장음표시 사용
91쪽
nisi quod animus ex se sibi invenit. sola virtuS prae- Stat gaudium perpetuum, securum: etiam si quid obstat, nubium modo intervenit, quae infra seruntur nec umquam diem vincunt. 0uando ad hoc gaudium per- Venire continget non quidem cessatur adhuc, sed seStinetur. multum restat operis, in quod ipse necesse est vigiliam, ipse laborem tuum inpendas, si effici cupis. delegationem res ista non recipit.b Aliud literarum genus adiutorium admittit: Calvisius Sabinus memoria nostra suit dives. et patrimonium habebat libertini et ingenium: numquam vidi hominem beatum indecentius. Huic memoria tam mala erat, ut illi modo nomen Ulixis excideret, modo Achillis, modo Priami,
quos tam bene noverat quam paedagogos nostros novi-mUS. nemo Vetulus nomenclator, qui nomina non reddit,
Sed inponit, tam perperam tribus quam ille Τroianos et Achivos persalutabat. nihilo minus eruditus volebat vi-6 deri. hane itaque conpendiariam excogitavit: magna
Summa emit Servos, unum, qui Homerum teneret, alterum, qui HeSi Odum. novem praeterea lyricis singulos adsignavit. magno emisse illum non est quod mireris: non inVenerat, faciendos locavit. Postquam haec familia illi conparata est, coepit convivas suos inquietare. habebat ad pedes hos, a quibus subinde cum peteret VerSus, 7 quos referret, saepe in medio verbo excidebat. Suasit illi Satellius duadratus, stultorum divitum adrosor, et qu0d Sequitur, adrisor, et quod duobus his adiunctum est, derisor, ut grammaticos haberet analectas. cum dixisset Sabinus centenis millibus sibi constare Singui Servo S siminoris, inquit, totidem scrinia emisses. Ille tamen in ea opinione erat, ut putaret se scire, quod quis'
8 quam in domo sua scireL Idem Satellius illum hortari
coepit, ut luctaretur, hominem aegrum, pallidum, graci Iem. cum Sabinus respondisset: is et quomodo P0SSum ViX Vivo. Noli, obsecro te, inquit, istuc dicere: non ideS, quam multos servos valentissimos habeas Bona mens nec commodatur nec emitur. et puto, si Venalis esset, non haberet emptorem. at mala cotidie emitur.
92쪽
EPISTUL. MOR. LIB. III. ΕP. 6. 7. 27. 28.) 63 Sed accipe iam quod debeo et vale: isDivitiae sunt ad 9
Iestem maturae conposita paupertas. Hoc saepe dicit Epicurus aliter atque aliter: Sed numquam nimis dicitur, quod numquam satis discitur. quibusdam remedia monstranda, quibusdam inculcanda sunt. Vale.
Hoc tibi soli putas accidisse et admiraris quasi rem 1 novam, quod peregrinatione tam longa et tot locorum varietatibus non discussisti tristitiam gravitatemque mentis animum debes mutare, non coelum. licet vastum traieceris mare, licet, ut ait Vergilius noster,
Sequentur te, quocumque perveneris, vitia. Hoc idem et querenti cuidam Socrates ait: oquid miraris nihil tibi peregrinationes prodesse, cum te circumseras' premit te eadem causa, quae expulit. 0uid terrarum iuvare novitas potest quid cognitio urbium aut locorum 8 in inritum cedit ista iactatio. Puaeris quare te suga ista non adiuvet tecum iugi S. onus animi deponendum est: non anto tibi ullus placebit locus. Talem nunc esse habitum 3 tuum cogita, qualem Vergilius noster vatis inducit iam concitatae et instigatae multumque habentis in se spiritus
non sui: bacchatur vates, monum si pectore possit excussine deum.
Vadis huc illuc, ut excutias insidens pondus, quod ipsa iactatione incommodius sit, sicut in navi onera inmolaminus urgent, inaequaliter conVOluta citius eam partem, in quam incubuere, demergunt. Puicquid saeis, contra te saeis et motu ipso noces tibi: aegrum enim conculis. At 4 cum istud exemeris malum p omnis mutatio loci iucunda ficti in ultimas expellaris terras licebit, in quolibet barbariae angulo conloceris, hospitalis tibi illa qualiscum quo sedes erit. magis quiS Veneris quam quo, interest, et ideo nulli loco addicere debemus animum. cum hac persua-Sione vivendum est: senon sum uni angulo natus, patria
93쪽
5 mea totus hic mundus est. A duod si liqueret tibi, non ad mirareris nil adiuvari te regionum varietatibus, in quas
subinde priorum taedio migraS. prima enim quaeque Placuisset, Si omnem tuam credereS. Non peregrinariS, sed erraS et ageris ac locum ex loco mutas, cum illud, quod 6 quaeris, bene Vivere, omni loco po Si tum sit. Num quid
tam turbidum fieri potest quam forum ibi quoque licet
quiete vivere, Si ne eeSse Sit. Sed Si liceat disponere se, conspectum quoque et viciniam sori procul fugiam. nam ut loca gravia etiam firmissimam valitudinem temptant, ita bonae quoque menti necdum adhuc perfectae et con-7 valescenti Sunt aliqua parum salubria. Dissentio ab his, qui in fluctus medios eunt et tumultuosam probantes visam cotidie cum difficultatibus rerum magno animo conluctantur. Sapiens seret ista, non eliget, et malet in pace esse quam in pugna. non multum prodest vitia sua proie-8 cisse, si cum alienis rixandum eSt. -Τriginta, inquit, W-ranni Socratem circumsteterunt nec potuerunt animum
eius infringere. Puid interest, quot domini sint ' servitus una est. hane qui contempsit, in quantalibet turba dominantium liber est. 9 Tempus est desinere, sed si prius portorium Solvero. -Initium est salutis notitia peccati. Egregie mihi hoc dixisse videtur Epicurus. nam qui peccare Senescit, corrigi non vult: deprehendus te oportet, ante- 10 quam emendes. Puidam vitiis gloriantur. tu existimaSaliquid de remedio cogitare, qui mala sua virtutum loco numerant Τ Ideo quantum potes, te ipse scolargue, inquire in ter occusatoris primum partibus sungere, deinde iudicis, novissime deprecatoris . aliquando te offende.
1 De Marcellino nostro quaeris et vis scire, quid agat. Raro ad nos venit, nulla alia ex causa quam quod audire Verum timet, a quo periculo iam abest. nulli enim nisi audituro dicendum est. ideo de Diogene
94쪽
EPISTUL. HOR. LIB. III. ΕP. 7. 8. 28. 29. 65 nee minus de aliis Cynicis, qui libertate promiscua usi
suqt et obvios monuerunt, dubitari Solet, an hoc sacere debuerint. quid enim, si quis Surdos obiurget aut natura morbove mutOSy sese uare, inquis, VerbiS parcam 3 gra 2
tuita sunt. non possum Scire, an ei profuturus Sim, quem admoneor illud scio, alicui me profuturum, si multos admonuero. Spargenda manus est. non potest steri, ut non aliquando Succedat multa temptanti. Hoc, mi Lucili, 3 non existimo magno viro faciendum: diluitur eius auetoritas nec habet apud eos satis ponderis, quos poSSet minus obsolefacta corrigeret sagittarius non aliquando se-rire debet, sed aliquando deerrare. Non est ars, si quae ad effectum casu veniunt. Sapientia ars esti certum petat, eligat profecturos, ab his, quos desperavit, recedat, non tamen cito relinquat et in ipsa desperatione extrema remedia temptet. Marcellinum nostrum ego non-4 dum de Spero. etiamnunc Servari potest, sed si cito
illi manus porrigitur. est quidem periculum, ne porrigentem trahat: magna in illis ingenii vis est, sed iam tendentis in pravum. nihilominus adibo hoc periculum et amdebo illi mala sua ostendere. Faciet quod solete advO-5cabit illas facetias, quae risum evocare lugentibuS POS- sunt, et in se primum, deinde in nos iocabitur. Omnia, quae dicturus sum, occupabit. scrutabitur scholas noStras et obiciet philosophis congiaria, amicas, gulam. O Stendet
mihi alium in adulterio, alium in popina, alium in aula. ostendet mihi lepidum philosophum Aristonem, qui in figestatione disserebat. hoc enim ad edendas Operas tempus faelceperat. de cuius Secta cum quaereretur, Scaurus ait: utique Peripateticus non est. de eodem cum
consuleretur Iulius Graecinus, vir egregius, quid sentiret: se non POSSum, inquit, tibi dicere. nescio enim, quid de gradu faciat, tamquam de essedario interrogaretur. Hos mihi circulatores, qui philosophiam honeStius ne-7glexissent quam vendunt, in faciem ingeret. constitui tamen contumelias perpetit moveat ille mihi risum, ego fortasse illi lacrimas movebo, aut si ridere perseverabit,
gaudebo tamquam in malis, quod illi genus insaniae hi-
95쪽
lare contigerit. Sed non est ista hilaritas longa. observarvidebis eosdem intra exiguum tempus acerrime ridere 8 et acerrime rabere. Propositum est adgredi illum et ostendere, quanto pluris fuerit, cum multis minoris videretur. vitia eius etiam Si non excidero, inhibebo. non desinent, si intermittent. fortaSse autem et desinent, si intermittendi consuetudinem secerint. non est hoc ipsum
fastidiendum, quoniam quidem graviter adsectis sanitatis 9 loco est bona remiSSio. Dum me illi paro, tu interim, qui potes, qui intellegis, unde quo evaseris et ex eo suspi
noli, qui tibi metum faciunt: nonne videatur stultus, Si quis multitudinem eo loco timeat, per quem transitus Singulis est y aeque ad tuam mortem multis aditus non est,
licet illam multi minentur. sic istuc natura disposuit: Spiritum tibi tam unus eripiet quam unus dedit. 10 Si pudorem haberes, ultimam milii pensionem remisisses. sed ne ego quidem me sordide geram in finem aeris alieni et tibi, quod debeo, inpingam. Numquam volui populo placere. nam quae ego Scio, non probat populus, quae probat PopuluS, ego 11 nescio. ,-0uis hoc inquis, tamquam nescias, cui imperemi Epicurus. Sed idem hoe omnes tibi ex omni domo conclamabunt, Peripatetici, Academici, Stoici, Cynici. quis enim placere potest populo, cui placet virtus 3 malis artibus popularis favor quaeritur. Similem te illis saetas oportet. non probabunt, ni Si agno- Verint. matto autem ad rem magis pertinet, qualis tibi videaris quam qualis aliis . conciliari nisi turpi ratione 32 amor turpium non potest. Puid ergo illa laudata et omnibus praeserenda artibus rebusque philosophia praestabit scilicet ut malis tibi placere quam populo, ut
aestimes iudicia, non numeres, ut sine metu deorum hominumque vivaS, ut aut Vincas mala aut finiaSr ceterum, Si te videro celebrem secundis vocibus volgi, si intrante te clamor et plausus et pantomimica ornamenta
obstrepuerint, si tota civitate te seminae puerique lauda-
96쪽
EPISTUL. MOR. LIB. III. 8. 29. - LIB. IV. EP. I. M.) 67verint, quidni ego tui miSerear, cum Sciam, quae via ad istum favorem serat Vale.
Bassum Aufidium, virum optimum, vidi 1 quassum, aetati obluctantem. sed iam plus illum degravat quam quod possit adtollit magno senectus et universo pondere incubuit. Scis illum semper infirmi corporis et exsucti suisse. diu illud continuit et, ut verius dicam, concinnavit: subito defecit. Puemadmodum in 2 nuVe, quae Sentinam trahit, uni rimae aut alteri obsistitur, ubi plurimis locis laxari coepit et cedere, Succurri non potest navigio dehiscenti: ita in senili corpore aliquatenus inbecillitas sustineri et sulciri potest. ubi tamquam in putri aedificio omnis iunctura diducitur, et dum alia excipitur, alia di Scinditur, circum Spiciendum est, quomodo exeas. BaSSUS tamen noster alacer animo est. 3hoc philosophia praestat, in conspectu mortis hilarem et in quocumque corporis habitu sortem laetumque nec deficientem, quamvis deficiatur. Magnus gubernator et scisso navigat Velo, etsi exarmavit, tamen reliquias navigii aptat ad cursum. hoc facit Bassus noster et eo animo voltuque finem suum Spectat, quo alienum spectare nimis Securi putares. Μaἶna res est, Lucili, haec et diu discenda, cum adven- 4tat hora illa inevitabilis, aequo animo abire. alia genera
97쪽
mortis spei mixta sunt: desinit morbus. incendium exstinguitur. ruina quos videbatur obpreSSura, deposuit. mare quos hau Serat, Vi eadem, qua Sorbebat, eiecit incolumes. gladium miles ab ipsa perituri cervice revocavit: nil habet quod speret, quem senectus ducit ad mortem.
huic funiJ intercedi non potest. Nullo genere homines
5 mollius moriuntur, sed nec diutius. BaSSus noster videbatur mihi prosequi Se et conponere et Vivere tamquam superstes sibi et sapienter serre desiderium sui. nam de morte multa loquitur et id agit Sedulo, ut nobis persuadeat, si quid incommodi aut metus in hoc negotio est, morientis vitium esse, non morti S. non magis in ipsa 6 quicquam eSse molestiae quam poSt ipSam. Tam demens autem est, qui timet, quod non eSt 9aSSuru S, quam qui timet, quod non est Sen Surus. An quisquam hoc futurum
credit, ut per quam nihil sentialiurJ, ea sentiatur 3 Ergo,
inquit, mors adeo extra Omne malum est, ut sit extra 7 omnem malorum metum. Haec ego Scio et saepe dicta et saepe dicenda: sed neque cum legerem, aeque mihi pro
suerunt, neque cum audirem his dicentibus, qui negabant timenda, a quorum metu aberant: hic vero plurimum apud me auctoritatis habuit, cum loqueretur de morte 8 vicina. Dicam etiam quid sentiami puto sortiorem eum esse, qui in ipsa morte est quam qui circa mortem. mors enim admota etiam inperitis animum dedit non vitandi inevitabiliai sie gladiator tota pugna timidissimus iugulum adversario praestat et errantem gladium sibi ad temperat. at illa, quae in propinquo est utique ventura, desiderat lentam animi firmitatem, quae est rarior nec pot-9 est nisi a sapiente praestari. Libentissime itaque illum audiebam quasi serentem de morte sententiam et qualis esset eius natura velut propius inspectae indicantem.
Plus, ut puto, fidei haberet apud te, plus ponderis, Si
quis revixisset et in morte nihil mali esse narraret expertusi accessus mortis quam perturbationem adserat,
optime tibi hi dicent, qui seeundum illam Steterunt, qui Io venientem et viderunt et receperunt. Inter hos Bassum licet numeres, qui nos decipi noluit. is ait tam stultum
98쪽
esse qui mortem timeat quam qui senectutem. nam quemadmodum senectus adulescentiam Sequitur, ita mors senectutem. vivere noluit qui mori non vult. vita enim cum exceptione mortis data est: ad hanc itur. quam ideo timere dementis est, quiu certa exSpectantur, dubia metuuntur. Mors necesSi talem habet aequam et invictam i Ilquis queri potest in ea condicione se esse, in qua nemo non est ' prima autem pars eSt aequitatis aequalitas. Sed
nune supervacuum est naturae cauSam agere, quae non
aliam voluit legem nostram esse quam suam: quicquid conposuit, resolvit, quicquid resolvit, conponit iterum. l2Iam vero si cui contigit, ut illum senectus leviter emitteret non repente avulsum vitae, Sed minutatim subductum: onae illum agere gratias dis omnibus decet, quod satiatus ad requiem homini necessariam, lasso gratam, perductus est. Vides quosdam optantes mortem, et quidem magis quam rogari solet vita. nescio utros existimem maiorem no Us animum dare, qui deposcunt mortem an qui hilares eam quietique opperiantur, quoniam illud ex rabie inter' dum ac repentina indignatione sit, haec ex iudicio certo tranquillitas est. venit aliquis ad mortem iratus: mortem
venientem nemo hilaris excipit, nisi qui se ad illam diu
conseoSuerunt. Fateor ergo ad hominem mihi carum ex 13 pluribus me causis frequentius venisse, ut Scirem, an illum totiens eumdem invenirem, numquid eum corporiS viribus minueretur animi vigor. qui sic crescebat illi, quomodo manifestior notari solet agitatorum laetitia, cum septimo spatio palmae adpropinquant. Dicebat quidem ille I.
Epicuri praeceptis obsequensi se primum Sperare Se nullum dolorem esse in illo extremo anhelitur Si tamen esset, habere aliquantum in ipsa brevitate solatii. nullum enim dolorem longum esse, qui magnus est. Ceterum Succursurum sibi etiam in ipsa distractione animae corpori S-que, si cum cruciatu id fieret, post illum dolorem se dolere non 'osse. non dubitare autem se, quin senilis anima in primis labris esset nec magna vi distraheretur a corpore. Ignis, qui valentem materiam occupavit, aqua et interdum ruina exstinguendus est: ille, qui alimentis
99쪽
15 deficitur, sua sponte subsidit. Libenter haec, mi Lucili, audio non tamquam nova, Sed tamquam in rem praesentem perductus. 9uid ergo' non multos spectavi abrumpentes vitam 8 ego vero vidi, Sed plus momenti apud me habent, quid ad mortem veniunt sine odio vi- 16tae et admittunt illam, non adtrahunt. -Illud quidem
aiebat tormentum nostra n OS Sentire opera, quod tune trepidamus, cum prope a nobis eSSe credimus mortem. a quo enim non prope est parata Omnibus locis omnibusque momentis Sed consideremus, inquit, tunc, cum aliqua causa moriendi videtur accedere, quanto aliae propioreS Sint, quae non timentur: hostis alicui mortem mi-I7nabatur: hane cruditas occupavit. Si distinguere voluerimus cauSas metus no Stri, inveniemus alias esse, alias videri. non mortem timemus, Sed cogitationem mortis ab ipsa enim semper tantumdem absumus. Ita si timenda mors eSt, semper timenda est. quod enim tempus morti I 8 exemptum est Sed vereri debeo, ne tam longas epistulas peius quam mortem oderis. itaque finem faciami tutamen mortem ut numquam timeas, Semper cogita. Vale.
1 Agnoseo Lucilium meum: incipit quem promiserat, exhibere. sequere illum inpetum animi, quo ad optima quaeque calcatis popularibus bonis ibas: non desidero maiorem melioremque te fieri quam
moliebaris. Fundamenta tua multum loci occupaverunt: tantum effice, quantum conatus es et illa, quae tegum in 2 animo tulisti, tracta. Ad summam Sapiens eris, Si cluSeri S aures, quibuS ceram parum est obdere: firmiore spiS- Samento opus est quam in sociis usum Ulixem serunt. illa vox, quae timebatur, erat blanda, non tamen publiea: at haec, quae timenda est, non ex uno scopulo, Sed ex omni terrarum parte circumsonat. Praetervehere itaque non unum locum insidiosa voluptate Suspectum, Sed omnes Urbes. Surdum te amantissimis tuis praesta: bono animo mala precantur. et si esse vis felix, deos ora, ne
100쪽
ΕPIS L. MOR. LIB. IV. ΕP. 1.2. 30. 31.) 71 quid tibi ex his, quae optantur, eveniat. Non sunt ista 3
bona, quae in te isti volunt congeri: unum bonum est, quod beatae vitae causa et firmamentum est, sibi fidere. hoc autem contingere non poteSt, niSi contemptus est labor et in eorum numero habitus, quae neque bona sunt neque mala. fieri enim non potest, ut una ulla res modo mala sit, modo bona, modo levis et perserenda, modo expavescenda. Labor bonum non est: quid ergo est bo- 4num' laboris contemptio. itaque in vanum operOSOS culpaverim. rurSus ad honesta nitentes, quanto magis incubuerint minusque sibi vinci ac strigare permiserint, ad probabo et clamabor istanto melior Surge et inspiru et clivum istum uno, Si potes, Spiritu exsupera. Generosos animos labor nutrit. Non est ergo, quod ex illo ve- 5tere svotoJ parentum tuorum eligas, quid contingere tibi velis, quid optest et in totum iam per maxima acto viro turpe est etiamnune deos saligare. Puid votis opus est lac te ipse selicem. facies autem, Si intellexeris bona eSse, quibus admixta est virtus, turpia, quibus malitia coniuncta est. Puemadmodum sine mixtura lucis nihil splendidum est, nihil atrum, nisi quod tenebras habet aut aliquid in se traxit obscuri, quemadmodum sine adiutorio ignis nihil calidum est, nihil sine aere frigidum: ita honesta et turpia virtutis ac malitiae societas efficit. Puid 6
ergo est bonum 3 rerum scientia. quid malum est rerum inperitia. Ille prudens atque artifex pro tempore quaeque repellet aut eliget. sed nec quae repellit timet, nee miratur quae elegit, si modo magRus illi et invictus animus est. Submitti te ac deprimi veto. laborem si non recuSeS, Parum eStr po See. si Pui S ergo, inquis, lab0r 7 frivolus et supervacuus est y quem humiles causae evocaverunt. non est malus, non magis quam ille, qui pulchris rebus inpenditur, quoniam animi est ipsa tolerantia, quae se ad dura et aspera hortatur ac dicit: siquid cessas non est viri timere sudorem. Huc et illud oc- 8eedat, ut perseela Virtus sit, aequalitas ac tenor vitae per Omnia consonans sibi, quod non potest esse, nisi rerum scientia contingit et ars, per quam humana ac di-