장음표시 사용
441쪽
Albumagar, qui prae aliis majori auctoritate de his locuti
sunt, necessitatem absolutam in rebus inferioribus non ponunt per Virtutem coeli. quia liberum arbitrium non subjacet rebus naturalibus, nec aestimant judicium debere fieri infallibile immo nec aliquam libero arbitrio ponunt necesSit atom, Cum nec rebuS naturalibus eam ascribant, ut patebit. Et ideo philosophi universaliter damnant istorum falsorum mathematicorum in Sani AS.
Nec solum damnant quantum ad principale, SCilicet propter Incanta- errorem quem habent de coeleStibUS, Sed quia mathemati Ci 2 bo, soli
isti daemones advocant in adjutorium Coelestium disposi- os Spiriis. tionum per Conjurationes et Sacrificia, quod est Omnino nefandum. atque nihilominus maculant suas considerationes in coelestibuS per Circulos et figuras et characteres Vanissimos et carmina Stultissima, et orationes irrationabiles in quibus Confidunt. Praeterea fraudes operum adjungunt, scilicet per ConSenSum, per tenebraS, Per inStrumenta Sophi Stica, per subtilitatem motionis manualis, in quibus sciunt illusionem esse, et multa stultis miranda faciunt per haec in quibus virtus coeli nihil operatur, et ideo sibimeti PSi S contradicentes, quod coelo attribuunt Coram aliis, apud se ipsos Sciunt non habere veritatem. Similiter licet alias in quibuSdam conjurationibus et sacrificiis et carminibus et Characteribus et figuris variis confidunt tanquam cooperantibus constellationi secundum eorum judicium, tamen pluries fraudulenter ista componunt Secundum species fraudis predictas, et Coram sibi credentibus ascribunt plurima constellationi, reSpectu quorum ipsa nullam habet potestatem. Et hoc eos non latet. Propter igitur has stultitias mathematicae sophisticae philosophi eam damnaverunt, et sancti ac Uiri catholici haec percipientes eam simul cum philosophis reprobaUOrunt. Sed praecipua ratio sanctorum fuit ad hoc, quod tales Christianmathematici impediverunt a principio ingreSSum fidei in hunC Lithibuiridmundum, quia non solum imbuti hac tantasia erraverunt in to magic. fide et finxerunt mores suos in COOleStib US, tanqUam Per coelestia et Caetera dicta de necessitate fierent iracundi vel mansueti, casti Vel tu Xuriosi, et sic de aliis; sed opera miraculosa fidem Christi probantia ascripserunt isti mathe-
442쪽
maticae, dicentes, Christianos esse mathematicos et magos populum Seducentes. Sicut enim ipsi per hanc daemoniacam calliditatem potuerunt multa coram populo rudi sacere Perquae detinebant eos ad errores et dominabantur eis, Sic imposuerunt apostolis et martyribus et Caeteris Praedi Catoribus fidei quod non ex parte Dei secerunt Vera miracula, Sed per artem magicam qua ipsi met usi sunt. Et ideo hanc mathematicam et ejus prosessores sancti et ecclesia penitus damnaUCrtant. Sed veri mathematici, quos in hac parte UOCam US RStronomos et aStrologos', quia indifferenter a Ptolemaeo et Avicenna et aliis pluribus Sic vocantur, non redarguuntur de sacrificii Sconjurationibus carminibus characteribus, ut etiam PlebS
Studentium non ignorat, sed solum super judicio insallibili et
eorum sententiam deprehendere nisi eX libris eorum testimonia propria eruamus, ut Sic Uel errantes damnemus eX propriis Verbis, vel eXcusatos a dentibus Uulgi imperiti liberos extrahamus. Quoniam igitur maXime imponitur eis error judicii, tamquam in fallibiliter velint cum divina certitudine contendere, ut plebs eis imponit adducantur philosophi nobiliores, scilicet Aristoteles, AVicenna, Ptolemaeus, Hali commentator ejus et MessehalaC, Albumagar, quibus magis incumbit hoc onus. In uniVersali igitur Considerando quid secundum philosophos tenendum sit hic, Ptolemaeus in principio Centi-logii pronuntiat dicens, Astronomus non debet dicere rem specialiter sed universaliter, ut qui eminus Videt aliquam rem,' et addit, judicia quae trado tibi sunt inter necessarium et impossibile. Et dicit Hali super hunc locum, Hoc ideo dixit, quia haec scientia non est nisi per probationem et opinionem ; quia materia ad quam pertinet opus totum Stellarum convertibilis
In his mathematical treatise, Bacon spealis of astrology aS the speculative Side, astronomy aS the practical si de of the scienco. Astrologia componitur ex hoc nomine ARtron, quod eSt Atella, et hoc nomine Logos, quod est verbum vel ratio vel Sermo, quia est Sermo de Stellis. Astronomia vero dicitur lex stellarum, et Nomos est lex. Unde quia lex universaliter Sonat in praeticam, ut in morali
philosophia lex est ipsa practica, ita similiter Astronomia est practica Astrologiae.' Sloane M S. 2156, fol. 8a, C.
443쪽
243 est ad unum et ad aliud. ' Propter quod capitulo lix Centi-logii secundum unam translationem dicit, cum interrogatu Si eris de absente . non judices de eo mortem, donec rem OUORS ab eo ebrietatem ; nec Uulnus, donec tollas ab eo sanguinis minutionem ; nec substantiam adquisitam, donec pecuniam Sibi Commissam remoUeas; est enim in omnibus idem
judicium J Et dicit Hali qui tractat de judiciis, judicat per
formRS quae Sunt prope Veritatem, quia non inUenitur in sortitudine judiciorum partitio vel differentia inter sopitum et mortu Um, et inter Vulneratum et minutum, nec inter illum cui Commissa eSi pecunia et illum qui adquisivit': et additeXemplum, quod patre suo se abscondente cum aliis a facie imperatoris, aStrologia S Uisitans eum quotidie praecepit poni Concham maXimRm aeneam plenam A UR, SUPTA QUA IN POnCretur scabellum. Consuluitque ei ut desuper Sederet in majori parte diei; et hoc ideo praecepit, ut faceret errare Astrologos imperatoris in eXistentia abSconditorum. Di Xerunt enim quod esset in medio maris propter similitudinem aquae con-Chao, cui superinsederat. Distinguere enim inter hoc et illud non poterant propter Continentis et contenti similitudinem. Aqua enim undique continebatur, et vasis ConcaVitas alvei marini concaVitatem eXpreSSit.'
Similiter Ρtolemaeus in libro de Dispositione Sphaerae Froni dicit, 'quod judicationes astronomi de rebus inserioribus non 'xψὶς ny
sunt inVentae e X Scientia artificiali, quare sunt fines earumn CCOSSariae, Sed Sunt CX eis quae Sunt Secundum plurimum Et iterum dicit, astronomi amrmaverunt illud non secundum viam artificialem nec secundum ingenium determinatum, Sed Per ConUenientiam Cadentem Super rem Propinquiorem.'
Et tertio dicit quod manifestum est quod illud quod amrmant non est amrmatum nisi secundum rem Plurimam, non Secundum Uiam artificialem et non est res faciens illudneCeSSarium.' Propter illud ergo cadet multotiens error in ei S, ut amrmat. Et Ptolemaeus in primo capitulo J quadri-
The wortis entillod Centilo tum and Oua ripartitum, to whicli frequentre rence is made in the opus Majus, are both of them aStrological works. The Greeli texi of both was printed in Nuremberg in 1535 ; the titie of the fit stbeing Κλαυδιου Πτολεμαίου Βιβλιον υ καρπος, of the Second, Κλαυδίου Πτολεμαίου
444쪽
partiti dicit hujus autem tam eYcellentis artis occulta pro inditas ejusque tam augusta et in Comprehensibilis eXer- Citatio, ut ab humano ingenio eam impossibile sit penitus amplecti, eX ineffabili subtilitate, ejusque admiranda quaSi quadam divinitate Videtur contingere. Longe enim ab
humano Sen Su romota est, et corpoream transcendens naturam
quasi ultra hominem eminus transcenditur.' Et tertio capitulo dicit quod eκ nimia ipsius artis profunditate quicunque error incidit. ' Quapropter Secundum Ptolemaeum, Cui nunc temporis maXime ascribitur ratio judicandi, manii CStum est quod astrologus non potest dare plenam Certitudinem suorum judiciorum, praecipue in singulis. Quod etiam non solum eκ his liquidum est sed eX aliis ejus Sermonibus, quibus licet innuat possibilitatem judicandi de multis cum rationabili certitudine, tamen tantam dissicultatem Simpliciter arti inesse pronuntiat, ut facile pateat ipsum Penitu Sdefinire, quod non debet astronomus de sufficienti certitudine in Singulis gloriari. Unde quadripartiti primo capitulo dicit, Uam Vis enim res haec in tantum sit ardua, ut nullatenuS ad finem omnino perduci valeat, non tamen Videtur ConVeniens deSiStendum, sed potius ea quae possibilitati nostrae non re PVgnant CX ponere dignum judicavimus.' Et post pauca intendit quod talis artis est difficilis et laborioSa assecutio, Ut abSque diuturna eXercitatione penitusque secularibus libera
aθηματικὴς τετράβιβλον συνταξεως. The Latin translation used by Bacon was probably from the Arabie : but, so far as I have read the Greeli original, iis mean ing is preserved in the translation with fair accuracy. The paSSage here
Ptolemy supposing him to be the author of those treatises talios it forgranted that there is a force distused Dom the olernat Aether upon the elementS, and through them on the earth and the living things contained in it. 'Οτι μεν he says in the opening of the Tetrabiblon) διαδίδοται καὶ διιμνεεταί τις δυναμις
φανειη. We Should not reject astrology, he observeS, On account of thct numerouSerrors made in particular judgementes, any more than we Ahould reject the artos navigation hecause saliors osten bitander. Some of the mistahes are dueto the inherent disti ut ty of the subjeci, Some to the imperfect knowledgeand si ill of those who teach it. In any case the Study of aStronomicat Conjunctions restS Upon certain facis, even though the inserences stoin the facts
445쪽
2 5 et infructuosis eX pedita curis ad hanc nequaquam Valeat quis aspirare.' Et quia liberis a curis aliis et studiosis est bona Spes proficiendi in hac scientia, ideo in Secundo Capitulo dicit
nobis quidem minime Videtur consentaneum, si aliunde error inciderit, artem a nobis penitus eXCludere.' Et adduciteXemplum, dicens, Nautae enim maris ScopuloS minus providentes, Si quo decepti errore naufragium patiantur, restitutis navium armamentis de pristina non deficientes
salute alacri mente spe confirmatione naUOS CODSCendunt. Ad hunc etiam modum nos hanc astrorum scientiam firmam et certam et in sua Veritate immobiliter PorSiStentem, quantum possibilitas humani permittit ingenii, aSSequi studeamUS,
ut in benevolentiam tam studentium quam alioriam redii Cero Conemur, quatenus artis ipsius obserUata dignitate, ea ducente, quae sutura Sunt praeVideant. quae autem sua impossibilitate ars ipSa prohibet relinquantur.' Et tertio Vult capitulo, quamVis quicunque hic error incidit negligentia praetermitti aut oblivione deleri inconUeniens penitus reputandum est.' Et post pauca, cum autem eVidentissime Constat hanc
futurorum praenotionem non clam errore teneri, nec Omnes
illius species erroribus implicari, quid demum e X hac em cacia, quibus etiam modis quae innovantur repelli Valeant, diligentius restat aperire. Sin autem singula tradere non valeat, quantum tamen possibilitas contulit exhibere non fugiat. Quod si minimum id reperietur, minoris profectus ut in brevius redigatur non censemus.' Et ponit CXemplum licet enim physiCa non omni homini Sit salutis occasio, cum sit tamen quorundam, appetenda Sua utilitate videtur.'EX quibus verbis et Consimilibus manifestum est, quod
de intentione Ptolemaei non est quod astrologus det in particulari certum judicium et sum ciens in singulis ; sed
in universali, et medium inter necessarium et imposSibile, et non in omnibus potest determinatum dare judicium. Propter quod Avicenna, qui opera Ptolemaei compleUit, Ut ipSem et Froni Avi
recitat in prologo libri Sufficientiae, manifestat in decimo ζ ' ''qMetaphysicae, quod astrologus non potest certificare in Omnibus nec debet, propter instabilitatem materiae generabilis et corruptibilis, quae non in omnibus semper obedit virtuti
446쪽
2 6 OPERIS MAJORIS PARS OUARTA.coelesti, ut dicit MeSSehalac ponen S eXemplum de magnete, quia Virtus ejus non habet potestatem Super ferrum nisi indebita distantia et in aliis Conditionibus quae eXiguntur ad attractionem fuerit adaptRtum. Et iterum sciunt, quod ordinatio divina potest omnia mutare Sectandum sui Uoluntatem, et propter hoc adjungunt semper in suis sententiis in fine hoc Verbum, quod sic erit, si Deus Voluerit.' Caeterum ipsi met sciunt et testantur, quod anima rationalis potest multum mutare et impedire de
effectibus stellarum, ut de infirmitatibus, et de pestilentiis frigoris et Caloris, et fame, et multi S, Secundum quod Ptolemaeus in Centi logio dicit et docet. Et Hali exponit ipsum; et Isaac in libro febrium evidenter ostendit ; et Aristoteles in libro Secretorum confirmat et declarat hoc idem. Nam quando praeViderint haec mala, POSSunt Praeparare remedia . Unde dicit Isaac, quod non accidit malum homini, nisi sit detentus ignorantia scientiae Coelestis,' et ponit exemplum in pestilentiis et in infirmitatibus et in voluntariis, in quibus haec scientia potest dare remedia, Si complete Sciretur. EX his igitur manifestum est; quod philosophi non
ponunt eventum rerum inevitabilem per coelestia in omnibus,
nec infallibile judicium in singulis, sed secundum possibilitatem hujuS scientiae; praecipue cum etiam addunt quod alia Scientia, quae e X perimentalis Vocatur, Certius adhuc judicat quam astronomia Vulgata. Ita docet Ptolemaeus in libro de Dispositione Sphaerae, et patet de hac in sequentibus. His igitur et hujusmodi diligenter consideratis, manifestum est quod veri mathematici et astronomi seu astrologi, qui PhiloSophi sunt, non ponunt necessitatem et infallibile judicium in rebus contingentibus de futuro. Et ideo quicunque eis haec attribuunt, manifeste de ignorantia philosophiae con-What the Vincuntur, et Voritatem reprobant quam ignorant. Unde in a. h '' duobus Peccant, Videlicet quod ea quae ignorant tractant. et the com- nihilominus in veritatem blasphemant. Sed illi qui sic vera
sititibusἡd tuentur Ut sal Sa reProbant condemnant mathematicos magicos,
sita hii .h qHi non PhilOSOPhantur Sed tam philosophiae quam fidei
Contradicunt, Sicut a principio tactum est. Et ideo sancti contra hos locuti sunt, et non contra Veros matho mali COS.
447쪽
Quod manifestum est per obviationes sanctorum. Nihil enim reprobant nisi quod per Stellas necessitas rerum contingentium Ct maXime morum et actuum humanorum fiat, ac infallibile in omnibus judicium. Sed soli mathematici magici haec ponunt, et veri mathematici non sic dicunt. Quapropter quicquid Basilius in Hexa emeron, et Ambrosius in HeXaemeron, et Augustinus et Gregorius in homilia Epiphaniae et Augustinus Super Psalmos lXi et XCi, et super Joannem et multis locis ipse et alii doctores dicunt contra mathematicos, totum est direCte contra eos qui fingunt necessitatem imponi eis quae sunt ad Utrumlibet, et Praecipue eis quae a libero arbitrio proficis-Cuntur. qui soli sunt mathematici falsidici vel fraudulenti Superstitiosi non philosophi, ut manifestum est. Et ideo nimis
errant qui suas insanias in Ueros mathematicos nituntur sanctorum auctoritate tueri, et salso abutentes dictis sanctorum dZmnare Veritatem praesumunt. Unde suas opiniones licet CrroneRS Statuere moliuntur, quaS fingunt OX ignorantia mathematicae Verae et falsae. Et cum nullam rationem afferre
POSSunt eo quod contra omnem rationem et philosophiae Virtutem est quod contra mathematicos Veros dicunt, raPiunt et surantur auctoritates sanctorum, quae nihil faciunt ad pro-POSitum, ut manifestum est inquirenti. Et adhuc considerandum eSt, quod si conSideremuS dicta They do Sal Ctortam, nOS inUeniemus manifeste Quod non solum non ' 'ςHy
reprobant mathematiCOS Veros, Sed approbant in futurorum logy throw
Cognitione. Quoniam Augustinus dicit libro secundo de Doc- 'trina Christiana, quod mathematica habet futurorum regulares eVenis.
tam de futuri S quam praesentibus et praeteritis. Et CaSsiodorus Concordat, ut prius dictum est. Et ad Januarium ostendit multipliciter, quomodo sutura possunt cognoSCi Per coelestia. Et Basilius in HeXaemeron similiter declarat hoc multis modis ; unde Certissimum judicium in aliquibus esse
declarat. Et Ambrosius in HeXaemeron consentit; et Isidorus in Suo opere de astronomia. Et sancti confirmant quod dicunt Per eUangelium, 'de coelo rubicundo in Sero et mane,' et iterum, ferunt signa in sole et luna,' &c. Et in Joele, sol convertetur in tenebras,' &C. Non igitur est mathematica
448쪽
2 8 OPERIS MAJORIS PARS OVANT M.
infamis eX futurorum Cognitione quam fideliter assignat; licet
a principio sancti minus usi sunt et minia S commendaUerunt eam, Propter errorem sal Sae mathematicae, cui nomine et quadam Consideratione CoeleStium respectu futurorum Uera mathematica familiaris est et conUeniens, Sicut determinat
Augustinus in libro de Doctrina Christiana. Sed postquam in ecclesia fuit evacuata salsitas magicae
mathematicae, Venit in usum catholicorum doctorum considerati O mathematicae Verae, et duraUit usque ad adventum
quorundam theologorum, qui Philosophiae potestatem et artis magicae lallacias ignoraverunt, et Ob hoc eam in lectionibus praedicationibus et collationibus publicis et privatis damnanteS, primo in maXimam philosophiae destructionem, deinde in laesionem theologicae majestatis, et in damna ecclesiae et totius reipublicae fidelium et infidelium
Conversioni S, Ut priUS Pro magna parto ostenSUm eSt, Ctresiduum Postea OStendetur; quia ignorata mathematica,
tota philosophiae potestas ignorabitur. Et si veritas philosophiae laedatur, damnum insertur theologiae, cujus CStuti potestate philosophiae, non solum absolute, sed prout ordinat ecclesiam, dirigit rempublicam fidelium, et juvat ad
infidelium ConUersionem praedestinatorum et reprobRtionem praescitorum. Sed non solum errant in hoc quod futurorum cognitionem per mathematicam fiendam imprudenter damnant
Sed quia pro parte, quam licet eX Sua abhorrent ignorantia, totum reprobant. Quamvis enim in partibus philosophiae sint plurima inutilia et minus bene tacta et aliqua erronea, nihilominus tamen tota philosophia a nullo damnatur, nec debet nec poteSt. Quapropter Cum in mathematicae partibus omnibus aliis a judiciaria omnia utilia proponantur respectu theologiae et eccleSiae ac rei publicae et Conversionis infidelium aut reprobationis et totius philosophiae, et nihil reprobatum determinatur etiam in illa parte cui judicium ascribitur, multa etiam Praeter artem judicandi praeclara de proprietatibus Coelestium rerum et secundis stellarum et caeteris rebus hujus mundi tanguntur, manifestum eSt Oos Omnino errRre, qui Pro Una parte, quam salso damnant, totum residuum quod maximas habet utilitates et in nullo habet calumniam ausi sunt reprobare. Et iterum
449쪽
249 licet pars judiciaria de humanis rebus esset culpanda, tamen alia pars de naturalibus et coelestibus calumniam fidei non
importRt. Sed in rebus humanis veri mathematici non prae Sum Unt AstrologyCertificare, sed considerant quomodo per Coelum alterni Ur CorPUS, et alterato Corpore eXCitatur anima nunc ad actus action: it privatos nunC publicos, salva tamen in omnibuS arbitrii liber- die,ibgiitate. QuamVis enim anima rationalis non cogitur ad actus motiVe,
SuOS, tamen fortiter induci potest et eXCitari ut gratis velit ea ad quae Virtus coelestis inclinat, sicut nos Videmus homines Per societatem consilia timorem et amorem et hujusmodi multum mutare de proposito, et gratis Velle ea quae prius non Volebant licet non cogantur, Sicut ille qui spe salutis projicit merces in
mare cariSSi maS. Caeterum nos Videmus qUod species seu Virtutes rerum inferiorum immutant CS Sen SUS nostros, etiRm
species visibilium et audibilium quae debiliter immutant corpus, ita fortiter excitant homines ad Volendum quae PriUS non
curabant, quod aliquando nec mortem nec infamiam nec timorem aeStimant dummodo suas compleant Voluntates, Sicut sunt illi qui vident et audiunt suos inimicos OiS OcCurrere, et seruntur omni casu contingente ut se vindicent. Similiter Voluptuosi OPPortunitate accepta Complendi suas delicias circa reS Visas et auditas, quasi bruta animalia moventur contra judicium rationis, gratis eligentes ea ad quae OXCitantur. Sed longe magis possunt Virtutes coelorum et SP CCi CS Corum Tempera-
et stellarum sortes imprimere in CorpuS et organa, UibUS 5 Vehementer alteratis eXcitabitur homo sortiter ad actus de stellar UibUS non cura Uit prius, salvo suae libertatis arbitrio ; quoniam Virtutes Coelorum fortiores Sunt quam istorum inseriorum visibilium et audibilium et multorum aliorum sensibilium, et
possunt mutare Substantiam non Solum ACcidentia, et corrumpere et destruere res Omne S in seriorOS ; quoniam secundum
allationem solis sub obliquo circulo aCcidunt generatio et Corruptio in rebus, ut Aristoteles dicit. Et non solum haec allatio Solis absolute Considerata, sed cum virtutibus aliorum Planetarum et Stellarum ; et ideo Valida est alteratio Corporumn OStrorum Per Virtutes coelOSteS, et Per Con SequenS animuS fortiter eX citatur ad actus Suos licet non cogatur, et Secundum
450쪽
25o OPERIS MAIORIS PARS OUARTA.
hoc Currit judicium astrono mi, et non per infallibilitatem et
necessitatem. Et astronomus in hoc multum juvatur, quod videt homines in actibus suis sequi multum suas compleXiones quas habent, ut cholericus movetur de facili ad iram, nec poteSt refraenare primos motus omnes, et sic de alii S, Secundum
quod homines diversificantur in compleXionibus. Et ideo
aStronomu S, cum Videt homines sequi SuaS compleXioneS, quae Oriuntur a Coelesti operatione, sicut et tota generatio, non CSt mirum si se eXtendat ad considerationem actuum humanorum.
Caeterum ipse Videt manifeste, quod secundum diUersitatem habitantium sub diversis coeli parallelis Variantur morCS, SiCUt habitantes Versus polum, ut Scythae, alios habent moreS qtlam habitantes Versus meridiem, sicut Aethiopes : et alios ab his habent illi, qui in quarto climate : immo secundum diversitatem cujuslibet climatis et etiam partium climatis Variantur morOS habitantium, ut in climate scilicet Septimo Picardos, GallicoS, et NormannoS, et Flamingos, et Anglicos, Videmus manifeste in
moribus discrepare, cum tamen sint continui ad invicem et Propinqui. Hoc autem non est ex ipsis hominibus a parte diversitatis animae rationalis, sed propter Comple X lonCS Cor- Porum innataS a natura Coeli, sub cujus parallelis diversis et Stellis sit uantur, et secundum diversitatem Situs eorum reSPCCtUPlanetarum. Et non solum est haec diversitas secundum latitudinem regionum ab aequinoctiali circulo VerSuS Polum, Si Cut nunc tactum est, sed secundum longitudinem, licet causae sint Occultiores. Per OX perientiam enim VidemuS, quod sub eodem parallelo Variantur regiones, Secundum quod magis ab occidente Vel Oriente distant, et non solum ipsae regiones Sed parteS regionum. Et non potest in terra nec in hominibus inveniri causa principalis hujus rei, sed in coelo requiritur Secundum OmneS Sapientes ; unde, sicut priuS dictum CSt, Ad omne Punctum terrae incidit conus unius pyramidis Virtuosae a toto coelo. Et coni isti sunt diVersae in natura, et pyramides similiter, quia diversas habent baseS propter diversitates horigontum, quoniam quilibet punctus terrae CSt centrum proprii horigontis. Et ideo oportet omnium rerum di Uersitatem magnam OX hac causa oriri, etiam quantum C Un Ue
Propinqui Sunt, ut gemelli in eodem utero; et Sic de Omnibus,