Ptolomio Silia uocatur e L x x x. Partibus a Fortunatis distans, re iuxta tropicum Chiamomm Cancri , igitur Ptolomaei aetate Sina uocabatur,oc Ptolemaeus aetate Galeni si nostrian non ruit, oc Galenus cinamomum uocauit,oportuit Sinamomum dici. Hic ergo uir fabso existimat hoc nos inimcinamomum etiam esse antiquorum cinamomum, cum rum cina . no sit,sed Proculdubio aliud erat cinamomum antiquorum, cuius etiam inopia tum a. erat apud Romanos imperatores,sed est cinamomum nostrum cassia antiquorum
atque Galeni, cuius uires sunt cinamomi nostrae aetatis. Esten partim Mescilitae eas. sia,quod tenue appellamus, oc magis mordet, Nodoratius ei hesis Zellandi eum citi amomum, ignauis uero Malauarense.Cortex est medius arboris oleae similis, foliis ac fructu pene lauri ,sed flore candido. Est autem quod optimum est, seu cassia Mesellit cortice flauo,odore acuto,& iucundo sapore,acri, subdulci, astringe tit modice, Sc est leuis. At cinamomum Galeni geniculatum erat,id est, frequentibus nodis distinctum, ex uirgulto(non arbore simili hellebotomuod uires suas triar is, ad a, Hanni' seruabat,cum at a frustra ob tantas uires crederent este incorruptibile ut L . ille ait, odoremtinexplicabilem bonum inundere, Sc calidum quidem gustanti- uideri: ueruntamen non ita morderet ut palato tristitiam asserat. Ergo aliud prorsus fuit cinamomum antiquorum quam hoc, eclonge etiam ab eo disserens: nec mirum sit amissam plantam, cum re laser, re balsamum amiserimus, ecmoschum,& Tibrili uni Sc ambram ignota antiquis habeamus. Nostrum igitur cinavim restri momum calidum est Sc siccum in tertio ordine, incidit, digerit. astringentis secura
cui mi. tat is non omnino expers, ta bibitum cum aqua, reuino singularem habet uim ad pulmonis N pectoris uulnera,ulceram: confert etiam proliciendis mensibus. Haec
est cassia calent, quam aliquando fistulam a similituo ine,quandom nigram quod nigrice appellat, Si id adieci commode, quoniam Arabes fistulam calfiam sili et
genus uocant. quod nunc ualde est in usu uentrem leniens. Actuarius uero hanc nigrae nomine intelligit, cum Galenus eiusmodi cassiam, quae aluum lenit, prorsus
ignorauerit, sed cinamomo nostro duo haec epitheta saepe adiunxit. Ga ophi tum uero scribitur a Plinio,per G.a Paulo uero Aesineta per C.in reli litis concora dari tinam utroqne Y N ph di per i geminatum scribit una iudo Plinius intellexi'1A. x x .e, quam Paulus xii detulicuius uerbal unthsc.Caryophyllon,quasi dicas nuci folium ii di i. habet substantiam,qus nomine praetenditur, sed ex India ueluti flores ma . . e iusdam arboris festucacei re nigri sunt, longitudine fere digitali, odorati, acres, subamari, calidi ec sicci in tertio propemodum ordinii qui multiplicis usus stant, tum ad obsonia,tum ad alia multa medicamenta. At Plin i Garyophyllon rotundum, ec maius pipere describitur, odore solum commendatum, cum Graecorum seu Pauli sit, claui, exigui, sorma longitudine diviti transuersi, parem crassius acu superiore capitulo, denticulis quatuor in aduersum exertis, oc me stellatim decussant hus, prominulo apice quacrati alveoli, sinu praedio umbilicatim prodeunte, liquet duo describi genera, quorum quod Graecum est utilius, ae medicina , dc cibis et
tius, et odoratius, Sc contusum quidem odoratissimum est et in usu Myropolarii libria Vo- atque id etiam duarum specierum tenue, dc paruum, quod longe odorati is est, retullo te in pretio,aliud crassius,atque tanto hebetitis,idem j longius ex Molucchis insulis citi. deferri certum est,ae Teilam,locis propinquis, sed admodum paucis. Planta lauri magnitudine, ec tali j sed angustiorib. flore copiosa primu cadido, deinde uirese te, postremurum, qui induratus efficit: Udophyllu prouenit in extremis ramulis
more myrtuest aute ramosa arbor, i os adeo dum uiret, odoratus ut nihil magis
307쪽
nis annis adolescit, durat in cetesimum arbor, rotundum illud quod Pimius amo- uincoli stio est floium antequam prodrant, ais in melius est. Aliquando et a fructus est arboris quae in insula D. Laurem' oriri consueuit, magnitudine avellanae, odorati cuius potaminibus utuntur pro garyophyllis ueris, cum sint infirmiores, nanim forma uetolum eiusmodi est , uires eximiae sunt in confirmando os uentri culi, de cor, ac cerebrum, si frigida intemperie laborent: est autem medicina potius quam cibus, neque enim in cibum admittitur ex
nigris quod sciam, praeter hoc ipsum est piper, quae medicamenta et L ' .et T. GPotius sunt, quam cibi, singulare liocipi ius est ut coctum in uino F sistat menses, si ebibatur calidum, uentriculum mirum in modu d J A
laxatum,& non concoquentem iuuat, cibo uero iricunditate non parua ex odore elicat: uerum exsiccat immoderate, Sc calefacit te. Diculisparsum autem super caput, maxime ex aceto conditum si- Σstit destillationes,atque omnibus uisceribus ab humorum si ibiditate tentatis subueni hoculorum caligine demit, Scante omnia oris halitum egre
gie commendat,oneri; tapitae succorum frigiditate stimulos additim piper haesuri . . cap. L x x x r.
iperis genera sunt quinque, e quibus tria tantum nota sunt, longum,sili- piperi, mi aquastrum, seu croceum, ec nigrum: Ignota sunt pediculatum, S album, quae. sed aliam olim fuit cognitum, non autem pediculatum,omnia genera ca virent ei aciunt, siccat, re acria sunt,omni a etiam genera croceo excepto sunt astringentia , dc uentriculo conserunt praeter croceum, quod in rubris siliquis nasciatui delatum ex Hisbaniola insula Indiae occidentalis: omnia enim genera ex arboribus filis hoc excepto nascuntur. Album nigrum eiusdem sunt plantae, caetera diuersis nascuntur ex plantis. Candidum enim in quod sole non torretur,ais ideo humidius inter omnia piperis genera. Et nunc inter grana nigri seliguntur grana albi. Pediculatum seu caudatum in Orientalis Indis regione maritima nonin regno, quod est positum circa insulam Sancti Thomae nascitur, acrius sexcupio reliquo pipere, seu nigro: seu ram habet cubebarum,oc cum sit acerrimum gustu, ideo etiam calidissimum ac siccissimum dioe sequitur siliquastium, post nigrum,inde album, ultimo longum. Vidimus de Divae piperis genus quoddam ex india allatu, muc- No cossim,& pingue ualde, in uasi nulls colentum,quae nigrae erant: cum ipsum piper, olore esset serrugineo,oc maius nostro, Quod ex Oriente defertur. Itaque cum plumum habeat humidi concocti,gratius est uentriculo iecoris: dc maxime quod saporis sit mitioris, ae longo piperi simile. Piper cococmonem adiuuat succorum sti-giditate, at* humiditate impeditam, Quare dum uolumus aut uentriculum, aut pri mas uenas, aut partes circumiectas cales acer debet crassiuscule cotundi, sicin deuorari, ut diutius ob crassitiem tardet,melius* actionem suam edat. Sin uerg habitatus totius corporis conciliandus sit, tunc minutissime contundi debet, ut celerius per uniue sum corpus deferri possit. Et tandent omnes uiscerum frigidas intentis peries corrigit, cruditates augeri urinam prouocat, venerem stimulat, uentris do ho es leninflatulentia reprimit, abstergi soluit,atque discutit, perquam igitur coma mode in multos condiendi usus uenit. De croco, Cretiisti . cap. L XXX II. Rocus calidus est in secundo ordine,siccus in primo, astrictoriae tacuita, ei uis iis particeps odoratus, quocirca uentriculo utilis, o concoctioni , discutit,& putredini resis inutilis cordi,Coryriu celebrabatur, saltem sit orien
308쪽
H o de Ati, odorem, ideo emi ec seruari debet in sacculostra te ligatu exigua portione ad ex ita cap. . . posita ad emerimentum, concoquit etiam collectione re dolores leuat. Praecellit x. oechos myrrham astrictione, ae in discutiendo thiri. Eius odor Caleno capitis dolorem in-Med. se da ducebat, nos nunquam capite doluimus , Uel minimum etiam per febres comisco, . . i. tinuas uexati :ob id pronunciauit illum caput hedere, ae mentem turbare, quod ueste. s. rum non est, nisi corpus immundum sit,si tum largius sumatur. Consert iecoris in- Noti. flammationibus, Si uesicae ac uteri ulceribus, somnum conciliat,&laetitiam pluriamum auget, cum in grauissimo dolore silm bibissem scrop. i. cu uino somniauimemori, & senii exhalari ex corde calorem, suasi animam, in posterum quieuit tristitia magna ex parte, adeo ut sim maxime alleviatus hoc auxilio, tum uero experatus sum. Conseruat humores in statu suo, nisi quod putredinem amouet, re siniat omnia membra naturalia , ocesi mansuetissimus uentriculo, Sc ideo etiam bonum colorem efficit. Confert plurimum pectori, re pulmoni, facilem efficit spirationem. Et ego curaui laborantes ad mortem usu eius paulatim,cum a stinere reuoca. uerim sed quantitas fuit incredibilis : tollit etiam acidos ructus-ideo obstat generationi melancholi aufert superfluum cibi appetitum,excitat Venerem, prouocat urinam, scyrrhos interiores mollit, ulcera quoque maligna curat, adiuuat , partum.Etesic cibus uitae ubi sis securus ab attonito morbo dc uertigine,ideo debet eis. ii misceri rutae. Gingiber seu Tinetiber calidum est in tertio: aumet uiret, partim si Min. ca siccum peruenit ad siccitatis ordinem secundum, cum fictibus sumptum, prae sertim siccis,iecur, ae lienem ab obstructionibus libera' attenuat crassa, dissecat lenta extenuat scyrrhos, Sc emollit, cum pipere albo ec aceto miscetur medicamelo excidoniis,& melle ad appetitum cibi excitandum,&est singulare. Confert etiam plurimum coctioni, atque haec ex secundo de Alimentis, luit flatum, Sc Uen rem excitat. Esis radix quae ex Aethiopia defertur,quae humiditate excrementitiano care eius proinde caliditatem diu manifestam profert, retinetb. Hodie ad nos importatur Tinetiber recens saccharo conditum, quod uirens appellant officinae quod ec ad antidota additur, de quo alias sermone habuimus, optimum est in quo amari uido nulla percipitur.
Ux myristica solida medulla est, sed dura, odorata, ec pinguis, cuius oleudum exprimitur, inunctum plurimum confert uentriculo, probatur ponderosia,eius: cortex ei adhaeres macis dicitur, re ipse odoratus ac magis quam nux eius, circundat cortex alius durior re continuus, non ualde crassu uelut nucis Ponticae,& ipse odoratus,tam nucem quam macim qui sub ho ra maturitatis aperitur,ae decidit,ideos alterius generis est quam Pontica, tum maxime quod arbos eius Persici nostri non sit absimilis, quanquam illa procerior, ac uim. breuioribus solijs sit. Ubi magis etiam maturuerit, cadit re macis. Calida sunt ambo in initio secundi ordinis , Ied macis est etiam magis siccus, quam calidus, retenuis substantiae: nux autem crassa oc minus sicca tuam calida, & astrictoriae facultatis particeps sunt ambo, sed macis meims in initio: nux autem diutius &insinc oritur in Banda indiae insula ignotati Galeno:&macis est terreus, oces sim lis rosae, dc minus calefacit nuce. Et ambo confirmant omnia membra naturalia, occaput, re ideo etiam os uentriculi,5c prouocant urinam, sed macis magis, dico runt utero, eic dysenteriae, di uisui. Et macis aliud est a macere Graecoriam. Inois re contenta solent conferre uertiginem,& his qui animo delinquunt. Et easdem ferme facultates habet, quas gariophyllon, ad condiment ab non inuti
309쪽
Era sta iam ciborum omniti in pro ut a nobis instituum sciso tra stationL
reliquum est ut de potu disseramus,quem non minus cibo homini neces sarium esse, a nobis superius satis indicatu est, at lineo ut in cibis quo modus constituendus est. Potuum ergo praecipui sunt aqtia, uinum: prccipaum. maior quom contingit error in potu quam in cibo,quod plus in eo peccemus, nul- agrum
to enim labore potus transmittitur, neque omnium est eadem ratio, plurimum re. fert temperamenti, aetatis, consuetudinisjuarietas. Proprium uini est adiuuare coctionem, Sc excrementa per urinas,sudor j subducere. Uerum iuuenes priore vinam tui mauxilio non indigent. Uinum autem nigrum cum urinas non sii bducat, senibus pa ni mutilorum utile est uuenibus prorsus inutile est, ob id merito dicebat Diosc orides, uinualbum iam sanis quam aegris esse utilius. Vini ergo nigri seu rubri nam hoc sub illo
comprilienditur,luillus eiit usus. Reliquornm duplex genus album A flauum. Album proprium,neque dulce,neque calidum,ssatium calidissimum. Potro aqua o- aqua ita tui s. mnium animalium naturalis potus es neque calefacit, neque refrigerat,nequedu- Iulio: .cit urinas,nec prouocat sudores,multo minus sistit. Uertim inter aquas maximum discrimen. Aqua utilior est uentricii lo quae bona est,quam uinum, a simili enim ii numquodque alitur,accos armaturi uentriculi temperamentum frigidius est aqua, . .
quanto magis uino. Quocirca pueris,dc adolescentibus uini usus noxius est. Quid enim habet quod educat fuliginis in ea aetate, aut quid opus est ad eonfirmandum i iii irum me
robur: labores,calor innatus abunde iudiciunt. Iciuenibus paucii in album uinum multa aqua dilutum optimum est,calorem ipsum superfluum extinguit humectat, uentriculo commodius: satis est ad educendum excrementa, nulla mala consuetivido inducitur,sed ut in iuuenibus Ninsi accendit bilem, Sc febres,ita in senibus apo. plexiam,¶lesim,&stirporem, S tremore, ae calculos excitare solet. Octo scintexcrementa quae in coreore nostro generaliter procreantur, faeces, pituita, humor crudus,melancholia bilis atra, statia, humor serosus, oc putridus. A putii do qui edem humore febres fiunt,a seroso hydrops, a crudo podagra, a specibus,& h timore h.-ti,u.Detudo coli dolore ab utraque melancholia insania, a pituita tremor membrorum, re res blutio. At rogo cui horum magis competit uinum, aut potens,aut natalium, aut syncerum. Atra bilis exuritur melancholia magis acescit, utraque fertur a uino ad effut,& iii saniam gignit. Multum uinum aut potens exurit iecur, quo malo ni hil est ditius, quod eniim semel ustiam est, nunquam magis restituitur quam caro, qua P panis, litam lmna. Humores crudos deducit in intima ex his etiam lapiades generat, seu in uetica,seu in renibus: Iam si uinum potens bibas, aut multum, ii non mutetur,urit uentriculum, ociecur,si mutetur, aut cerebrum petit, As furorem gignit, atque incontinentian aut patitur et acescit, debilitat. non solum uentricti, hini,sed N iecur.At faeces aqua magis molliuntur, quam uino, pituitam deducit ad nermos, dc x uentriculo ad cerebrum, unde ex consesso conuulsionibus nihil iam centius: bilem flauam exacuit, remorbum regium excitat: sed si educere opus sinqdid non facit uinum dilutum,& modicum,si uino utaris plurimo aut potcti, con- Mig languescere uentriculum,quo illum auxilio restitues si sebris incidat quid dabis,aquam non concoquet: vinum,non ne illum interficies, eoin celerius si phlegmone laborauerit aut pestilens sit febri; Qt tot inde incommoda sequuntur: timi Nota istam quod habes,relinquis,finitur, acescit, turbatur, odorem mucidum contrahit, uappa sit,tempori anni non congruit siquidcm S hoc malum accedit, ut cumtemporibus uina mutanda stat. Deniq; si aegrotus mutandum est: ubi mutandum est perieulum praesens morbi imminet. Unde Eeida ut i hac sola necessitate magnum detrimentum accipiunt vinum insantes occidit, pueros impudentes facit, adolescentes petulantes,itnaenibus habitum bonum corrupit senes reddit deliros. talis
uino deditus bonum fine habuit Antonius Philippus Rex Macedon iae, Alexan debetauonem obi jcies,qua parte solum uituperatur. Quid dica de Ti berio, Cthu-
310쪽
LM V . dio, mmodo, caeterism monstris: His confer; Caeserem qui continentia, res brietatis singularis fuit, que interdiu bibisse haud tunere autnores percelebies tr
dunt. Et si premeretur siti, proportione sumebat perfusum aqua panem, aut cum meris fruetum,aut laetu e triuim, aut recens, aridum ue ramum sacci uinosioris. Si tandem bono alicui fuisset uinum natura non commisisset tantum lacinus, ut quam uini uiribus non imbuis Iri. vinum non uitupero, non excludo,sed ita ago, vi, ut mihi plus debeat Bacchus, quam ebrijs, nam in illis uituperatur,propter me nu- - quam no nisi bene audiet. Prima ergo ratio . iuueta est uini exigui usus, cum mulota aqua,sed leuis, corpora enim maiora re firmora, ac dentiora redduntur, ualetido integra,robur maius, mens uegetior . Post usum leuis admittitur flauia ed pauis eius,atque dilutius. Tertio loco est uinum modicum,leue,syncerum, ac eo usu nia hil incommodi timendum est, quae sequi nitur uitio non carent, sed alia maiore; alia minore. Minime peccant adeo ut etiam laudentur qui meracum, se potens uinum parce bibunt, inter quos Hippocrates illud eis conuenire affirmet, qui generationi
tiliorum operam daturi sunt. o uero an Hippocratis sit liber ille addubito: sed ut modo sit alia ad finem unum laudantur, quae secus uituperatione digna sunt, sicut lac in tabidis,dc his a quibus copia sanguinis effluxit. Post uini flaui potentis mei sed pauci usum est aqua pura,sed optima. Ita uides me non uituperare uinum, qui aquae purae usum etiam optimae quinto loco reponam, sexto loco est uini leuis, ted multi ac synceri copia,quandoquide nec diluti probauerim:sed hoc interesi, quod
uinum album dilutum multum, deterius est quam pauci,non tamen e malorum genere est,ut in calefiictis aut consuetis, multum uero uinum leue malum est, tam in consuetis, quam non consuetis. Deterius autem est in cosuetis omne malum, quod maiore damno mutari necesse si minus tamen assicit, quod consuetum est, quam etsi a. consuetu, sicut quae no consueta sunt: minus multo assiciunt, quam V m contra consuetudinem. Consuetudinem frangere dicimus eum aduersio I longiini usum agimus:id siue bonum siue malum semper cum magno periculo sinsed ad insueta transire non est adeo difficile, neque periculosum : propterea uinum album,leue eitiam,multum tamen oc syncerum morbum pro eat contra consuet dinem sumptum: praeter consuetudinem autem etiam non parum nocet. Nes me latet aquam bonam sumptam uini loco,& in calido aere omnium esse prima, quoa ad longitudine uitae attinet, ec salubritatem,ac robur uirium,& sensuum, ceriurum enim a quo uis uino,oc quantocunque laeditur, maxime si a Dotu contingat hominem,quouis modo moueri, aut exercere se. At in his qui stuaiosi sunt,cum non umcent exercitationi, uentriculus tum propter id, tum propter studia imbecillior ad coctiones redditur: nec excernuntur excrementa quare uudiosis omnibus, usia liquid albi aut flaui bene diluti, dare conuenit, ad coctionem primam seruandam.& educeda excremeta: succedit copia uini flaus,melior quam aquae malae, oc quem nigri uini. Inter uinum autem multum nigrum aut rubrum, re aquam malam multam, hoc interest quod aqua si ualde malas hvino huiusmodi etiam deterior est: sin autem non ualde mala,tunc iuuenibus melior est, senibus deterior est contra aqua in cnibus deterior est quam in iuuenibus: sed de his hactenus. De singulorum nunc bonitate ac uitio nunc agamus: illud primum tamen uelim scias, ubi corpus agitandum sit, uinu esse deterius, quod de petat caput, ec acescat in uentriculo, quae duo mala sunt, sed omnium pessima. De Aluc cap. Lxxxv. His gesta optimae sunt, quae a coso descendunt 8c maxime eum tonitio: ulgure: quae* fontanae sunt, uelut Mutinae e prolando terrae turis emes nam quae ex montibus deteriores stanae crudae: Et quae ex ciste niscolliratur e fluminibus deteriores sunt, saltem in nostiis regionibus. quod neque a calore terrae cum sint in superficie ne 3 solis ob frigiditate aeris com
coqui pollinit. In Aegypto autem Nili aquam seriit Eleoptima, tum alibi. Omnes