장음표시 사용
171쪽
n De exceptiuis. Q Primo modo circa subiectum ini: vi, Omne animal praeter hominem est substantia,ides,omne animal no homo est substantia. Et tunc lypraeter,est pars labiecti,& virtus eius non cadit supra copulam L potest dici de subiecto excepto. I Secundo modo,dictio potestsumi circa predicatum tantum,ut, Omnis homo est risibilis preter Sortem' sic dicitui depraedicato excopioA similiter ly Preter est pars predicati. Tertio modo,potest capi dictio exceptiua exceptiue proprie,&eliquando virtuseius cadit supra copula principale propositi nis distribuit terminii immediate sequetem: ut, Omne animal praeter hominem est brutum,& tunc licetsitpars propositionis,
Ad iiij. Ad quartum respondetur, quatuor sunt modi,vel rotuli propositionii exceptiuarii, licet aliqponacocto modos vel rotulo3. Prim'or Primus, in qua nulla ponitur negario: vi, Omne animal pr do excep. ter hominem est brutum.13.oldo. Secundus,est in qua ponitur negatio in principio totius propositionis: vi on omne animal preter hominem est brutum. iri ordo. v ertius,est in qua ponitur negatio ad copulam lolum:vt,omne animaI preter hominem non est brutum. iiii. ordo. QuartuSest, in qua pontatur duae negationer,vna in principis alia ad copulam: ut on omne animal preter hominem non est brutu.Duo primi contradicunt: Terti , & quare consimiliter. Primus& tertius contrariatur.Secundus&quartus sub contra
Alii modi s Aln addunt alios quatuor modosquorum primus est, propo, secti duali sitio in qua ponitur negatio addictionem exceptiuam: vhomne
quoa- animal non preter hominem est brutum ecundusvero, dc eius contradictorius est, propositio in qua ponitur una negatioin principio propositionis, & alia ad dictionem exceptivam,'non omne animal non puter hominem est brutum.
Tertius est,propositio in qua ponitur una negatio ad dictioiae exceptiuam,S alia ad copulam,vt omne animaI non praeterlao
imitem non est brutum.c Quartus est,et eiu8contradictorius proposimo in qua ponimtur trea negationes nain principio,alia ad dicaone exceptiui,
172쪽
exceptiuin m lxxxj. alia ad copulam , ut non omne animal non praeter hominem
Ad quintum respondetur per propositiolies. Ad. . Prima propositio.Excepti ua in q ua nul Iaponitur negatio ex i proso. Ponitur per vitam copulativam compositam ex tribu3 cathego expo Hi ricis, ut Omne animal praeter hominem est brutum,primaest nitordi. praeiacens,in quin praedicatum principale dicitur de subiecto mediante istapropositione alivdab,vel hoc c omplexo.Quod non est. t omne arrimal aliud ab homine vel quod no est homo est
Secunda propositio est, a propositio cuius subiectum est terminus exceptus,& predicatum eti subiectum propositionis emceptiuae,scilicerasia,Omnashomo est animal. Tertia inpropositio negatiua,in qua praedicatum principale negatur determino excepto, ut ista, Ilus homo est brutum. Sic enim exponitur,omne animal praeter hominemest brutum ergo omne arrimaI quodndesi homo et aliud ab homine est brutum,& omnis homo est animaI, di iruit' homo est brutum. Vel istasO mnis homo praeter sortem currit sic exponitur.Omnis homo qui no est Sortes,vel ali' i Sorte currit,& Sortes est
homon Sortes nocurrit.Etiterum,omne animarum preter brutum estnsibile,in hunc modum exponitur.Omne animatui
quod non est brutum et aliud a brutoestrisibile,&omne brutum est ammadiim,S nullum brutum eri risibile. ISecundus modus,sedcontradictorius istius,exponitur disiuii EXpos . me per Partescolitradicentespartib' prioris expositaravi, No cxii di or. omne animal preter homine est brutist,sic.Aliquod almal quod non est homo non est brutum, vel homo no estanimal, vel homo est brutum. el fic on omne animal praeter hominem est irrationale. Aliquod animal aliud ab homi e uelquod non est homo est irrationale,S aliquis homo no euanimal,& aliquis homo estirrationalis,& ita in csteris. Tertius modusexpora itur perunam copulatiuam,quarum pri in ordin. maest prelacens ut omne animal praeter hominem nonesisti expolitio. tu sic exponitur omneam inal aliud ab homine non est brutii. vel si e .Nullum animal non horro est initum, & cmilis homo est animi,&omiushomo estbrutum Etiterum, omne animal
173쪽
se De exceptiuis. t praeter homi irem non est irrationale, omne animal quod non esthomo non est irrationale,& omnis homo est animal, de om'nis homo est irra tionali S. iiii. ordi. RQuartus modus,&cotradictorius hi liuster exponitur per exposi. unam disiunctivam ex partibus cotradicentibus, partibus prismae expositae: vr, No omne animal Preter hominem nouest utuInsic exponitur.Aliquod animal non homo est brutum vel homo non es animai,vel homo non est brutum vel Non omne animal praeter hominem non est rarionale, sic exponitur Aliquod animal quod non est homo est irrationEIe,vel aliquia homo uon est animai,vel aliquis homo est irrationalis. LVnum quodque horum modorum vel rotulorum, suum habet peculiare signum,uel dictione per quam cili mepotest cognosci quomodo exponatur,cui opponatur cui repugnet vel co tradicat. ractio P RProprimo rotulo ponitur ista dictio. Amate et Uta, Amitto.posi.rol. Per primam vocalem primaedictionis,denotatur preiacens, debet esse uni aersalis affirmaeetiua, & similiter per ly .i. secunduin secundadictione positu denotatur secunda evonens debet esse particularis affirmativa,&per ly. e. prime diruonis de-- . notatur tertia exponens debet esse uniuersaIis negatiua Seri per Ir o particularis negatimo ratio huius diuersitatas secun
Qv m r*-St tertieexponentis iii eodem rotulo e si distributio, vel in tu iti. . diuributio termini excepti,qui fidistribuitur,omnesexpone
ri testant uniuersiaIessi vero nodistribuitur,sola prsiacensest uni
'in' uersalis,& iste significatur per secunda dictionem no per prima' ut hec,omnishomo preter Sortem currit, quesic exponitur omnia homo alius a Sorte currit Sortes est homo,& Sortes non c urrit,haec significatur per hanc distonem, Amitton noperillam Amate
d. roruli. Prosum contradictorio, qui est secundus modus ponitur haec dictio.Comodi :vt,non omne animal praeter hominem est irrationale quequide Mositio sic ponitur. Aliquod animal quia n5 est homo est irrationale,vel aliquis homo no est animai,vel aliquis homo est irrationalis. Non omne animal preter hombnem est brutum.Idest,quoddam animal aliud ab homine no est
brutum,vel homo notissianimal et homo e si brutum.
174쪽
3De exceptiuis. 3 Ixxxii. Tertius moduspolia exponi psrhanc dictionem AccEta, ut Dictio iri.
omneanimal Aster hominem non est brutum,& omnis homo rotuli. est animal,& omnis homo est brutum.Item, omne qmnium praeterdiscretum non copulatur ad terminum e munem, de omnet dila retum est quantum, & omne discretiatn copulatur ad termi
Quartus modushabethrnedictione Molos, per qua potestein ii .ro .di. PM:vt,no omne animal preter homilete no est brutum,sic exponituraliquod ammas aliud ab homine est brutum, S aliquis hos nonon est animal et aliqui 3homo non est laurum.Item Non om nissubstantia praeter asinum non e sensibilia Niqua substatia non asinus,vel allaab asino est sensibilis,&aliquisasinus est substantia,vel aliquis Miniusnon est sensibilis. EPreterea notadum est, quod unaquae harii literarii scilicet.A. Di timuE I.O.quaein his quatuor modisponunturiuum habetsignifi- rotulo sicantum.A. nimirum lignificat uniuersaIem affirmatiua .E.vni gnificatio uersalem negatiuam.I. particularem affirmativam .O .paitic larem negatiuam. Expo alio Sed nota,q, aliqui addui assi quatuor modos quia primis no rum it n. videturdisserre nisi inquatitareexponentium,qua Sprimusest. modo. e ubi ponitur negatio ad dictionem exceptiuam: vi, Omne a- l. moressi.nimal non praeter hominem est brutum,sic exponitur. Omne animal aliudab homine non est brutum,vel homo non est animal ,eteilaomoest brutum.Item, Omnis qualitasnon praeter alihedinem est nigredo. sic ,Omnis quaelitasalia ab albedine, veInon albedo no nest nigredo, vel albedo non est D alitas, vel albedo estnigredo.RS sidus modus,&corradictoriusprimiest, in quo poni funa ii modus. negatio inpricipi oppositioriis N alia ad dictioni exceptiua: virio oe animal no preter homine est brutvique sic exponitur Quodda aenimal quod uo est hoest,inu,&oia ho est animal Scois honon est brutti.Ite non Ois substatia no praeter ani malam est sensibilis,exponitur inhunc modum, Quaedam substantia, quae non est animata est sensibilis omne animatum estsubstatia,& omneanimatum non est sensibile Tertius modus est, in quo ponitur viist negatio ad dissionem ....
exceptavam. Staba ad copaei: ut omne animal non praeter ho immorum qu
175쪽
in exceptiuis. Ominem non est brutum, quaesic exponitur,omne animal quod non est homo est brutum,velaliquis homo non estanimal e aliquis homo non est brutum. iiii. mod. gQuartus modus est,in quo ponitur una negatio in principio propositionis,alia ad dictionem exceptiuam,alia vero ad copulam. vt,Non omne animal non praeter hominem non esilautii quae sicexponitur,Quoddam animal,quod non est homo noesto; - - . brutum,d omnis homo est animal,&omnishomo est bruci. J Q eiPro his quatuor rotulis ponuntur quatuor dictione . --x Proprimo,ita dictio,Meroria. Pro secundo suo contradictorio istae dictio. Vitare..Ho tertio. Amodo. Pro quarto suo contradictorio, dogmata.
Regulae . Sequuntur reguis consequentiales.
. D Rima. Ab exceptiua ad suas exponentegror Ies& e contra
est bona cosequetia,ut bene sequitur,omne animal preter homineest brutu,ergo omne animal no homo est brum, omnis homo est a nimal,&nulr homo est brutae& pcotra,Omne animal no homo est brum,8 omnis homo est animal nullus homo est brutu ergo omne animal praeter hominem est brutum. Etliaec regula teneatur in omnibus modis seu rotulis.
xl x gui3 Seeuda tegula.Ab exceptiuaeeopulative exposita, ad quali hetparte sui,est bonae cosequentia sed noeeontra. empla prime partis, Anim praeter homine no est brutusergo omne animal ita ab homine no est brum,S sic dealiispartib Ex lumsecude partis,omnishomo est animi,queeratfecisidaexpenes ergo omneanimal no preter homineest brutu, seqla nulla est. iii.teaura' rua regula.Ab exceptiua exporabili disiunctiue,ad quali- . bet parte sui seorsum sumpta no valetcosequenased bene .co. tra vlimanimal praeter hominem brum, ergo animal quod non esthomo nonest brutum,non valet,licelsaeprimae expones sed bene econtra,Homo nonestanimal(quae ensecunda exponens insertistam,Non omne animal preter homine est brutii. iid .regu. Quarta regula. ctio exceptiua iusiqui negaturnis negatiae
st ad uerbialian eadat imediate sup eam,vel super signi avium
176쪽
3 De exceptiuis. ae Ixxxii . sale .Exemplii primi, Omne animal non prster homine est brutum .Exemplum secundi, Non omne animal preter homine est brutii. Ex quo infertur,quod ibi,Nullus homo preter Sorte chrrit,dictio exceptiua non negatur,tum quia est negatio nominalis,tum quia aequivalet isti, omnia homo praeter Sortem non currit Ex quopateliquod illa negatio nominalis fertur sup illa copulam Est, eam negando,&no super iIlam dictionem prster. Quinta reguIa. Si propositio exceptiua est modalis, in tertia expoliente,debet sumi copula contradictoria exponitalis : ut, Omnis homo puterSorte possibiliter est,sic exponitur,omni homo qui non est Sortes possibiliter est, &Sortes posibi Iiter est homo,&Sortes impossibiliter est.Etrici debet capi in tertia exponente, possabiliter non negatu:ut dicaturSortes possibiliter non est,sed sic,Sortesi ossibiliterest,vel Sortes non possibiliter est Similiterdicendu est deisia, Omne ens praeter creatum
necessario est,sic exponitur,omne ens non creatum necessario est,& ens creatum possibiliter emergo ens creatum non necessario est,uelpossibiliter non est.
A RguiturMIrimo contraprimum modum exponendi. Sta Primu ar. teillo modoexponendi,ex vero sequitur falsum, ergo moedus estius icies.Sequela est bona,&ansprobo. eaIlia mal pryter homi est,um,ergo hoe animal preter homine est bruti sed cosequens est propolricogrua,ergo nec vera nec falsa Confirmiatur.Omne animal praeter hominem est irrationale, Cofirma. ergo omne animal praeter Sorteestirrationale . Ex quo infertur
Ioanes estirrationalis,& Fraciscus,& sie de alns hominibus. Seeuundo argui sic. inferiori ad superiuSest bolia conse- h argv.
quentia,ergo bene sequitur,omne animapraeter hominem essirrationale,rego omine animal praeter substantiam est irrationale,quae mauifeste est sella. Et isti similiter (Omne animal pra ter corpusestinationale patet persuaspr iaceres:primae eliis Omne animal non substantia estirratiosule,quae manifeste est
falli,quia si animal non est substautia,ueginationale: prieiace
177쪽
n De exceptiuis aesecudae est ista,Animal no cod est irrationaIe,ex qua liquis tsi non est eorpus non est animal, non animat,iaeq; irrationa , te,ne irationali.
i . argu RTertio arguitur sic.Omneanimal Aster hominem es irrationale,rego omne animal praeter hominem est rationale et irrationale.Consequentia tenet aparte disiuncti ad totum,disiun&i sed exponentessunt lis,ergo Sexponibilis.Falsitas consequetis probatur.Omne animal non homo est rationale, vel irrationale,& omnis homo est animal , Sc nullus homo est rationalis, vel irrationalis.Sed haec est falsa, cum sua contradictoria sit vera,putiista, Aliquis homo est rationalis,vel irrationalis. iiij. rg I, qai sarto arguitur M. Omnis modus exponendi,in quo infe tur contradictoria praeiacentis videtur infusciens,lidisti m di seliabent sic,ergo sunt insufficietes. Antecedens probo,in primo modo seramneanimal praeter hominem est brutum, ergo omne animaI non homo est brutumn aliquod animal non homo est brutum quae sequitur xe ista, Nullus homo est brutum, ergo aliquod animal non homo non estbrutum.In secundo modosiaeparet, putain suo contradictorio,N5 omne animal preter hominem est brutum, ergo nullae animal aliud ab homine est brutum,& animal est brutum haec sequitur ex ista,homo est bratum, ergo animal est brutum,ergo de primo ad mestium,nullii allimal non homo est brutumn animal est tum,quae vide tur contradictoris Patet etiam in tertio modo. Omne animael praeter hominem non est brutum,nullum animael 1liud ab homine est brutum,dc omnishomo est brutum,quae est tertia exponensiergo animal est brutum,sequitur enim,omnis homo ebrutum,ergoaliquod animal est brutundi, quae videntur contradictorie primae exponentis in quarto modo patet etiam sic arguen do, Non omne animal praeter hominem non est brutum, ergo aliquod animal non homo est brutum ,& homo non est brintum, vel . A. homo est brutum,ergo animal non est brutum,tenet
consequentia abinferiori,ad superius,animal est brutum, ergo animal non est brutum.
178쪽
/Miem,concedoillam esse incongrua,nego tamen q, sequatur exilloantecedenrti,sed sic dehesdescendere, ergo istud an, In desesima aliud ab homine est brutum.&teriendum est pro regula,qa ii
in descenderibus semperdictio exceptiua debet mutari in Nilide eotiua
ab,ne sequaturincongruum. . mutatur
Et ad confirmationem,nego sequelam' dico, quod secundu Ad coiit. aliquos Iu hominem supponatimmobiliter,&fac non debet fie- ii descensus sub illo. vel aliterdicendumest secutidum alio potest fieri descensusdum modo fiat etiam subsubit fio princi pali simul cumi sta particula Aliud ab, utOmne animal preter
hominem est brutum , ergo hoc animal aliud abhomine,&ab isto homine est bruttim,demonstrado semper perly Isto,alium& alium hominem. Ad lacundum argumentum concedo quod consequentia ab M.q. ar. iiiferiori ad superiusaliquando est bona,S a Iigiando est mala. Bona quandoarguitursine distributione superioris. Mala qu do arguitur cum distributionesuperioris: sicutestin proposito non enimsequitur, Praeter hominem, ergo praeter substratam, cum Ir Praeterincludat negationem simbutiuam.
Ad tertiuargum . respiadeo negado consequentia Non n. a Ad ii .ar. iet, Omne animal praeter hominees irrationa Ie, ergo omne animal preter homine est rationale vel irrationale: tist quia arguitur a sensit composito cathegorico vero adsensum h pore-thicum,& diuisum falsum,hec videtur mihi sufficiens res sio, licet aliqui dicant q, arguituretiam,aparte disinne is meis ributione,ad totum ipsum ditantam. Ad quartum .Res deo simul,&ad suaseonfirmationesvni- Ad .iiij.ar
mal nohomo est brutum ,& Animalest briatum .Rario,quia scosunt eiusdem subiectissubiectumeitim prime e stanimal nonh mo: subiectum vero secunde est ammatiqueinter se non contra dicunt. 8 sic dicendum et de alijs modis. Sed circaistam materiaqueritur,quomodo conarerranturi sat Propositiones,ad quod breuiter respondeo ponedo propones. Exceptiua Prima propositi.Nulla exceptiua couertirin formaliter in ex uo colle ceptiuam, quia non sequitur,omnisi praeter Sortem currit, titur. NE.
179쪽
ete De exceptiuis. mergo curres est Petr Sortcs est homo,estent incogma: vi a iurin .propo. Secunda propositio. Inconuersione taliti propositio semper debet mutari dictio exceptim i, Aliud abn porcouerti:vt,omne animal praeter homine est brutti,debet sic couerti, Aliquod brutum aliud ab homine est animal :similiter,Nullus homo priter Sorte currit, ergo nullum currens aliud a Sorte est homo i&sic dicendum est de aetiis c onuersionibus. Non. QEt nota *datur in hac materia aliquae propones uniuersaleacotrarim non habetes sub se contrarias exceptiuas: ut, Omnis homo praeter Sortem currit O nullas homo pieter Sortem rit. Prima deberet habere istam, Aliquis homo praetersortem currit,& secudadeberethabere istam. Aliquis homo prete r So tem non currit,quae neq; sunt propostrionea verae nesset inevminus exceptius. Nov. e Item nota,quod datur exceptiua propositio non habens exceptiuamcontradictoriam:vtista omnis homo praeter Sortemcurrit, deberet habere istam, liquishomo praeter sortem ii5 currit ,que iid est propositi vitam dictu est sed addendo suam eo
tradictoriam, necessum est negationem praeponeresigno vniuersali: videtur ista pro sua contradictoria, Non omnis,homo praeter sortem currit istylantcdtradictoriae,Omnis homopreter Sortem non emit,&Non omnishomo praeter Sortem non
currit,quae equipollet huic aliquis homo aliud a Sorte curri haetac sufficiantpropraesenti materia.
HS Ostqua deinclastas,d exceptiuispropositionibus hi Smlh satistuculenter tratactum est,restatvtred ubicat,
g; DTEM 'uaium propositionum materia aggrediamur de quadeterminanda sun ille sequuntur. Et Primum;qui sintdirmi initicietes reduplicatiora E Secundum,qualiter propositiones reduplicatiuae formantur..eTertium autem, quomodo exponuntur,&orionuntur.
.Quartum, qualiter conuertuntur.
180쪽
M De re duplicatiuis. m Quintil.Quomodovaleat non valeat consequentia inhia
Ad primum dicitur, quod dictioreduplicatimes illa,quae im- iiDPortat rationem,secundum quam aliquid uteri attribuitur, seu vfdupli. non attribuitur:v In quantum,Secundum quδd,ta ratione qua
Prout,&similia:ut Homo inquantum rationalis est resibilis. Sumuntur Homo secundumqucd esicompositus ex contrariis eli corrup- diiqn alti bili S sic de alta.tancta quia iste dictiones aliqualido capiu- verbialit.tur ad verbialiter hcnon faciunt propositionem reduplicatis mimur,Sortes vivit in quantum potest. Aliomodo capiuntur Aliquan- coniunctionaliter,& hoc dupliciter, uno modo quando solum 'coniuspecificant ratiotie,sub apraedicatumines subiecto,&sic non faciunt propositionem reduplicativam:vt, Homo in quantum 'rum duspecies praedicatur de pluribus disserentibus numero . Ensin pliciter.
quantum ensesi subierem metaphisice . Diligo Sorte inquantum Scolaris v studiosus sic non capiuntur hic. Aliomodo capiunturi si aedictiones reduplicatiue,& hoc tripliciter. Capiutur primo quando taciunt propositionem de subiectoria lica- etia triplito: ut,Aliquid quod est homo inquantum rationale est risibile. citer die Securido,quando iaciunt propositionem depraedicato redupli tiones r cato vhRisibile est homo iii quantum rationale . duplica. Tertio, Quandosaciunt propositionem reduplicatiua: ut,Homo inquatumrationalisiari sibilis.Primisduobus modi dictio reduplicatiua est pars subiecti,vel praedicati,sed tertio modo noest pars extremi,Iicet si pars totiuSproposinoni3. Adseeun Ad eundum respondetur,quia formantur de propositioitim P im Obus istis tot modi,quoide exceptiui S.Prim', cst proposito vitiet da vei M. uersalis in qua nulla ponitur negatio,vt omniShomo inquatin erum raetionalis est risibilis Secundus modus eirJuaec ontradictoria in qua poniturvnaso Secundusta negario in priticipio:/,Non omnis homo inquatum ratio m ' vel natisret risibilis. ordo.
Tertius est una propositio,inquasonitur negatio ad eopula, Terti movi,omnis Homo inquatum rationalisnon est risibilis. d vel or. Quarias contradicto iusterii Est una propositio in quaph Quartus nuntur duae negatione una in principion altera ad copulam, mod' vel vi, Nil omnis homoin quantum rationali Enou est risibilis. ordo.