장음표시 사용
281쪽
sonat i, et duo puncta sonant e, et linea cum puncto Sub ea sonat a. Sed argumenta sortiora trahunt Ur OX Sensu Vocis secundum Hieronymum. Et hoc ostendit ipsum Hebraeum hic scriptum hoc modo :
Et textus Graecus habet sic : quia invaluisti cum Domino et Cum hominibus valebis in .' Nam secundum Hieronymum et Per teX tum Hebraeum, et Graecum, et Latinum, et per JOSephum patet quod Israel non debet dici vir videns Deum, sed principalis vel princepS Cum Deo, quoniam in Plebraeo ad literam est sic : Et dixit Deus non Vocabitur nomen tuum a modo Jacob, Sed Israel; quoniam principalis vel princeps fuisti cum Deo, et cum hominibus poteris principari. ' Et ideo dicit Hieronymus quod sensus
est, Non vocabitur nomen tuum SUPPlantator, hOC eSt Jacob, sed Vocabitur nomen tuum princepS Cum Deo, hoc est Israel. Quoniam ego PrincepS Sum, Sic tu, qui mecum luctari potuisti, PrincepS Uocaberis. Si autem mecum pugnare in Ualuisti, quanto magis cum hominibu S; hoc eSt, CUID Esau, quem formidare non debes ' Θ ' Et quoque Latinum habet: Quoniam si contra Dominum fuisti, quanto magis contra homines praevalebis Θ' Et Josephus primo antiquitatum libro, Israel ideo appellatum dicit. quia Contra Angelum steterit. Omnia igitur haec, scilicet principari Cum Deo; et inURlOScere, et fortem eSse, et stare cum Deo ut patet reducuntur ad eundem SenSum, sed diversis vocabulis interpretationum, quorum nullum de Virtute significationis suae potest elicere visionem Dei. Et ideo vera interpretatio est pris ps cum Deo. Et adhuc Confirmat hoc Hieronymia S per argument Umderivationis; nam Sarith et ab Israel nomine derivatur; et principem sonat. Unde Sara uXor Abrahae princeps dicitur,
k The words in bracheis are omittod in the MSS.' See Jerome's Liber Hebraicariam Otiaest utim in Genesim. Jero me addS: Quamvis igitur grandis auctoritatis sint, et eloquentiae ipSorum Umbra nos Opprimat qui Israel virtim Sive mensem videntem Eoum transtulerunt, nOS magis Scripturae et Angeli qui ipsum Israel voeavit auctoritate ducimur quam cujuslibet Eloquentiae Saeculari S.'
282쪽
ut dicit Hieronymus super septimum decimum capitulum GeneSeOS ; quapropter Si vulgus Vel aliqui antiqui, ut Eusebius Caesariensis in libro nominum Hebraeorum quem Hieronymia Sin Latinum Vertit, et alii, famosa abutentes interpretatione dicunt LXraol interpretari per virum videntem Deum, dicam HS cum Hieronymo'. Illud vero quod in libro Nominum interpretatur Israel Vir et Horis Deum omnium pene sermone decretiam non tam Vero quam Violenter interpretatum Videtur.
Et igitur per Eusebium in libro Nominum quem Hieronymus transtulit in Latinum et per Ambrosium et alios forsitan sanctos allegare si quis concedat quod recta hujus Vocabuli, Israel, eXpositio sit Vir videsns Desum, dicendum est quod locuti
Sunt Secundam Uulgatam eXpositionem. antequam Veritas fuerit patefacta quam POStea beatus Hieronymus Vera et persecta interpretatione Latinis revelavit, sicut in ejus libris continetur et in glosa etiam habetur. Et si forsan dicitur quod consuetudo Uulgi theologorum modernorum hanc interpretationem frequentet, patet reSponSio Per supradicta secundum Augustinum; et Cyprianum, et Isidorum, et alios et per Varias declarationes η. Nam secundum eos manifestatae veritati cedat consuetudo, et relicto errore Vulgi Sequamur Veritatem. Et quod e X mera ignorantia Uenit non debet allegari, sicut accidit in proposito, et praecipue contra au Ctorem et doctorem sacrum non licet Contraire . nisi pro se rationes sum cientes et auctoritates allegat. Et ad omnem amrmationem poterit quilibet Hebraicae peritos con Sulere, et inveniet sententiam Hieronymi ratam et inconcuSsam'. Summa Vero neceSSitas remediorum falsitatis requiritur in his interpretationibus propter formam Hebraei sermonis; nam in interpretationibus Vulgatis quae in fine bibliae ponuntur, Sunt infinitae occasiones errorum propter hoC erramuS quod unum vocabulum aeStimatur simplex Secundum normam Latinorum, quod est multipleX apud Hebraeos : et abundantius erratur quod tali vocabulo dantur Variae interpretationes tanquam
et . . . declarationeS om. in D. δ This sentence omitted in o.
283쪽
ejusdem sint Vocabuli Hebraei, cum tamen quaelibet sit diversi, eo quod Vocabulum Hebraeum apud nos male consideratum inscriptura una habet diversas literas apud HebraeOS, PeneS QUOS recepit diUersas interpretationes, secundum quod Hieronymus ponit eXemplum in epistola de mansionibus. Nam oportet Siar Scribatur per aleph, Significat lumen ; Si per aiu, inimicum, Si per hera, foramen ; per he, monum dicit igitur quod vicesimo Numerorum quidam interpretati sunt his modis quatuor; Sed opinioneS tres destruit, quia in Hebraeo scribitur hi C per hes, et ideo solum monum in hoc loco designat. Sed in praedicando et legendo theologi recurrunt ad Omnes qUntuor CX positiones in hoc Vocabulo, et sic alias, igitur multipliciter
Est ultima ratio scientialis de necessitate linguarum, quod Latin Grammatica in lingua Latinorum tracta eSt a Graeco et Hebraeo. Nam litteras accepimus a Graecis, ut docet PriS- formed oncianus, et J totam rationem tractandi part OS Onan CS PriSCianUS 6O; .hii aCce 'it a Graecis et miscet Graecum in multa abundantia per 'nil
OmnOS librOS SUOS. Et IPSA UOCabula linguae Latinae, et tam
theologica quam philosophica, ab alienis linguis pro parte
maXima Sunt transfusa, quorum aliqua suspicantur Latini esse alterius linguae; et de aliquibus non considerant quod abaliena lingua descendunt. Multa Vero aestimantur quod sint penitus Latina, Cum tamen Sint Graeca, Vel Hebraea, Uel Chaldaea, seu Arabica, in quibus tam in pronunciatione quam in scriptura et sensu accidit multiple X error Latinorum ; nec est modicum errare in Vocabulis, quia per consequenS errabitur in orationibus, deinde in argumentis, tandem in his quae aestimantur Concludi δ. Nam Aristoteles dicit quod qui nominum ignari Sunt, Saepe paralogigantur.' Et primum et principale fundamentum doctrinae ponit Boethius in Certa et integra cognitione terminorum, sicut docet in libro de disciplina Scholarium, atque nos e X perimur hoc in Singulis scientiis. Nam principalis difficultas ' et utilitas est, quod homo sciat intelligere vocabula quae dicuntur in scientia et prudenter
284쪽
86 OPERIS MAJORIS PARS TERTIA.
sine errore proferre; quando Ueraciter Scit hoc, potest perscriptum perficere sine ulteriori doctrina si sit diligens in Studio. Nam teXtus Scientiarum sunt ei plani, quando noverit Proprie ac certe intelligere et interpretari ; et sine difficultate potest quemlibet sapientem intelligere, et cum quolibet sufficienter Conserre, et a quolibet si necesse est edoceri. Et Aristoteles dicit in primo coeli et mundi quod parvuS error in
principio est magnus in principiatis ; qui enim in indamentis
errat, neceSSe CSt ei in errore totum aedificium cumulare.
Aestimamus igitur linguam nostram Latinis dictionibus esse Compositam, et pauca esSe Vocabula aliarum linguarum, cum tamen quae Communiter utuntur sunt de linguis alienis, ut domus, scyphus, Cleri CUS, laicu S, diabolia S, Satan RS, CLO, Pater, mater, ambo, leo, ago, malum ', et Sic de infinitis, quae vi κ in magno Uolumine POSSunt congregari ; Praecipue Si Scrutemur vocabula singularum scientiarum, et maXime theologiae et medicinae; quo Volumine nihil esset utilius, si vocabulorum omnium recta Scriptura ac pronunciatio debita cum fideli derivatione et recta interpretatione probarentur*. Sed nunc in his quatuor erratur in magnum totius detrimentum sapientiae, qued paucis eXemplis poteSt intelligi. Nos enim non Considcramus ordinem linguarum, nec quod prior lingua non recepit interpretationem Posterioris, nec quod diversae linguae in eo quo di Uersae Sunt non Se mutuo eXPonunt: sed quod dicit Hieronymus, et maXime prior eX pOSteriori non potest originem habere, ut certum est omni homini rationem habenti ;unde Graecum non oritur OX Latino, nec Hebraetam OX Graeco, et non debet Hebraeum Capere etymologiam eX Graeco, nec Graecum eX Latino : unde Hieronymus dicit Contra quosdam in dicto loco memorato, quod Sara non Graecam sed Hebraicam debet habere rationem, Hebraea enim est. Et saepius dicit quod Lenaeus a λγ liri, id est, lacrin, dicitur, non a lenio, quia Graecum non potest Latinam etymologiam recipere; sed quod hoc facimus graviter et indifferenter. Et nos contra; nam dicimus quod ameri, licet Sit Hebraeum; dicitur ab a , quod est Sine, et mme Graeco, quod est defectus. Et cum
285쪽
paras ne sit Graecum, di Cimus quod deriVatUr a paro, paraS, Ct ωEIIa, uae, quae sunt Latina. Eth dicunt quod do madicitur a doceso, et sic de infinitis quae omnia falsa sunt. Et non solum vulgus Latinorum sed auctores in his Oberrant, et Hugo
et ejus Sectatores qui aestimant jubilcum a jubilo derivari, cum tamen jubileniri debet esse Hebraeum. yubilo est Latinum; sed non debet dici Pnbigeum ut litera i sit in secunda syllaba sicut in Ptibilo. Debet i esse s litera ut dicatur jubflesus, sicut vult Isidorus et Papias, et omnes libri antiqui sic habent. Nam dicitur a Disi quod est Hebraeum.
Ita aestimamus quod multa Vocabula quae sunt in usu Latinorum debent eκ poni per alias linguaS. Assueti autem in hoc credimus quod longe pliara, quam Veritas Sit, Capiunt etymologiam aliunde. Nam sola illa VOcabula, quae Oriuntur et deri Uantur OX GrROCo et Hebraeo, debent habere interpretationes per linguas illas. Ea enim, quae Pure Latina sunt, non possunt habere e X positionem nisi per Uocabula Latina. Nam purum Latinum est omnino diversum ab omni lingua, et ideo non potest habere interpretationem aliunde : sed Latini non hoc Considerant: imo indifferenter pura Latina per alias linguaS interpretantur. Unde multis modis hoc Verbum coelum quod est Phare Latinum Graece interpretantur dicentes quod coelum dicitur quaSi casa helios, i. e. domus solis, nam sol dicitur helios ;sed incongrue dicunt et falso. Debent enim dicere, Casa helis, cum helios sit nominativi Casus, heliu genitivi. Deinde falso dicitur. Nam sicut Varro peritissimus Latinorum et Plinius in prologo plene confirmat, Coelum dicitur a corio, coelas, quod eSt scu*o, is, quia stellis sculptum est et ornatum. Quod etiam eSt lege Scripturae Vocabulorum. Nam coelo, cseri , Pro Sculpo, Sculpis, Scribitur per diphthongum ae in omnibus libris antiquis. Et sic hoc Verbum coelum apud omnes codices antiquos scribitur per diphthongum eandem. Et ideo derivatur a coelo quod est sculpo. Et eX hoc sequitur quod non derivatur a celo, celas quod CSt occulto, occultaS, sicut illi qui huic nomini dant etymologiam absurdam di Contes Sic dici quod occultatur et elongatur a nobis, Uili errore SiCut
286쪽
88 OPERIS MAJONIS PARS TERTIA.
priores decepti. Similiter hoc nomen a Pes, quod eSi pure Latinum, Graece eX ponunt, dicenteS quod dicitur ab re, quod CSt siue, et i , quaSi sine ver sed hoc fieri non debet, quia hoc
Vocabulum non sumitur a Graeco Uocabulo Cognatae Significationis. Nam cha res in Graeco signat aves in Latino, sed haec duo non con Cordant. Hi C ergo eSt unUS modus quo in
infinitis Graecis Vocabulis errat Latin US. Alius modus est, quod in Graecis Vocabulis non intelligimus eorum Scripturam, quam habent multipliciter Variatam ; quia vocabula Consimilia in sono distinguunt in significato: unde habent triple X et duplo X o, et dupleX t, ac se et C ; et habent
undecim diphthongos, et multa alia, ut sic Varietatem Suorum Vocabulorum in significando designent. Nam cenoS quod eStinani S, a quo Cenod OXia, i. e. inani S gloria, de quo Deuteronomi septimo per e breve Scribitur. Et cenos quod CSi nOUuS, A QUO On Conia, i. e. innoVationeS, ut nova sesta et dedicationes,
de quo Johannes decimo, et Scribitur per ae diphthongum, Sic
cenium, Scribitur per ot diphthongum, quam Latinus proferate, Sed deberet proferri i, ut diceret cinos, unde ab hoc diciturcinomia, quod est secundum Hieronymum in correctione PSalterii, communis Vel omnimoda musca. Unde Papias dicit quod scribitur per diphthongum in prima syllaba, Sic coinomia. Et hoc manifestum est in Graeco Psalteri O. Et crura, caniS, qui
scribitur per F Graecum, unde ΠΟΠID, i. e. mu Sca canin A, do qua DXodi octavo, et xenos per X, quod eSt PeregrinUS, A QUO Ouia, quae Sunt munera seu dona, de quibus liber Machabaeorum, et secundus EccleSiastici. Et Schenos per sche CSt funis, a quo honobauS, qui graditur in fune et Super funem. Sceva estnmbra, Vol tabernaculum, a quo S nos Lia, i. e. fiXio tabernaculi, et scenofactoria ars est in qua Paulus Apostolia S laborabat. Cum igitur derivativa istorum Vocabulorum et compoSita sic variantur in significatis, licet sint similia in sermone et sono, manifestum est quod non est possibile evadere insensu literati sine errore, qui non advertit Scripturam hujusmodi. Unde magni viri et famosi expositores aliquando decepti sunt, sicut Rabanus, qui dicit quod scenofactoria atra docet sacere suura, quia aestimabat quod SueuoS, quod eSt
287쪽
furais, eSset idem a quo nomen derivatur. Sed Beda docet contrarium Volens quod a scena cleriUatur, et hoc manifestum est per Scripturam Vocabuli. Scilicet in ignoratione Actuum in Graeco teX tu scribitur Vocabulum penultima syllaba Sine aSpiratione et per Uocalem quae Uocatur ita, quod est i longum, et sic scribitur Scena pro tabernaculo; Sed Schcu pro fune scribitur per oe diphthongum et per aspirationem. Et Si CContentio est inter doctores de ciuomia et de caeteri S Praedictis. Unde de Xeniis credit Vulgus quod nihil sit, et corrigunt in textu Latino dicentes exenia. Sed in Bibliis antiquis non CSt Sic, nec in Graeco nec potest Sic dici Secundum Graecam grammaticam quia Oporteret quod cx praepositio Graeca Poneretur primo quod non est possibile, quia Vocabulum incipit per consonantem sicut patet per grammaticam GrRCCRm. Per hunc modum accidit error quasi in infinitis
Vocabulis. Tertius modus est, quod licet Latini multum communicant Disseretices
cum Graecis, tamen in aliquibus differant, quod non ObSer': x,
Vatur ut oportet. Nam Cum dicat Priscianus et omnes Latini minationsciunt, quod nomen arboris apud Latinos eSt i Cminini generiS citi l L,iiij. et terminatur in us, et nomen fructus est neutri u S, et terminatur
in um ut solitus, pomum I 'Frus, 'Frum ; et sic de alii S, aestimatur quod hoc sit intelligendum de omnibus UOCabuli S, QVae Sunt in usu Latinorum, ut de malo et de amae Talo et aliiS. Nam regula Latinorum est solum intelligenda de Latinis dictionibus, non de Graecis nec aliis. Et quod hOC sit Verum patet primo quod Latinus dat regulas de Latinis, et non Pertinet ad eum ordinare regulas de linguis alienis. Deinde Priscianus dicit quod omne Graecum Cadens in usum Latinorum retinet genus suum quod habuit apud Graecos. Et ideo Cum malum pro arbore sit Graecum et neutri US generi S, eSt sic apud usum Latinorum. Et ideo tam pro fructu quam pro arbore est ejusdem generis et ejusdem terminationis. Et hoc
probatur per Virgilium qui dicit in Georgicis mala iuSim arbores
quae inservantur in fructus. Et super hoc Servius commentator qui fuit major quam Priscianus, cujus auctoritate SAOPiUS Utitur, dicit, quod hoc, omne nomen arboris PSI foemiuiui scueris,
k Jhis sentcnce, and the three sollowing, have been corrected Dom Jul.
288쪽
intelligendum est de Latinis, non de Graecis. Et certum est quod masim est Graecum, licet Secundum morem Latinorum aliquantulum sit aliter prolatum. Nulla dictio apud Graecos terminatur in m literam, sed in 11 ; et Latini omnes ConSUeverunt terminare dictiones suas in m , ut Scamnum, linum, pomum, et hujusmodi. Idem multoties Latinus mutat aliquam Uocalem in Vocabulo Graeco, ut ubi dicit Graecus grammati S, Latinus dicit grammaticus, et Sic multipliciter :et sic est hic. Nam Graecus dicit melon pro arbore et fructu, Latinus mutat e in a, sicut n in m , et dicit malum. Sed ista
mutatio non mutat Vocabulum secundum substantiam et Sectandum radicem, quia acceptum est a Graeco, licet aliter Prolatum, et hoc omneS auctores testantur. Caeterum Pertextum Latinorum in antiquis libris, tam de theologia, quam de philosophia, inVenitur semper malum pro arbore. Nam in primo Joel invenitur communiter apud omnes Biblias malum Pro Hrbore, etiam USquo correctores dimiserunt illud in novis Bibliis: et quarto Canticorum ubi dicitur sicut malum inter I ua V artim ' ; sic eXponit Beda in originali, et duodecimo.
Ecclesiastis est an Ddalum et malog rauatum in singulari et malo nauata in plurali. quod non fieret, si malum non esset neutrius generis. Mutantur igitur hujusmodi vocabula secundum formam Latinorum. Et praecipue mirum est quod in aliquo correctores dimittunt antiquam literam et in alio abradunt, quod Ost omnino Contra rationem. Migiaheg in Similiter in pronunciatione literarum Graecarum multum iith et I erratur, Propter hoc, quod Latini Volunt formam suam servarenestieet in Graecis dictionibus ; et in hoc peccatur maXime, cum disset ei eg Omi CS Poetae et OmnCS antiqui Latini proferebant secundum primam institutionem. Sed nos moderni violavimus hoc multis modis contra usum omnium Antiquorum Verbi gratia, Cum Priscianus dicit, quod nomina possessiva desinentia inutis longantur et acuuntur in penultima, ut BOUinuS, LatinuS, equinus, intelligenda est regula de Latinis dictionibus, non de GraeciS, Propter aliquas rationes tactas prius. Et ideo Cum
Adamantinum, Byssinum, Chrystallinum, Hyacinthinum Bombycinum, Onychinum, Amethystinum, Smaragdiniam ct hujus modi sunt Graeca, debent breviari in penultima,
289쪽
LINGUARUM COGNITIO.9 Isicut Graeci saciunt. Praeterea nec ista sunt POSSCSRiVa. Nam duae tantum Sunt terminationes POSSCSSiUOrum RPud GraecOS, scilicet in cos, ut Grammaticos; et in nios, ut Urani OS, i. e. Coelestis. Caeterum omnes Poetae Latini breviant penultimam, et ideo non est poetica licentia quia communiter fit ab omnibus et ubicunque: quod enim raro fit et eX Cata Sa, licentiae poeticae ascribendum est, sed non quod fit semper et Communiter. Unde Juvenalis, ameth ystina conet nit illi Et idem dicit Grandia tollun Iur crFstallina': Penultimam Corripiendo, sicut omnes laciunt, et nullus facit contrarium: igitur non est poetica licentia sed eX lege naturali. Et cum Secundo Regum septimo decimo capitulo habeatur siccaret stisanaS,' eXpositio famosa vocabulorum Bibliae, Cui omneSadhaerent, nititur probare quod media Sit producta ; et auctor illius expositionis defendit se per Versum Horatii,
Tu COSSAS, agedum sume hoc pii sanarium Origae.' Sed error est. nam Sicut per omnes RUCtorOS ProbRtur, nil Π-
quam abscinditur in metro, nisi una syllaba in fine dictionis; et ideo sic debet scandi, Ptisanari' origae,' ut haec Syllaba SabreUietur, et haec syllaba ua longetur. Et hoc patet aliter quia in omnibus derivativus a ante rium longatur; Ut contrarium, armaritim et hujusmodi infinita quae observantur in hac Scansione, Sed non modo Uulgato Cum dicitur ptisanarorisae ut duae syllabae auferantur, quia ibi breviatur haec Syllaba ua, ut patet. Ergo oportet quod media hujus dictionis prisana sit brevis. Praeterea erratur in SCripturR, n Amin novis Bibliis habetur tissanas quod nihil est, et debet
P anteponi, sicut in hoC nomine Ptolemaeus. Et in hoc modo
erratur infinities in aliis Vocabulis, et tam Violenter mutRIDUSVerAS Rccidentium causas et regulas, quod non est remedium per magistros. Quoniam Consuetudo Cogit omnes mRlO Proferre, Ut in uno patet eXemplo pro mille millibus. Butyrum habet penultimam correptam apud auctores ; unde StatiUS, Lac tenerum cum melle bibit, butyrumque comedit. 'Et Macer in libro herbarum Cum butyro modicoque oleo decocta tum oro m. 'Et Graecus sic breviat. Atque componentia ipSum requirunt hoc. Nam componitur de bros et boS, et II ros eSt breve in
290쪽
9a OPENIS MAIORIS PARS TERTIA.
Prima syllaba et est lacticinium, quod a bove venit. Sed
longe Stant majores errores apud multos, et ignorantia Veritatis apud OmneS circa accentus. Sed major disputatio requiritur
* Cum jam manifestavi quomodo cognitio linguarum Sit
necessaria Latinis propter studium sapientiae absolutum nunc Volo declarare quomodo oportet eum haberi propter sapientiam comparatam ad Dei Ecclesiam et rem publicam fidelium et conisionem infidelium et eorum reprobationem qui converti non POSSunt. Nam quadrupliciter in eis necessaria est eccle- Siae, primo Videlicet propter ossicium divinum, eo quod Graeci Set Hebraeis et Chaldaeis utuntur in officio sicut in Scriptura. Et plura accipimus quorum Scriptura non facit USum, UtaVUS, athcoS, athanatos, Ahiros, FinaS PDison, et hujUS modi. CV m ergo ignoramus scripturam et pronuntiationem rectam et Sensum multum deficimus a Veritate et devotione psallendi. Nam loquimur sicut pica et psittacus et talia bruta animalia
URO VOCCS emittunt humanas, sed nec recte proseruntur nec
intelliguntur quae dicuntur. Quum enim dicimus alleluia infinities in anno, deceret multum et eX pediret ut omneS per totam ecclesiam psallentes scirent quid sint duo Vocabula, scilicet affeta et M. Nam allom significat idem quod Laudam, et se denotat Domiunm, quum est unum de decem nominibu SDei, Sicut Hieronymus scribit ad Marcellum ; et praecipue significat invisibi in et Deus est maXime invisibilis. Verum non quodcunque invisibile, sed Deum designat. Et cum in omni Missa dicimus Osanna, haec dictio est CompoSita eXCorrupto et integro. Nam ut Hieronymus dicit ad Damasum Papam. OS est idem quod Salvifica, et anua est indicatio depre- Canti S, Sectandum quod per aleph scribitur syllaba prima; unde Significat idem quod salva precor. Nam aliter scribitur Prima Syllaba per e literam, et tunc significat Conjunctionem quod Latinus Sermo non habet. Et cum gloriosam Virginem