Exactissima ac brevis logicalium terminorum ratio ...

51쪽

De termino vocali. aeri diuisio Duodecima diuisio, terminorum mentalium alius est creatis creat'. tus,alius increatus. Creat est quicumq: terminus metalis o-tra icrea. calis,vel seriptus.Increat vero elisoIusDeus, qui nullo pacto estier minus logicalis, iii si summatur sub aliqua considerati ine logica, B transcendentaliter.Et gratia brevitatis ommittimuS,hic formare argumenta, moueres dubia circa praeditas

e Seqnitur de termino vocali.

Circa terminum vocalem tria iuniperagenda. Primo deffinitionem illiusannotare. seeudum iSecundit contradi innitionedatam,aliqua argumeta formare Tertium. R Tertiu vero ad obiecta respondere. Ad primit Quo ad primum nota,quod terminus vocalis potest considerari tripliciter. Primo. Primo,quoad proferentem. Secundo. Sec undo,quoia percipientem,seu audientem. Tertio. Tertio, quoad eiusfiguificationem. Adprimu et Moad primum,sic potestdiffiniri. TerminusvocaIisest vox Trs voca prolata,abore animalis elab aliquos pletavicem eius.Qup. diffinitio sie intelligitur,diffinitum huius diffinitionis,potest

esse ipse terminus vocalis, vel secunda intentio attributa sibi, in ordinead alios terminosinferiore siue superioreS. Vel potest esse diffinitum aggregatum ex termino vocali, &ina sec unda intentione vox ponitur Ioeo generis,&proprie intelligitur de voce cathegoreumatica Abore animalis dest hominis ponitur Ioco differetiae Velab aliquo suppleme quod quidem e multiplex Primone .De quo geneseos tertio dicitur. Adam ubi es:eta phe, Locutus est sis ad medicens.M. Secudii, estringer, unde Lucae primo,in quit Gabriel Maris aue gratiaPlena.M. Tertium,animal brutum, de quo numerorum vigessimo seeundo,inquit asina Balaam, quid feci ubisur me pereulisiam

tertio.

52쪽

Determino vocali. xxi

' Secundo potest considerari trs vocalis quoadpercipiente,& Aliadi finitunc sic diffinitur.Terminus vocali Sest, qui ab auditu corpo- trotti v .

reo percipi potest. Quae quidem perceptio potest esse duplex,

vel soni tantii deno significationis:sicut Rusticuspercipit vocemGreca,Hsbrea,veI latinam,& non significatioinem eius sic no capitur in proposito.Alia est perceptio soni vocis,&significatioui seius simul &sie sumittur hic. Tertio principaliterpotest terminus,vocalis siderari, quo in .di fini. ad eiussignificationem:& tunc sic diffinitur. Terminus voca- tri voca.Iis est vox,significatiua,secudum placitum,sine tempore, finita dc recta, cuius uulla pars seperata aliquid significat. Qusdiffinitio sic exponitur Vox significativa ponitur,ad disserentiam

vocum non sigilificatiuarum: ut BuLAdplaeci tum,ad disserentiamtermini significantis naturaliter.Sine tempore,ad differ tiam verbi,ut amosamas .Finita, addi fierentiam nominis infiniti : ut non homo,nou Angelus Recta ad differentiam nominis obliqui: vi Catonis , toni, quaesecundum philosophum nou sunt nomina sed casus nominum. Unde nota, secundum

doctrinam philosophi: quod licet rectus,& obliquus idem significent,disserunt tamen,quia si recto addatur est,fuit,vel erit,(vt Adam fuit Socrates est, Atilichristus erit est e ratio vera vel falla,si tamen illa verba addantur obliquis vi PIatonis est,Platonisiuit, Antichristi erit,) nec est veritas,neq; falsitaS,quia veritas,&falsitas, praesupponunt congruum. vltimo dicitur,cuius nulla pars separata aliquid significat,ad disserentiam orationis ut homo albus. Pro cuius notitia notandum eur, qvcdduplex Duplex eeu nomensimplex, et compositum. Exemplum primi e sit, I ho nomen.mo Exemplum secvudi est II equi ferus Partesprimi separata nihil significant: partes vero secundi, apparentsignificare,sed non significant secuti dum Philosophum in primo perihermenias.Vnde ly equi,& ly ferus, vi sunt parres huius vocis equi- ferus licetappareat significare, taemen non significant Concladi tergos partes apparetes significare non significant visunt Hrtes nominis compositi partesnominissimplieis non significabuntseparare,ut homo. Quiasi illud quod magis videtur inesse non inest, nem illud quod minus videtur inesse inea in

53쪽

3De rermino vocati .ae Parsargu. Sequitur secunda pars argumentativa Prima Er. arguitur sic primo Ierminusvocalis non potestesse,

ergo non est.Tenet consequentia a potentia negati ue,aed suum astam negative.Beneenim sequitur,lapis non est risib, lis,ergolapis non ridet.Sed antecedens probo, exempli gratia iste terminus animal, quando II.a est, adhuc non est Ir ni, nec potest esse simul,neq; lymai,cum sintentia suecesina, quibus repugnat habere suaspartes omnessimuI.

Ex quo infertur,quod nullus terminus vocalisp otest percipi ab auditu,cum non possit esse. Sequiturseeudo,quod neq; potes poni in propositione voeah li,quia quod semel prolatum est,iterum summi non potest. Arguitur sic. Datur significas terminus cum tempore, ergo illa particula sine tempore frustra posita est. Sequesa videtur bos a,antecedensprobo,omnia nempe creatasunt in tempore, Neum tempore agunt suas operationes. - Confirmatur.Isti termini die hora,mensis, annus,momen-

id tum significant tempus,S cum tempore sunt, ergo intentum. Tertio arguitursic non est dabilis aliqua vox significativa ad placitum,quin etiam significet non ad placitum,ergo illa dissi nitio videtur insufficiens.Sequela videtur bona, dc antecedens Probo.Haec vox homo est significativa ad placitum apud Latinos,&non estsignificatim aed placitum apud Graecos, ergo est significatiuae eadem vox ad placitum, d non ad placitum. iiii ' Quarto arguitur sic, aptoritate Grammaticorum.Nomina Alfinita,vi non homo' nomina obliqua adiectiva,adiective

tela sunt nomina secunduGramaticos, quorum autoritas non iest parui pendenda, ergo frustra ponuntur illae particulae ii diffiniti ove nominis: videlicet finita Sc recta.

Pars re Sequitur pars responsiua

54쪽

yDe termino voeali se xxij. . A D primum, terminus vocalis nou potest esse.& caetera a Ad.i. A Concedo sequelam, & nego antecedens. Et ad probatione quando est prima syllaba adhuc non estsecunda &caetera. Respondeo: quod utimur rebvssuccesiuissicut permanentibus consuetudo nimirum asserit istas esse veras,iste anuus est fert lis.Et haec estdie quaticitdominus: licet non habeat suas partes simul.Et ad corollarium illatum dico,quod accipiuntur, tacui proferuntur: scilicet succesue.Et sicut in prolatione ultime

syllabat completur significatio totius dictionis, ita in fine illius prolationi3 percipitur de completur perceptio eius,& signi,

catio.

Ad secundum corollarium, non potest poni in propositione M.q. nego assumptum.Et adprobationem, mel prolatum non P etest resumi. Respondeo tuod licet non resummatur in se in sua duo mavoce resummitur quδd sufficit et Ad secundum argumentum. Datur terminussignificans cum M. ii,

tempore rilego maiorem. Et adprobationem, concedo omnia

quae sunt sub primo mobili esse in tempore,& ea que sunt extra uniuersumesse in aeternitate:sicut Deus.Et in euiternitate sicut angeli .Et in tempore imaginario sicut arumae separais,& --mines beati. Item multi termini signi eant tempus, ut dies.&c. Et suntinxempore,sed non significant eum tempore Quia significarem Significae.rempore essenotare differentiam temporis praesenti vi amo re in v vel preteriti,ut amaui:velfuturi tamabo: que proprietas est verbio: non nomini S. Quando arguis non est dabilis vox.&c.Respodeo quodHr. Adhidate antecedens est verum. Et adprobationem: ergo eadem vox

est fignificativa ad placitum,&non significativa adpIacitum Respondeo quod nullum es inconuenies respectu diuersorum Nam illa vox hom apud Latinossignissiar ex impositione,&naturaliter communiter:sed apud Graec os,& Barbaros, natura Iiter communiter LIum,ut supponitur

Secundo dico: quod iussicitissam vocem signifieare ex impo- ii sitione autentica apud Latinos, hoequod reta, dc autenis dicatur voxsignificatim adplacitum.

55쪽

3De termino scripto.iret sequitur de termino scripto.

Irea terminum scriptum,iria suntagenda.Frimo. Primo,Diffinitionem eius assignare. e Secundo. iatra data diffinitione,ali argumetae formare. in Certio veroradobiecta respondere. Ad. . e Quoad primu is seripe e scriptura lineata ex syllabis seriae Tis scri-- tis formaIiter et equivalenter perceptibilis visu corporeo:s tus quid. gnificans adpjacitam,tam absentibus,q3, presentibus. Expositio WTerminus scriptus est ibi dissinitum,vel est fundamentum dimniti, seponatur secunda intentio pro diffinito principali, ut aiunt Scotine. Lineata ex syl Iabis scriptis,ad differeti illime talis,&vocalis.' Dicitur formaliter,quando realiter habeat tuas partes, ut ista

scriptura animal.

Dicitur equivalenter,quando formaliterno habet suas partes sed bene in valore seu virtute: ut, si imponaturitalitera .a .ad signifieandum,sicut illa scriptura homo Perceptibilis visu corporeo,ad differentiam metallis,qui percipitur potentia cognitiva:& ad differentiam vocalis,qui ab auditu solo percipitur.

Significans ad placitum,addisserentiam termini significantia

natura Iiter praecise . Praesentibus: ad differentiam termini mentalis, significantis suum significatum percipienti,solum percipienti,& non aliis licet sint praesenteS. Absentibus ponitur ad differentiam termini uccatis, qui s Ium praesentibus representat.

Parangu .re Sequitur se elida pars, quae dicitur argumerativa,

DRimo arguimr fieri ullusterminus scriptus significat ad N 1 eitum,ergo diffinitio nul Ia. Antecedens probo.Sit exempli gratia illa scriptura homo primo imposita, tunc arguo sic. HI ille terminus fuit impofitus per aliti terminist impositii, vel non impositum.Non secudit,quia per ignotum nil fieret notum:

56쪽

-etermino scripto. xxiij. neq;Primia, quia si per terminum impositum sequeretur proce sus au infiiiiiiii,ascededo, Sc etiam sequereturillam scriptura mnonesseprimo impositam,quod est contra casum. Secundo arguitur sic,contra diuisionem in terminum seri P ntum' mentalem Aliquis terminus est mentalis scriptus:e go diuisio nulla Antecedens probo,ponarur haec scriptura homo, quae est nigredo in potentia sensitiva bruti, tunc arguitur

sic.Haec scriptura enterminus scriptus,&haec scriptura est te minus mentalis ergo terminiis mentalis est terminus scriptus, ergo terminus scriptus est terminus mentalis per couersi onem simplicem consequentiaeprima,est expositori in tertia figura maior minorvere,ergo conclusio vera.

Tertio arguitur sic Res no ponuntur in propositione,sed teri Imini scripti sunt res ergo non pontaturin propositione. Seque lavi detur bona faciliter reducibilis adferto: minor est nota,sed maiorem probo. Ait philosophus, cum res nobiscum portare non possumus,utimur vocibus pro rebvi. Confirmatur. rast riptus est substatia e orporea pro materiae

Ii & qualitas nigra,vel rubea, vel figura pro formali: sed de his

non est conside ratio Iogida, quae elide intentionibui secudis, ergo impertinenter hic tractatur de termino scripto. Adprimum nego antecedemEt adprobationem imponeretur Allper alium terminuim.&c .Respondeo ponendo propositionem Prima propositio.Dico quod illa vox potuirimponi, quibus- Primiadam nuptibus pura,cin uatior te nasus proferendo istam voce homo simul,&ostendendorem significandam. Vel eleuatione barbae AeI os ensione digiti ii rem significandam, c um prolati one vocis nouiter imposive

Secunda propositio Prima impositio potuitfieri per vocem ilconfusesignificantem illam rem: ut si proferetur ista vox an, mal bipes,habenscorpiiseraeum,dicens vocetur homo militia voxanimal bipes qua imonebatur ista vox homo adsignifici dum significabat homilieme onfiiseisia ista vox homo posti, positioneinsignificateandem rem magis disii c& sic nullon

sequitur inconuenienS-

Ad secundum respondeo.Forte aliqui negarenrposse termi- - rium raptum Poni inpotentia seuutilia brut sed admitte o

57쪽

tem termino seripto. Reasum totum discursum concederent: & ad eones usionem dic rentaliae messe veram. Et si argueretur contra eos,ergo membra illius diuitionis non sunt opponia dicerent, quod sunt oppol talarinaliter Ad non real iter, cum sint una, Neadem illa scri plura,&terminus mentatis. Et si contra eos Zrguatur iterum, contra terminus scriptus est perceptibilis visu corporeo: tunc

bene sequitur, ergo est perceptibilis visu,&non perceptibilis

visu.

Responseo quod in casu,hat due sunt verae. Illa scriptura non percipitur visu corporeo. Et haec scriptaraeit perceptibilis visu corporeo, cum sollit reponi incorpore denso. Ad id qAd tertium, respoudeo distinguendo maiorem. Et dico: quod resin proposito pol fant capi tripliciter. Vno nUdoqine sic lanit Res potat res,quos non signa aliorum ut homo,sapis aurum, argentum erupi.tripli Scam lia,&hre nonponuntur in propositione formaliter, cum citen non sint aguae sed cognoscuntur melia propositioneseu signis.

Secundo dico,quod sunt aliqus resfigna aliorum: vi ramus a in te liberuam signat vi tum venale.Lapis limitaris significat distinctionem haereditatum.Baptismus, ablutionem anima a peccato. Et similiter,he res non ponuntur in propositione,lic et aliquid si gnificent.Tertio sun taliquae res,quae ita sunt signa,quod ponuntur realiter in propositione: ut sunt termini mentales,vocales, S scripti .Et philesophus cepit res primo, & secunio modo, non rerto Ponu itur nempe res primo,& secundo modo in propositione obiective: veI in propositione inconsueta, ut aiunt quidam. Sed tertio modo formaliteri&realiter ponuntur in Pr poitionescilicettermini et incolifirinationem respondeo. Antecedens transeat, cum sit multiplex opinio. Sed ad consequens: videlicet,de his non pertinet ad logicam dico quod de per se non pertine ed bene de per accidens,in quantum fundat secundas intentiones inprimin

Sequitur tertia diuisio termini

58쪽

De termino prime' secundar intentionis re Primum. Ponere notabilia declaratim, diuersarum cpyniensi. Ad ' Secundu.Pars argumentati ita coletr iam dicta, vel declarata. d Tertium vero,erit,pars respousiua,ta obiecta, & forte dubio- in

rum motiva.

Ad primum. Considerandum taliquod triplex est modus dicen- M.f. dicirca hanc materiam. nus est Thomistarum,qui ccisistitin duabuspropositionibuSquarum prima epi. P ---c Prima intentio est conceptus primarius,habitusdere. - q. a Secundapropositio.Secunda intentio es conceptus secundarius ' ' habitus de re. s,uium aSed primat nuntio secundum nominales est terminusprimat in o -' 'tentionis viij homo,ir lapis. V. ieta Secunda vero intentio, seccndum cos, est terminus, secundae, 'si itiinxentionis:vt,ly genus, II species. Ibit ecu secundu Scotistas Prima intentio, est rescognita,vel cognoscibilis,non producta peractumcomparativum,alicuiuspotetit corr' ' η' parativae: ut lapis,homo. scdmscor. Secunda intentio secundum eos, est relatio derelicta inobiectorationis, potentiat comparatiliae DCgotianti Scirca Te, vel coceptu ' Sed quia anctor satis breuiter utilium; explanatis iam materia in fine suorum praedica bilium decreui mustransire ad secundam

partem,quae iucitur argumenta dua. Paraugae.

Erprimo argu.sic,corra diuisione in se. Iste terminus no nomeestter tritamenm primar,necsecudat interioni ergo diuisio inulla.Sequela videtur bona,&antecedes probo.Scruficat' supponit pro primi sintentionibus,ergonon estrerminuSsecundar. At tecedens probo:hae sunt verae,iapi S est nonome:homo estno nome, & econuerso,ergo inrem .sed qued nonfit primae probo saesignificatea ratione,qu est signum,ergo est secundae intentionis. Tenet consequentia a diffinitione ad difficitum. Arguitur secundo sic.Hoc disiunctum homo ves verbii, est tem secundum mutusAnneq; mae,ne secundae,ergo intentii. Nopnmae,ratione deIylio: nosecudae,ratione delFverbia,er nec rimae,nec sic. . Tereioarguitui sic. c ut tum,homo &verbum proptegra intionemsupradictam,est terminuassamentaec immDegsecuncta intentiores, ergo superuacanea diuiso

gQuarto arguitur siccitati quia esset tentauria secundae interioris M

59쪽

De terminoprimae & secundae intentionis.

esset istud conditionatu nomen si est ii omen:sed hoc non, ergo diuisio nulla .Forte negaebas minore,quam sic probo,bene equitur,prima intentio est secunda si est nomen: homo vivus est nomen si est Ia I meia: lapis est nomen si est nomen. Quinto arguitur sic. S,quod est nome: res, us est termin sani termini: tamen neq; primae neqJecundae intentionis, ut patet in supra di cris. vj c sexto argui rursic Non eras,quod non est sigilum: lio reg,que non estrerminus,sunt terminii tamen non videntur cuius interionis suit ergo diuisio nulla.

equitur tertia pars argumento

rum solutiva.

Pars reli C leo primo:quod omnia obiecta possunt solui uniea ratio-ponsiua. One,&entalis. uisio termini, iii terminii primae,§i-dar intentionis,est diuisio termini incomplexi ,&simplicis, Nno termini complexi,quemadmodumsunt isti disiunctim,vel copulatim,vel conditionatim,veI infinitanter capti, sed gratia boni exercita,respondetur ad obiecta,& ad pri mum. Adsum primum quando arguis.Non nomen.&c.Respondeo per propositiones. Prunaiae Prima propositio. Omnis terminus infinitus,cuius termin infinititus est secunda intentionis,erit primae intentiolus. t

h ci Secunda propositio. Sustentabile est,quod Iy non homo est

terminus seeundarintentionis, sed cum cognoratione repug

nante.

d. q. Ad secundum,quando arguis Hoe disiunctit,homo vel vehbum estterminus.M .Potest re oderi dupliciter. Uno modo quid dicatur terminus mixtus,non solum primae intentioliis, litia secundat, sed utriu g saltem copulatim Alio modo,quod sit solum primae intentionis, vel solum secundae ratione su rum partium. Ad.iij. es tertiam,respondet Ferdinandus de Enetina quod quaim do copulatum est cosutum ex utraq; parte secundaeintentionis vel ex

60쪽

m e termino priurat,& cudat lutetionis. Mi xxv. vel ex altera tantum, erit terminus secundat intentionis. Exe Inplum primi, nomen,&pro nomen.Exemplum secudi, particibrium,S lapis. Exquopore i inferri, quod quando utraq; pars

copulati est terminus primae intentionis est terminiis prime intentionis,ut homo & animal.c Si aliquis terminus esset secudat intentionis &c Nego assum Ad .iiii.Pturmi modico,quod omne conditionatum exterminis lecui che intentionis,es primae inretionis:vnde bene sequitur, lapis est nomen si est nomen:homo est nomen si est Domen. Quando argui xEns,quod est nomen.&c. Sunt termini,co cedo maiorem,&nego minorem Et ad probatione dico,quod cmne aggregalii extermino copula implicationis agirmata cui us predIcam est terminus secude littetionis,erit lecui deitatetionis terminus .Ratio huius est,quia terminus prime intentionis restringitur a termino secude ut patet in exemplo dato.

omnis termimia infinitus,cuius terminusinfinitatus no potest supponere pro aliquo signo,est terminus secutae inlationis. ut non eris,quod non est signum. non Tes,quae non est terminus.

es Circa hanc materiam dubitatur primo,quid sitsecunda intentio secundum viam Scoti:pro quo notanda sunt aliqua .Frimo notandum est,quod intentio nihil aliud est, e attentio Polemtiae rationalis,circa res intellegibiles. Intelino Secundo notandum est,q, prima intentio est primaattentio l .intelio, circa res, ex quarum cogitatione viii perti imposuerunt sibi Nomina: vel ex arbitrio mo vel propter aliquid aliud: ut pote,

eus perse,nominauerunt substantiam:er sin alto,accidetis&sic dealns Et i ista nuneupantur nomina Terum vi, homo, lapis, animal, Peti us,quantitaS,qualitas quae sunt nomina F rii Lar intentionis.

et Secunda attes itio inteIlctas est circa ista vocabula fgnificari, ij. iisteriova,&habituduies illoru.Quia aliasunt significativa primorum Principiorum vel generum generalissimorum: vi, si stantia

fimorum: ut Sortes hic equus, hic asinus. Qua propter inrclie- PM comparans unum ad alterum ,reperit unum praeeicabile

de pletibus clesie in Pluribus differeticibus specie,&sic viris