장음표시 사용
141쪽
ea in ampliatione. te, rit .vnde duplex est ampliatio uppositor & , temporum.Et dicitur notanter Diui sim, idestin diuersis propositionibus: ut, Iustus potest damnari :idest Homo qui est vel Homo iustus qui fuit, vel Homo qui erit, vel Homo qui potest esse potest damnari.
Regulat. Secundus articulusin quo ponuntur regulae, per quas possumuIcognoscere,qualiter termini ampliantur . Pro quo notada est,m aliqui termini,seu signa habent virtutem ampliandi terminos antesepositos solum Aliqui anteli et post Exemptu primi Adam fuit. Exeptusecudi Homo possibiliter currit. Aldapliat
terminos post se positos: vi,Musca est prior leone,seu fortior. Tunc ponuntur regulae es, rima. re a PrimZ regala.Omne praereritu siue imperfectum siue perfec- tum siue plusqua perfectum ampliat terminum comunirer tentu,& no restrictum pro illo quod est, vel fuit: vi, Puer fuit senex Meretrix erat virgo. Homo fuerat animael. Sensus primae est, Quiesi,vel fuit puer,fuit ilex. Sen Psecudae est , Quae est,ue Ierat meretrix, erat virgo. Sensus tertis. Qui est vel fuerat homo ii regula murari animal. Terminus communiter tentus , non restrictus, positas ante participium preteriti,ampliat pro ii Io quod est et fuit: ut, h5 est mortuus,stat pro illo qui est,uel fuit homo Dummodo participium stet Drticipialiter,& non nominaliterita dicitur dummodo non restringatur,quia subiectim huius, Homo qui estii it animal non ampliatur./rhy'grumi Tettiae regula. Ista signa Possibile Imposibile,necessario, contingente ampliant terminos ante se.& post sepositos pro illo quod est,uel fuit, vel erit,uel potessi esse,siue capiantur nominam Iiter siue ad uerbi aliter:vt,Homo possibiliter est alb Homo impossibiliter est asinus Homo necessario est animal .Homoc Stingenter currit.Subie in Aprmicata istarum propositionum amplianturpro illo,quod est ellair,vel erit,ueI potest esse. iiij. regu I ' Omnis terminus terminae in bila, vel iiiiii ampliat terminos alite sed post seposit ad quatuor differectas temporii: vi, Deus est amabilis Deus est amativus.
rqgrumi, qOmne futurum siue verbum,siue participium,siue affuit me passivum: ampliat terminos antesie positios pro illo quod estive,
142쪽
Me ampliatione, m lxverit. vl, Dies iudicii erit . Ego gloriabor in infirmitatibus meis. Vi rtus e si amanda .Homo est amaturus. Subiecta itarum propositionum ampliantur pro illo quod est,uel erit. Quilibet terminus rectusabhisverbisvel suis participhs,me vj. regia diante ista praepositione,pro,ampliantur ad uinq; differentia stet oris:vt, Homo supponit pro homine .Propositio verificatur pro homine. hominein utraq; ampliatur. Sed Idi homo& ly Propositio non ampliantur ad illud quod est,setherit,potest,& imaginatur esse. Qiuilibet termin importaniacium animae interiorem pos . tus a parte posteriori,in quem transit actiis talis dictionis, ama uniriam pliaturia totdifferentias temporis,ad quotiatisdicti osseu te minus ampliaturiviantelligo verum, Pio bonu , Memor hormirabiliatua domine. Dicunt etiam aliqui,*verba importantia a mammae exte vin . regriorem ampliant ad modicum tempus praeteritu: vi, Audiosonum. deo rosiam Gusto saporem.M. ibi,lysonus,ITrosam,ir sapore stantpro presentibus,veI praeteritis.&e Ablativuspraecise exponens significatum termini ampliatiui rectus a parte post,a tali termino ampliatiuo ampIiatur ad tot differentiastemporis,ad quot tali spotest ampliari: M, Deusest amabilis amore ibi I amore ampliaturpro a more qui est, vel fuit,vel erit,uel potest esse. Terminus captus respectu verbi importantismutatione, vel iX.regul. c quisitionem:vt,Generatur, Producitur, Acquiritur,Incipites ampliaturproillo quod est,&immediatepost hoc erit: ut,
Homo generatur, pro Homine qui est, &immediate posthoc
Terminus captus respectu verbi,vel dictionisimportantisim x.regula. rationem deperditivam ,vel inceptivam , ampliatur pro illo
quod est et fuit:vt,Asitius corrumpitur.Homomouetur.Homo desinit essedubiecta, destrenusin prima,&Homo in secunda Sc tertia stant proillo qui est et fuit. Res durantestantum per instans supponunt pro illo quDd xl. regna.
Nunc est,et antea non ct .vt,Instan3incipites adest, Instans est,& an te hoc nonfuit. Ex predicus inferuntur aliquaepropositiones vltra iam dicetu
143쪽
Hesunt vere . Iuvenis fuit senex. Aliquis homo in ventre matris fuit maior matrecadela lueens est extinta. Lacea integra est fracta.Camisia Sortis creuit in horto meo. Ic ei mei fuerutin dorsobouis.Sanson in ventre matris oecidit Philisteos . Carnes comedendae sunt digestat.Homo fine mirae ulovicturus est mortuus. Iustus iustedamnabitur. Corruptum sine miraculo est generandum. Adam est prior Antichristo. Condemnat potest
esse beatus licet in inferno nulla est redeptio, de lege comuni.
E restrictione,primodicendum est quid sit.
Secundo,quotupI- Tertiodronuntur regule,adcognoscendum quido termini res tingantur. Quarto,formanturargumenta,& dubia pro maiori declaratione ampli litionis,& restrictionis. Ad prim. gQuoad primuin Restrictio secundum Petrum hispatium est
restrictio e o arctatio termini comunis,a matere suppositioneadminore quid . Whomo albus, vel sic.Est acceptioterminiinpropositione pro Aliadisse paucioribus differentns,quam acciperetur si non restringueretur: ut, tortio qui est cucurrit.Homoalbus.
Ad.q,du- Adsecudii dicitur cemuniter,*estduplex.N5 aliena:S alienapi exrestri Aliena est que fit percopulam,vel predicatu vel adverbiu deter Stio. minansvertat gratia rei verbi,vel aliaratione.Exemplum prialiena . m Homo est,tyta restringi iij ho ad stare proprisentibus solum.Exemplum secundi .Homo est picitus,tr pictus,restringit standum profigura hominis, laetati suntsubiecta,qualia permittuntur afui spredicatis. eplumteri Mocurrit velociter.
Alia est restrictio nonaliena, quando determinabile,& deter- dioceim minatio,ponuntur aparteeiusdem extremi mutuo se determinates:o,Homo tuae operatur utilia.Petrus est animal malaetuqRestrictio no ienadiciturin tri seca,&eminseca,abaliquiae Tertio ponuntur regula,per quas cognoscitur quando te Ad id, mini restringamur.
Verbum presentis temporis restingit subiectum& predica, grumis, tum dissidum pro presenubui solum: ut Homo est albui.
144쪽
eti De restrictitione. Ixv.ii i Secunda regula.Adverbium restringit verbum secundu exi- Ut grum d
genuamissus adverbii: vhhomo currit velociter. Etiam verbum restringitur per casum rectum abeo: ut, Homo bibit vinum ibi homo re ringiturprobibentibus vinum solum a . Tertia regula. Adiecti ,siue mediate siue immediate aestrin iii git suum substantiuuin : Sc etiam verbum aliquando: vi, homo albus e umt.Homo est albus.Sed disserunt inhoc,quia prima est restrictio intrinseca,& non aliena : secundaautem,extrinliea&aliena.
Quarta regula, obliquus rectus ab alio casu restringit illum uia rexu rectum adi illis Pro quibuspotes competereille obliqum: vi, Capa Sortis est nigra. Equus Petri est animal.e Quinta regula Pronomem demostrativum primitive speciei u .gula. restringittesminum cui additur pro eo quod demonstrat: ut hic homo est bonus.Ista mulier est formosaallud a nimal est ma
Vltima regula.Copula implicationis restringit terminum eui v regula
aedditur,secundum exigentiamillius implicationis: vi ens quod est erit,ly Eus restingitur adpraesens tempus tantum,licet totum hoc ,Ens quod eli, sietpro his que suur,dc erunt: quia Enaqucd est,est totalesibiectum de ly erit.
Sequitur pars argumentativa. Parsargu
Equuntur aliqua argumenta . Due contradictoriae essent Primitar.- vere, si regula data de copula pryteriti esset vera. tecedens probo.Hesuntduae contradictoriae. Adam fuit Sc Adam nofuit ambe vere igitur.Prima pars pater, sed secundam probo, puta, am non fuit.Nonfuit aquingentisannis:ergo non fuit remitquando formatus est. Secundosic Fulla meretrix erit virgo,esi vera,ergo meretrix Largum. erit virgo,falsa, primam probo Haec que est meretrix no erit virgo,& sic de omnibus descendentib' num erando omnes meretricesqus sunt. Tertio sie.Nullus homo mortes est vivus, ristusest homo res
mortu ergo non est viuua maiorvidetur raper falsitatemfus h rim
145쪽
De restrietione. R, contradictoriae scilicet,per istam, tomo mortuusveI,qui emortuus est vivus.
Item,omnis propositio de preterito vel futuro.d Aer debet hahere suam vel suas de inesse veras.
ad prima. Q Espoudetur adprimum negando illam,Adam nonfuit . ada probationem. Noniuit aquingentis antiis,ergo non filii. gatur haec consequentia Quia adistributo ad non distributum,ex parte deIy fuit negatum in ultima uniuersali pro omni tempore praeterito nonvalet.ag.ii 1rmqAd secundum dicitur A, prima negatiuaesilalsa sua affirmah tiua vera:&adprobationem dico,*nonfusiicienter descendis. Nam debetdescendere propn entibus,&futuris meretricibus, S sie dabiturprima quae inaneerit virgo,& postea corruptae , ae
sic quae erit virgo maene,erit meretrix post mane.
Ad iij.1rg e Ad tertium Dicitur primo Q lj mortuuspotest capi parti eipialiter.Primo modo ampliat terminos praecedentes, pro illo quod obit vel quod obluit : quare ampliatillud quod est veli fuit&verificatur de homine in primo no esse eius, Hic est mortes participialiter,quia obit,vel obivit.Et de isto participialitervenim est dicere , Christus est mortuus, quia obit vel obivit. Sed nomuiraliternon amplia Sc valet, Qui vixit de modo non
vivit. Sed gratia ampliandae materiae . &pro cIariori notitia quaeritur de veritate istarum propositioim,Homo est mortu an sit vera veli se .Quod fit vera probatur Quia quod es,vel fuithomo est mortuum: ergo homo est mortutis. Sed contra,nullus homo qui est,est mortuus, & omnis homo est homo qui est, ergo nullushomoest mortuuS. Item Si reguIae supra dictae essent bonae sequeretur quod ista Iustus damnarumnessetve ra: d consequenses talium .Antec densprobati Bene sequitur, qui est vel erit iustus damnabitur,
146쪽
regoiustus damnabitur, teneteonsequentia ab exponentibus ad exponitatem . Sed lalsitas consequentis prob tur . Quia
Bopossitio vera de praeterito debet habere a Iiquam veram depraesenti Ad ista nunqua erit vera, his ut damnatur Respoderurad primum argumentorum ponendo aliquas r gulaS.' Sequuntur regule. Prima regula . Argumentum a magis a Ioad minusam Prima re. plum, um distributione magis ampli,posita constantia minus amplissi bona colasequentia , ut benesequitur, omnis homo fuit albus,& homo est ergo homo qui ei fuit albus.Item m-Le auimal fuitnigrum,et animalest,ergo animal quod struit ni
Secuda regula. A magisamplo ad minus amplum sine distri- ij. regula. butione massampli non valetconsequentia.Vnde non sequiatur: homo fuit albus,ergo homo qui est fuit albus. e Tertia regula.Argumenitum a minus amplo ad magi Sampi , reguIasine distributione magisampli est bona: ut homo qui infuit al-hus, ergo homo fuat albus. ....
uaerta regula.Argumentum a minus amplo ad magis am- O iplum cum distributione magisampli non valet: vi, non se q ui tur , Omnis homo qui estis italbus Sic patetsolutio ad primum argumentum,quia arguitura minus amplo exparte de Iromnis homo, qui est,ad magisa Ium: scilicet, Nullus homo
ei declarationemsecundi dubii respondetur persequentespropositioneS. Prima propositio.Omnispropositio de praeterito vel futuro Pri .ppos. vel aliquo modo ampliaetiuo, ad hoc ysit vera reducenda est ad unam veram depraesenti. - repos fic Secunda propositio. Silii propositione depreterito,vel suturo iam 's ponatur aliqua determinatio praeteriti, vel suturi, talis deter minatio debet dimitti in reducia onerarum adunam dc praesenti vhEgosui heri,sic reducitur Ego sum, o bibam crassic, obibo
merita ppositio Sitalespropositiones sit idecopulato extremo in s uso, debet reducipplures reostri oesi coluisti mytas:v Ada,Noen
147쪽
3 De restrictione. NAbraam fuerunt sic reducuntur Adam est. Noe est Abraam estud, pyosi. Quarta propositio ii in talibuspropositionibus ponatur terminus mentalis vel aequi ualens debet reduci ad suas depresenti: secundum exigentiam nil meri:vt,Eua peperitdu os filios,sic reducitur Eua parilistum filium .Eua parit istum filium. v. ppbti. Vltima,ppositio.Sitales spositiones costituatur extris cotra' rijs,vel repugnati ,& siit piaculares vel indeiunitae loco subiceti debet poni pronomen demolistrativum, demonstrans illud p
quo supponebat subiectus :vt.Album eritnigrum,reducitur sic Hoc est nigrae sed si tales P positiones sui uniuersales debet reduci per plures gulares successive possibiles vl,llaec estvera, om
E appellatione aute agenda sunt sequentia. Primum,quotuplex est appellatio. Secundum,quid sit. li Terrium ponere regula ad cognoscendum quomodo termini appellent sua siginficata.RQuartum,mouerealiqua dubia.
Adprimu a Ad primundi cirunt duplex estappellatio:formalis realis duplex ap dc rationis.Prima dissinitur sic. pellatio. c Appellatio,est acceptio termini connotatiui inpropositione
prostio significato formali adiacenti: vnhomo albus,vel roadiacenti Ut,Pauper,vel denominantialterum cundumaliquam differentiam temporis vi,monachus est albus
duplexco e Et notasQuod duplexest terminus counoratiu', silicet,priua notativus tiuus&positivus.Exemplum primi, cuclaudu,Pauper, reduplexsig nq,Egens exemplum secundi, Album igrum,Rubeum. nificare o qItem notatur,v terminusconnotativus habet duplex fignifi-
noratiui. catumscilicet materiale formale
Materiale si lateriale dicitur illud proquo supponitformale qd Importat 3 forma- piin s liter et illud quod conriolatalteriadiacere .vel non ad
148쪽
iacere: ut lilbum materialiter significat Sortem: formaliter importat albedinem .De his significlitis est controii eisia inter d ociores, quidam dicunt quod connotat formale.Ain q, coniiciat materiale.Scotus in primo distincti one quarta. Item nota, O terminus e onnotativus aliquando accipitur pinre adiective,& significat formale significatum: vi ibi, homo albus,t Albus significat sola albedinem per modum alterit, rentis,id est, substantiae. Alio modo capitur adiective substantiue: ut Album tunc importat materiale significatum & formale: puta Sortem&albedinem: ut,album currit idest orteshabes albedinem c inrit.
PRima et terminus connotati sponitur solitarie,vel cum prima re
termino absolueto,vel cum termino con notativo. Exe.Pri .
album currit Exemplum secunda,lio mo albus curri r . Exempli2 terrii,Sortes est at monach pmo modo appellat suta significatu formale adiacere rei pro qua supponit ly album - Si secundo modo: apellat albedinem herere rei pro qua supponit ly homo.Si tertio modo apellat significatum formale conuenire rei appellate per alium terminum connotativum:vt, Sortes est alae imonachus , albus appellat albedinem in herere rei qtae conoratur per illum terminum monachus: modo iste termi monachus appellat habitum monac halem ideo sensus est,fortes est monachus habens habitu albu. Ite is aeterminus, Tuusin hac propositione. Iste canis est tuus,appellat te possessorem. Sed in ira, Iste canis est pater tuus appellat te filii si genitum a cane. Secunda regula,Quando duo termini eon notatiui portitur il regula. a parte eiusde m extremi, quorum virus est determinabile & alius determinatio,determinabile praecedit,&determitiatio sequitur, appellant sua significataformalia inhaerere velaton inhaerere pro eodcm tempore verbi praeci servi, Petrus percussit papa . Discipulus docuit magistrum.Filius percussit patrem. Ideo adueritatem talium propositionii requiritur vita percussisse
ne aliave illo cille eratpapa, Et*esset etia magister ille doctus
149쪽
nne appellatione. ma discipulo suo. Aliter fitconcitatio in his, Petruβ papam perelingit. scipulus inagistrum doctis .Filii is patrem Percusiut: qui1 ampliantur pro illis qui sunt ei fuerunt .m. Vnde ius sunt v rete Discipulus imgistrum docuit,qui nou docuit magistrum. Heri episcopus praesicavit, sed non praedicauit episcopus heri Lucia virgo peperit, que no peperit virgo. Anjma Christi unita corpori descendit ad inferos, inon descendit unita corpori ad inferos. iij.regula fi Tertia regula.Terminus connotativus appellat suum signi
catum,sec undum exigetiam suppositionis res incinuci ample: ut Homo albus currit pro praesenti. Album erit homo abi propreseriti &futuro.A bum potest esse nigrum pro praesenti praeterito,futuro, Sc ponitati:vt,Pulchrum imaginatui foedum,propraesenti,praeterito, futuro,possibili,&imaginario: quapros ter ditarentia est inter has pro poes.Crudum hodic comedis i,Et hodie coimedisti crudum Sanctu si lac celo erit peccator. Pater erit Sortes,quado Sortes non erit pater. Pater manebitio anes qua-do Ioannes nota manebit pater. - . . si itimo diciturq, trifex est,appellatio . Actio,inte ilicius. ix L . Passiua,terminus appellatus,Formalis picitur terminus apperiem' ' Ilans Exemplum .Homo albus.ci turno uota, q, appellatio rationis importatur per terminu p*Jni significantem actum animae interiorem: ut, Cogi rosco ntelli- - PMd. go,opto,Cupio, Io, ligo. nde dupliciter dicitur talis terminus appellare suum significatiam formale:primo per propria
rationem,secundo subdis iunctione ad omne frationes conuenietes Et terminus importanx actum animae interiorem appellat proprium conceptum termini immediate sequentis supra eius significatum: vicognosco papam . Diligo bonum. Opto vibnum,ibi ad veritatem istarsi requiritur m subratione qua est papae quae sebon unx qua est vinum &c. Sed si terminus praecedat dictionem importantematam interiorem,sufficit Oubilia ratione, vel alia conueniente sibi cognoscatur: vr,Papam cognosco, scilicci,sub ratione papae,vel hominis vel animatas,uilentis non tamen subratione lapidis,uel bruti,quia talis sibi nori co
Argutnera dubia gratia breuitatis dimitto lectori discito.
150쪽
Ixiv M IEDistributione pauca tanguntur in praesentiarum quia in materia descensus ad Iongum pertractata
ite Uiltl est: nec non intractarusippositionis, runepede
sicco traseamusde ea ipse quma necessaria notem Primo, quid sit distributiologica. Secundo,dicetur de multiplicitatesignorum distributivorum
Et Tertio,polientur aliqus regule. Quarto mouebuturdubia, formabuntur argumenta.
e Ad primum. Distributio secundum Petrum Hispanu cst mul- Ad primitti pIicatio termini comunis per signum uniuersale: ut omnis Distribu homo currit.Nullus equus disputat.Quslibet mulaesisterilis tio quid. vel fic describitur. Distributio est acceptio termini communis,ae omnibus suis sig alia diffininificatis e viatiue ut, Omnis iustus saluabitur: ergo iste iust saluabitur,& iste iustus saluabitur. et Ariecundum.Signa distributi alia dicuntur substantie alia D seetin accidentis.ExempIum primi.Omnis ullus. Exemplusecundi Duplex figQui Iibet. Quantumlibet. num, item alia sunt assirmaetitia alia negatim:vt,omnis,NQl , ni musthuersus, Singulus,Quot. Alia duorum:vnVterque Lutex.Alia uelex signudistributiuapro singulis generumalia progeneribus singuloru PExeplum primi,omnis homo currit.ExemPlum secundi: mPue animal fuit in archa Noe,
DRimum argumetum,omnis homo S alius homo sunt Proa batur Sortes&alius homo sunt Plato&alius homo sunt&sic de singulis Quod sit falsum probatur quia Alius,est relatiuum diuersitatis:ero o spponitpro diuerso ab hose Ad lacessaltu homo ab omni homine,ergo sequiturgi primu est falsum ergo lj omnis non est signum distributivum. par ars s