장음표시 사용
71쪽
tius molis. Et si aequaliter augerentur dimensione esset dimidium incremeti, cum longitudo perueniret ad perseetionem quatuor partium ex quinet, id est, suppos to brachio Bononiensi uiginti unciarum, dc perueniret ad sexdecim. Uerum mani festiam est,quod ab initio minus augetur crassities, ta latitudo,cuius indicio est cammen illud obscenum Martialis:
ille tamen gracili, nii Ganymede iaces.
Quia crassities magnitudini non respondetis ergo insans quinque annorum,in minor octava parte sui ipsius, cum est uir, necesse eit ut multo plus augeatur in pueritia,quam in iuuentute. Cum sermepro ratione proportionis annorum crescat, scia licet decupla,quae est triginta ad quinque, vigesimo quinto anno parum crescit,a eo ut multos lateat incrementum illudcirca uiginti, unum aute est finis incremen- ti in longitudine: cum ergo statuerimus duos numeros aequales,quorum unus sues, d rit sextat plus alteri, oc crescant a puncto ad maximum terminum, necessse est, ut m minus terminus sit finis unius principium alterius, uelut in a.b.c.d. si a. b. d. sit aequalisb. c.d.ec terminus incrementi sit b.d. ex quo incipit declinare, erit ad in ximum incrementum, uel finis iitriusque, uel infra n.d. Maximum igitur incremenium erit in longitudine b. d. in reliquis erit c cum finitur incrementum in longit e dine, luare in quarto decimo anno erit maximum incrementum: igitur tunc neces oua vi, Meia saria erit quantitas maior cibi,& semper similis ei qui nutritur,ideoo in dies siccio his is Dei. ris,dc ob id otia uitam breuiorem iniciunt, dic morbos procreant,re illa refugit Hip thiis,. Pocrates,in adultis autem sunt etiam peiora. Lac autem,quia partes habet, quae si parantur,ideo utile est etiam senibus: in infantibus ergo, ob mollitiem substanti quia carent dentibus, Sc facultas concoctrix ualidissima est, conueniunt non clijs,re his qui Venere superflua,nec ad prolem uti uolunt, satisfaciunhsed dubium
. . m. non leue emergit de incremento carnis,quod fit omni teinpore,ut etiam quando lin aetate decrepita,Sc dicimus, quod iuxta illud, non debemus instituere uictus ra tioinem: intra enim debitam mensi aram, si non bonum semper, saepe et lain malum corpM m - est. Ergo eum corpus maius est, ampliori indiget nutrimento,& cum calormaior ita ampliori est nec nutriatu uelut os ab igne, corpus absumitur Prima Aphorisinorum. Et si inituram crescanindiget bifariam maiore alimento Sc ut restauretur, & ut augeatur. Cumbia timento. restauratio Draesupponat resolutionem,ubi maior fit resolutio, maior erit necessariai s restauratio, in in maiore corpore nutriendo, plus alimeti requiretur. Cum ergo priamum senilim adueni; ob ea quae dicta sunt om nia, praeter hanc ultima causam ianore indigebit alimento,perpetuos attenuabitur, tunc enim iam ut magnufitri celle ob caloris S corporis magnitudinem. At inter annum quartumdecimumaei corpis et ea. rei gessimum quintum,calor, S corpus augentur, incrementum autem, ocresolutio Iordonec avi minuunt inquia humidi Im magis terreum factum est, ideo ciun incrementum c iram r. lori Sc corporis,ferme sit ad duplum. incrementum autem ipsum,ocresblutio non
adeo minuantur, necesse est,ut cibus serme dimidio augeatur, nam dupli duplum, quadruplum est: minor est autem incremeti ae resolutionis ratio iunisi tripla absque dubio relinquetur, igitur sesquialtera. Haec autem non tanquam ita sint, sed ut intellinamus, a quarto decimo anno incrementum cibi de usque ad vigesimu quiliatiare, hi rei tun ultra autem sermestabilia trigesimum quintil. Est autem duplex incremem .. i. . tum,in quantitate, de qualitate. Qui autem plura deducit in unum , ae declarat, qui unum in plura, laborem addit,utrumque autem necessarium est. Est igitur unum, alq plus,aut minus, seu naultum, seu paucum. Ergo qui pauciore ut situr cibo, dum,... . Tqualiter aluntur, minus excrementi pariunx oc ob id minus mali asi eisitur,auti horant. At quibus maior est uentriculus patens, cibus no adeo bene concoquirunt
haec , ratio habenda est eiusmodi, in his, sicut rea quod humida, humidis, ut dixi:
An uero calida calidis, non equidem, nam seigida, frigidis cum non e uenian ctemperata,temperatis contra,conueniunt enim frigida calidis, Sc calida frigidis, nonus,
72쪽
nus,cum necessaria sint etiam in nutritione,utilia erunt. Cum tamen nutritio peris petua sit,quiescere, neque dormire perpetuo possibile est, sed etiam exerceri est necessarium. Quae igitur bene nutriunt,Hippocrates non semel docuit, panis, maeta, caro, pisce casmis,uinum: lac quidem bene nutrit, sed non omnes, oua, ac reliqua, dc uuae passae, suo loco describuntur. Porro ante ortum omnia haec, sed sola generatio desinit, reliqua manent. De ortu insui . cap. x illi. situm est a pluribus, de infantis nauir unde originem ducat, ab ortu Densan generatione: Cum enim infans ali iam prae magnitudine non Po- natur test,&quoniam circuitus,ex persectio non patiuntur illum sic nutriri, at que inter reliqua etiam, caelae cordis maiore indigent refrigeratione, calcitrat, ae membranas quibus continetur lacerat: Unde iam se continere non potest sedens,sed circumuoluitur:utique dum erectus esin, facient liabebat addoisum ita 'ubi circumuolutus est,faciem ad iteratrem matris uertit, oc tibi nascitur, facie ad coelum conuersa semper oritur, si sapina sit materi. At non semper,& si plerunque caelte prius, inde corpore reliquo. 'grippae Fauci nascuntur, pedibus, scilicet prius, . . quem ortum infelicis auspici j ducunt, cum auersis bracla ijs nasci necdine sit, quod caput retineatur, ut facile stranguletur, Nimbecillitatis signum est, cum an, cea non se conuerterit: propterea pauci seruantur ex his, multo pauciores, ait deteriori modo oriuntur, praelato brachio aut crure uno, aut curuati,dc duplices, omnes enim moriuntur,ed pro miraculo celisendum, si quis euadat. Dissiculter enim, accum labore, re periculo matris,ac sui nascitur, nisi obstetrix huic periculo pruderet occurrat: debet itaque manu leniter intromissa per portam, eum intra secundi. nam ad iustum modum uertere,ec caput inferius ad partum disponere se sic singulis partus impedimentis occiirrere debet obstetrix, quae cotingere solent, Sc obserauare,ne pariens nimis uerecunda sit,aut multum timida, uel iracuda, uel nimis gracile corpus, uel pingue habens, nec sit imbecillis, aut orificium habeat angustum,
aut contortum,aut utraque parte clausum,aut in uicinitate haemorrhoides, aut humorum collectiones,3c insans caput grande habeat, aut corpus in quantitate excedens, aut mortuus, aut pibbosus,aut contra naturam positus ut diximus. Porro ubi statim editi sunt,ore reipirant, oc suggere necessarium illis est, cum antea litiun sile per Miccumbilico facerent, constat enim per umbilicum laetum nutrimentum in utero ina aut Ecris recipere dc per eundem lotium emittere, quem cum primum infans in lucem e re pii, at-ditus elinobstetrices iuxta uel rem praescindunt,dc earum prudentiores, post abscis que per eunda sum,leuiter exurunt, porro ipsius urinaculi residuum, cuius alta pals secundiae,intratoria ramitit. uterum haeret, parturientis memori alligant, saepe ex eo sanguinem quere procul ante quoad forte exarescat, uel saltem sit modo diu ita manet altiori in parte scindant: Retecto tandem umbilico uel alligato a uentre quatitor digitoici spatio,iana mi in-d quod melius est, uel filo lanae uniformiter retorto,id est, sine nodis, ne doleat infans,cum suauius sit filum lan quam serici lini,vel cana bis,& minus dolorem co-
mouet constringunt,ita ut impediatur transitus alimenti, 5 spirituum, ita ut exsic. cetur, accada lacessant enim utilitates, propter quas sectus est,ubi ergo ortus est in- Aboria in isans, balneo tepido abluendus est. Mollis enim aqua reficit ipsitim,ex mundum cor in quid M. pus eius reddit,oc aeris iniuriam arcet,inde fascijs non stricte colligandus, dc strato is i. molli admodum collocandus, temperato,nec tum perflato aere. Antequam autemhalneo tradatur caput in rotundam formam comprimendum, atque decentem nasus Heuandus, dirigendusi,dc si quid cotortum sit,intendendum,dc ut omnia uni paria procurandum dum molle, ac tenerum est corpus: Inspicere oportet etiam, an ubi foediunares oc anus perforata sint:si enim non fuerint, digito anus minimo, nares cande- m agita pleis I cerea sunt aperienda,ut de corpore excrementa educi possint,ais necessaria in . narii reperim
uomitti, & si contingat caput laetus ab obstetricibus aqua plenum reperiri, quod tur, uti iam emenit; ec cognoscitur tempore partus, iuxta os uteri, quae nil aliud est quam is i. G Iotium
73쪽
Iotium intra agninam membranulam contentum, quae no ndum dis iupta est, ut ait tem bretii disrumpatur,ec pueri caput liberum maneat,micam salis super membra nutam illam obstetrices apponere debent, de breui disrumpetur.Aqus igitur tu re, uel uini foueatur, ii ii tu interni, materni j caloris illius aemulus, in quo maxime dele statur infans, it ab unitie a cute, uiscora sordities detrahatur, ae ut ne facile ab extrinsecus aduenientibus laederetur infans,antiqui tenuissimo conspergebant sale, modico*,tita Galeno desumitur, Primo demenda sanitate, quamuis Aue roes ex alit horitate Auenetoar, potius Di eum ex glandibus, loco salis laudare ubdeatur,cum eadem ut, qua sol praeditum esse dicat, re sine mordicatione, pro cuticondensandae Hallucinatur tamen,quia Sc si sal exiguam praebeat infanti mordic tionem, ab ea tamen minime laeditur, oc non modo cutim mediocriter densam res dit, uerum etiam tardidas, cutim imbibitas humiditates in utero matris acquisitas,resoluit, iliod oleum non faciLob eius tinctuosam subitantiam. Non desunt ratiam qui pro condensanda corporum insantium cuti, eos nuper natos, in aquam Ear, rum frigidam immergunt, quod fere apud omnes Barbaros continuo usu laabetur, usu Linita, ouod ad sanitatem re ad bellicas actiones maxime proficuum esse existimantiaetur. Gesumpserunt ab Aristotele Septimo politicorum tibi inquit: t Consert enim si p. . . tim a puelitia frigori alliuescere, hoc enim ad sanitatem, in ad bellicas actiones t tile est, quapros uer apud multos Barbarorum consuetudo est, ut gelido amne, natos immergeretici parua ueste amicire, ut faciunt Galli. Ad cuncta enim ad quae possibile et statim ab initio melius est assiuescere: est autem apta puerorum natura ob eorum calqrem, ad frigus exerceri. J Cui tamen opinioni, ac darbarorum consuetudini tacite se opponere uidetur Galenus,dum in Primo de tuenda sanitate in quit: OPueri cutis non est in superfluum densanda, quia facile ab aegritudinis intera nam causam habetibus postea efferetue, ob impeditam corporis transpirationem. Praestat ergo utrumque declinas te excesssum, nec adeo densam reddidisse cutim, ut corporis transpiratio prohibeatur,nec ita raram, ut a qualibet extrinsecus incidenti Noti. Isdatiir. Ideo hac ratione animaduertendum,nediim infantes ad secr*s sontes deferuntur , tempore hyemis, nuda eorum capita, frigida aqua persundantur, sed i
radatio hi pida,ec praecipue si nobiles, S delicati suerint. Porro lactationi propria, alia quic
raptim dem ad insantem referuntur, alia ad nutricem, alia ad utrumque. Ad infantem quia dem,quia cum mollissime tractandus es 5 in ulnis gestandus,et in cunnis agitan.dus leuiter, a laetatione ut hinnum capiat, A aestate tegendus circum circa tens ob muscas,hyeme ob frigus,accinendum etiam leui uoce,ac suaui, ut dormiat,dum agitatur, mundisci lin teis, Sis ab urina,& magis a stercore purgandus: atque inuoluendus,neque temere, aut indiligenter. Ex parua enim compressione, uelut aeni mis intensia contorquentur quaeuam membra pers Te, sed animia etiam corporis, partes contabescunt, oc extenuantur. Et si obliqua sit,aut inaequalis fasciarum constrictio, de terminus cuius est, ac modus, ut pares sint pedes, ac manus, re ut non ploret infans immoderate,sed letus sit. Et ut prius deiiciat aluum,irrinas,inde mundetur, inde lauetur anus, aqua frigidiuscula, post fascijs, posisuam parum luxerit Gaullo,si iri uoluatu bene siccis,ae hyeme tepidis,aestate temperatis post lactetur. Et insantciuesbis. bene crescit,nec ii omit, neque aegrotat, oc alacer est, oc dormit, re aluum dc uri, me nas opportune demittit,&boni coloris es terminus laetationis est insantis uoluntias: alqs non ita indulgendum, sed plaerunque minus. Et ablactatio sit in principio
' hyemis,cum corpus eli iam resectium ab autumno, oc somni sunt longiores,dec eliones sunt meliores. nde nato eo tempore sufficiunt duo anni tantum: nato alitem sub bruma,menses xxxi iii. aut prope,aut duobus anni spera si is, o omυno tempore ablactetur. Tum uero&melius, ac magis appetunt cibum. Et cum
semper tenellus puer, & usi ad annum quintum sit, ita regendubiit praeter omnia non paveaimam plaerique eo facto,correpti conuitisione anhelosa, quae propria est infantibus ipsa die,uel paulo esst moriun tur, tum etiam a molestia omni, oc agitatione, oc tristitia sunt arcendi. Degant in cubiculo medio, ad orientem conuerso, ut etiam serenis temporibus, Sole ipta gaudeant, ec uentum oti et semina si temporibus ad
74쪽
ilius admodum frigidis initiannae ueliter imus angustius comprimatur,quam ab vinbilico supra, seu minus etiam multo minis .cauendo ne distorqueatur re inhil bum transeat, lotio uero ut frequens mala, oenulla, sordidos relinquit: itam diocris conseri, aestate singulis septenarii 'hieme quolibet mense semel, tempori 'hus mediis bis. Abstineat infans, qui Iaciat omnino a uino, tanquana ueneno, tuin quia uinum petit caput, quod infantibus est imbecille, ae gignit ut plurimum epi, lictan lita rii usiam, ex qua praerun* intereunt, aut syderantur. Et debilitat cerebrum illorum, ut fiant stilli coec si abi dentibus infirmis. Vinum praeterea concoquitur in tribus-Abeat,
horis, cum serius lac in sex, ideo unum corrumpit alterum: mixtio praeterea lac iis, de uini est natura contrariorum, ideo plurimum obesi. Aquae autem malae, re crudae, ubi lapides in uesica generantur, modico uino dilutae, deteriores sunt, qualiquam uinum sit perici ouus in lactantibus, ea duntaxat causa, tamen maius qua periculum immine sorbitiones etiam illis minus malae, solidis cibis, ec ex solbdis, raro pessima est,repani ob duritiem ociorum autem uitelli meliores, Ss interserbitiones coctus panis, nam piis ana nimis exilis est, chondrum nimis graue, seu mavis chondius, alica post pane meisi:orieta nimis sicca. Cauendii praeterea es di- . heter in huiusnodi infantibus, ne accis,aut numos, aut glandes, aut auellanas,atit castaneas habere permittamus, sumunt enim Ndeuorant,unde strangulantur aut ex dolore pereunt.Quae ueta ad nutricem pertinent, sunt, tit caueat ne dormiendo in eadmisinsantesiit ceni ducto certe utile est: clinis itaque infans degat, aut in te sto solus. trum pertis Similiter ut ipsa caueat a craput ebrietate, ira, timore, cibis corruptioni obnoxijs, Mantitas tactihus hortariis echuiusmodi: praeterea cum iam maior,euadit a malis moribus, etenim non solum corporis, sed etiam animi, uitia contrahunt, non ex inplo, cuius non sunt capaces,seu contagio laetis Et similiter ne de serendo cadat , aut ca. te illi dat in rem duriorem sed Noscula ad os non infingat,minima enim labes ta heiacit insantem, neque puerum in ulnas incognitorum tradat, neque selem pro- ipe deuenire, nec sues appropinquare permittat, nec ciconias, aut grues, alit pauones,aut gallos, gallinaui C. hae enim omnes aues infantici. oculos eruere let, nees psum solum permittere, oportet, ob multas occasiones, quae contingere solent. Ad utros autem pertinent, ut curet, ut non insantem deterreat, ut non eui bi do mientem ut ambulantis crura male fle sit, aut distorqueri non sinat, ut prope loca, casus non esse permittatunspiciat quomodo aluus demittat,et quam cito,& copion urina perfundatur, est enim bonum signum, ut contra tarde, de ut sex sit liqui.dion ii evomat huiusmodi sit uominis: de si uigilet, si inquietus sit parma negledia
perdunt insonte magna proritis apta epe non laedunt. De esuuii ratiscreto meris. cap. xv.
l UM lac matris,pro omnium primo, praebendum sit nuper nato, nulli duia taeniat ut bium esse uideo maiori enim cum charitate, ae impensa magis, diligentia me di i di
eos nutrient ut ' iae natos ex intimo ut dici solet, ex unguibus ament. alim, Nutrices uero, ec alumnae, ut inquit Plutarchus suppositam quandam, ec 'rum 'asscriptitia beneuolentiam habent,ut puta mercedis gratia diligentes. Et hoc etiam piam a te natura ipse demonstra quo unicui animantium generi, quae pariunt, lactis ali. rarum immissi menta nil peditauit, tum optimum cui P alimentum est ut probat Galenus, quod singulorum temperamento maxime conuenit, maior equidem alimenti coirent m. iaceres tia, haud esse poterit quam eius, quod de matre suggitur ex eodem enim sanguine guine i seneraturiae, quo antea in utero nutritus fuerat in atri, scilicet satis uine menstru. ynouam qui ad mammillas transiens, parum, iit inquit Princeps, concoctus, E dealba. r. intus cito lac efficitur: ideo suauius , & magis conuenies meditur infanti, dummo curto niti
do per mensem adminii, a piomerio laetare non incipiat, quia tunc temporis .ec sordida, est mater, ec doloribus subiem, atque ad febrem non parum di-
spolita, o lac altera tum est, quod facile pueritin inficere post obseruandunt est e. iamre o Dani, num aliq alio motu quiluc impere possim uetitas secta: itein si prae a. . G a unansio
75쪽
, gnans, ec coitui dedit uel nimis iracundass male morigerata his enim in casibus ieius lac uitiosum esset, nec ullo modo infanti praebendi im: uerum si nil honim o Nini cista, fiat, nullus conuenientior, re magis proprius insanti cibus esse potest, ut talen M. c dino- affirmat,primo de tuenda sanitate. Et si mater insantem laetare nequeat uel noli C. Misic omni studio, ac diligentia, eligenda est nutrix, quar medioco, reboni sit habitiis. nec nimis iuuenis, nec nimium aetate processe it, annum neque vigesimum iniit
agat, neque quadragesimum sup quae non multo alve pepererit, Ninarem, si .mnia optanda fuerint, lactis naiiij melior tunc constitutio accessit, sed quod non
abortierit, meerimento enim cognitum est, nec ratione carens, lac abortiendum is, insanum reddere insantem, neque tantum temporis nactum est, ut concoqui pos vi inis set,neque etiam poste cum natura ordo pertui betur, atque confundatur. Sunt e reduvius in ' tempora quaedam, proportione continuata, quae ubi perturbentur, nomancta, ,h. Cerebrum autem lacte maxime augetur, ae constituitu ad eo, Sc praecipue si lactis aetas,insantis aetati respondeat. In primis ergo sana sit nutrix, ct boni coloris, exa
bo sonicet, oc rubeo, uiuaci splendido ac prvclaro,oc non sucato, qui bonum arguat l temperamentum, re ex onsequenti optimum lac, non autem sit tabida, nec ex illo rum genere, Sc cauendum ne unquam lue indica laborauerit, nec lepra usimili-jbus,ueluti in capite alopecia,aut etiam foediore aliquo affectu, pectore sit amplo, ire mammis nec magnis, nec paruis, sed mediocribus, o potius ad magnitudinem, declinantibus, papillis neque conniventibus, neque aueisis, neque reli iam cor- ipus admodunt pingue,nec nimium gracile habeat, sit optimis moribus praedita, mitis, casu , sobria, laitaris, munda, non iracunda, nec gulosa, nee procax, nec tria isti ac moesia, nec stolida, nec inconsulta, nec uenerea, cauere non modo ab usu ue ivero lactis nereo debet, sed etia a cogitationibus luxuriosis, cuin nihil sit ad bonitatem laetis. bonitarem deia destruendam efficacius. luitantur enim lunares pili pationes in coitu, re propterea
praui. lac corrumpitur,oc ititiosium,& pauculum redditur, , quod magis riseri ut pluri-imu coripiunt, quod nihil nocentius fieri potest infanti qui extera alitur, ut desum itur a Galeno, primo drum tuenda sanitate, dii inquit: tinterim uero non minor modo, i
uerum etiam deterior dationabiliter reddetur ipsius grauida sanguis, quo fit ut laeipsum, tum peius, tum uero exiguum,in mammillas colligatur: quare sit quae insantem iactet uterum init, EM magnopere suaserim, aliam inueniendam nullicem. Is aps opter maximum onanium praeceptum istud esto, ut cuncta uitetit inquae V neren stimulare creduntur, ut sunt gratia exen ii, nuclei pinei, pistachia, acri re bellatia, atq ae omnia admodum calida, liis non solum Venerem stimulant,ueiunx s.-- . .. etiam lac bilioluiis reddunt, item odores foedos, repraetermodum silaues, des. d. 'Uti optima uictus ratione nutrix, ut sanguis bonus generetur, sanguis ueroi botriis, ut ceclarat Galenus ioco dirae 'egato, nest, qui nec flati bile abundat, nec atra nec pituitosus est. nec serosus, aquoso liquore permixtus, orituim huius . in ossi satiqui a moderata exercitatione, excibis tum botu sicci, tumium tempor modo , sumptis ac tempestiui potiohe. Caveat enim quantum fieri potest. ceat pernis maxime partibus, ut iuperquitates resoluantur,calor innatus robore, tur aes anguinis ac lactis aior fiat concoctio,i eo mollii texere,acpinspre, sali tbria sun nutricibus, paneiiij comine i t ex tritico mundo, bene fermentatum, ac ... Paratum, carnes pulli, gallinarum, capponuinio ianorum, turturum, hoc uituli.
. . . . . ii uenis,c strati, colurimorum,d auium ornitium, oua etiam recentia,& non dura,
pisces par uos, e teneros,seiabiles carnem albam habentes, sed non admodum pin. . viles, nec in aquis stasi antibus degentes. Lactuca etiam, inter caetera olera pro batur, iii a lac generat, A desiderium coeundi arcenta tandem omnia assumere de-
bet quae boni sint succi ec facilis concoctioni atque euitare ea, quae sunt praui sucd incilis coctionis, ut sunt radices, ta olera cruda, Sallia, caepae, porri,huc imen es oetiuitiis mei: oc omnia foetida, ec graveolentia, ut hamus di carnes
76쪽
ah heceritinae,' alia huiusmodi, quae malum generant linguinem, ace dii es, uae lae noxium reddunt. Interenim alias condiciones, quas nutrix habere debi illa potissima est,ut optimum lac habeat, lac uero optimu est quod spis iacvitati ita ne eopia, colore,odor de gusti moderatum existit, quod scilicta inter tenuia talem Sc crassiciem meditam obtineouod re in unguem pollicis stillatum, ungue inclinato neque cito, neque tarde denui di s suinti, atq; olfacienti plane suavenes amatitudine aliqua aut acor aut acrimonia,aut sali edine, si iniuellicat, nec nares aliqua insueta itialitate seriat intuenti etiam candidum, ac in omnibus eius particulis aequale sit, nulla nec sciscedine,nec uirore ireclivore, maloue colore alio,
rectuarijs ac diuersi coloris, ubstantiae discurrentibus lineis sit insedium, tale e nim poniti se imum est, A significat malitiam incendia, Sc prauorum humorum abundauriam, in uniueiso corpore. Lac quoquentinis lansum, ec crassum, obsu Lae era mperabundantiam casei, ficillime nitentriculo coagulatur,oc obstruetiones facit,ac facile in uel calculos generat, ec abscessus, ec furunculos, circa infantis corpus, oc saepe a pitui. triculo coagumsis uomitibus molestatur sit aegre mobilis, ac difficulter spirans, Scut plurimulatur. appetitum amittit: nimis uero subtii ec fluidum, id es aquosum, quod optime cico sitim non es nullum ni it timenta, nec robur infanti Draebet, sicut oc spumosum, de inaequale quod in statum parum conuertitur, si incat saeiam in eo es lea ca- lore superfluo ebullitionem. Quapropter lae illud optimum erit, quod aequaliter, partisti, far,fc caseosae participabit, Sc experimeto istiad cognoscere docet Oriba. Lib.
inis,si lacti as uitreum insundatur,coaguli in portio ei admisceatur,oc digitis agia tedicatque ita permittatur donec cogatur,oc si minor sit para. quae in caseum concreuit quina ea quae in serum abigi, tunc utile lac erit, sin contra, erit concoctu dissicae uerum si utritisque quam potiionem habuerit, id probatissimum, at praesta.tissimum erit, ecquamuis nimia crassitie, uel tenuitate peccauerit, duminodomum
hetalio assectu non corripiatur illud corrigi poterit, crastatus enim extenuati ut eius regimine, utendo ij qti e attentiandi atque incidendi iii in habent, ut in serculis, o ni rati Milis,lii sopo, petroselino, anissio, taeniculo, cartio, oc modico croci: crocus enim partes birituales calefacit, ae lac attenuat, dummodo per adustionem crassum non et laserit,uomitu etia pituita eliciatur,omelite, eod scillino nisi uomitum liabit
rit difficilein, incidit nam oxymes scillinum humores crastas, ec uiscidos, de incitas educi ae moderate pectus calefacit Ante cibum etiam se exerceat, de aliquando aquae dulcis balneo temperato utatur tensas nam , atin duras partes emollit, ae putrida excrementa si ii ne intus sint adcinim euoca calorem innatum roborat, ei vires confirmat. Q indis tenuius lac suetit, iis utatur, quae crassum sanguinem . . reddere possunt ut inessus oriet alicae, re extrematum quadrupedum partium pedes enim suis, ui tuli castrati agni, hoedi re eorum carnes,in hoc casti laudantur: poturum qito uini dulcioris conueniet,in si quid impediatur, ueluti Sc caseiis, pris erat iecens sapa, Schii inti diuturnus,e caetera huiusmodi. Si uero acrius histo Nota.lumeri cauere ab Oitinibi is acribus, aridis de selsis, videmiis enim insantes laca, cies istes, paulatim g escere,oc circi eorum corpora, plures excretiores, ec pusillis circa ius ilias, inferitas partes oriri de appetitum Mittere: quare omnis ita telo te petandum est orpus nutricis ali dulcibus, ec boni succi alimentis, aeius is, aliis huiusino di, quae lactis acrimoniam contemperare possint. At si im- sitie is, . inuinti, ii cierit, consideramum, nutritui dab aliquam a corporis dispositione, im ia- niue, i, ues paniculari originem ducat, aliquando enim a sicca totius comoris in- .aesiis. i. te inerie prouenit, aliquatiuo a frigida antii res calida mammillarum, sicuti eca
mihi, ei de eliunia, re aliis huiusmodi dispositionibus, quae suis signis cognoscim tur, de qitibus considerario mesesitis non est negotii: uerum si alimetis enuria, uel
reces,ti aliqua etiam inretii perie, uel leuiore ecpauca succi malitia, id coligat, iciscimi, tam sorbitiones sum nutriciosserendae,ec uictu uberiori uti oportet,pectus*ae mu nitim leuiter perfricare, de brachia exercere; ut alimentum ad eas partes au et cesti Lec nos experti similis, cucurbitam sub manimissis applicatam, absque sicariim
ration uilium praestitisses in applicationeramen im qiun seruare oportet ne ob a
77쪽
uehementem laniatinis, ues aliorum hinnorum , attractionem, parsiliai mini Nota. tuti ideo parum ignis iussiciet, ut tantiim adhaereat: multum etiam prodes artes . et ' nu illas spongii de aqua calida lauere, usu quo uini dulci oris, ac multarum rerum, quarum proprii ac peculiare est lata copiam suggerere, reuocabitur, ut sum niculis nina, aeradices, repastinacae, ecpraecipuae si cum hordeo decoquamur, gallinarum quoque, ac caponum iustula,cum cinamomo, ec macere,*luteo oui anethi quoque,ec anisi semina oc casHis recens,optima sunt, lumbrici quoque in resties siccati,&in polinem redare, si deeorum puluere drachma sumatur, duod cim diebus continuis cum ptiona, uel cicerum rubeorum tutacto, plurimum prodest, usus etiam butyri recentis,& brassicae,ec bene coetie, ec longo pipere aspersa cum iuribus sumptae, laetis ubertatem nutricibus praebet, ut, maluae decoctum,' re lactuca in cibis recepta. His et pracsdjs, dum morbosa aliqua causa non suis sit lac serme extin tuam prouocari poterit, si autem nimia, exuberans, lactis copia gignatur, quod propter alimenti sanguinisi, eo assatim coquentis abundantiam, doneam producendi laetis qualitate habenti atm ob ualidas uirtutis attractricis,
de coeoctricis uires coimgere soleti imminueda est, adipterea d pericula imminet, tui. V m- ne ob cdpression ta eras sitiem, in uberibus cogatur, ac retineatur. ideo subtrahen berinia immi dus est uius ciborum multum nutriensium,ae eorum loco exhibenda sunt ea, quae parum nutriunt,ut olera, fructus, lentes coistae, auiculae paria re caetera huiusmodi, quibus pauca alendi uis inest , ae extrinsecus imponatur lenticulae coctae, ac limtea aceto paulo acriori madefacti saepe rei terata,& multa allia, quae breuitatis gratia praetermittimus,cum si equentius contingat, nutri ces potius defectu, re paucitate quam abundantia, multitudine, laborare: inio quod magis refert, si hoc eum ut, minus incommodi ac periculi meri. Et haec de lactis, ac imitationis conditionis N m 'aiM bus dicta sufficiant Quod uero ad lactationis partes attinet, nempe ad mod tem 'ramio re- pus numerum, horam: quamuis ut quis natus est statim, mel lambendo exhibe-go, tu, resilinos,ego tamen potius saccharii ut minus aiserum dari suadeo. Post inchoras,ec non ultra uiginti quatuor, differri primam lactationem consul linis inimium titio dic siccus, aut lan diis insans uideatur. Et lactatio duplex es alia nec ita, quae tex, feta in die adminiurari debet, resi uel euomat, uel plurimum sugat, uel parentes genitiano cibo contenti sint, at pauco, ocinsans crassus; gemina iactation contenti dii mus, maxime si aluus durior fuerit, contrarijs causis terna: stisicit autem ad pers ctionem secundi anni,non ante primum neque ultra quartum: quanquam Hesiodus reserat, olim consueuiisse ad septem usque extendere. Pro constanti habenu,
M. initia, Plotinum, qui sapientis imus fuit,tatundem temporis expleuis te lactatio qitidemila. diuturnior auget cerebrum, ficit in moderatiores eos, qui educantur nd multi m. tamen senex odiit,sive propter pestilentem constitutionem, in quam cuimus si incidit seu ob genus uit seu on defectum ministri a quo hicati consueuerat. Ca terum lactino pura esle debennisi ut uino mense, uel penultimo, esim iam duos amnos excest intum uero dormire diutius debent parum exerceri ob mollium cor poris. Alia est ad sedandum molestiam eueri, nam seu sitia eu irascatur seu doleau a. heu timeat,seu tatigatus sit omnibus lactatio auxilio esse uidetur. Et cum Elidiori, cibo uti opus fuerit, pededentim assii cereoportet,sensim enim mutatio haec si e. ridebet,subtrahendo lactis idiotionem, A ferculsi exhibendopro ratione aequam titatis, , appetitus illius,ueluti nostrates mulieres passim seruare talenti primo eo hibentes panem in iure decoctum, mox eua serbili ec alia eiusmodi, P puellum ferre ac concoquere poste sperant non omissa tamen interea lactis exhibitione; nec talidiori cibo optime fuerit assuetus et uetum si contingat, uel nutricum inop uel earundem culpa,uel alterius cuiuspiam, ut ante id tempus lac uiuetiar, ita quoahaud emendari possit, huc tandem deueture oeortebit,utpro tunc aliquid talidioris cibi aut alterius quam laJs generis conreaamu euitabimus tamen pulmenta
Mut non ea, qui extritici farina, lacte gin sartagine parat eccocta puellis Gemia inbib
re solent, dum pulte illa digito excepta os totum circumlinunt.&ipsinianualuiticis adiuti lingunt, donec si plenum i utiatur: iremuosiam equidem edulium, a
78쪽
quo omnia obstitiunturuiscera, ae Spe alui,atque uesicae excrementa retinentur, lapiso tit plurimum gignitur, intumescit etiam uenter, ac inflariir, unde torpent, ac soniniculosi fiunt, prodeunturin ae aquose, ec uniuersum corpus crudetatibus redundat, a quibus praui oriuntur affectus, de comitiales praesertim, non sine in ximo eorum uitae discrimine. Idcirco medulla panis capi,uel uituli, uel huiusmodi iusculis intincta, ut diximus eos nutrire longe melius erit, addendo modicum butyri recentis, pro aluo concinne detergenda,emolliendaue . Est etenim humidum, d tum' eorum naturale temperamentum; Ia umidis littitis nodi alimentis ab initio conser ri uandum, ueluti re aliis aetatibus,quoniamstnilibus praeterquam aere cuncta sau c*η dentifacilius enim subiguntur, S subadia melius nutriunt, utpote similia, Niami. ' im haria, nam clarum est, quod quae secundum naturam sunt confirmanda sunt, Sc talis confirmatio fit a simili: humidior ita. 3 cum sit infantium natura ut tradidit Hippocrates prima Aphorismorum. t ictus hirmidus febricitantibus omnibus con- uenit maxime uero pueris, oc qui tali ui stu uti consueuerunt. J ideo hac ratione di eius Auenetoardixit,quod ni illo alio cibo debent infantes nutriri, quam lacte, donee eis exorti suerint dentes, ec si postea solidiori cibo regendi sint, humidior esse
debet, cum ambulare incoeperint, modorato uti debent exercitio,ec non uiolen- sention iiD-m:eo enim non parum indigent, ut membra tempore quo augentur,dilatentur, ae I . pluris nutrimenti capacia reddantur, mascul ac nerui robustiores evadant,eductis omnibus e corpore excremetaris, iuxta methodum a nobis in prioi ibus capiti
bus traditam, alibi: trademus, ubi Nomnes singularimi corporis partium asi ctiones praeternaturam,oc qualibet in aetate curare docebimus, necnon ta rectam retinenciae animorum sanitatis,simul atque eiusdem amisiae recuperande rationem instituemus ueluti in corporibus,quorum rio bis cognita sunt substantia, & natura,id facile ostendetur,& prssertim in puellis modo natis, quom in totius educatio- Educatio hinis si imma consistit, ut ab irrationalibus irascendi, ae concupiscendi partibus, e - mox itatu ceri docentur, ut primis eorum tenerrimae aetatis diebus, quo tempore, Ss teneros facile est componere animos, furiosam utrunque animae partem a se expellant, , ciui. mansuefactam capiant, tanta enim est uis educationis,ut quae nobiscum creverunt, disiaculter recedant, quare dixit Philosoplitis, Multum potest educario, i me plurimum, imo fere totum, quod quam tbs quae secundum naturam sunt, haud omnino euelli,extirparis possint, cum necesse sit naturae semina ramanere, alio liun dum extinguerentur, ci natura quoque simul tota periret, saltem animorum a fectu uicthindamenta assequi soleane ut videmus frenum leonibus injici, ne tam impetuose serantur, regulam apris coarctari, ne tam uaste inhiant Sc caetera huiusmodi fero.cia animalia, quae omnia si primis annis a nobis tractentur, licet discursu careant, . mansueta tamen evadunt. JOportet ergo a principio generationis, ut a causis quae , iram,re ploratum concitare solent, omni studio ac diligentia detenti, custodiantur, aequandoque flere sint permittendi,leuiter tamen, ad no*ut pectoris,& uocallinat . tam timentorii in membra exerceantur ec calorem innatum expurgent, attenuent, ac roborent, oc corporis partes talidas,robustas reddant, quare ad pectoris ampli tudinem, d augmentum,plurimum confert pueris adhuc tenellis, ut ante cibum a- liquantulum plorent, non diu tame permittendi sunt ei fundere lachrymas: incidulenim ex immodico ploratu in herniam,ideo remouenda est causa, quae ec si maiori ex parte nos lateat, in rerum omnium nescia aetate diligenter tamen cuncta circuis
spicienda, indagandaae sunt, utreeeriatur,ac admoueat tu, ec si opus fuerit diuipare, Galenum imitabimur, qui cum plorantis, iactanti si se diu puelli catio ignoraretur, nec mitigari pollet, nec proficiente quicquam nutrice, quamuis multarit ageret, ipse tamen animaduersa lecti, instratorum*, ac insantis tarditie, cuncta emundari iussit,fc cofestim quietem, ac lamnum placidissim tim illi cociliauit: haec iram peragenda sunt eo tempore quo ratione carent, nee iussis pari ut, ut mox procedente paulatim tempore,indiesi magis, ac magis, plurimum parere addiscat, aedomitis non parum inferioribus animae partibus, non ita nostra facillime accipiant,
nutus observent, di imperata seciunt, ta minus intelligant, formidentd 5 si ea
79쪽
quae uolumus renuant, faciliora nobis omnia reddantur, re castigationibus,atque obiurgationibus conquiescant,inio corpus proprio temperamento conseruar a que eodem modo obtemperatem praeceptis nostris animum instituere, oc reliquis dotibus informatum,ad reliqua uitae obeunda munia, melius susciperepoterimus. Atque haec de primorum annorum tuenda sanitate,de qua primu invitutus hoc
loco nobis sermo fuit, die a sussiciant.
Ostquam ad eam aetatem peruenerit, in qua sesundum longitudinem augeri desinit,licet os hoc relintiqua crassiora adhuc fiant, iam irehementia ap ou. i. .i . cibo ac voracita aesinit,sitis facilius accenditur,ec man surit, het, illis.. no solum quia desierit manifeste augeri, sed suoniam solidam Silara si . ' cantur,&flaua bilis cum sanguine augetur,unde etia ille impurior redditur, diu neris stimuli magis exagitant hominem,& amor urit, &robustior,&agilior, ec animo fortior,atque prudentior eii adit, reliquae enim aetates,in hanc, tanquam finem ordinantur,ut homo: ultima si lapiat,ut diuinum quoddam. Creicit autem adhuc per totum quartum septenium crassitie, quoniam pondere, ut longitudo sibi impedimento non es qua causa etiam plantis omnibus id contingit,iae' enim ullius Plantae incrementis m,in latitudinem, ac profunditatem,cilius, quam in longitudinem desinit,sed multis contra euenit: in quibusdam discrimen hoc obscurum est iii quibus rarum est,& tenue alimenti ita & in hominibus,aresa sta enim statim, postiquam adoleverint, etiam parum in latitudinem extenduntur. Quod autem delatia tudine dico,de profunditate intelle stu uolo,tum quia natura pariter his utitur,tum quia in his quae mouentur,ubi circumuertantur,una extensio, alterius locum obtianei,solemus tamen communi usi ut maximam extensionem appellare longitudia nem,ita minimam prosunditatem, mediam utrorum latitudinem, sed haec, ut diax pariter desinunt in plerism, aut omnino exiguo diicrimine ob decubitum telis
poris dis tinguutur,dc quod manifestum est ad quartum,quod occultum ad quis septenium, nostra aetate, ac regione protenditur. Alias enim de uitae nostrae spantis longioribus, sermonem habuimus: tum uero ec robur desinit, quoniam eo pus originem roboris praebe nisi qua ratione homo fiat ad labores, ec exercitationes aptior,ut in commentariis de Alimetis dictum est. Manifestum est igitur,ec ad tuendam sanitatem, oc uitam producendam, opus esse alia ui eius ratione,non se lum ob diuersum temperamentum,sed etiam fines. Hi sunt, ut homo robur seruet. aut parum augeat, prudentia uero magis ualeat, re ad negotia, promptitudine. Et
quanquam uideamus diuersias aetates,muero tempora, diuerse rumin munium rationem, in unum coegisse, ut haec sola,tribus prioribus aequalis sit. Est enim a vie sinio primo anno ad quadragesimum secundum conduplicato numero, quoa ad corpus tamen attinet,ae etian ad animam,quanctuam minus discrimina, ut dixi,hi-Aptus fit ad perseeiam generationem masculus in initio quarti septenii, ut
homilia .. pueri persecti nascantur in initio quinti, ut optimi in initio sexti, totom eo tem p Din credurat, siquidem non solum robustiores, sed di prudentiores evadunt, antea r ratio . bustiores,& robusti & ualidi, si d non ad dita plinas, re munia artium, re reipubliacae, adeo prompti,dic apti, in initio quarti, pulchri, perfecti, & absoluti solum,antea uero corpore deformes, mente stolidi ualetudine inconstate obissim, post autem quantum mente praestantiores, eo corpore infirmiores, demum eo res se trudin ut sapientissimi cum uideantur,uix uiuant,& ob hoc dictum est illud Poen, de huiusmodi infantibus:
i mmodicis breuis est Haser rara senectae.
Quod Sc iam transiit in prouerbium: huiusmodi igitur discrimina, clim magis ratione, qtiam oculis comprehendantur, merito in unum hae aetates cs modo elimrium nomen merentur, in unam collectae sunt. Cum etiam sic libris, longitudini, aer
80쪽
& repetitioni, consuluerimus, quam propter senii historiam, etiam uix effugere licuit. Ergo cum tres modi sint in hac ipsa aetate,seu uitae parte, tradiicendi incolume uitam, unus ut laomo temperate, (N ut dici solet ac ad libellam uiuat, qui optimus alius quem Galenus magis est ut liberaliore cibo utatur, sed exercitatione ampliore qui Tiodus iuuenibus maxime nAstudiosis, gratior est, ocreipublicae etiam, ob militiam utilior, tertius est,ut qui saepius corpus exinaniat medicamentis, usu acrium, diti eccantium, salsorum,amororum, re si haec non sufficiant,etiam sontium, uomituum, hetem'rrhoidarum, at Isimili una, hic gratior est ciuibus senioribus Nopulentis,minime tamen studiosis, princibus,magistratibus et antistibus achis qui
reipublici gubernand occustodiends, non uiribus, sedcdsilio prssiunt. uuamuis minus utilis sit,minus: honestus, sed laedio Lac deformior, illis tame igis place .ut insipida asinis. Cum enim homo obliuiscitur utilitatis, honesti,munditiei, ac liber; uite ob inertiam,aut mollitiem, aut uokiptatem, eo asino deterior est, qus res uitio sacta talis, sim: li a natura factat turpior est. Uerum cum ars, bonae ualetudiis nis tuendar, contineatur liis, quibus uelimus,nolim uso, corpus nostrum utitur,dc Ars tuendae quae maxime corpus alterare, adeo , iuuare, aut enicere possunt, quae A si multi. valitudii in.pliciter, a multis diuidi soleant, eam tamen diuisionem, coeteris praeserend im egeexistimarim, quam Sc Galeni tempestate, praelatam fuisse constat, qua salii bres cauisse quadrifariam diuidebantur: Aut enim in his uersantur, quae corporibus admouentur,aut quae fiuntiaut quae extrinsecus occurrunt: aut quae euacuantur, quae si recte perpendamus, ad sex res non naturales pro conseruatione sanitatis humano generi neces Varias reducuntur,sicuti litando et Galenus docuit. Qitae enim admo-oentur,in primis sunt cibus, ec potus, tum etiam, & medicamenta, quae commode in tutela sanitatis exhiberi solent, siue aluum, corpusiae alioqui repurgent, siue quomodo etiam immutent ad retiam,dum eum inspiramus, quamuis rectius tertio di, Milionis membro contineatur , fiunt autem quaecunque circa corpora moliuntur q rumpetit frictiones, irru vehi nauigare, equi in re, ambulare, innumeris prope modisse exercere,adnumerans,& huic seneri uigiliae, Sc somnus,oc Venus, cum in his
aliquid naturaliter fiat, extrinsecus autem occurrunt, aer nos ambiens, non inspiratus, tum unguenta ac balnea, ac omnia quae extrinsecus cutem tangunt. satiat tum quod erat evacuatorum ex corpore, excrementa sunt, ae innanitio etiam iii sensibili qua corpora nostra immutaritur, quorum sineti iunx, si indigenti corpori adducatur,& in competenti quantitate, re qualitate, salubra fit, nihil uero indigenti, omnino oblatum aut non in competenti mensura, dc quantitate, aegrum consiti risit, ut re Galenus ad literain docet, re Aristoteles x i x. problem. probi. x x x v i i i. dicens O Laborantes,& comedetes,ac bibentes ordinate,saluamus, augemus naturam, ec uirilitem, inordinate autem rumpimus, ac stupefacimus ipsam, J Qtia- propter opus est medico,qui cuncta ordine peragat ac uniuscuius 3 temperamen. Quae medicoto, aetati,consuetudini regioni, S caeteri, liuiusmodi debita quantitate, in qualita . necessitate, accomodet:&qui medicum continuo apud se habere non poterit, hunc habeat sunt. librum quem persaepe lega ecquaecunque legeri obseruet,si istus incolumen cu. Nota.pit producere uitam.Primo ergo de aere agemus,es de eius annexis, deinde de ex-
excitio postea de cibis ec potibus, oc sic de aliis sciscessiue,secundum quod supradictum ut unusquisque intelligat quot, re quanta obseruare debeat in suae sanita
tis custodia. Et harum duae pertinent ad sacultatem animalem , somnus ae motus, duae ad uitalem,aer ec animi accidentia, duae ad naturalem,cibus, de euacuatio. Et dicuntur sex res non naturales,quia possunt uariari ad singula momenta, no quo, imeis carere possimus:sunt enim res naturales septem, elementum, temperies, humor, ' 'membrum, ac spiritus, sacrata oc operatio, de quibus asit Princeps prima primi: 'sunt sex haec praeter naturam,oc tria contra naturam, mordus, morbi causa, ec symptoma,oc quae sunt naturalia,semper bona sunt,quae contra naturam, semper mala, quae praeter naturai mod8 bona,modo mala, quae cum possint comparari corpo ri sano, tunc indicatio illorum sumenda est a corpore dc rebus naturalibus, co
Pori aegro: ec tunc, a rebus naturalibus ec contra naturam sumenda est indicatio -- H is luismodi.