장음표시 사용
31쪽
Pars V. Di p. I. De Virtutibus Moralibus infusis.
dium domino furioso , sequeretur quod hiniusmodi redditio gladii esset inhonesta simul , & honesia s inhonesia quidem , ut supponitur ι honesta vero , quia virtus justitiae, quae habet pro suo oblecto formali, quod es h conforme rationi , di honestum , reperiret in hoc actu suum specificativum
formale, atque adeo honestatem . Resp. concesso antec. neg. conseq. disparitas et , quia actus moralis procedere debet ab ultimo dictamine conscientiae , quod est ultima, & immediata regula morum diiserans lac, Sc nunc , quid sit agendum ; ita ut si huie dictamini actus conformetur , sit honestus; si di tibi inetur, fit inhonestus et de ideo actus specificatui tum ab objecto in mali, tum a materiali, di a circumstantiis e Conta a vero habitus non respicit ultimum conscientiae dictamen , dc iceo satis es h , quod in actu reperiat suum specificativum formale , praescindendo a circumstantiis ratque adeo virtus justitiae insuere potest in redditionem gladu domino furioso. cum in tali actu reperiat suum formale objectum , nempe adaequationem juris alieni, quae de se est honesta , licet ratione circumstantiae sit mala, Sc inhonesta. Ad Confirmiast. seq. esset honesta secum dum se , & piaescindendo a cucumstantus,
inhonesta vero ratione circumstantiae e
trinsecae domini furiosi , conc. Mater neg. 1equ. de conseq. IV. Objic. a. ex Maur. q. I 6. de Iust. Nullus actus virtutis est malus , seu viii sus a omnis actus justitiae est actus virtutis; eigo nullus actus iustiuae est malus ι rigoredditio gladii domino furioso, utpote mala , non est actus justitiae , atque adeo in talem actum non influit virtus justitiae. Confii m. quia ex Aug. l. a. de lib. arb.
sed male uteremur virtute , si In flueret Inaetum malum ι ergo in hunc actum non
iμι bonum; ergo actus virtutis Iultitiae non potest esse opus m.1hun. Resp. disting. esse inter actum virtutis, de actum virtuosum; actus vir tuus , seu proce dens a via tute est omnis actus, qui tendit ad
obiectum formale de se honestum; adeo ut fi ex circumstantia aliqua vitietur , adhuc fit aetas virtutis . ouamvis sit malus a umde redditio gladii domino furioso dicitur actus virtutis, hoc esὲ procedens a virtute Iustitiae: Actus vero virtuosus est, qui undequaque est honestas, tum spectato ob
jecto formali, tum i pectatis circumstantiis In sorma dis h. maj. Nullus aeris virtutis est malus . spectato tantum objecto formali , concedo ι lpectatis etiam circumstantiis , neg. maj. & concessa M. dis . cons. Nullus actus virtutis est malus ratione objecti in malis , conc. ratione circumstantiarum ,
Ad Confii m. dis .maj. Uirtus est, qua ne
mo male utitur per se , conc. per accissitatione alicujus circumstantiae , neg. mal. Ecdistincta pariter min. neg. cons palli Ormiter
virtus facit bonum non solum habentem ipsam , sed etiam opus ipsius per se, quamvis
per accidens facere possit opus malum. Quod patet etiam in virtute intellectuali, quae potest per accidens innume in actum salsum,
ut diximus in ultima Confirm. V. Objic. 3. cx eodem Mavr. Virtus Iustitiae specificatur ab adaequatione juris alieni . quae sit honesta usquequaque , videlicet
etiam spectatis circumstantiis ι ergo non potest influere in aetum malum , puta in restitutionem gladii domino fui ioso . concseq. aliter influeret in actum oppositum suo specificativo formali: Ant. pi ob. quia possibilis est vii tus justitiae, quae specificetur a i li obiecto sol mali usquequaque honesto a e go de faeto talis est virtus justitiae r aliter deberemus comminisci duplicem virtutem iustitiae , alteram specificatam ab objecto nonesto usquequaque, alteram ab obiecto honesto tantum secundum se, non vero spe claris circumstantiis. Confiim. Si pol et virtus insuere in actum malum , postet viceversa vitium insuere in actum bonum, atque adeo vitium in vilitiae posset v. g. influere in actum bonum , quo quis negat gladium domino furioso.
Resp. Nego antecedens, ob rationes adis ductas : ad prob. nego par. antec. licet posIit
dari duplex virtus iustitiae materialiter diversa , altera scilicet acquisita ab actibus honestis usquequaque , Ec altera acquisita ab actibus honestis solum ex objecto formali, de ratione circumstantiae inhonestis ', v. g. ex aetabus restitutionis gladii domino furioso; utraque tamen specificatur ab eodem
obieeto formali, vid ab adaequatione juris
alieni honesta secundum se , unde una posset innuere in actus alterius: Sicuti in omnium sententia , licet dari possit duplex virtus lustitiae materialiter dive .la , altera acqi
ita ab assibus solius justitiae , altera ab Mctibus qui simul sint justitiae , Ee obedientiae ; utraque tamen specificatur ab eodem
obiecto formali , vid. ab adaequauone junsalie
32쪽
alieni; ita ut una possit insuere in actus alterius, ut diximus in prima Confirm. cor
Ad confirm. conc. quod etiam vitium possit per accidens insuere in actum bonum ιnam fi quis in vincibiliter putet esse inhonestum restituere, dc acquirat hunc habitum vitiosum restituendi, potest talis habitus vitiosiis inclinare ad restitiitionem , etiam pro quando illa apparet honesta . ubi adverte, quod si quis nollet restituere gladium domino furioso , non ex motivo charitatis , ne noceat innocenti, sed ex motivo injustitiae, taIis actus non esset bonus , sed m, lus , quippe qui intenderet maIum: Si vero ex ignorantia invincibili putaret quis ense bonum , dc honestum exercere iniustutiam , in tali casu actus intendens injustitiam esset bonus , & ad illum posset per accidens innuere vitium injullitiae. VI. Objic. ult. Habitus Virtutis solum imclinat in actus elicitos iuxta die amen prudentiae . atqui hujusmodi actus non potest
esse malus , ut patet; ergo nunquam vi tus insuit in actum mali m . Mai. Prob. , tum quia per se notum est, Actum virtutis esse piudentem, & qui virtuo te operatur , operari prudenter; tum etiam quia de ratione virtutis est ex D. Thom , dc Phil. , tenere medium a Prudentia dictatum: Prindentia autem , cum respiciat Objectum , circumstantias, de finem, semper dictat quod est bonum a cum dictet quid hic , dc nunest laetendum. Confii m. quia ex communi effato, Tamia est habitus latitudo , quanta est actuum;
non enim possunt ad eandem virtutem pertinere actus specie diversi; cum habitus virtutis gignatur ab actibus ejusdem rationis sergo si non possint ad eandem virtutem , v. g. Iustitiae , pertinere aetus justitiae , Zeaetus misericorcliae, a sortiori non poterunt pertinere actus boni , dc actus mali a cim isti magis opponantur, quam illi. Resp. Duplex esse distinguendum dictamen Piudentiae , Alterum universale , dc praebcum , dictans in genere v. g. restituenissam esse rem alienam; Alterum particulare, ultimum, quod dicitur praehice practicum, dictans v. g. restituendam esse hic , 8e nunc rem hanc taIi domino. Habitus utitutis it
clinat in actus elicitos juxta dictamen primdentiae universale: Ze ideo semper incIinat in actus tendentes in objectum Brmale de se bonum , quamvis per accidens inclinare possit in actum ratione circumstantiae malum. Quod autem habitus virtutis intimet insuat in actum maiam . 2 saetiis elicitos juxta dictamen prudentiae un,
versale, non particulare, constat ex dictis, praesertim ex experientia adducta ab Arri, ga; Nam assiletus v. g. orationi, audiendis Confessionibus , 8ce. inclinatur etiam ad hos actus, ouando prohibentur; tum etiam
ex eo, quoa docet Vari. I. p. d. 24. C. Σ.
quamvis nobis contrarius) quia scilicet ha. bitus inclinat etiam in actus indeliberatos a qui, cum non snt liberi, non sunt juxta
ultimum dictamen rationis, quod non consurgit, nis praecedat deliberatio. 8c conmderatio omnium circumstantiarum : Haec habet Vasq. Ioc. cit. : Nun invenio rationem ad negandaem habitus concurrere in actus iudelia beroes, eum in subitis motibur, qui sine deliboratione sent, inque adeo valeat habitus , ωι inde facile discernamna , gnatem au seu habitum habeat. Et pro terea dieendum, eo
dem modo eaneur 'e habitum se apte natura
In forma dist. maj. Juxta dictamen Piu-
dentiae universale, dc prae iccm conc. pa ticulare , Ee practice pi actuum , nego maj. Idc distincta min. , nego consequ. Ad probationem maj. dist. antec. actus virtutis debet ense prudens, si procedat ex objecto λrmali,
non vitiato a circumstantia mala , atql. eadeo sit etiam actus virtuosus, cone. , si Viatietur a circumstantia mala, unde sit actus virtutis, sed vitiosus, de imprudens, nego. Ad id , quod additur , virtutem debere t nere medium apiudentia dietatum, dist. t dictatum a prudentia secundu dictamen universale, conc. s secundit dictamen particul
re, a quo solum actus est virtuosus, nego. Ad confirm. vel um est tantam esse latituridinem habitus, quanta est actuum , cum non possit habitus influere nisi in actus respiacientes idem formale objectum : etiam verum est quod non possint actus, qui ratione objecti se alis inter se diflarunt, ad euTvdem habitum pertinere: nihilominus actus bonus , dc malus, qui non differunt penes objectum rmale , sed solum ratione aliculus circumstantiae, poterunt ad eundem habitum pertinere e dc quamvis moraliter magis differant inter se actus bonus, Ec malus pertinentes ad eundem habitum , quam duo actus boni pertinentes ad diversos habitus; physice tamen , seu ratione objecti
servilis minus disserunt illi duo aeris , quam isti r sicut enim in eadem entitate physica actus potest dari duplex species moralis v. g. in iurio sacrilego ι ita in duo bra actibuI, v. g. in duplici restitutione glae,
33쪽
26 Pars V. Disp. I. De Virtutibus Moralibus infusis.
dii, quarum stera fiat domino non furioso, altera domino surioso , potest dari convenientia physica ratione objecti formalis, &disconvenienua moralis, quia alter est bonus . alter malus moraliter.
VII. Instabis: Non potest habitus viri tis causari ab actibus malis ergo neque poterit causare actus malos et conseq. leq. quia. habitus eosdem specie actus causat , a quibus causatur; aliter major esset latitudo
hamus, quam actuum . Antec. p. Ob. quia aliter sequeretur I. quod quis ex exercitio actuum maloIum acquirere posset omnes virtutes. a. quod per exercitium actuum malorum, quibus virtutes acquiruntur, homo fieret melius dispositus ad suum ulti mum finem , quam si non peccaret, dc irtutes non acquireret. 3. quod s Virtus v. 3r. Iustitiae posset causare actum malum, qui sit v. s. justitiae simul, di inobedientiae , posset citam causare actum malum, qui sit iustitiae simul. & injustitiae , reddendo gla dium Domino furioso, uuando ex iustitia er- gainnocentem tenetur homo non restitu
Resp. Neg. antec. si quis enim multiplicet actus justitiae ex circumstantia malos, acquiret ex his actibus malis habitum virtutis justitiae, quae possit influere in actus justitiae vi osos , de complete honestos : sic Dux saepe militans juxta regulas militiae x vanablorla, acquirit virtutem , seu a tem militarem: sic magistratus bene Rem . gubernans ob turpe lucrum, acquirit politicam ; sic miles sortiter se gerens, quamvis ex fine malo, acquirit sortitudinem; finis enim malus denominat actum malum , sed non impedit quominus acquiratur habitus bonus; etenim habitus acquiritur per actus secundu quod tendunt in objectum formale, non vero secundum quod tendunt in materiale, aut in circumstantias s unde qui saepe furaturQb maechandum, ex Philosopho non acquirit habitum iura ndi, sed maechiae.
Hinc tamen non seq. I. quod possint acquiri omnes virtutes ab eo, qui nunquam bene operatus est , exercendo semper aetas malos . Nam casus hic est moraliter impossibilis , quod quis semper mese operetur ex objecto formali bono conjuncto cum circumstantia mala; quamvis enim possit aliqua-do id contingere, non tamen semper,cum ra ro accidant, quae contingunt per accidens.
Adde quod qua male operatur , reddendo v. g. gladium iurioso , etiamsi possit his actibus acquirere habitum justitiae, non Po- erit tamen actuti ere habitum prudenti e pra-
cticae, cum operetur imprudenter, eontra ultimum rationis dictamen a ergo quamvis possint per accidens acquiri reliquae viri tes per exercitium actuum malorum, non tamen virtus prudentiae praeticae . unde non possimi omnzs omnino virtute sic per accidens acquiri.
Ne q. seq. a. quod esset melius ad finem est. dispositus, qui per exercitium actuum malorum virtutes acquisivit , quam qui nunquam male operatus est: Nam sieuti qui habet plurimos habitus virtutis, imo etiam fidem , dc spem supei naturalem , si seinet peccavit, ei minus disipositus ad ultimum finem, ratione peccati, quam si caleret tot habitibus bonis, dc non peccasiet; ita in casu nostro. LM ult. seq. I. concedimus illam conditio nate, hoc est nisi sequatur speciale inconveniens, a quo examinando possemus Praescindere . a. concedimus illam absolute ex mox dicendis.
Num pQM Hrius Iadere se ipsam , influendo in actum Mimn oppostrum. VIII. T AEdere virtutem et ponere a- elum virtuti oppositum, cum virtus per actus vitiosos oppositos remittatur,& Iaedatur: propterea quando virtus v. g.
justitiae insuit in actum , qui simul sit i stitiae . & inobedientiae . tunc virtus justitiae dicitur laedere virtutem Obedientiae . Quaeritur nunc, An possit virtus v. g. Iuirutiae influere in actum , qui simul sit justitiae , de iniustitiae . unde virtus laedat seipsam γ hujusinodi actus esset v. g. redditim gladii domino furioso. qui actus, quatenus ponitur ex motivo adaequandi jus domini .
est actus justitiae , & si simul esset eontrajas innocentis , esset actus injustitiae . Ne tamen fiat quaestio, utrum readitio gladii domino surioso sit mium contra charit rem, ut tenet Mol. an etiam contra I stitiam ut Less. Salon. Se alii communius putantes, quod licet ex charitate duiuaxat teneamur impedire mortem innocentis, ex justitia tamen tenemur non cooperari positi ve ad illius mortem, atque adeo non reddere Eladium surioso in supponamus, quod Depositatius gladii teneatur ex justitia deis fendere vitam innocentis, eo modo, quo tenetur in omniam sententia custos , qui accepto stipendio obluatur ex contractu , atque
34쪽
suaestio M. An ricius in at in actam malam. 17
atque adeo ex justitia defendere quod sibi
datus in custodiam . His explicatis IX. Dico cuna laudatis DD. posse virtutem laedere se ipsam, influendo per accidens in actum vitiosum sibimet oppositum:
ex. g. potest vinus Justriae inclinare in redditionem gladii Domino furioso , quando hic actus est injustus relate ad Innocentem, eo quod depositarius gladii ex justitia teneatur defendere vitam innocentis. Prob. Virtus . Α , laedere potest virtutem, B, insuendo in aruam oppositum vi tuti B ; ergo potest etiam laedere ipsam
virtutem , A. Innuendo in actum oppositum ipsi virtuti A . Antec. constat ex dictis ar supera ore; potest enim actus justitiae . g. laedere obedientiam, si talis actus se prohibitus a superiores conseq. facile prob. Ideo potest virtus A laedere virtutem
B, quia potest innuere in actum ex mot VO virtutis, Α, quando opponitur virtuti
B , puta si restituatur gladius Domino ex motivo justitiae, quando restitutio est contra. obedientiam; sta pariter potest virtus, A. puta justitiae, insuere in actum ex motivo Iustitiae, quando talis actus eidem virtuti justitiae opponitur, puta si restituatur gladius domino iurioso, quando ex iustitia erga imnocentem tenemur illum non rellitueres e
go potest virius, A, laedere seipsam.
Conium. Possunt simul dari in voluntate duo actus, alter justitiae, quo quis vult restatuet e Io. Petro a alter injustitiae, quo quis
non vult restituere roo. Paulo, ut ostendimus q. suP. M. I. ergo potest idem actus v.
R eadem restitutio gladii furioso esse simul actus iustitiae erga dominum gladii , & iniustitiae erga innocentem a seu virtus justitiae potest in hunc actum innuere; ergo potis
in laedere se ipsam . Ratio a priori est .
quia substantia actus v. g. justitiae desumiturati eius objecto formali specificativo; quod ficut potest conjungi cum circumstantia , sub qua talis actus prohibetur ab alia viri te , puta obedientiae, ita conjungi potest cum circumstantia , sub qua per eandem virtutem iustitiae prohibetur; ergo sicut vi tus justitiae potest laedere alias virtutes iita etiam se ipsam .
X. Quod si quaeras , Num virtus justitiae
intendatur, an remittatur , dum insuit in
actum sibimet oppositum , qui fimul est justus, & injustus Resp. idem accidere, quod accidit, si fimul dentur in voluntate duci actus , aIter justitiae erga Petrum. Uter in justitiae erra Paulum a Universim enim virtus iustitiae intenditur per actum ivimtiae , Se remittitur per actum injustitiae aquando autem hi duo actus concurrunt , aut concomitanter , aut identice , tunc sipi valeat prosecutio virtutis, virtus in te
ditur , si praevaleat prosecutio vitii, vilius remittitur, ac laeditur; sicuti si eidem passo ex una parte adjungatur ignis, ex altera glacies , pastum calem, fi praevaleat ignis . . frigefit, si praevaleat glacies a Sc si neutrumpi aevaleat, neque frigefit, neque calefit. XI. Objic. I. Impossibile est, quod idem simul ametur, di odio habeatur; ergo Impossibile est, quod virtus Iaedat se ipsam in. Huendo in actum sibimet oppositum. Pr
batur conseq. quia talis actus v. g. iustitiae
amaretiimul,& odio haberet idem specifica tivum formale justitiae; amaret quidem, quia Vellet v. g. restitutionem gladia domino is riosci ex aflactis adaequandi jus domini. o. dio haberet vero idem motivum, quia vel let operari contra jus innocentis ; atque adeo saltem virtualiter , di interpretatio odio haberet objectum krmale iustitiae. Resp. huic, & similibus argumentis con nat ex die is quaest. stipe tori, ubi ostendimus, posse simul dari actum justitiae, & im justitiae s in quo casu amaretur objectum formale justitiae remisse . seu relate ad mnum objectum materiale , & odio haberetur intum Ob3ectum materiale B ratio ne specialis difficultatis; non vero idem bjectum krmese amaretur, dc odio haberetur; quia scuti qui amat Petrum v. g. quia est
Chestianus, sed amat remisse, potest timui disse Paulum inimicum, quamvis Christianu ide qui miseretur pauperis Α , ob mou-vum milericordie non attactum in omni sua latitudine. potest simul noue misereri pauis peris B. In larma nego consem ad probati nem nego antee Amaretur quippe me cau-vum is ale justitiae solum remisse amore compossibili eum injustitia erga innocentem. XII. Objic. I. Reliitutio gladii non eo test esse actus justitiae, nisi sit adaequativa iuris alieni, atque adeo nisi piaesupponatur in Domino ius ad gladium sed quando D minus est furiosus, non habet jus ad gla.dium; ergo in tali casu restitutio gladii non est actus justitiae; atque adeo virtus justitiae non innuit in talem aetum , quo ipsa laedatur Prob. min. si esset in Dominoesuriois jus ad gladium , deberet dari in
re , aut in DepositaIio obligatio restitue
di gladium; quia juri activo respondet obligatio , di Jus passivum s atqui dum dominus
est iuriosus, non datur obligacio restituem
35쪽
28 Pari V. Disp. I. De Virtutibus Moralibus in sysis.
est obligatio chimerica: ergo in tali casu D minus non habet lus ad gIadium . Cons In tali casu Virtus Iustitiae propter Ius Innocentis ObIigat ad non restituenaum gladium; ergo restitutio gladii furioso non potest esse actus justitiae . Prob. conseq. quia non potest idem actus simul praecipi, & pr hiberi ab eadem virtute; sed in casu revera prohibetur a virtute Iustitiae redditio
gladii ob Jus Innocentis; erbo non potest etiam praecipi a justitia ob ius Domini :sed si non praecipiatur a Iustitia, non est actus justitiae; ergo restitutio gladii iurioso non
potest esse actus justitiae. Resp. Argumentum probare, quod neque posset virtus justitiae insuere in restitutio. nem gladii, quando talis restitutio est comtra charitatem, obedientiam, &c. quia tunc etiam prohibetur ab his virtutibus. In. fomma distin. min. Quando Dominus insuri
sus, non habet jus expeditum , & proximum ad gladium, conc. Juν impeditum ,
di remotum, nego min. 3c conseq. Adprob.
min. distin. major. daretur in iure obligatio restituendi remota, & impedita, concyroxima, & expedita, nego maj. & distincta min. nego conseq. Univerem, quando duo PIaecepta concurrunt , quorum alte-
tum Pl aevalet, & non possumus utrique simul satisfacere, tunc praeceptum Praestantius obligat proxime, & alterum remote, inquantum cessante hujusinodi impedime io, seu concursu, natim obligat: v. gr. si concurrat Praeceptum audiendi sacrum , Ecassistendi moribundo; quia hoc praevalet , illud non extinguitur, sed impeditur; sicut nubes impedit, non extinguat vim illuminativam solas ; quoci ex eo conuat , tum quia cecsante hoc impedimento statim reviviscit oesigatio, tum etiam quia juxta omnes Jurisperitos , Ius gladii in circumstantia d mini surios non devolvitur ad alium a s rioso ; ergo in furioso remanet jus In gladium , licet impeditum: Eo modo , quo P pillus est Dominus suorum bonotum; sed
habet jus impeditum; juxta illud ad Gal. .
uanas emp.re haeres Pammius es, nihil differa aferus, eum H dominus omnium. Quod etiam cons a contraris a Nam fur ex e
ceret actum injustitiae adversus Dominum, si gladium frangeret; ergo exercet actum justitiae erga eundem Dominum , quamvis iuriossim . si restituat gladium, ex motivo
Hinc patet quomodo etiam virtus v.g. ob
dientiae possit influere in actum , qui simul sit obedientiae, di inobedienuae, di idem dicas de aliis. Nam si superior immediatus praeiscipiat v. g. audationem Sacri, quam Pontifex prohibeat, tunc subditus audiendo sacrum ex motivo obediendi superiori immediato, mxerceret actum obedientiae erga talem S
periorem, cujus praeceptum obligat solum remote qui simul esset inobedientae erga Pontificem, cujus praeceptum obligat proxime
Ad Cons. nego conseq. ad prob. dist. maj. Non potest idem actus ab eadem vi tute praecipi remote, & prohiberi proxime , nego: praecipi,&prolubeii proxime, conc. mai. &similiter distinctis aliis propositioni bus,nego secundam conseq. sicut enim quando restitutio gladii furioso est solum contra charitatem, aut obedientiam , talis actus praecipitur a Virtute justitiae remote , &prohibetur proxime a charitate , vel ob
dientia a ita quando huiusinodi restitutio
est contra jus innocentis, ab eadem viri
te justitiae praecipitur remo te propter jus domini, & prohibetur proxime promer lusinnocentis a unde talis actus est iustitiae λmul , & injustitiae, atque adeo est ex objecto sormali bonus,&simpliciter malus. XIII. Objic. est. Impossibile est , quod restitutio gIadii iurioso sit actus justitiae e ga Dominum, si non aestituendo gIadium non exercetur actus injustitiae: atqui si non restituatur gladius furioso , non exercetur actus injustitiae ; ergo si restituatur, non
nonitur actus justitiae min. patet. Nam n lens restituere gladium iurioso non exercet actum maIum; ergo non ponit a ct uni ini stitiae , qui essentialiter est malus . maj. Prob. quia inter aequale, di non aequale non datur medium a ergo si testitutio gladii est adaequativa juris domini, atque aceo actus justitiae, non restitutio debet este inadaequa,tiva, &consequenter actus injustitiae. Resp. Hoc etiam argumentum probare nimis, videlicet quod nec sit actus iustitiae restitutio gladii furioso, quando hic actus
solum est contra charitatem, aut obedie tiam; quia nec tunc exei cetur actus inju stitiae, di malus, s non restituatur gladiaus. Quare nego majorem: universm enim non est verum , quod quoties aliquis actus
est justitiae , & debitus , ejus omissio sit
actus injustitiae , & indebita a nam antici-Pata v. g. solutio est actus justitiae quamvis mixtus cum aliqua liberalitate quoad modum & tamen ejus omisso non est actus injustitiae a quare in moralibus inter aequale , & inaequale positive dari potest medium, ne et inaequale negative . seu nou
36쪽
aequale, nec justum , licet non sit iniustum . Ratio a priori est: Quia adaexercendum actum injustitiae, atque adeo malum requiritur , quod jus creditoris obliget proxime. & in actu secundo , contra vero, ut
xerceatur actus justitiae sussicit quod Jus creditoris obliget remote , & in actu primo; Nam jus, quod non obligat proxime , est verum jus , quod respicitur a justitia a Qcut ignis, qui non potest proxime comburere, vere habet vim combustivam ; unde actus iustitiae exerceri potest etiam erga jus
Impeditum: contra vero ut exerceatur act. is
Inlul itae , requiritur quod jus sit expeditum, & obligans in actu secundo, cum non detur injustitia , nec ullus actus maIus , qui non sit contra praeceptum obligans in actu secundo. Hinc sequitur, ut notat Suar. , quod per virtutem EpiΚiae , seu per benignam legis Interpretationem possit aliquando obligatio Iustitiae impediri adeo ut , si quis nolit uti epiΚia, exerceat actum justitiae; si vero velit uta epixta, non exerceat actum injustitiae . e. g. si vir nobilis aere alieno gravariis ex Epihi a disserat solutionem , ne cadat in egellatem proprio statu indignam mando credator non est in eadem egestate, Certe non operatur contra Iullitiam , eo quodnus creditoris stimpeditum: Quamvis,
, Ve', in hujusmodi egestatem incidere
ad quod non tenetur, de restituat , certe actum iustitiae exercebit, ponendo adaequa tionem juris creditoris.. XIV. Quaeritur hic , Num virtus sit essen-
maliter virtus, an accidentesiter, adeo ut vim tus possit transire in vitium , & e contra fDicendum cum Suar. Va'. Arriag. t. I. E. 33. Ac communiter contra Scotum in I. ast. 17. q. a. , Uirtutem esse essentialiter virtutem , nec posse in vitium transire . aut e contra. VProb. Varius specificatur ab objecto secum Eum se honesto, & vitium ab objecto inhone- to; non secus ac homo v. g. reponitur in Uecie hominis a rationalitate , fle equus ab Minnabilitate , fle sicut potentia visiva spe- Cincatur a colorato, Se auditiva a sonoro: ergo sicut homo essentialiter est in specie hominis, nec potest transire in equum, &visiva est essentialiter visiva , nec potest An audativam tansire , ita virtus est essen- Maliter virtus, specificata ab honesto, nec potest in vitium transire . Quod cons tum Paritate actuum bonorum, qui non possim teransire in malos, tum paritate virtutum in-
, oc intcilectu sum , quae in o. iastuat in actum malum.
mnium sententia sunt essentialiter virtutes XU. Dices i. Potest virtus etiam in actum vitiosum per accidens influete ; eigo potest in vitium transire; atque adeo non est essentialiter virtus. Rest . nego conseq. Virtus enim non specincatiir ab objecto complete honesto, sed ab objecto honesto secundum se , de praeciso a circumstantiis; quando autem in actum malum influit, i unc etiam respicit objectum ineundum se honestum; unde non potest transire in vitium, quod respicito, jectum inhonestum. Dices a. Ex Scot. Ioc. cit. Potest idem habitus esse successive vitiosus, Si virtuosussergo &c. Ant. prob. experientia: Nam habitus v. g. intemperantiae acquisitus ex fre- . Ientatis actibus intemperamiae, comedenia o V. g. quotidie tres libras cibi, quae e Cedunt medium rationis , inclinat deinde ad actus temperantiae, quando tanta cibi quantitas non est excedens , nec difformis rationi, sicuti ex Philos a. Eth.3. Prodigulitas inclinat ad actus liberalitatis. Cons. Possimi dari actus morales indis- ferentes,ut si tu .g.ambulare Pel pomarium, dcc. ergo etiam habitus indisterentes , 'qui possint de virtute in vitium transite. Resp. nego antec. Ad experientiam dico, Habitus vitiosos intemperantiae , & prodiga- Iitatis non influere nisi in actus substantes motivo formali inhonesto : velum quiadem est, quod in eam adducto reddant voluntatem pomptiorem ad actus temperantiae , vel liberalitatis, non qua a in iis repeliunt statim specificativum, sed quia ut notat Philosophus loc cit.propter senilitudinem ex parte materiae inter actus vitiosos , de virtuosos facilius tam animus, quam corpus disponuntur ad actus virtutis. Ad Cons. Actus morales indisserentes non possimi transire in bonos, & juxta nos ram sententiam, nec in malos; quia specificantura suo objecto de se indisserenti; ergo nec habitus causati ab actibus indisserentibus possiint in bonos, aut malos transire; unde
, S quomodo possit Actus unius
virtutis imperare Arium Alterius.
I. D Ropitum est voIuntatis imperarel. ut quod tum actus suos , tum actus aliarum potentiarum sibi subdita um a
37쪽
Pars V. Disp. I. De Virtutibus Moralibus infusis.
cirm sola voluntas sit Domina; virtuti autem solum convenit imperare, ut quo a quatenus voIuntas prout affecta vii tute detem minatur ad imperandum actus virtutis . Uerum , ut notat Rip. disp. Os . ad hoc ut actus unius virtutis impetet ach im alterius ,
non sufficit, quod sit causa illius: si enim hoc sufficeret , praemissae dicerentur imporare conclusionem , eo quod illam causenused ulterius requiritur , quod actus imperans ex fine intento causet actum imper tum ut conducentem ad talem finem ι v. g. ut actus charitatis imperet actum sultitiae', debet ex fine intento a charitate , qui est lacere Deo summe bono, exercere causa-tatem in actum iustitiae, qui conducat ad eum finem a charitate intentum; nisi enim sc conduceret, non diceretur deservire actui imperanti ; 3c sic non haberet rati nem subdici, cui aliquid demandari possit. Hoc posito , Quaeritur An actus virtutis
superioris , v. g. charitatis, imperare pocst actum inferioris, puta julticiae, & e comtra fII. Dico r. Potest Actus unius virtutis , saltem superiolis, imperare actum alterius;
v. g. actus charitatis imperare potest actum justitiae . Ita communiter ap. mp. IOC. citi contra Ua'. I. a. d. st. Prob. I. Ex Scr. I. Cor. Ir. dicitur; Cho
de c. imperando scilicet hiij iismodi actus: - etiam monemur, ne actus virtutum cILciamus ob malum finem; unde eruitur, quod
elici possint in bonum finem; & sic imp
rari ab illa virtute, in cusus finem ordinan
Prob. a. ratione: unam virtutem imperare actum alterius, est voluntatem ex de
sderio obtinendi finem unius virtutis moveri ad eliciendum actum alterius; sed potest voluntas ex desiderio obtinendi finem v. charitatis, qui est placere Deo summe di- Iecto, moveri, ac determinare se ad ponendum actum jultitiae, vel relisionis, o dinando hos actus ad finem intentum achalitate; ergo potest una virtus, saltem superior , imperare actus alterius . III. Hinc seq. contra Ua'. apud Rip. n. I S. Actum virtutis nobilioris non solum posse imperare aetus externos virtutis inferiori si sed etiam internos; cum etiam interni dirigi
possint ad finem intentum a virtute impe rante . Ubi adverte, Actus externos viri tis inferioris imperari posse a virtute superi
ri, non solum mediate, choceit inperando directe actum internum, ad quem sequatur externus sed etiam immediate, ut communiter doceat contra Cajet. & Sotum. Ratio est, quia etiam operatio externa , mg. justitiae , sortitudinis, &c. nempe reta. tutio debiti , martyrium , &c. apprehendi
potest ut placeus Deo summe dilecto; ergo
immediate imperari potest a virtute chari. tatis et prob. consenu . quia operatio exter na , v.g. restitutio debita , tam est intra vires voluntatis adjutae a virtute jultitiae , quam intra vires voluntatis adjutae avii tute cha-
Iitatis i ergo si potest immediate imperaria virtute tultitiae , poterit etiain immedia . te a virtute charitatis; Quod ex eo cons. quia hujusmodi operationes externae aliquando ponuntur ex motivo superbiae , Iu.
xvi iae , Eec ergo si possunt tinneiari immediate a vitiis, a sortiori a Maantate.
Seq. x. contra ConinΚ disp. I. n. Iar.
Actum internum imperatum sumere suam moralitatem, de bonitatem etiam ab acta imperante; sicuti enim si impςrctur actus Religionis v. g. a Uanagloria , erit intrinsece bonus, dummodo sit formaliter liber
dc extrinsece malus , ut diximus anno suis Periori disp. 3. qu. a. ar. 1. ita si imperetur a virtute charitatis, habebit in rimince bonitatem, &meiatum proprium actis Religionis extrinsece vero bonitatem, de me-xitum actus charitatis. Seq. 3. Contra Suar. l. II. de Gratia c. p. apud eundem Ripal.disp. 66. poste virtu tem superiorem , v g. charitatem , Impera re actum inferioris o innino de tei minatum quoad tempus, circumstantias,&c. Ratio est, uia potest rictus virtutis inserioris omninoeterminatiis & circumstantionatus apprehendi ut placens Deo summe dilecto , dc voluntas ex defiderio obtinendi talem finem potest moveri ad eum a ctum ponendum aergo potest hujiismodi actus sic determinatus
imperari a charitates Neque obstat quod cum possit voluntas se ipsam determinare ad actum, v. g. Religionis, frustra deter minaretur ad talem actum ab actu charitatis imperante : Nam huiusmodi imperium desei viret, tum ut actus Religionis resera tur in finem charitatis, de habeat extrinsecam bonitatem , de moralitatem a chari tate imperante: tum ut voluntas suam exerceat Iibertatem in amore reflexo Religionis , ita ut per actum charitatis expia. at aliectum suum erga oblectum Religio.
inferioris . puta lyoenitentiae, imperare actum lupetioris . puta citaritatis. Ita Rap. loc.cta
38쪽
cuaesis V. An actus unius virtutis imperari possint , in. gr
Pi ob. eadem ratiocinatione : Actum unius
virtutis imperare actum alterius est voluntatem ex desiderio obtinendi finem unius virtutis mover. ad eliciendum actum alimrius; sed potest voluntas ex desidetio obtinendi finem virtutis inferioris, Puta paeni- tertiae v. g. pacem cum Deo , moveri ad eliciendum actum charitatis ergo potest etias vii tutis inferioris Imperare. actum su-Perioris. Prob. min. quia potest hic B: nunc Pioponi necessarius actus charitatis ad obtinendam pacem, seu reconciliationem cum Deo, quam intendit Poenitentia a ergo p eest voluntas ex desderio obtinenda finem poenitentiae moveri ad eliciendum actum charitatis: Eodem modo potest proponi ut medium necessarium ad castitatem tuendam actus religionis , puta oratio , votum dic. dc sic a virtute callitatis imperari potest actus Religionis . Ratio a priori est, quia cum achiis virtutis superioris sint intra vires v luntatis, quati erat ut quori non obstat , quominus voluntas ex objecto formali vim tutis inferioris moveatur ad eliciendum actu superioris a quia virtus tantum imperat ut quor sicuti quia calor causat ignem ut quo, di initi umentaliter , non obstat quo nus causare possit substantiam igqis . Cons. ex Rap. Propositum, non Peccam di de caetero ex motivo gehennae pertinet ad virtutem paenitentiaes atqui vi huius ps ' positi potest imperari actus charitatis , si hic δe nunc repraesentetur praeceptus; quo-m Ido enim stare posset P opositum essicax Non peccandi , nisi ponatur quod hie &Nunc praecipitur λ ergo potest actus poen,
tentiae imperare actum cliaritatis.
posset actus unius virtutis imperari ab actu alterius , posset etiam actus charitatis imperari ab actu malo, puta ab actu inanis
glotiae , si scilicet ex desiderio obtinendi gloriam humanam moveatur voluntas ad es, ciendum actum charitatis , vel ad stipem rogandam Sc. sequela videtur ablut aeuo Se id, uude seqvitur. Re p. I. conc. sequelam; diximus enim iaDe Fide cum Martino PereZ disp. 4. sect ε. Ecaliis , posse actum lupei naturalem imperari ab actia malo, v. g. Attritionem requisitam ad sacramentum paerulentae imperari poste ab actu vanae gloriae , & se Attricionem Meintrinsece bonam , 8c meIltor am , Extrinis sece vero mi am, Ec demeritot iam . Deinae transimo , quod hoc repugnCI is 1 Ii persecticine adius supernaturalis, aut actus charitatis , non sequitur quod actus unius vii tutis non pollit imperare actum alterius, ubi non intervenit ea specialis repugnanisua . 2VI. Objici a. contra secundam Conclusionem , quae est magis controversa: Imperare est proprium superioris; ergo quamvis pos Iit actus virtutis superioris imperare merum inserioris p non tamen vice versa. Cons. i. quia si posset actus virtutis ut serioris imperare actiim superioris, quaelibet virtus posset imperare actus omnium virtutum; atqui hoc est proprium charitatis, quae est virtus supiema, non vero aliarum vi
Conf. a. quia est rationi dissonum , quod finis praestantior ordinetur ad ignobiliorem:& quod Deus , quieti finis charitatis , Ο dinetur ad fines creatos, quae sunt objecta Virtutum moralium; ergo non potest acuas Charitatis imperari ab actibus virtutum ii,
Resp. Este proprium superioris imperare
ut quod, & propria authoritate, non ve ro imperare ut quo , & potet late altei ius, ut convenit actui virtutis instatoris, quippe qui imperat actum charitatis potestate v luntatis sibimet illum Imperantis, prout m nitae a4tu virtutis inserioris . Praeterea solum imperium Jurisdictionis est proprium
superioris . non vero Imperium C recutio nis , quod solum convenit actibus virtutum inferiolum.
Ad r. Cons. Bxcellentia charitatis non consistit in hoc, quod solum ipsa possit --
perat e actus aliarum virtutum; sed in hoc. quod ipsa suo imperio tendae in finem omnibus praestantiorem.
Ad x. est dissonum ra*oni , quod finis nobilior ad ignobiliorem dirigatur tamquam
ad finem ultimum, non tamquam ad intermedium : Incarnatio enim licet praestam
tior sit salute hominum , potuit ad hanc dirigi , sed ultimate ad Dei gloriam. Avide quod non Deus , sed actus charitatis
tendens in Deum dirigitur in casu nostro ad fines creatos , seu ad honestate, proprias aliarum virtutum , ad quas summopere conducit. UII. Objic est. Ut posse virtus inserior imperare actam i uperioris . deberet inferior superare dissicultates pioprias virtutis sum. notas; ted hoc est impossibile; ergo ut si
Pra: Prob. man. quia dissicultates proprvae virtutis lupei loris sunt majores . cum m .ior si dissicultas ad acquirendam intutem
39쪽
fr Pars V. Disp. I. De VPtatibus Moralibus infusis.
nobiliorem a ergo non possunt superari a virtute inferiori . . 'Cons. Si posset virtus inferior superare difficultates proprias superioris, posset qua libet virtus superare dissicultates proprias mnium virtutum a quod pariter est inconumniens.
Resp. quod sicut voluntas ex motivo turispi, seu ex passione superare potest dissicultates , quas experimur in operationibus maxime virtuosis , v. g. in operationibus sortitudinis , temperantiae &e. ita a sortiori poterit id piaestare voluntas ex motivo virtutis inferioris ι & ratio est, quia dissicuItates , quae reperiuntur in exercitio virtutum , non superantur a virtute ut quod , sed ut quo I cum voluntas sit . quae illas superat; & quamvis facilius voluntas vincat dis ficultates proprias virtutis superioris, si sit munita eadem virtute superiori , & ex motivo illius operetur , quam si sit munita
virtute inferiori a poterit tamen voluntas c quamvis cum majori conatu illas superare, munita virtute inferiori, & operando ex hujus motivo . In forma , nego min. adprob. concesso ant. dist. conseq. non possunt sim verari cum eodem conatu voluntatis a vim tute inferiori , transmitto,eum majori con tu , nego conseq. Ad Cons. cone. quod voIuntas ex motiis
vo cujusvis virtutis superare possit dissicultates proprias omnium virtutum; sicut potest illas superate ex motivo turpi , putavanetloril.Dico tamen quod majorem con tum exhibere debeat voluntas, ubi reperitur gravior dissicultas.
De Virtutibus Cardinalibus, de Beatitudinibus, ct de Iructibus Spiritus San Ii.
I. uaerendum in calce Disp. quae e nam snt vimites Cardinales &Cardinesibus annexae, & utrum Beatitudines, de Fructus Spiritus Sancti sint habitus, an actus virtuos e
Paucis dico cum D. Th. I. a. q. 6 I. Qua tuor esse virtutes Caidinales, Prudenuam , Fortitudinem , Justitiam , Temperantiam, quibus reliquae virtutes morales subnectuntur , ut vidcreest apud Tann. rom. 1. d. 3.
s. 4. Prudentia definitur a Philosoph. 6.
ca ea , qua bona , vel mala sunt homιni . Aebrevius communiter definitur, Recta ratio agendorum , seu virtus intelleetualsa directi ma frum. Propterea est in confinio virtutum
intellectualitura ,& moralium . de inter intelis Iectuales recensetur , quia formaliter pertinet ad intellectum i recensetur etiam Inter
morales a quia ad rectos mores dirigit ;& ideo reductive pertinet ad voluntatem . Differt Prudentia a Synteresi, quia haec veris satur circa actiones universales honesti, vel inhonesti: puta quod sint colendi parentes a
Prudentia vero circa actiones particulares; v.
g. quod hic parens hic & nunc sit colem dus . Tres sunt partes subjectivae, seu spo. cies prudentiae. Prima est monastica, dicta
per antonomasiam Prudentia, que ordinatur ad bonum unius persono, nempe ad bonum proprium. secunda est oeconomica ,quae Odidi natur ad bonum sarruliae . . tertia Politi Ca, quae respicit bonum civitatis, vel Regni : Prudentia insula solum est in Jiistis . cum sit proprietas Gratiae; Prudentia vero acquisita potest esse etiam in peccatoribus, qua possunt juxta dictamen Prudentiae cognoscere ,& probare metiora, ac sequi deteri ra. Actus pludentiae praecipuus est Praec peres hunc uo alii solent antecedere, via. delicet Consultatio recta. quae dicitur Eubulia, & Judicium, quod si sit juxta leges
communes, dicitur Synessi si vero juxta aequitatem , & veluti ex Epivia, dicitur Gn me. Hinc actus inclinantes ad rectam Comsultationem , & ad haec iudicia dicunrura Philosopho actus E ii bullae, Synesis,& ω
mes , quae ex D. Tho. q. s I. a. o. contra
Tanner. & Vasq. non sunt partes subiectivae , seu species Prudentiae, sted sunt parterpotestativae, seu potentiales; hoc est sunt virtutes habentes analogiam cum Prudemtia.
Denique vitia Prudentiae opposita sunt , Praecipitatio , seu temeritas , quae proprie opponitur Eubuliae , Inconsideratio , quae opponitur Mnesi , de Gnomae ι & Inconstantia , ac negligentia , quae propiae OPPO nuntur principali actui Prudentiae , qui est imperare. Opponuntur etiam Prudentiae Per excessum vitia , quae speciem Prudentiae praesererunt , ut Prudentia Camis , qua quis bona Carnis habet tamquam ultimum Finem , Astutia, Dolus Fraus .
II. Fortitudo ex Tullio definitur , C.
psis : mediat ex Philosopho inter Τimorem , dc Λudaciam; quia fortis debet R
40쪽
thmorem vincere, & moderate aggredi dis-ficilia : habet annexas , dc quasi partes Portentiales tum virtutem Magnanimitatis, cui opponitur Praesumptio , Ambitio , Inanis gloria a tum virtutem Magnificentiae , P tientiae, & Perseverantiae ... Circa Justitiam, quae definitur, Consior,
dicemus esse partes Iustitiae subjectivas ,
Commutativam, Distributiva, Uindicativam,di Legalem : esse. vero partes potestativas , analogiam dicentes cum Iustitia Reli ionem erga Deum, Pietatem erga Parentes, O, crvantiam erga majores, Fidelitatem Uer citatem, Gratitudinem , Liberalitatem , Α-micitiam , seu affabilitatem, quae sunt vii tuistes ad alterum. Temperantia ex D. Th. est mnus reo
secundum tactum, &gustum. Partes subj ctivae temperantiae sunt, Abstinentia , S brietas , Castitas , Pudicitia a Partes vero potenti3les , Continentia , Clementia, M destia. III. Praeter has virtutes morales danis tur dona Spiritus Sancti, de quibus diximus
maestione risi' Dantur etiam octo Beatit cines, recensitae Matth. Ia.; necnon dum
decim fructus Spiritus Samsti enumerati ab Apost.ad Gal. s. Beatitudines ex D. Th. tia. q. ou.distinguuntur virtutibus moralibus; nec sunt habitus heroici virtutum , ut docuit Scotus, di Oham apud Tanneta, sed sunt ipsi actus praecipui virtutum infusarum, quibus in hac vita beamur, quatenus per illo speramus beatitudinem.cum spes, ex Ph, Ione , sit Gaudium ante gaudium a Fructus vero Sparitus Sancti , ex eodem Angelico , non sunt habitus permanentes, ut nonnulli apud Argent. docuerunt; sed sunt etiam Praecipui actus donorum Spiritus Sancti, cui instar istinuum ex semine Gratiae produ-ooium coelestem pariunt in anima delectationem Circa numerum , & ordinem Beatitudinum, & fructum, consalatur D. Th.
Equidem dico enumerari solum praecipuos actus consti tuentes Beatitudines, ac fructus, non vero omnes; sicut in Decalogo rece sentur solum praecipua , & facilius occumrentia peccata , quae naturae adversantur; unde sicut Pi aecepta Decalogi poterant ali numero concludi, quam denario; ita Beatitudines, ac Spiritus Sancti fractus: di de facto Lucae G. nonnisi quatuor beatitudines
moniam Iustitiae objectum est Ius deo
antequam de Iustitia agamus, inqui. rendum . quid sit Jus, di Dominium eQuaenam sint ejus species 8 Num ponsi in rebus unico usu consumptibilibus smparari usus facti a Dominio e Num in i stanti donationis Dominium sit in Dona te , an in Donatario λ An possit dari D minium in solidum ejusdem rei penes plures & alia hujusmodi.
JUs aliquando sumitur in lata significatiocne pro lege , quae est Regula operati Dis justae , seu operationis commensuratae voluntati legislatoris . In hoc sensu diu, ditur in Jus naturale. Jus Gentium , Jus sitivum : quod subes viditur in Divinum, Et Numanum , in Canonicum , & Civile . Aliquando Ius sumitur passive pro Iusto . seu operatione justa, 3e commensurata jurialterius stricte dicto: Acin hoc sensu, ut diaeemus disp. sequenti, Jus est objectum materiale Justitiae; nam qui ponit actionem ex
motivo sol mali Justitiae, v. g. qui restituit, ponit operationem jestam alteri debitam. Denique Jus a stive sumptum, Ze presse dictum significat facultatem moralem dispo nendi de re aliqua ad libitum ; sta ut vi latio talis potestatis fit injuria trahens onus restitutionis. Hinc jultus in lata accepti ne dicitur quicunque ieribus se conformat a justus velo stricte dicitur, qui ponit ope rationes commensurata juri stricto alterius. De hoe Iure quaelimus quomodo definiatur,& quaenam sint esus species.
L Ertu est Ius stricte dicham fundari in
, lege favente uni,& gravante reliquos in usu rcium, de bonorum; dum addicen1