장음표시 사용
81쪽
me quibus Em terminora diuisionibus. R
et a ime. , Erminorum, ius mediatus, aliusimmediatus. Immestiam 1 est euius gratia, propositio in qua ponitur non venitpr handa,vel improbanda . et ut aliqui aiunt, sunt termini singularesfignificantes remimpartibilem: ut chari Gabriel
PS med. Terminus vero mediatus est,cuius gratia propositio in qua pomuitur venitprobata,vel improbanda peraliam, &aliaspros sitiones:&tales viarunt sunt termini comunes singulares, si gnificateSrem partibilem. De Ium primi, iste terminus homo est,giatia cuius hec propositio,homo estanimal enit probanda per has singulare hic homo est animas, ethic homo est animal ,ergo homo est Enimal.Exemplum secundi, II Petrusin hac propositione.Petrus es plura entia, probatur sic. iue bi-rius demonstratiscorpore,&anima estplura entia, dc iste binuri usest Petrus, ergoPetrus est PIura entia.
Tum terminorum mediatorum,quidam est officiabilis,S qui Terminus Idam resolubilis' alius exponi bilis reminus officiabilis estoniciam. terminus,cuius gratia,propositio in qua ponitur efficitur modalis composita: uti sunt erum, Falsum,Possibile,etImpossibila,Necessario,et Contingens.Tfareso Terminuaresolubilis e terminus pretibilisin duos,velf- res terminos:vtly homo,hie partitur in hos,iste homo,& iste homo,& sic de singuIis,demonstrando semper diuersos homines :&ly Sortes, qui partitur in hosterminos, iste binarius, demonstrando duas medietates Sortis et &iste ternarius, d
monstratidotres partes Sortis:&iste quatentarius, demonstrindo quatuorpartem
sines. IMichael vero RaphaeI sunt termini, irresoIubi Ira Maevo. Trs exponi bilis est gratia cur ppositio in qua ponitur, est
bada,vel improbada,per aliam,vel alias,ut tantu homo currili
tua ho preter Sorte mouetur,Ominutio in quantu rationalia
82쪽
' quibusdst terminorum divisionibus. R xxmi est riuialia,Sortes differeta Platone, mundus incepit esse,Pcia purgatoria desinet esse.
TErminorum alius finitus,alius Infinitus. Terminita finitu es terminus sine negatione infinitante, Urs finit'
i TerminuSinfinitus est,aggregatum ex negatione infinitante T sime de termino finito, ut non homo,non lapis. Vnde totumillia aggregatum dicitur terminusinfinitus Sed negatio sola dicitur infinitans, determinuscui additur, dicitur infinitatuS.
Tertia decima diuisio termin .
TErminorum,alniunipertinentes,ald impertinentes.c Termini pertinentes sunt termini,non potenteS de se vere trilotinet. negari,ipta supponentibus,mediate copula depraesenti,ut ly homo,ly animal,ly rationale,ly risibile.
Et isti sunt duplices:scilicet,pertinentes sequeIa: S. pertinen- Pertinen- res repunantia. tea sesa. Pertiuentes sequesa sunt termini se se habentes,q, affirmatio unius,respectu cuiuscunq;, infertaffirmationem a Iterius Elii gatio uni u negationem alterius: ut Ir homo, Iy risibile. &e. unde bene sequitur,homo estIa hergo risibile est Iapis . Item homo non est lapis,ergo resibile non est lapis.*Et tales sunt duplices, quidam conuerribiles:& quidam non
conuertibiles. Conuertibilessunt termini siese habentes,*de quocunqS Dico uer test verificari unus a ter.Et de quocum; potest vere negari unus alter:/,homo,rationale,resibile. Termini vero nonconuertibiles,sunt termini instentes se fi- Terminicut iuperius Scinferius lily homo,ly animes,lI album, II co no cueuermioratum
83쪽
tDe quibusdam terminorum dimisi ostibusae claterum tetmini conuertibiles, quida sunt synonymi, quida nonh non mi. trisynoy. ei Sy non mi sunt,qui signifieant idem adequare &eodem modo,ut ly homo,& II homo.eri no v. Termini vero non synonymi sunt termini non significantes luem,sic eodem modo, licet sint conuertibiles: viij homo, lyresibile,ly rationale .pmodusi- ' Per modum significandi,vel non significandi,no intilligitur gnificadi significare naturaliter, vel ad placitum: quia notitia mentali quid debe Se terminus vocalis significantidem,& eodem modo,8 sunt syat itelligi non mi licet via significet naturaliter proprie,&alter ad placitum : sed intilligitur significare complexe,vel incompte dite: absolute,vel conoratiue uniuersaliter, vel discrete ita q, talis v rietas significandi,variet veritatem, vel falsitatem propositi
Pertinet, qTermini vero pertinentes repugnantia sunt termini non phrepugna. tentes de se inuicem verificari,mediante copula de praesentim ampIiata: vi l album,II nigrum. Vel sunt termini disparati:vtlyhomo,Iy asinus Nel sunt tedimini sic se habentes,quod affirmatio unius infert negationem
alterius,&e contra:vt hoc est dulcesergo non amarum. Est amarum,ergo nou dulce.
iptinereri qTermiui impertinente stant termini, potentes de se vere affirmari,&vere negari psis supponentibus: utly dulce,&ld ab
vartadecima termini diuisio est, in terminos oppositor , de non oppositos. Mi oppo, Termini oppositi sunt topotentes de se inuicem veri ficari,ncci; de eodem simuI semel, secundum eadem rationem& mediante copula depresenti ut lyalbum,ly nigrum.Vndesi Sortes est albus, inde sit niger .Etsi est pater, non est filius sui filii. itor op- Et isti termini oppositi diuiduntur,quia ala sunt relatiueor
84쪽
- quibusia terminorvindiuisitanibus S xxxvii.
R. latiue oppoliti sunt trimini,ironporem ea de Lodem umi, i Rel. opp. caeri secundum eandem ruiti uema in eostem gentire ea n litaeet bene secundum diuersa stationemvit Pater ly Filius y maius: lj mimi S. Termini vero priuatiue oppositi sunttermini se habentes f- Oppositic habitus priuatio vel terminuspositivusn priuatiuus si- priuatiu' bi correspondens: ut ly videns,& ly caecum ly diues, S lipa
per:sunt,qui non possunt de se inuicem verificari,neg de e odem tertio, saltem innumero singulari. Termini contrarii sunt termini, significantesqualitates con- Co trarii. trarias de sigilificato principali secundum unam opinionem vel saltem eas connotantes, secundum aliam, ut IT album, lynigrum,qui de se,um; de aliquo tertio,simul,& semel verifica ri possunt, mediante copula de praesenti. Ex quo inferturq)Iyalbedo,li nigredo,nons unitermini coharii, sed bene disparati.
Termini contradita,rij sunt,quorum unu est finitu , Naaius Contradi infinitatus sibi correspondens: vi II homo,ij non b*mo. estorii
IIIuidituritae tri interminui trascedente' non trascedete. a Termi in non nascendentes sunt termini limitati,qui po- trano trinutur tu decem predicamentis: vi,substantia homo,quantitas. scendens. Transcendes autem est duplex,insignificando latu.Desi te Trascedes minuisignificansquodlibet eris, & non potens supponere pro lsigni. DRquolibet ente: utlyetis,quod est Sortes.Res,quae est Maria.dici intellegibile Non significabile: ly Chimera. Alius est terminus transcendens insignificando &in suppo- Tra edeanendo simul.Et est ille terminus qui significat quodlibet ens, in signis. pro tali potest supponere,&communiterasignantur x. scili- &ospo.cet Ena,Re Aliquid eru,Bonu,& Vnum: Quorum tres via delicet Enssies,&NIO,sunt termini absoluti.AId vero treseonnotatiui:scilicet Bonu, erum num. Vnum,enim e notat, q, sitsibi ipsi idem,&a quolibet alio distinctium. Verum autem conorat, quod fit aptum ostendere se intellectui, sicuti
est. Sed bonum e onnotat vi propter sui perfitione est attractviu
85쪽
sim suppositione. voluntatis. Maee intelligunturde incomple3as transcencenti quia complera multum plura sunt:vi,Sortet si est Sortes, Albuvel nou album .di
e sequitur secunda pars determinatiua terminorum in propositione positorum.
De yprie I TESTu quo notandum est, iue proprietates termini,de eatibato. l Milquibusfactus est sermo inpraecedetibus:sicut sunt N- Usintsignificatiui,vel uosignificatiuim ommune s ivelsingularestabsoluti, Honoratiui:&sic GaIns
propositionem:sed sequentes, videlicet suppositio, distributio, restricta ampliatio,appellatio, expoliti mossiciabiliras squae aliae sunt,dii taxat conuentulit terminoeamieti in propositione. Et qui ainter has logicas proprietates, praecipua esisuppositio deea primo tractaturi sumus..
Vm omne aequivocum indistinctum pariat consi sione opere praetrum est,eam perdiuisionem explicare. est Pro quo nota primo,*duplex es positiodrae priani ruria. Suppoli. Uropria.
FN γpria est, Indo est acceptiotri in opone, veIPpositioe, plas significato ex usignificat vel ex ipositionetrassativa:visu Gositio ibi Comederiit Iacob, bicapitur Iacob, pro possessione sua Authono est mulsisse X. videlicet, anthonoinatica, ut ibi, Apostomui 1 tu dii: gr.tia Dei sum,id quod sum,&ibi Philosophus inquit: tantum sunt triaprincipia rerum naturalis sibi, Apostolus pro
86쪽
n suppositione.st xxxviri. Paulo' Philosophuspro Aristotile summitur,quia pro timosiori significato. c Alia est synecdostiea:vLPetrus estin ecclo. Iudasin inferno Synecd ibi summitur pars pro toto. thica. Alia est methaphorica: vi, viso homine erudeli dicitur, hic Metasio
es Nero, propter cornienientiam in crudeIitate. rica. Alia nuncupatur catachrethica,quae usurpati summitur et Carachre ibiDomine,ne i furore tuo arguas me,neq; in ira tua corripias thica. me,nimirum negita,neq;suror in Deo reperitur proprie.
Aliquando hec suppositio reperitur in orationibus,&sic albquando dicitur hyperbolica,vet ibi telamor ad a laa. almi quando enigmatica, ut ibi littora bobuSara3. EGomtit Aliquando dicitur hyronica, utibi,bonus latro, vel adulter Flule ibi
Aliquando summitur pro dignitate, ut ibi,omne totum est maiussua parte,sed his,alijsq; acceptionibus impuriis dimissis suppositio propriasic diffinitur.
C positio propria emacceptio termini in propositione,pro suppia co aliquo, vel aliquibus, vel pro seipso, vel pro seipsis,de quo, Propria. vel dequitastalisterminusnatus est veri ficari,mediante copula eiusdem propositioiiis et aliasibi equi-Ienti,in acceptio
Seceatur haec Iectio in tres partes: videlicet declaratiuam sinpradictat distinitionis,argumentatiuam,& argumentorum s Iutivam. Ad primam aceeclineo dico, c, diffinitum illius dissinitionis propinquum secundum nominales est, isteterminus supposiestio. Sed secundum viam Scoti,estsecunda intentio, cuius fundamentum remotum, est iste terminus, suppositio. Sed propinquum est essecognitum eius,& terminus istius relationi est dissinitio eius, vel secunda intentio: MI melius,fundamentum secundae intentionis, sui correlativi et puta dissinitimist
87쪽
me suppositione .stri Alii utrescitat Nicolaus de Orbelio, dicunt, q, suppositio ni
solum se extendit ad rem significatam per terminum, sed etiam ad supposita colenta sub tali re: vr, illa vox homo supponit pro- natura hominis,hoc est,pro humanitate, Scemin pro suppositis Puta, pro Sorte,&Platone.
Ur est,est copula. Acceptio dest,conceptio,vel apprehesio, potitiar loco generis.Termini,ad differentiam rei sigilificatae per termiuii. In propositione, ad differentiam termini accepti extra propositionem. Nati accipi,dicit aptitudinem,& no actuin.Sufficit Ii. quod sit natus accipi, in potentia propinqua, ex quo inseditur m termini scriptita libris,circa quos nullus aduertit, qui sunt partes propositionis seripte supponunt,quod est contra aliquos. Pro aliq io,dicitur propter terminos surgat arca pro uno supponente, vel aliq uibus,propter terminos commes vel collicimosqtii supponunt pro pluribus Additum estvel pro seipso,vel pro seipsis, propter terminos supponentes materialiter, ut homo est dictio bissyllaba, Ir i siti sunt termini. Dequosi dest,de cui sit gilificati pro nomine De quiae, idest, de
quorum significatorum pro nominibus,t is terminus narus est veri mari,quae quidem verificatio, aliquando sit mediante pronomine,demonstrante illam rem,ut hic homo est animai,verbfieatur subiectu sic, Hoc est homo,& praedicatumsic, Ho est an mal .Et in numero plurali sic nomines sunt animalia,subiectum verificatur sic, Hee sunt homines. Secudo modo verificatur node pr o nomine, sed de nomine ad equale significalite illam rem viii dicatur Tullius loquitur. Poteit sibiectum veri ficari dupliciter,mediante pronomiiae, dicendo, hoc est Tulli',vel mediante nomine eadem re significate,dicendo Cicero est Tullius,vel sic. Si portatur ista propositio. ensito demonstratucurrit cum subisiectu non possit per pronomen demonstrari, quia implicatiaon demon sitratum demonstrari volo quod sit Sortes, tunc verificatur sic. Sortes este Iis non demonstratum. Dici mr vltimo mediante copula illius propositionis,quia extrema huius propositionis,homo est eris,non verti eatur mediante ly fuit, vel erit dicendo hoc fuit homo,&hoc fuit ens, sed sic hoc est homo ,&hoc est elis, nec subiectum ,&praedicatum, huius proposithonis
Deo cream te celus velificatur mediante II est, vel ly cur, sed
88쪽
rae De suppositione. io xxliis. sic hoc est, vel fuit ens,& pNedicatum sic,hoc fuit coelum Et dictatur notanter,vel alia copula equivalente in acceptioinetcrmilao-rum,idest, ruatis proprietatibuslogicalibus.Unde licet hae e sit catholica, eans necessario es Deus,subiectu illius, noli verifica tur mediate illa copularii delicet,hoc necessario est crari,sed mediate illa hoc possistiliter est e re assimiliter hec, homo est pictus. Sic verificatur, homo est pi tus subiectum huius,homo est nomen,si e verificatur,hoc est Ir homo Et subicctu huius, Quilibet homo cumrsae Aorno est aliquishomo, viseruetur restrictio semia ullius Ad non requiritur,s seruetur eadem suppolitio. Parsargu
e Pars argumentativa. mentatis
C Equitur secunda pars arguinantativa,&primo arguiturta. Primi se Omnis passio est couertibilis cuiuo subiecto, sed suppositio
non conuertiti irciim serminosumpto inpropositione, ergo si*pofitio non est passio termini in propositione. Antecedens esti lotum sed minorem probo. Datur termin inpropositione tammen non supponit,ergo intentum. Antecedens probo. Extrem
mahuiuspropositionis: si Iicet,Chimera est Chimera,accipiuntur in propositione,sed pro nullos ponunt,nes de alio veris
Seci uado arguitur sic.Sabiectum huiuspropositionis, fides& Secundo. spes est virtus theologatis,supponit amen non videtur,q ua copulaveri etur,ergo falsae illa particula,q, debet verificari modiante copula suae propositionis. e Confirmatur etiam de subiecto huius, Creans necessario est Contali Des, O si veri ficetur mediate copula suepropositioins,talispropositioeriinpretica: puta,hoc necessario est creans,quicquid . n. ad extra Deusast, contingerarer agit. Tertio arguitur.Iste terminus homo in hac conditionali sup- Terti ponit tamen, non est acceptio termini in propositione, ergo diffluitio nulla Antecedesprobo.Si homo curreret homo moueretur: notii est tam , homo primum,quam ly homo iecundum
supponere,ctimsit conditionalis vera,qu ae aliai non esset vera,
tamen nes ly homo c urreret,n es II homo moueretur,sunt Proe ositione tergo intentum. .
89쪽
De suppositione. R iiij qQuarto arguitur sic Datur terminus significans, S supponens
acceptus in propositionen tamen non velificatur mediante copula suae propositioni g,ergo dissinitio nulla. Sequela est bona, antecedens probo.Subiectu huius,Ho non est lapis significat .d supponit pro homine tame pro illo non verificatur mediante ista copula, ergo.&c. Antecedens est notii, & minorem probo.Quia hec est falsa,hoc non est homo, temonstrato homine.
Ad primu A Dprimum quando argui amo.&c Iranseat maior. Et ad
C probationem, concedom datur termin acceptus in propositione,& q, no supponat. Sed diffinitio nra intelligit de tro significare aliquid, vel aliqua I sicly Chimera no supponit neq; de aliquo est veri fic sibilis ille troecundu q, Chimera dicitur enscopositu ex impossibilibus posse copom. Et si arguatur
corra. Haec est vera I Chimera est dictio,& verificatur sic. Hoc
est ly Chimera,ergo responsio nulla .Respondeo *ly Chimera supponit pro illa dictione e pro sibi similibus materialiter, sed pro nullo personaliter. Ad. ij. si Ad securidii respodeo, q)silyIt,capias coplexi upilla ola est inepta, Ss incogrua Et sic nec ver nec ii Ladieq; de aliquo, extrema
sunt verificabilia Si in ly, Et,capiatur diuisiueilla propositio est prius resolueta in una copulatiua,puta,in istam,fides est virtus theologas& spes est virtus theologa:& tuc subieta istius copiis latiuat verificatur sic, Hoc est fides,&hoc est spes, vel ut aiunt quida per una disimicta:videlice hoc est fides vel spes. Cofirma. co firmationem. Concedo,q, non verificatur subiectum diate copula illius propositionis,led bene mediate alia sibi equi ualenti in acceptione terminorit,vt,creans necessario est Deus non verificatur sic Moc necessario est creans,sed sic,Hoc possibiliter est creas Quia necessario possibiliter atquipollet quoad ampliationem, sed non quoad appellationem. Ad iij. c Ad tertium ,respondeo tripliciter Primo, concedendo maio-Prima sin rem' negando minorem uiditur nimirum ditii si evnitio Iulio. ca propolitio in propositione cathegorica,&in hypotestica,S
90쪽
t De suppositione ae 3l. sic ille terminus supponit, & accipitur in propostione .c Secundo sic Potest responderi, q, sufficit q, accipiatur incemplexo propositionali. ertio Semelius M. Quod ille terminus nunquaverificatur mediate verbo obliquo: ut est,ti curreret ly moueretur. Neque mediante verbo adiectauo: ut est, lycurrit,&ly mouetur sed mediante verbo substativo,praesentis teporis indicatiui modi.Et sic antequam extrema veri ficetur, reuocanda est illa propositio ad sua et suas de ines ut ista, Homo currere' ad ista, Homo est currens,Hista Homo moueretur,ad istam Homo est motus Et sic facili sest verificatio. quartum res deo coctaedo ans Et dico,q)diffinitio suppositionis intelligitur mediante copula affirmata,& non negata unde inbiectum illius propositionis,Homo non est sapis, verificatursae Hoc existens homo est non Iapi S. .
Sequuntur quaedam dubia circa materiam suppo sitionis,de veritate quarunda proposita onu.
imum. Anista sit vera vel ne Hoc es, la oc extre mum non supponens arguitursic Vel predicatum supponit, et nosi fictimiliter subiectum supponit pro eodem Et sic est vera. I praedicatum non supponit, & ita e si,sic utper illam signis:
catur,& sic erit vera Sed contra, edicatum est extremum nosupponens,ergo ne i pro eodem.Subiectumn praedicatum supponixin sic ipsa videtur falsa Secundum .De veritate istius,Hoc est pnedicatum extra prompositionem, velpredicatum supponit veI non. Sisic,ergo subiectum supponat pro eodem inon supponit praedicarum,ergo neq; pro eodem supponunt postq praedicatum non supponit.' Tertium De veritate istius,Haec propositio tantum imagina
Quartum. De veritate issius, Aliqua suppositio a quolibet termino supponente differt. Quintum. An atarinatiuacuius subiectu' praedicatumsuPPonunt pro eodemisit semper vera: ij.solutio.